1-3. Yesu ne odonjo Jerusalem e yo mane, to ang’o momiyo moko kuom joma ne nie oganda dhoggi nomoko?

 JI MOR ahinya Jerusalem. Nitie ng’at ma girito gi siso! Oko mar dalano, dhano ochokore e bath ndara koni gi koni. Girito neno ng’atno ahinya nikech jomoko wacho ni ng’atno e ma dhi kawo kom-loch Daudi kendo bedo jatelo e piny Israel. Ng’eny ji oting’o othidhe ma gidhi fwayo ka gimosego; jomoko to opedho lepgi kaachiel gi bede yien e ndara ka giikonego yo. (Mathayo 21:7, 8; Johana 12:12, 13) Ng’eny ji wuoro awuora ni to odhi biro e yo mane.

² Jomoko to geno ni odhi donjo e yo molichore ahinya. Nitie joma ne nigi huma ma ne osegadonjo Jerusalem e yo miwuoro. Kuom ranyisi, ka wuod Daudi ma Absalom noketore ruoth, ne en gi ji 50 ma notelo nyime ka oluwogi gi gache. (2 Samuel 15:1, 10) Jatend Jo-Rumi miluongo ni Julius Caesar to nodwaro ng’awo ngima moloyo; kinde moro ka nodonjo e taon ma Rumi, nokowe gi liech 40 moting’o teyni! Kata kamano, gie kindeni, joma ne ni Jerusalem ne rito ng’at malich ma ne pok odwar one. Bed ni ogandano nong’eyo kata ne gikia, mae ne en Mesia, ma e ng’at maduong’ie mogik ma osegadak e piny. Kata kamano, ka ng’at ma ne dhi bedo Ruoth e kinde ma birono nochopo, ng’eny ji nowuoro ahinya.

³ Ne oonge gi geche, joma otelo nyime, farese, kata liech. Yesu nobiro koidho mana nyathi punda; a le ma ting’o mana osigo. Ne ok orwakore gi lewni malich, to kata mana nyathi punda ma ne oidho be ne ok odusi. Kar mondo opedhne lewni ma nengogi tek, jolup Yesu nopedhone mana leso e tok pundano mondo obedie. Ang’o momiyo Yesu ne odonjo Jerusalem e yo ma ok olichore kamano, to jomamoko ma ne onge kata mana huma ne odonjo e yo modhial kendo molichore?

4. Muma nokoro ang’o e wi yo ma Mesia ne dhi donjogo Jerusalem?

⁴ Yesu ne chopo weche ma nokor ma wacho niya: “Bed mamor. . . . Kog gi mor, yaye nyar Jerusalem. Ne! Ruodhi biro iri. Timbene ni kare, okelo warruok, obolore, kendo oidho punda.” (Zekaria 9:9) Weche mokorgo ne nyiso ni Ng’at ma Jehova owalo kata Mesia, chieng’ moro ne dhi fwenyore ne joma ne ni Jerusalem kaka Ruoth moyier. E wi mano, yo ma ne odhi fwenyorego kaka ruoth, ne dhi nyiso ni en gi kido moro makende ma en bolruok.

5. Ang’o momiyo dwarore ni wapar matut kaka Yesu nobolore, to ang’o momiyo onego waluw ranyisine?

⁵ Yo ma Yesu bolorego en achiel kuom kido ma morowa sama waparo matut kuome. Mana kaka ne waneno e sula mokalo, Yesu kende ‘e yo, e adiera, kendo e ngima.’ (Johana 14:6) Nenore maler ni kuom dhano bilionde ma osegadak e piny, onge ma inyalo pim gi Wuod Nyasaye. To e ma Yesu ne ok onyiso kata matin ni en gi ng’ayi kata sunga kaka dhano morem osebedo ka timo. Mondo wabed jolup Yesu, onego watem ahinya mondo kik wabed gi ng’ayi. (Jakobo 4:6) Par ni Jehova osin gi josunga. Omiyo, en gima dwarore ahinya mondo wabolre kaka Yesu.

6. Bolruok en ang’o, to ere kaka Jehova ne ong’eyo ni Mesia ne dhi bedo ng’at ma obolore?

⁶ Ng’at ma obolore en ng’at ma dwokore piny, kendo oonge gi ng’ayi kata sunga. En kido ma chakore e chuny kendo onenore e gik ma ng’ato wacho, timbene, kod gik ma otimo ne jomamoko. Jehova nong’eyo nade ni Mesia ne dhi bedo ng’at ma obolore? Jehova en ng’at ma obolore, kendo nong’eyo ni Wuode ne dhi luwo ranyisi mare. (Johana 10:15) Bende, ne oseganeno ka Wuode nyiso kido mar bolruok. E yo mane?

7-9. (a) Ere kaka Mikael nonyiso kido mar bolruok ka noyware gi Satan? (b) Ere kaka Jokristo nyalo luwo ranyisi mar Mikael e nyiso kido mar bolruok?

⁷ Bug Juda miyowa ranyisi moro maber. Owacho niya: “Ka Mikael, malaika maduong’ ne yware gi Jachien e wi ringre Musa, ne ok ohedhore ng’ado ne Jachien bura kowuoyo kode e yor achaya, kar mano nowacho niya: ‘Jehova mondo okweri matek.’ ” (Juda 9) Ne iluongo Yesu ni Mikael ka ne pok obiro e piny kod bang’ ka nosedok e polo kaka malaika maduong’, kata jatend malaike mag Jehova e polo. b (1 Jo-Thesalonika 4:16) Kata kamano, ne ane kaka Mikael notieko ywaruok ma ne nie kinde gi Satan e wi ringre Musa.

⁸ Bug Juda ok nyiswa gima ne Satan dwaro timo gi ringre Musa, kata kamano, nyalo bedo ni nodwaro tiyo gi ringreno e lamo mar sanamu. Mikael nokwedo paro marach ma Satan ne nigo, to mano nonyiso bende ni en gi kido mar ritruok. Kata obedo ni ne dwarore ni okwer Satan, Mikael ma gie kindeno ne yware gi Satan, ne pok omi teko “duto mag ng’ado bura”, omiyo noneno ni Jehova Nyasaye e ma nowinjore ong’ad ne Satan bura. (Johana 5:22) Kaka malaika maduong’, Mikael nigi teko mang’eny miwuoro e kind chuech Jehova manie polo. To e ma pod nobolore koweyo gik moko e lwet Jehova kar temo manyo teko momedore. Bende, mopogore gi nyiso bolruok, Yesu nong’eyo tong’ mare. Tiende ni nong’eyo kama tekone ogikie.

⁹ Nitie gimomiyo Nyasaye notelo ne Juda mondo ondik wechegi. Gima lit en ni, nitie Jokristo ma ne ok obolore kata matin ma nodak e kinde ma Juda ne ndikoe wechegi. Ne ‘giwuoyo e yor achaya kuom gik moko duto ma kuom adier ok ging’eyo.’ (Juda 10) Yot ahinya mondo wabed gi sunga kaka dhano ma joricho! Watimoga nade sama jodong-kanyakla ong’ado paro moro ma ok wawinj kore? Ka wachako wuoyo marach e wi paro ma ong’adno to ok wang’eyo weche duto e wi wachno, donge mano nyiso ni ok wabolore? Onego waluw ranyisi mar Mikael, kuom weyo ma ok wang’ado bura e wi weche ma Nyasaye ok omiyowae ratiro.

10, 11. (a) Ang’o momiyo bedo ni Wuod Nyasaye noyie biro e piny en gima iwuoro? (b) Ere kaka wanyalo luwo ranyisi mar Yesu mar bolruok?

¹⁰ Wuod Nyasaye nonyiso bende kido mar bolruok kuom yie biro e piny. Ne ane moko kuom gik ma nyaka ne owe chien. Ne en malaika maduong’. Bende, ne en “Wach” tiende ni ng’at ma wuoyo e lo Jehova. (Johana 1:1-3) Nodak e polo ‘kama ler ma Jehova odakie kendo ma nigi duong’.’ (Isaya 63:15) Kata kamano, “noweyo duto ma ne en-go kendo nokawo kit misumba mi obedo dhano.” (Jo-Filipi 2:7) Tem ane paro ni tich ma ne odhi timo e piny ne oriwo timo ang’o. Nodar ngimane e yor hono nyaka e i nyar Jo-Yahudi moro ma silili, kendo ne odhi bedo kuno kuom dweche ochiko kae to inyuole kaka nyathi. Ne onyuole kaka nyathi e od fundi bao moro modhier, kae to nodongo ma ochako lak, obedo wuoyi matin, kendo rawera. Kata obedo ni ne en ng’at makare, pod nodhi nyime luwo kaka jonyuolne ma orem ne chike. (Luka 2:40, 51, 52) To mano doko bolruok!

¹¹ Be wanyalo luwo ranyisi mar Yesu mar bolruok kuom yie timo migepe ma nenore ni ji ochayo? Kuom ranyisi, tij lando wach maber mar Pinyruodh Nyasaye nyalo nenore ka tich ma ji ochayo. Ji nyalo jarowa kendo wuoyo kodwa marach ka gigolonwa gero. (Mathayo 28:19, 20) Kata kamano, ka wanano e tijno, wabiro reso ngima jomoko. Bende, wabiro puonjore nyiso bolruok kendo luwo ranyisi mar jatendwa ma en Yesu, bed ni ji orwako wach ma walando kata ooyo.

12-14. (a) Ere kaka Yesu nonyiso ni obolore sama ji ne pake? (b) Yo ma ne Yesu timonego ji gik moko nonyiso nade ni obolore? (c) Ang’o ma nyiso ni yo ma ne Yesu obolorego ne ok en mar wuondruok?

¹² Kuom kinde duto ma ne Yesu odakgo e piny, nong’ere kaka ng’at ma obolore kotiyo ne Nyasaye. Nonyiso ni obolore kuom miyo Wuon-gi pak kod duong’ duto. Kinde moko ji ne pakoga Yesu nikech weche mag rieko ma nowacho, teko mar timo honni ma ne en-go, kod kaka ne en ng’at ma kite ber. Kar yie mondo ji opake kinde ka kinde, nonyisogi ni gipak Jehova Nyasaye.—Mariko 10:17, 18; Johana 7:15, 16.

¹³ Yesu nonyiso bolruok e yo ma ne otimonego ji gik moko. Nowacho ni ne ok obiro mondo ji otine, to mondo oti ne ji. (Mathayo 20:28) Nonyiso ni obolore kaluwore gi kaka ne otimo ne ji gik moko e yo mamuol kendo ne ok oridnegi chik. Ka ne jolupne otimo gik moko e yo ma ok owinjore, ne ok olwergi; kar mano notemo chopo e chunygi. (Mathayo 26:39-41) Ka ne oganda odhi ire kama ne obetie mos mondo oyue, ne ok oriembogi; kar mano nochiwore puonjogi “gik mang’eny.” (Mariko 6:30-34) Kinde moro ka dhako ma ok Nya-Israel nosaye ni mondo ochang nyare, mokwongo nonyiso ni ne ok oikore timo kamano. Kata kamano, ne ok otamore ka iye owang’. Kar mano, noikore tur nikech dhakono nonyiso yie makende mana kaka wabiro neno e Sula mar 14.—Mathayo 15:22-28.

¹⁴ Yesu nonyiso e yore mang’eny ni nodak kaluwore gi weche ma nowacho kuome. Nowacho niya: “Adembora kendo chunya muol.” (Mathayo 11:29) Yo ma ne Yesu obolorego ne ok en ma awiye awiye ma ng’ato nyalo wuondorego ni en gi timbe mabeyo. Nobolore koa e chunye ma iye. Mano e momiyo Yesu nokawo wach puonjo jolupne e wi bolruok kaka gima duong’!

15, 16. Gin kido mage ma jotelo mag piny ne nigo ma Yesu ne ok dwar ni jolupne obedgo?

¹⁵ Nokawo kinde malach mondo jopuonjre Yesu onyag kido mar bolruok. Yesu notemo nyading’eny mondo okonygi nyago kidono. Kuom ranyisi, nitie kinde ma Jakobo gi Johana nooro min-gi mondo okwa Yesu ni obi omigi migepe madongo e Pinyruodh Nyasaye. Yesu nodwokogi e yo mamuol niya: “An ok e ma ami ji thuolo mar bet e bada korachwich kata koracham, to Wuora e ma miyo jo ma ne oseikonegi.” Ka jopuonjre apar mamokoka nowinjo wachno, “mirima nomakogi” gi Jakobo kod Johana. (Mathayo 20:20-24) Yesu norieyogi e yo mane?

¹⁶ Yesu norieyogi e yo mamuol kowacho niya: “Ung’eyo ni jotelo mag ogendni timore ruodhi e wi ji kendo jo ma nigi duong’ tiyo gi teko e wi ji. Mano ok e kaka onego obed e kindu; to ng’at ma dwaro bedo maduong’ e kindu nyaka bed jatiju, kendo ng’at ma dwaro bedo mokwongo e kindu nyaka bed misumbau.” (Mathayo 20:25-27) Nyaka bed ni joote noseneno kaka “jotelo mag ogendni” ne nigi ng’ayi, sunga, kendo ne gin joguondo. Yesu nowacho ni jolupne ne nyaka bed mopogore gi joma ne ohero tueyore e telogo. Ne onego gibolre. Be joote ne owinjo tiend gima Yesu ne temo nyisogi?

17-19. (a) E otieno mogik ka pok Yesu otho, gin yore mage ma nopuonjogo jootene kido mar bolruok ma wigi ok nyal wilgo? (b) En yo mane maberie moloyo ma Yesu nonyisogo ni obolore ka ne en e pinyka?

¹⁷ Winjo tiend wachno ne ok yotnegi. Mano ok e kinde ma ne Yesu ohango nyisogie tiend wachno, to be mano ok e giko. Motelo ka ne giyware ni ng’ano ma duong’ e kindgi, nokawo nyathi matin mochungo e diergi, kae to onyisogi ni gibed kaka nyithindo. To nyithindo kinde mang’eny onge ng’ayi, ok gilichre, bende ok gilar telo kaka joma dongo timo. (Mathayo 18:1-4) E otieno mogik ka pok otho, Yesu nofwenyo ni jopuonjrene pod ne nigi ng’ayi. Kae to nopuonjogi wach moro ma wigi ne ok dhi wilgo. Nokawo taulo motueyo e nungone kae to otimo tich ma ji ochayo ahinya, tich ma kinde mang’eny wasumbni e ma ne timoga ne welo. Yesu nolwoko tiende jopuonjrene duto moriwo nyaka Judas ma ne chiegni ndhoge!—Johana 13:1-11.

¹⁸ Yesu nokonyogi winjo tiend wachno ka nonyisogi niya: “Aketonu ranyisi.” (Johana 13:15) Be puonjno koro ne odonjonegi? Gima iwuoro en ni pod otieno achiel achielno, ne giyware e kindgi ni ng’ano maduong’ moloyo jowetene! (Luka 22:24-27) To e ma Yesu pod nobedo mang’won kodgi kendo nopuonjogi e yor muolo. Kae to nodhi nyime timo gima duong’ ma nonyiso kaka obolore. Ndiko wacho kama: “Nobolore mi noluwo kaka Nyasaye ne chike nyaka e tho, ee, tho e yadh-sand.” (Jo-Filipi 2:8) Yesu noyie tho e yo ma kuodo wich ahinya. Nodonjne ni ne ojamahundu kendo noyanyo Nyasaye, to mago gin ketho ma ne ok otimo. Wuod Nyasaye nonyiso ni en chuech mopogore ahinya gi chuech mamoko mag Jehova duto, nikech nonyiso kido mar bolruok e rang’iny ma malo mogik.

¹⁹ Nyalo bedo ni ranyisi mogik ma ne Yesu onyisogo bolruok, e ma ne ogurore ahinya e chuny jootene ma nomakore kode. Muma nyisowa ni higni mang’eny bang’e, jootene nodhi nyime nyiso kido mar bolruok. To nade wan?

20. Ere kaka wanyalo nyiso ni wabolore kendo nyiso kidono koa e chunywa?

²⁰ Paulo jiwowa niya: “Sikuru ka un gi paroni kuomu, ma Kristo Yesu bende ne nigo.” (Jo-Filipi 2:5) Mana kaka Yesu, onego wabed joma obolore kendo nyiso kidono kowuok e chunywa. Ere kaka wanyalo nyiso ni wan joma obolore kowuok e chunywa? Paulo nyisowa niya: “Kik utim gimoro mondo upiem kata kuparo ni ubeyo moloyo jomamoko, to bolreuru ka ukwano ni jomamoko oloyou gi ber.” (Jo-Filipi 2:3) Omiyo, gima duong’ en kaka waneno jomamoko. Onego wamigi luor kendo neno ni gibeyo moloyowa. Be ibiro luwo puonjno?

21, 22. (a) Ang’o momiyo jorit ma Jokristo onego obed joma obolore? (b) Wanyalo nyiso nade ni warwakore gi kido mar bolruok?

²¹ Higni mang’eny bang’ ka Yesu nosetho, jaote Petro pod ne paro gimomiyo dwarore ni wabed gi kido mar bolruok. Petro nopuonjo jorit ma Jokristo ni gitim migepegi ka gibolore kendo kik giketre ruodhi e wi rombe mag Jehova. (1 Petro 5:2, 3) Migepe ok mi ng’ato ratiro mar bedo gi ng’ayi. Kar mano, migepe onego omi ng’ato thuolo mar nyiso ni obolore gadier ma ok owuondre. (Luka 12:48) En adier ni kido mar bolruok en gima dwarore kuom Jokristo duto, to ok mana ne joma nigi migepe mag tayo.

²² En adier ni wi Petro ne ok owil gi otieno ma ne Yesu olwokoe tiendene kata obedo ni notamore! (Johana 13:6-10) Petro nondiko ne Jokristo kama: “Uduto ng’ato gi ng’ato, rwakuru bolruok kaka nanga.” (1 Petro 5:5) Wach ma otigo e ndikono ni “rwakuru” paronwa jatich morwako apron mondo oti tich moro. Wachno paronwa kinde ma ne Yesu otueyo taulo e nungone kendo goyo chonge piny mondo olwok tiende jootene. Ka waluwo ranyisi mar Yesu, onge migawo moro amora ma Jehova omiyowa ma wabiro neno ni ok wanyal timo. Ji duto onego one ni wan-gi kido mar bolruok mana kaka nanga ma warwako.

23, 24. (a) Ang’o momiyo onego wakwed gimoro amora ma nyalo miyo wabed gi ng’ayi? (b) Sula ma luwo biro konyowa rieyo paro mane mobam ma ji nigo e wi bolruok?

²³ Ng’ayi kata sunga chalo gi sum. Onyuolo gima rach ahinya. Onyalo miyo ng’at ma ji neno ni en ng’at malich obed ng’at ma nono e nyim Nyasaye. Mopogore gi mano, bolruok to nyalo miyo ng’at ma ji ochayo obed ng’at ma Jehova ohero ahinya kendo onyalo tiyo kode e yo malach. Ka watemo mondo wabed joma obolore pile ka pile kendo luwo ondamo mag Yesu, wabiro yudo gueth mathoth miwuoro. Petro nondiko niya: “Bolreuru e bwo lwet Nyasaye ma nigi teko, mondo oting’u malo e kinde mowinjore.” (1 Petro 5:6) Jehova noguedho Yesu ahinya nikech nobolore. Wan be ka wanyiso bolruok, Nyasachwa biro guedhowa.

²⁴ Gima lit en ni jomoko paro ni bedo ng’at mobolore en gima nyiso ni ng’ato yom yom kata onyap. Ranyisi mar Yesu konyowa ng’eyo ni mano en miriambo. Yesu ne en ng’at mobolore ahinya kendo nonyiso chir moloyo ng’ato ang’ata. Wabiro wuoyo e wi wachno e sula ma luwo.