Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

KAPETULU 43

Yakutalilahu Yinakuhosha haWanta

Yakutalilahu Yinakuhosha haWanta

MATEWU 13:1-53 MAKU 4:1-34 LUKA 8:4-18

  • YESU NAHANI YAKUTALILAHU HAWANTA

Yesu watela wudi muKaperinamu hanayizuwiliyi aFwarisi. Kuhiñahu hadodenidi ifuku, nafumi mwitala nawa nayi kukamwihi naKaluñalwiji kaÑaliliya, kunapompi mazaza. Yesu nakandami muwatu, nafumi kuchikumu, nawa natachiki kutañisha antu haWanta wamumawulu. Nakuyitañisha kuzatisha yakutalilahu yayivulu hela netu yishimu. Antu amavulu eluka chikupu yuma yinakutenayi Yesu nawa chumichi chinayikwashi kutiyishisha chikupu chekala Wanta.

Chatachi, Yesu nahoshi hadi mukwakukuwa wakuwileña mbutu. Mbutu jikwawu jinaholokeli kunsa yanjila nawa anajidi kudi atujila. Mbutu jikwawu jinaholokeli hamalola, habula maseki amavulu. Nyiji yinakukañanya kwiñila kwishina nawa mbutu jajiha jinocheki namwana nawa jinalepi. Nawa mbutu jikwawu jinahokeli munyiña, dichi nyiña yinakañeshi mbutu jikwawu kukula. Nkumininaku, mbutu yikwawu yinaholokeli heseki dadiwahi. Iji mbutu jinasoñi nyikaabu, “iji 100, jikwawu 60, nawa jikwawu 30.”—Matewu 13:8.

Muchakutalilahu chikwawu, Yesu nesekeji Wanta namuntu wunakuwi mbutu. Munichi chakutalilahu, iwu muntu hela nakaami hela nakutona, mbutu jinameni. Chijinakuli, ‘neluki wanyi.’ (Maku 4:27) Jinakuli nawa jinasoñi mbutu, yinateli kwañulayi.

Kuhiñahu, Yesu nashimuni cheñi chakutalilahu chikwawu kutalisha hakukuwa. Muntu wumu nakuwi mbutu jajiwahi, ilaña henohu “antu achidi akaama,” chilumbu chindi nenzi nakukuwamu matahu mutidiku. Dichi anduñu jindi anamwihuli neyi chakwila atela kubwitamu matahu. Yena nayakuli nindi: “Inehi, muloña hakubwita matahu mwakenda kabwitila kumu nitidiku. Jilekenu jejima jikulili hamu kushika nimpinji yakwaañula nawa muchilaaka chakwaañula, nakaleja akakumuna nami: Sambilenu kukuñwija matahu muyikasi muyita kulonda muyochi; kuhiñahu mupompeshi tidiku nakuyisha munkalaña yami.”—Matewu 13:24-30.

Antu amavulu anakumutiyilila Yesu eluka kudima. Nayileji cheñi chakutalilahu chikwawu chelukawu, chakalubutu kanyanya kamositadi. Kakulaña nakwikala mutondu weneni chakwila atuda anateli kuwila hanyitayi yawu. Kutalisha hanilu lubutu, nahoshi nindi: “Wanta wamwiwulu wudi neyi luchacha lwamositadi lwasendeliyi muntu nakutumba mwiha dindi.” (Matewu 13:31) Hela chochu, bayi neyi Yesu nakudizisha antu chakulaña swayi aka kamutonduku. Nakulumbulula chakulaña chuma chanyanya muchihayamisha nakwikala chuma cheneni chikupu.

Kuhiñahu, Yesu nahoshi hachuma chelañawu antu amavulu anakumutiyilila. Nesekeji Wanta wamwiwulu neluñi “danoneliyi mumbanda nakudibomba namabañu asatu awuña walembuluka.” (Matewu 13:33) Hela chakwila iluñi damwekanaña wanyi, daleteshaña chikanka kuvuvumuka. Dakojejaña chuma kuvuvumuka hela kuhimpika chakadi kumwekana.

Chinakumishiyi Yesu kuhana iyi yakutalilahu, naleji mazaza kuya nawa nafunti kwitala kunashakamayi. Hanashimbuli wanyi atumbanji twindi anenzi nakumuwana, anakukeña ayileji mwatalishayi.

YAKUTALILAHU YAYESU YINAYIKWASHI

Atumbanji twaYesu amutiyahu dehi nakuhana yakutalilahu, ilaña bayi muniyi njilaku. Anamwihuli nawu: “Wahoshelañadi nawu kuzatisha yakutalilahu?”—Matewu 13:10.

Chuma chimu chaleteshaña, yeleña mwenimu hikushikija wuprofwetu wamuBayibolu. Nsañu yaMatewu yahosha nawu: “Hahosheleña nawu chakadi chakutalilahuku, kulonda mazu ahosheleliwu mudi kaprofwetu ashikijewi, wahosheli nindi: ‘Nakahosha nayakutalilahu; Nakashimuna yuma yajindawu kufuma haaliliwu chikuku cheseki.’”—Matewu 13:34, 35; Isamu 78:2.

Ilaña kudi yuma yikwawu yitwatela kudizilaku kuyakutalilahu yindi. Yatukwashaña kwiluka chekala yilwilu yawantu. Amavulu amukeña Yesu muloña eluka nawu weluka kuhosha chiwahi nawa wakoñaña yihayamisha. Eluka wanyi nawu himuntu atela kovwahilawu nawu hiMwanta nawa atela kubula kulondelawu muloña wayuma yinakukeñawu. (Luka 6:46, 47) Akeñaña wanyi kuyiluwañesha kwesekeja nachamonañawu yuma hela chashakamañawu. Nawa akeñaña wanyi nsañu yinakuyifumbayi kuyishika hamuchima.

Hakwakula lwihu lunehuliwu atumbanji twindi, Yesu nayakuli nindi: “Dichankojejaña nihosheña nawu kuzatisha yakutalilahu; muloña chatalañawu, atalaña chamukunkulwayi, nawa chatiyañawu, atiyaña mwamukunkulwayi, nawa hiyelukaña muchatalishaku. Nawa wuprofwetu waIsaya wunakushikijewa hadi wena. Wahosha nawu: ‘. . .Muloña nyichima yanawa antu yinachinchiki.’”—Matewu 13:13-15; Isaya 6:9, 10.

Hela chochu, chumichi hichinakundami ejima anakumutiyilila Yesuku. Nalumbululi nindi: “Mesu enu adi namuzañalu muloña amonaña nimatu enu muloña atiyaña. Muloña inakuyileja chalala nami, atuprofwetu amavulu niantu aloña afwilileña kumona yuma yimunakumona enu, ilaña hiyayimweniku, nawa afwilileña kutiya yuma yimunakutiya enu, ilaña hiyayitiyiliku.”—Matewu 13:16, 17.

Eña, apostolu 12 niatumbanji amakwawu ashinshika akweti nyichima yayovu. Dichi, Yesu nahoshi nindi: “Enu anayinki kashinshi kakwiluka yuma yajila yakujinda yaWanta wamumawulu, ilaña wena hiyanayinkiku.” (Matewu 13:11) Chineli wena anakukeña kutiyishisha chikupu, Yesu nayileji atumbanji twindi mwatalisha chakutalilahu chamukakukuwa.

Yesu nahoshi nindi: “Mbutu hiizu daNzambi.” (Luka 8:11) Nawa iseki himuchima. Dichuma chinayikwashi kutiyishisha chakutalilahu chindi.

Kutalisha hadi mbutu yinakudatolawu yinakuwiwu kunsa yanjila, nalumbululi nindi: “Diyabolu wenzaña nakufumishamu odu izu munyichima yawu kulonda abuli kukuhwelela hakwila ayamwini.” (Luka 8:12) Kutalisha hambutu jaholokeleli hamalola, Yesu natalishi mukwila nindi hinyichima yawantu anatambwili mazu namuzañalu, ilaña izu hidinashimati munyichima yawuku. “Neyi amona lukadi hela ikabisha hamuloña wezu,” ahukanaña. Eña, “chamonawu lukadi,” hadaha ikañesha damuchisaka, amakwawu ashikenaña dakuleka kukuhwelela.—Matewu 13:21; Luka 8:13.

Ndochu mbutu yaholokeleli munyiña? Yesu nayileji atumbanji twindi nindi chumichi chinatalishi kudi antu anatiyi mazu. Hela chochu, awa ayishindaña kudi “kwakama kwanshakaminu yamakonu niñovu yakudimbana kwamaheta.” (Matewu 13:22) Anatiyi izu munyichima yawu, ilaña ichi chinayikañeshi nawa hiyanasoñiku.

Iseki dakukumishaku dinashimuniyi Yesu himaseki amawahi. Awa maseki anatalishi kudi antu atiyaña izu munyichima yawu nikuditeja, nakwiluka mudinatalishi. Nawa chumanyi chafumañamu? “Asoñaña nyikaabu.” Muloña wachidi yuma muchihandilu, chidi neyi yaaka hela kukola kumujimba, ejima hiyanateli kwila chuma chochimuku; wumu nateli kusoña nyikaabu 100, mukwawu 60, nawa mukwawu 30. Eña, yuma yayiwahi yenzaña hamuloña wakumukalakela Nzambi yenzaña kudi “antu elaña chatiyawu izu namuchima wawuwahi, ayihembaña nawa asoñaña nyikaabu nakuumika.”—Luka 8:15.

Awa mazu ayitiyishili atumbanji twindi kuwaha akeñeleña kwiluka mwatalishiliyi Yesu hayuma yatañishileñayi. Ichi dinu anatiyishishi mwatalishayi Yesu. Yesu nakukeña niwena alejeñaku akwawu chalala. Dichi nayihuli nindi: “Inoñu hiyadibutilaña mwibañu hela kuditenteka mwishina dakadidiku, tahindi? Komana hiyadishaña hatentekañawu inoñuku?” Dichi, Yesu nayileji nindi: “Dichi muntu wukweti matu akutiya, atiyi.”—Maku 4:21-23.

NAYILEJELIKU YUMA YIKWAWU

Hanyima yakuyilumbulwila chakutalilahu chamukakukuwa, atumbanji anakukeña kwilukilaku yuma yikwawu. Anamulombi nawu, “tulumbulwili mwatalisha chakutalilahu chamatahu ameneni mwiha.”—Matewu 13:36.

Chinamwihuliwu ichi wena anamwekeshi yilwilu yambukaku nawantu ejima adi kuchikumu. Chakadi nikujina, awa antu kutiya atiyaña ilaña afwilaña wanyi kudiza munatalishi yakutalilahu nichakuyizatisha. Akuminaña hohu dakwiluka yuma yinashimuniwu muyakutalilahu. Yesu nashimuni chaambu chidi hakachi kawantu anakumutiyilila kuchikumu nawatumbanji anenzi nakumwihula, chinahoshiyi nindi:

“Shenu maana kuyuma yimunakutiya kudi ami. Muloña chipimu chimunakupiminaku akwenu, dichakayipiminawu nachu ninenu, eña akayibombelahu nijikwawu.” (Maku 4:24) Atumbanji twindi anakutiyilila chikupu yuma yinakutiyawu kudi yena. Anakumupima Yesu nanochu chiyanakushaku muchima nikutiyilila, nawa nakuyileja yuma yayivulu, hela munatalishiyi. Dichi, hakuyakula atumbanji twindi lwihu kutalisha hachakutalilahu chatidiku nimatahu, Yesu nalumbululi nindi:

“Mukakukuwa mbutu yayiwahi diyi Mwana kamuntu; iha hikaayi. Hakwila mbutu yayiwahi, hiyanyana kaWanta, ilaña matahu diwu anyana kawatama, nawa chilumbu wayikuwili diyi Diyabolu. Kwaañula dikukuma kwanshakaminu yamakonu, nawa akakumuna hiyañelu.”—Matewu 13:37-39.

Hanyima yakushimuna chuma-hichuma muchakutalilahu, Yesu nashimuni chuma chikufumamu. Nahoshi nindi hakukuma kwanshakaminu yamakonu, akakukuwa, hela añelu, akambula antu adi neyi matahu antu adifwikijaña neyi akaKristu ‘nanyana kaWanta.’ “Aloña” akayipompesha nawa nkumininaku akatooñeka “muWanta waTata yawu.” Indi “anyana kawatama”? Akayijilumuna nawa chumichi chakayiletesha “[kudila] nikudisumona kumazewu.”—Matewu 13:41-43.

Kuhiñahu, Yesu nayileji atumbanji twindi yakutalilahu yisatu. Chatachi nahoshi nindi: “Wanta wamumawulu wudi neyi iheta daswekawu mwisaña dawaniniyi muntu hakudisweka; nawa muloña wamuzañalu watiyiliyi, hakuya nakulandisha yuma yindi yejima nakulanda odu isaña.”—Matewu 13:44.

Natwalekihu nindi: “Wanta wamumawulu wudi neyi mukakulanda nakulandulula wendaña nakukeñakeña mperola jajiwahi nankashi. Chawaniniyi mperola yimu yasweja kulema wuseya, wayili nawa hohenohu walandishili yuma yindi yejima nawa wayilandili.”—Matewu 13:45, 46.

Muyakutalilahu yejima yiyedi, Yesu nashimuni muntu chafwilañayi kudihana kukoola yuma yalema. Mukakulanda nakulandulula nashikeni kulandisha “yuma yindi yejima” kulonda ekali namperola yawuseya. Atumbanji twaYesu anatiyishishi chakutalilahu champerola yawuseya. Nawa muntu wawanini iheta daswekawu “nalandishi yuma yejima kulonda ekali nadu. Muyakutalilahu yejima chuma chalema chidi kwoku, chuma chinateli kwikalawu nachu nikuchilemesha. Chumichi tunateli kuchesekeja nayuma yalekañayi muntu kulonda amwiluki Nzambi nikutachika kumukalakela. (Matewu 5:3) Antu amakwawu anatiyi iyi yakutalilahu yaYesu anamwekeshi dehi muchima wakudiza kulonda amwiluki Nzambi nikwikala akakumulondela.—Matewu 4:19, 20; 19:27.

Nkumininaku, Yesu nesekeji Wanta wamumawulu nekokela dakwatañawu nachu inshi jambokamboka. (Matewu 13:47) Neyi inshi anajambuli dehi, yayiwahi ayishaña munyiseki nawa yatama ayinataña. Yesu nahoshi nindi dichichakekala kumakumishilu anshakaminu yamakonu, añelu akambula antu atama nakuyifumisha hadi aloña.

Yesu yomweni wadiña nakuzata mudimu wakukwata inshi kuspiritu hatambikiliyi atumbanji twindi atachi kulonda ekali ‘ayibinda awantu.’ (Maku 1:17) Hela chochu, nahoshi nindi chakutalilahu chindi chekokela dakukwata nachu inshi chikamwekana kumbidi, “hamba kakuma nyaka yinu.” (Matewu 13:49) Dichi apostolu niatumbanji twaYesu anakutiya, anakumona nawu yuma yayiwahi keña yimwekani.

Awa atiya yakutalilahu yashimunayi muwatu anadiziliku yuma yikwawu. Yesu nakumwekesha nindi nakukeña “kuyilumbulwila atumbanji twindi yuma yejima kwakankawawu.” (Maku 4:34) Wudi neyi “muntu, mwanta wetala, wedishaña yuma yayiha niyayikulu mwahembelañayi maheta indi.” (Matewu 13:52) Yesu hanakudimwekesha nindi wudi nawaana wakutañisha chinakuyilejayi yakutalilahuku. Ilaña, nakuyileja atumbanji twindi chalala chidi neyi chuma chalema chabadika wuseya. Mwamweni, hintañishi “watañishaña hatooka.”