Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

IKALENU ASOÑAMA!

Kukala Kunakumona Amatunduka—Mamiliyoni Awantu Anatemuki Njita muUkraine

Kukala Kunakumona Amatunduka—Mamiliyoni Awantu Anatemuki Njita muUkraine

 Ha 24, February, 2022 ituña daRussia datemesheli amashidika kuya nakulukuka ituña daUkraine, chumichi chinaleteshi mawumi awantu amavulu kwikala muwubanji nankashi hampinji yinakutemukawu njita. a

 Nataliia, wamumusumba waKharkiv, muUkraine wahosheli nindi: “Twatiyileña mabomu ninyitendanzumbu chiyavumineña. Twatiyili woma nankashi chakwila nukutwesha nikulumbulula wanyi. Chitwatiyili nawu kudi masuwa yinakutwala antu kumaluña acheñi, twatoñojokeli netu tufumiku. Wejima wetu twasendeli hohu tuyuma twantesha mutuyola twakupakata. Twasendeli hohu yipapilu yalema, yitumbu, menji nituyakuda twapela. Twashiyili yuma yejima nawa twayili kwakukandamina masuwa iku mabomu enda aholoka.”

 Nadija, wamumusumba waKharkiv, muUkraine wahosheli nindi: “Twakashimukili hohu njita yinatachiki. Natiyileña chaholokeleña mabomu mumaluña amakwawu amumusumba nawa jinjanina jakuminineña dakuzala. Natoñojokeli nami nifumimu, nawa nasendili hohu tuyuma twakeñekeleña. Nafumini kwitala na 8:00 nawa nakandamini masuwa yayileña kuLviv kufumahu nakandamini basi yayileña kuPoland.”

Yuma yitukuhosha muchinu chibaaba

 Yumanyi dinu yinaleteshi amatunduka ekali muniku kukala?

 Iku kukala kunakumona amatunduka muUkraine kunatachiki muloña amashidika amuRussia analukuki ituña daUkraine. Ilaña, kudi yuma yayeni yashimuna Bayibolu yinakuletesha amatunduka amoneña kukala kwamuchidiwu:

  •   Nfulumendi jawantu mukaayi kejima jinakañanyi kwinka antu jawu yuma yinakukeñawu. Akulumpi janfulumendi anakuzatisha wuswa wawu kulonda akabishileñamu antu.—Mukwakutañisha 4:1; 8:9.

  •   Satana Diyabolu, “nyuuli wakaayi,” nakuluwañesha antu kulonda eleña yuma yatama dihafuma Bayibolu hiyikuhosha nawu: “Kaayi kejima kadi mumakasa awatama.”—Yowanu 14:30; 1 Yowanu 5:19.

  •   Kubombela hakukala kunamweshi antu kalula hadi yaaka yayivulu, ichi tunakushakama mumpinji yashimuna Bayibolu nawu: “Mumafuku akukuminina mwakekala mpinji jakala.” (2 Timotewu 3:1) Nawa yuma yinaleteshi awa mafuku kwikala akala, himuloña wakwila tunakumona majita, wubanji, kukeha kwayakuda, niyipupu, yuma yejimiyi yakojejaña antu kutemuka.—Luka 21:10, 11.

 Hinyi wunateli kuyamwina awa amatunduka?

 Bayibolu yatulejaña nawu Nleñi yetu Yehova, b hiNzambi wayikeña nawa wayitiyilaña wushona amatunduka niantu ejima anashiyi matalawu. (Kuhituluka 10:18) Washiika nindi wakamanisha kukala kwejima kunakuletesha antu kwikala amatunduka kuzatisha nfulumendi yindi yamwiwulu yatenañawu nawu, Wanta waNzambi, yikafumishahu jinfulumendi jawantu jejima. (Danyeli 2:44; Matewu 6:10) Yehova wakamufumishahu Satana Diyabolu kuzatisha Wanta windi. (ARoma 16:20) Iwu Wanta wakayuula iseki dejima nawa wakafumishahu chaambu chekala hakachi kamatuña. Antu akayuulañawu kudi iwu Wanta akekala anyana evumu dimu. Hikwakekalahu cheñi antu akashiyaña matala awuku muloña Bayibolu yahosha nawu: “Muntu-himuntu wakashakama mwishina damuvinyu windi nimwishina dachikuyu chindi, nawa kwosi wakayitiyishaña womaku, muloña kanwa kaYehova wamazaza dikanahoshi.”—Mika 4:4.

 Wanta waNzambi hohu diwakamanisha kukala kwejima kunakukojeja antu kwikala amatunduka. Yehova wakamanisha kukala kwejima kunakukojeja antu kwikala amatunduka kuzatisha wanta windi. Talenu yakutalilahu:

  •   Njita. “[Yehova] Nakumanisha majita heseki dejima.” (Ms 46:9) Neyi munakukeña kwiluka chakamanishayi Nzambi iku kukala, tañenu chibaaba chinakuhosha nawu “Kuwunda Hamaseki—Kwakenza Ñahi?

  •   Makabisha nimadombu. “ [Yehova] Wakayipulwisha kumakabisha nikumadombu.” (Ms 72:14) Neyi munakukeña kwiluka chatela kuhimpawu antu yilwilu yatama yidi mudi wena, tañenu iyi yibaaba yinakuhosha nawu “Chitunateli Kuleka Kuhelañana.”

  •   Wuzweñi. “[Yehova] wakapulwisha kazweñi wunakulomba wukwashu.” (Ms 72:12) Neyi munakukeña kwiluka chakamanishayi Nzambi kukala kunakuleta wuzweñi, tañenu chibaaba chaChizungu chinakuhosha nawu Is a Fair Economic System Possible? (“Komana Antu Anateli Kwikala naChihandilu Chakadi Wuzweñi?”)

  •   Kukeha kwayakuda. “Hamaseki hakekala mbutu jajivulu chikupu.” (Ms 72:16) Neyi munakukeña kwiluka chakamanishayi Nzambi kukala kwayakuda, tañenu chibaaba chaChizungu chinakuhosha nawu A World Without Hunger? (“Ituña Dakadi Nzala”)

 Komana muBayibolu mudi nsañu yinateli kukwasha amatunduka?

 Eña. Kubombela hansañu yakuchiñeja yinakuyilejawu amatunduka, Bayibolu yinateli kuyikwasha nakukala kunakumonawu chayinu mpinji.

 Chishina chamuBayibolu: “Chisupi wakuhwelelaña izu dejima, ilaña muntu wababala watoñojokaña hachuma chejima chinakukeña kwilayi.”—Yishimu 14:15.

 Muchinatalishi: Ilukenu kukala kunateli kumwekana kwiluña kumudi nichimunateli kudikiña. Babalenu nawambanji akeñaña kuyila katama amatunduka muloña aneluki nawu kwosi wakuyikiña nawa hiyaneluki chakudikiña munondu ituña mudiwuku.

 Chishina chamuBayibolu: “Neyi tukweti yakuda niyakuvwala, tukuzañalala nayumiyi”—1 Timotewu 6:8.

 Muchinatalishi: Bayi musweja kukeña kwikala nayuma yayivuluku. Neyi mumonaña yuma yimukweti nenu yinashikili mukwikalaña namuzañalu.

 Chishina chamuBayibolu: “Yuma yejima yimunakukeña nenu antu ayilili, ninenu nawa mwatela kuyilila mwomumu.”—Matewu 7:12.

 Muchinatalishi: Ikalenu nachilwilu chakudiwunjika niluwi. Neyi mwikala naniyi yilwilu antu akuyilemesha nawa mukushakama chachiwahi munondu iluña mumunashikeni.

 Chishina chamuBayibolu: “Bayi mufuntisha katama nakatama kudi muntu hela wumuku.”—ARoma 12:17.

 Muchinatalishi: Bayi mufuntisha katama nakatama neyi anayili chatamaku. Muloña chikuletesha kukala kuswejelaku.

 Chishina chamuBayibolu: “Nikweti ñovu yakuhita muyuma yejima muloña wanowu wanyinkaña ñovu.”—AFwilipi 4:13.

 Muchinatalishi: Mushindamenenuña Nzambi nawa lombenuña kudi yena mpinji yejima. Wukuyinka ñovu yakumika kukala kumunakumona.

 Chishina chamuBayibolu: “Bayi mwakama chuma hela chimuku, ilaña muyuma yejima, mukulomba nimukulomba kwakulembelela nimukusakilila, mulejenuña Nzambi yuma yejima yimunakukeña; nawa kuwunda kwaNzambi kwabadika kwiluka kwejima kwakahemba nyichima yenu niyitoñojoka yenu.”—AFwilipi 4:6, 7.

 Muchinatalishi: Mulombenu Yehova kulonda yayinki kuwunda kwamuyitoñojoka mukukala kwejima kumudimu. Talenu chibaaba chaChizungu chinakuhosha nawu Philippians 4:6, 7—‘Do Not Be Anxious About Anything.’” (“AFwilipi 4:6, 7—‘Bayi mwakama chuma hela chimuku.’”)

a Ifuku damuchiyedi kufuma halukukiliwu ituña daUkraine, Mukulumpi Watalaña jawaMatunduka kuMutayi waUnited Nations (UNHCR) wahosheli nindi iku kukala kukusweja chikupu nawa matunduka amavulu akutemuka mwituña daUkraine. Mumafuku 12 hohu, amatunduka akubadika ha 2 miliyoni anatemuki mwituña daUkraine nakuya mumatuña amukamwihi, nawa amakwawu 1 miliyoni apalañeneni mumaluña mwabulili njita mwomwituña daUkraine.

b Yehova didu ijina daNzambi. (Masamu 83:18) Talenu chibaaba chaChizungu chinakuhosha nawu Who Is Jehovah? (“Yehova hinyi?”)