1-3. (a) Yesu timo ang’o sama muofni moko ariyo kwaye kony? (b) Weche motigo ni “nokechogi” tiende ang’o? (Ne weche moler piny.)

 NITIE muofni moko ariyo mobet e bath ndara oko mar dala mar Jeriko. Gijabiro kanyo pile ka pile kendo gibedoga kama ji mang’eny kalega mondo gikwa ji gik moko. Kata kamano, odiechieng’ ma kawuono, gimoro timorenegi ma biro loko ngimagi chuth.

² Mapiyo nono, giwinjo chapni moro. Nikech gin muofni, achiel kuomgi penjo gima timore kendo inyise niya: “Yesu Ja-Nazareth e ma kadho!” Yesu ni e yo ka dhi Jerusalem to mano e kindene mogik mar dhi kono. Ok en kende; oganda mang’ongo luwe. Bang’ winjo ni ng’ano ma kalo, muofni ariyogo kok niya: “Ruoth, Wuod Daudi, kechwa!” Oganda mang’ongo ma luwo Yesu igi wang’ kendo ginyisogi ni giling’ thi. Kata kamano, gin pod gidhi mana nyime kok.

³ Yesu winjogi ka gikok kata obedo ni koko ng’eny kamano. Odhi timo ang’o? Nitie gik mang’eny ma chando pache kod chunye. Ochiegni chako jumbe mogik ka en dhano e pinyka. Ong’eyo ni sand kod tho malit rite Jerusalem. To e ma pod ok ofwa ywak muofnigo. Ochung’ kae to owacho ne joma goyo kokogo ni gidhi ire. Gisaye niya: “Ruoth, wadwaro ni wengewa oyawre.” Yesu “nokechogi,” mi omulo wengegi kendo wengegi noyawore. a Gikanyono, ne gichako luwo Yesu.—Luka 18:35-43; Mathayo 20:29-34.

4. Ere kaka Yesu nochopo weche ma ne okor ni ne odhi “kecho jo ma sandore”?

⁴ Mano ok e kinde kende ma ne Yesu onyisoe ni okecho ji. Yesu ne onyiso ni okecho ji kinde mang’eny kendo e chal mopogore opogore. Weche moko mokor e Muma wacho ni ne odhi “kecho jo ma sandore.” (Zaburi 72:13) Mana kaka wechego nyiso, Yesu nonyiso ni odewo chal mar ji gadier. Nokawoga okang’ mar konyo ji. Kecho ji ne chwalega mondo olendnegi. We wane ane kaka weche Yesu kod gik ma notimo ne nyisoga ni okecho ji kod kaka wan be wanyalo timo kamano.

5, 6. Gin ranyisi mage ma nyiso ni Yesu ne en ng’at ma kecho ji?

⁵ Yesu ne en ng’at ma dewo ji ahinya. Nong’eyo chandruoge ma ne ji yudo kendo ne okechogiga. Kata obedo ni ne ok okalo e chandruoge ma moko kuomgi ne kale, ne gilitne gadier. (Jo-Hibrania 4:15) Kinde moro ka ne ochango dhako ma rembe nosebedo ka chuer kuom higni 12, noluongo tuone ni ‘tuo malit,’ kowacho ni tuono nosemiyo dhakono obedo gi parruok kendo sandore ahinya. (Mariko 5:25-34) Ka ne oneno Maria kaachiel gi jomamoko ka ywak nikech Lazaro ne otho, nowinjo malit ahinya e chunye. Kata obedo ni Yesu nong’eyo ni odhi chiero Lazaro, tho Lazaro ne litne kendo mano nomiyo pi wang’e ochuer.—Johana 11:33, 35.

⁶ Kinde moro, jadhoho moro ne odhi ir Yesu mokwaye niya: “Kidwaro, to mi abed maler.” Yesu ma en ng’at makare ma pok nobedoga ma tuo notimo nang’o? Jadhohono ne litne. Kuom adier, “ne okeche.” (Mariko 1:40-42) Kae to ne otimo gimoro miwuoro. Nong’eyo maler ni jodhoho ne gin joma ok ler kendo chik ne ok oyienegi kikore gi ji. (Tim Jo-Lawi 13:45, 46) Yesu ne nyalo chango ng’atno ma ok ochuno ni omule. (Mathayo 8:5-13) To e ma ne orieyo bade mi omule kowacho niya: “Ee, adwaro! Bed maler.” Gikanyono, dhohono ne orumo. Yesu nokecho ng’atno gadier!

7. Ang’o ma nyalo konyowa kecho jomoko, to gin yore mage ma wanyalo nyisogo ni wakecho ji?

⁷ Kaka Jokristo, ijiwowa ni waluw ranyisi mar Yesu e kecho ji. Muma jiwowa ni ‘wakechre.’ b (1 Petro 3:8) Ok yot ng’eyo kaka ng’at ma nigi tuo moro malit winjo, to moloyo ka pok wabet e chal ma entiere. Kata kamano, ok ochuno ni wabed e chal ma ng’ato nitie, eka wakeche. Yesu nokecho ng’at ma tuo kata obedo ni en pok nobedoga ma tuo. Kare ere kaka wanyalo nyiso ni wakecho ji? Wanyalo timo kamano ka wachiko itwa kendo wahore sama gileronwa gik ma chandogi. Wanyalo penjore niya, ‘Dine an e chal ma entieni, dawinjo nade?’ (1 Jo-Korintho 12:26) Ka wabedo joma fwenyo mapiyo gik ma chando jomoko, wabiro ‘wuoyo e yo ma hoyo jo ma chunygi onyosore.’ (1 Jo-Thesalonika 5:14) Kinde moko, wanyalo nyiso ni wakecho ji, ok mana kuom wuoyo kodgi kende, to ka waywak kodgi bende. Jo-Rumi 12:15 wacho niya: “Ywaguru kanyachiel gi jo ma ywak.”

8, 9. Ere kaka yo ma ne Yesu kechogo ji ne nyiso ni odewo kaka giwinjo?

⁸ Yesu ne kecho ji kendo gik ma notimo ne nyiso ni odewo kaka giwinjo. Par ane kinde ma ne okel ne Yesu ng’at ma ite odino kendo ma ne ok nyal wuoyo e yo mayot. Ka ne ofwenyo ni ng’atno dikore kwayo kony, Yesu ne otimo gimoro ma ok otimga sama ochango jomamoko: “Notero ng’atno tenge.” Nochange ka gin kar kendgi, kama bor gi kama oganda nitie.—Mariko 7:31-35.

⁹ Mano bende e gima Yesu notimo ka ne jomoko okelone ng’at moro ma muofu kendo kwaye ni ochange. Yesu “nomako lwet muofuno kendo notere oko mar dalano.” Kae to ne ochango ng’atno mos mos. Timo kamano noiko pach ng’atno kendo nomiyo wengene ochako neno gik moko matin matin nyaka nochopo kama koro onyalo neno maber chuth. (Mariko 8:22-26) To mano kaka Yesu nokecho ng’atno!

10. Gin yore mage ma wanyalo nyisogo ni wakecho jomamoko kendo wadewo kaka giwinjo?

¹⁰ Mondo wabed jolup Yesu, dwarore ni wanyis ni wakecho ji kendo wadewo kaka giwinjo. Omiyo, wanono ahinya weche ma wawacho ka waketo e paro ni weche ma wawacho nyalo hinyo jomamoko. (Ngeche 12:18; 18:21) Weche ma chwocho chuny kendo ma ketho nying jomoko ok onego oyudre e kind Jokristo, ma nyiso ni gidewo kaka jomamoko winjo. (Jo-Efeso 4:31) Ere kaka jodongo nyalo nyiso ni gikecho jomamoko kendo gidewo kaka giwinjo? Sama gichiwo siem, onego giti gi weche mang’won kendo ma ok kuod wi joma winjogi. (Jo-Galatia 6:1) Ere kaka jonyuol nyalo nyiso ni gikecho nyithindgi kendo gidewo kaka giwinjo? Sama jonyuol rieyo nyithindgi, onego gitim kamano e yo ma ok bi kelone nyithindgi wich-kuot.—Jo-Kolosai 3:21.

11, 12. Gin weche mage manie Muma ma nyiso ni Yesu ne ok rit mondo ji okwaye kony eka okechgi?

¹¹ Yesu ne kechoga ji kinde duto ma ok orit ni ji okwaye eka otim kamano. Kecho ji en kido ma chwalo ng’ato mondo okaw okang’ mar timo gimoro. Mano e momiyo bedo ni Yesu ne kecho ji ne miyo okawo okang’ mar konyogi. Kuom ranyisi, ka ne Yesu obedo gi oganda moro kuom ndalo adek ma ok gichiem, onge ng’at ma ne onyiso Yesu ni koro gidenyo, kata nyise gima onego otim. Ndiko nyisowa kama: “Yesu noluongo jopuonjrene ire mowachonegi kama: ‘Akecho ogandani nimar koro gisebedo koda kuom odiechienge adek, to onge gima gisechamo. Ok adwar gonyogi gidhi kech, di po ka gipodho e yo.’ ” Kae to notimo hono mi opidho ogandano, ma ng’ato ok onyise ni otim kamano.—Mathayo 15:32-38.

¹² Ne ane ranyisi machielo. E higa mar 31, ka ne Yesu chiegni chopo e dala mar Nain, noromo gi wach moro malit. Oganda ne oting’o ringre ‘wuoyi achiel kende mar chi liel’ moro, mondo gidhi giyike machiegni kanyo. Tem ane paro lit ma ne miyono winjo. Nodhi yiko wuode achiel kende, kendo ne oonge gi jaode ma ne nyalo hoye. E kind oganda ma ne dhi yikono, Yesu “noneno” mana chi liel ma koro ne onge nyathino. Gima ne onenono nomulo chunye ahinya kendo “nokeche.” Onge ng’at ma ne okwaye kata chune ni okech miyono. Yo ma ne okechego koa e chunye e ma ne omiyo okawo okang’. Omiyo, “nosudo momulo gima noting’ie wuoyi mothono” kendo nochiere. Ang’o ma notimore bang’ mano? Yesu ne ok okwayo wuoyi ma ne ochierono ni mondo oriwre gi oganda ma ne luwe. Kar mano, “ne ochiwe ne min mare” kendo riwogi kaka joot. Mano ne dhi miyo chi lielno orite maber.—Luka 7:11-15.

13. Ere kaka wanyalo luwo ranyisi mar Yesu kuom kawo okang’ mokwongo mar konyo joma dwaro kony?

¹³ Ere kaka wanyalo luwo ranyisi mar Yesu? En adier ni ok wanyal chiwo chiemo e yor hono, kata chiero joma otho. Kata kamano, wanyalo luwo ranyisi mar Yesu kuom kawo okang’ mokwongo mar konyo joma nigi chandruok. Weche yuto nyalo dhine Jakristo wadwa marach, kata onyalo lalo tije. (1 Johana 3:17) Bende, nyalo dwarore ni olos ne chi liel moro ode mokethore. (Jakobo 1:27) Wanyalo ng’eyo moko kuom joma olalo wedegi kod osiepegi e tho ma nyalo dwarore ni oho kendo okony e yo moro. (1 Jo-Thesalonika 5:11) Ka waneno ka ng’ato nigi chandruok moro, ok onego warit ni nyaka okwawa eka wakonye. (Ngeche 3:27) Wanyalo nyiso ni wakechogi kuom kawo okang’ mar konyogi kaluwore gi nyalowa. Wiyi kik wil ni timo gimoro moro matin ma nyiso ng’wono kata wacho weche mag hoch koa e chunywa, nyalo nyiso ni wakecho ji gadier.—Jo-Kolosai 3:12.

14. Ang’o momiyo Yesu noketo tij lando wach maber obed mokwongo e ngimane?

¹⁴ Mana kaka ne waneno e Kare mar 2 mar bugni, Yesu noketo ranyisi maber mar lando wach maber. Nowacho niya: “Nyaka aland wach maber mar Pinyruodh Nyasaye e mier mamoko bende nikech mano e momiyo ne oora.” (Luka 4:43) Ang’o momiyo noketo tij lendo obedo mokwongo e ngimane? Gima duong’ momiyo notimo kamano, en nikech nohero Nyasaye. Kata kamano, gimachielo ma ne chwaloga Yesu mondo olendi en ni nokecho ji koa e chunye. Mano e momiyo notemo konyogi mondo gibed gi winjruok maber gi Nyasaye. Kuom yore duto ma ne Yesu kechogo ji, konyogi mondo gibed gi winjruok maber gi Nyasaye e ma noketo motelo. We wane ane ranyisi ariyo ma nyiso kaka Yesu ne neno joma nolendonegi. Ng’eyo wechego nyalo konyowa nono paro ma wan-go sama walendo.

15, 16. Chiw ane ranyisi ariyo ma nyiso kaka Yesu ne neno joma nolendonegi.

¹⁵ E higa mar 31, bang’ ka Yesu noselendo kuom higni ariyo, nomedo kindane kuom ‘wuotho e mier gi gwenge duto’ mag Galili. Gima ne oneno nomulo chunye. Jaote Mathayo miyowa ripot kama: “Ka noneno oganda, nokechogi nikech ne isandogi malit, kendo ne gidiwo mana ka rombe ma onge jakwath.” (Mathayo 9:35, 36) Yesu nokecho jogo. Nong’eyo kaka ne gin gi riyo mar wach Nyasaye. Nong’eyo kaka nisandogi kendo ojwang’gi gi jotend dinde ma nonego obed ni tayogi. Nikech Yesu nokechogi, notemo matek mondo omigi geno. Gima duong’ ma ne gidwaro ne en winjo wach maber mar Pinyruodh Nyasaye.

¹⁶ Gima chalo kamano ne oduogo otimore dweche moko bang’e, ka ne Pasaka ma higa 32 chiegni. Kindeno noyudo ka Yesu gi jopuonjrene oidho yie ka gidhi loka Nam Galili mondo giyudie kamoro mokuwe ma ginyalo yueyoe. Kata kamano, oganda noringo ma gikwongonegi chopo kuno. Yesu notimo ang’o? “Ka nowuok e yie, noneno oganda mang’ongo mi nokechogi, nikech ne gichal kaka rombe ma onge jakwath. Omiyo, nochako puonjogi gik mang’eny.” (Mariko 6:31-34) Ne ni gima nochwalo Yesu mondo ‘okechgi’, en ni ne gin gi riyo mar wach Nyasaye. Ne gichalo joma odenyo marach mana ka “rombe ma onge jakwath” kendo koro ne chuno ni gimany chiemo kendgi. Gima nochwalo Yesu mondo olend ne jogo, en nikech nokechogi, to ok ni ne en-gi ting’ mar timo kamano.

17, 18. (a) Ang’o ma chwalowaga mondo walend? (b) Ere kaka wanyalo bedo gi kido mar kecho ji?

¹⁷ En ang’o ma chwalowa kaka jolup Kristo mondo walendi? Mana kaka ne waneno e Sula mar 9 mar bugni, wan gi ting’ mar lendo kendo loko ji obed jopuonjre. (Mathayo 28:19, 20; 1 Jo-Korintho 9:16) Kata kamano, ok onego walend alenda mana nikech mano en tich ma omiwa. Wach maduong’ tik tik momiyo onego waland ne ji wach maber mar Pinyruoth, en nikech wahero Jehova. Gima chielo momiyo walendo ne jomamoko, en nikech wakechogi. (Mariko 12:28-31) To kare ere kaka wanyalo bedo gi kido mar kecho ji?

¹⁸ Onego wane ji kaka Yesu ne nenogi, tiende ni, ‘kaka joma isando malit kendo modiwo ka rombe ma onge jakwath.’ Tem ane paro ni iromo gi rombo molal kendo ma piny obago. Nikech rombono onge jakwath ma nyalo tere kama lum olothie maber kata kama onyalo yudoe pi monyalo modho, odenyo kendo riyo ohinge monyalo kata mana tho. Donge ibiro neno ne nyarombo ma kamano lit? Donge ibiro temo duto minyalo mondo imiye chiemo kod pi monyalo modho? Rombono inyalo pim gi ji mang’eny ma pok owinjo wach maber. Nikech ojwang’gi gi jotend din, kech kayogi, kendo riyo oloyogi, gionge geno mar kinde ma biro. Wan gi gima jogo gombo ma en chiemb chuny kod pi ma yudore e Wach Nyasaye. (Isaya 55:1, 2) Ka waparo kaka joma olworowa nigi riyo mar chiemb chuny, gibedonwa malit kendo wagombo konyogi. Ka wadewogi mana kaka Yesu ne dewo ji, wabiro timo duto ma wanyalo mondo wachiwnegi geno mar Pinyruoth.

19. Ang’o ma wanyalo timo mondo wakony japuonjre Muma mosechopo e okang’ mar dhi lendo e lela?

¹⁹ Ere kaka wanyalo konyo jomoko mondo giluw ranyisi mar Yesu? Wawach ni idwaro jiwo japuonjre Muma moro ma osechopo e okang’ ma onyalo chako lendo e lela. Kata wadwaro jiwo jalendo moro ma nodok chien e tij lendo, mondo ochak lendo kendo. Ere kaka wanyalo konyogi? Onego wachop e chunygi. Par ni Yesu ‘nokecho’ ji eka olendonegi. (Mariko 6:34) Omiyo ka wadwaro konyogi mondo gikech ji, nyaka giwinj e chunygi ni gigombo lando wach maber mana kaka Yesu. Wanyalo penjogi niya: “Ere kaka puonjruok wach maber oseloko ngimani? To nade joma pok owinjo wachni, donge gin bende gigombo winjo wach maber? Ang’o minyalo timo mondo ikonygi?” En adier ni gima duong’ ma onego ochwalwa mondo walend ne ji en hera ma waherogo Nyasaye kod gombo ma wan-go mar tiyone.

20. (a) Bedo jalup Yesu oriwo timo ang’o? (b) Ang’o ma wabiro nono e sula ma luwo?

²⁰ Bedo jalup Yesu ok en aena wacho gik ma nowacho kata kopo gik ma notimo. Onego watem matek mondo wabed gi ‘paro’ ma ne en-go. (Jo-Filipi 2:5) Mano kaka wamor ni Muma konyowa ng’eyo gik ma ne chwalo Yesu mondo owach kata otim gik moko! Ka wang’eyo “pach Kristo,” mano biro chwalowa mondo wakech ji kendo timone ji gik moko kaka Yesu notimonegi. (1 Jo-Korintho 2:16) E sula ma luwo mae, wabiro neno yore mopogore opogore ma ne Yesu onyisogo ni ohero jolupne.