1-3. (a) Gin ang’o ma ne nyalo pogo kanyakla mar Jokristo e kinde Jokristo mokwongo? (b) Gin ber mage ma wanyalo yudo sama wanono bug Tich Joote?

 PAULO gi Barnaba nodok e taon mar Antiokia ma Siria, ka giwuok e wuodhgi mokwongo mar misonari ka gimor sidang’. Ne gimor ahinya ni Jehova “noseyawo dhoot ne ogendni mamoko mondo orwak yie.” (Tich 14:26, 27) Gima ber en ni, wach maber nomedo landore Antiokia kendo “ji mang’eny” moa e ogendni mamoko nomedo biro e kanyaklano.​—Tich 11:20-26.

² Mapiyo, ripot ma nyiso dongruok ma notimoreno nochopo Judea. Kata kamano, kar mondo ji duto obed mamor gi wachno, ripodno nochiero wach tero ji nyangu, kendo ne nyaka los wachno. Jokristo ma Jo-Yahudi nonego one nade Jokristo ma ok Jo-Yahudi, to joma ok Jo-Yahudi nonego one nade chik Musa? Wachno nokelo ywaruok mapek ahinya ma ne nyalo pogo kanyakla mar Jokristo. Ere kaka ne idhi los wachno?

³ Wabiro puonjore gik mang’eny mabeyo sama wanono gik ma notimore e bug Tich Joote. Puonjgo biro konyowa tiyo gi rieko ka po ni chal moro ma nyalo ketho kuwe mar kanyakla osieko.

4. Gin paro mage ma ok kare ma Jokristo moko ne nigo, to mano kelo penjo mane?

⁴ Luka nondiko niya: ‘Jomoko nodhi Antiokia ka giwuok Judea mi gichako puonjo owete niya: Ka ok oteru nyangu kaluwore gi chik Musa, to ok unyal yudo warruok.’ (Tich 15:1) Ok nyiswa ni “jomoko” ma iwuoyo kuomgi e ndikono ne gin Jo-Farisai ka pok gibedo Jokristo. Bed ni ne gin Jo-Farisai kata ooyo, nenore ni ne gimakore gi paro kod puonj mag Jo-Yahudi. Bende, nenore ni ne giriambo ni joote kod jodongo ma ne ni Jerusalem e ma noorogi. (Tich 15:23, 24) Kata kamano, ang’o momiyo Jo-Yahudi pod nomakore gi wach tero ji nyangu, higni 13 kama bang’ ka jaote Petro noseluwo kaka Nyasaye ne ochike  morwako joma oa e ogendni mamoko ma ne ok oter nyangu e kanyakla mar Jokristo? a​—Tich 10:24-29, 44-48.

5, 6. (a) Ango momiyo Jokristo moko ma Jo-Yahudi ne dwaro ni gidhi nyime makore gi wach tero ji nyangu? (b) Be singruok mar nyangu en achiel kuom chike manie singruok mar Ibrahim? Ler ane. (Ne weche moler piny.)

⁵ Samoro nitie gik mang’eny ma ne omiyo gitimo kamano. Achiel kuomgi en ni Jehova e ma ne ogolo chik mondo oter joma chwo nyangu nikech mano ne en ranyisi makende ma ne nyiso ni gin gi winjruok maber kode. Wach tero ji nyangu ne ochak ka pok olos singruok mar chik kendo bang’e noduogo obedo achiel kuom chikego. Wach tero ji nyangu nochakore gi Ibrahim kod joode. b (Lawi 12:2, 3) Kaluwore gi chik Musa, joma welo ne onego ter nyangu mondo giyud thuolo mar timo gik makende kaka chamo Pasaka. (Wuok 12:43, 44, 48, 49) Mano e momiyo Jo-Yahudi ne neno joma ok oter nyangu kaka joma ok ler kendo joma richo ma ng’ato ne ok onego obed machiegnigo.​—Isa. 52:1.

⁶ Omiyo, ne dwarore mondo Jokristo ma Jo-Yahudi obed gi yie kod bolruok mondo girwak puonj manyienno. Singruok manyien nosekawo kar singruok mar chik, omiyo, bedo ni ne onyuol ng’ato kaka Ja-Yahudi ne ok mi obed jatich Nyasaye nyamonge kamano. Bende, Jokristo ma Jo-Yahudi ma ne odak e gwenge mag Jo-Yahudi kaka Jokristo ma ne ni Judea, ne nyaka bed gi chir eka giyie kuom Kristo kendo girwak Jokristo ma ne ok oter nyangu ma ne wuok e ogendni mamoko.​—Jer. 31:31-33; Luka 22:20.

7. Gin adiera mage ma “jomoko” ne pok ong’eyo?

⁷ Onge kiawa ni chike mag Nyasaye ne pok olokore. Gima nyiso ni mano en adier en ni nitie puonj moko e singruok manyien ma ne yudore e Chik Musa. (Mat. 22:36-40) Kuom ranyisi, bang’e Paulo nondiko e wi wach tero ji nyangu kowacho kama: “Ng’ato bedo Ja-Yahudi gie chunye, kendo nyangu ma itere en mar chuny kokalo kuom roho, to ok kuom chik moro mondik.” (Rumi 2:29; Rap. 10:16) “Jomoko” ma ne owuok Judea ne pok ong’eyo adierago, to ne giparo ni Nyasaye ne ok orucho chik mar tero ji nyangu. Be ne gidhi loko pachgi?

8. Ang’o momiyo ne ochwal wach tero ji nyangu e nyim bura matayo man Jerusalem?

⁸ Luka nodhi nyime ndiko kama: “To ka jogo nosebedo gi mbaka matek mi giyware ahinya gi Paulo kod Barnaba kuom wachno, ne ochan mondo  Paulo gi Barnaba kod jomamoko kuomgi odhi ir joote gi jodongo man Jerusalem mondo olos wachno.” c (Tich 15:2) ‘Mbaka matek kod ywaruok’ ma ne gibedogo nyiso ni giduto ne gimakore gi paro ma ne gin-go, kendo kanyakla ma Antiokia ne ok nyal loso wachno kendgi. Mondo girit kuwe kod winjruok e kanyakla, ne ging’ado mar chwalo wachno ir “joote gi jodongo man Jerusalem,” ma ne tiyo kaka bura matayo e kindeno. Ang’o ma wanyalo puonjore kuom jodong-kanyakla ma ne ni Antiokia?

9, 10. En ranyisi mane maber ma owete ma ne ni Antiokia kaachiel gi Paulo kod Barnaba noketonwa?

⁹ Achiel kuom puonj ma wayudo en ni onego wagen riwruok mar oganda Jehova. Par ane wachni: Owete ma ne ni Antiokia nong’eyo ni Jokristo duto ma ne ni e bura matayo ne gin Jo-Yahudi. Kata kamano, ne gin gadier ni bura matayo ne dhi loso wach tero ji nyangu kaluwore gi Ndiko. Nikech ang’o? Kanyakla ne nigi adier ni Jehova ne dhi tayo weche kotiyo gi rohone maler kod Yesu Kristo, ma en Wi kanyakla mar Jokristo. (Mat. 28:18, 20; Efe. 1:22, 23) Sama wach moro matek osieko e kindegi, weuru mondo waluw ranyisi mar Jokristo ma ne ni Antiokia kuom geno riwruok mar oganda Jehova kod Jokristo mowal manie Bura Matayo.

¹⁰ Bende, iparonwa ber ma wayudo ka wabedo joma obolre kendo ma nigi horuok. Roho maler e ma ne oketo Paulo gi Barnaba mondo gidhi gilend ne ogendni mamoko, to e ma pod ne ok gihedhore loso wach tero ji nyangu ka ne gin Antiokia. (Tich 13:2, 3) E wi mano, Paulo  nondiko niya: “Ne aidho kuno [Jerusalem] nikech fweny moro ma nobirona” ma nyiso ni Nyasaye e ma ne tayo wachno. (Gal. 2:2) Jodong-kanyakla ma kindegi bende temo mondo gibed joma obolre kendo ma hore sama wach moro matek ma nyalo kelo pogruok osieko. Kar mondo giyware, ginyisoga ni gigeno Jehova kuom nono Ndiko kendo luwo weche mamoko ma owuok kuom jatich mogen kendo mariek.​—Fil. 2:2, 3.

11, 12. Ang’o momiyo onego wahore ka warito Jehova?

¹¹ Kinde moko, nyalo dwarore ni wahore mondo Jehova ochiw ler momedore e wi wach moro. Parni e kinde Paulo, owete ne nyaka rit kuom higni 13 ka pok Jehova ochiwo ler ka be ogendni mamoko ne nyaka ter nyangu kata ooyo. Hignigo nochakore e higa mar 36 B.K., ka ne owal Kornelio gi roho maler nyaka higa mar 49 B.K. Ang’o momiyo kinde mang’eny nokalo kamano? Samoro Nyasaye ne dwaro ni thuolo moromo okal mondo Jo-Yahudi mobolre olok pachgi e wi yo ma ne ginenogo lokruok maduong’no. Kuom adier, tieko singruok mar nyangu ma ne osebedoe kuom higni 1900, kendo ma ne ochak gi Ibrahim kwargi ma ne gihero ahinya, ne ok en gima yot kata matin!​—Joh. 16:12.

¹² Mano kaka en thuolo makende ni Wuonwa manie polo, mang’won kendo mobolre, puonjowa kendo rieyowa! Kinde duto, wan e ma wayudoga ber sama opuonjowa kendo orieyowa. (Isa. 48:17, 18; 64:8) Omiyo, kik wabed gi sunga mi waluw pachwa wawegi, kata kwedo lokruoge ma riwruogwa timo, kata yo manyien milerogo ndiko moko. (Ekl. 7:8) Ka ifwenyo ni in gi chuny mar kwedo lokruoge moko ma riwruogwa timo, donge inyalo kawo thuoloni mondo ilem kendo ipar matut kuom Tich Joote sula mar 15? d

13. Ere kaka wanyalo luwo ranyisi mar Jehova mar horuok sama wan e tijwa mar lendo?

¹³ Dwarore ni wahore sama wapuonjore Muma gi joma yudo ka teknegi weyo puonj mag miriambo kod timbe ma Muma ok oyiego. E chal kaka mago, nyalo dwarore ni wachiw thuolo moromo mondo roho mar Nyasaye okony japuonjre loko chunye. (1 Kor. 3:6, 7) Bende, onego walem e wi wachno. Nyasaye biro konyowa ng’eyo okang’ ma onego wakaw e kinde mowinjore.​—1 Joh. 5:14.

14, 15. Ere kaka kanyakla ma Antiokia nochiwo luor ne Paulo, Barnaba, kod owete mamoko ma ne gin-go, to gin ber mage ma Jokristo wetegi ne oyudo ka ne gin kodgi?

¹⁴ Luka nomedo wacho niya: “Bang’ ka kanyakla nosekowogi matin, jogi ne odhi nyime gi wuodhgi ka gikadho e piny Foinike gi Samaria, ka gihulo adimba kaka jo ma oa e ogendni mamoko ne olokore mi giyie kuom Nyasaye, kendo mano nomiyo owete duto obedo gi mor mogundho.” (Tich 15:3)  Bedo ni kanyakla nokowo Paulo, Barnaba, kod owete mamoko nyiso ni ne gihero Jokristo wetegi, kendo ne gimiyogi luor. Bende, mano nyiso ni ne gidwaro ni Nyasaye oguedh owetego. Mano doko ranyisi machielo maber ma owete ma ne ni Antiokia noketonwa! Be ichiwoga luor ne oweteni gi nyimineni, ‘to moloyo [jodongo] ma tiyo matek e wuoyo gi puonjo’?​—1 Tim. 5:17.

¹⁵ Ka gin e yo, owetego ne ojiwo Jokristo wetegi ma ne ni Foinike kod Samaria ka gileronegi “adimba” kaka ogendni mamoko ne rwako wach maber. Samoro joma ne winjogi ne oriwo Jokristo ma Jo-Yahudi ma ne oringo modhi e alworano ka ne oneg Stefano. E kindegi bende, ripode ma nyiso kaka Jehova guedho tij loko ji obed jopuonjre jiwoga Jokristo wetewa, to ahinya ahinya Jokristo ma kalo e tembe. Be ripode kaka mago jiwiga sama idhi e chokruoge mag Jokristo, chokruoge mag alwora, chokruoge madongo kaachiel gi sama isomo ranyisi mag sigendni mag ngima ma igoyoga e bugewa kata ma yudore e jw.org?

16. Ang’o ma nyiso ni wach tero ji nyangu ne en wach maduong’?

¹⁶ Bang’ wuotho kilomita ma dirom 550 yo milambo, Paulo gi jowetene ma ne giwuokgo Antiokia ne ochopo kama ne gidhiye. Luka nondiko kama: “Kane gichopo Jerusalem, kanyakla, gi joote, kod jodongo, norwakogi maber ahinya, kendo Paulo gi Barnaba ne onyisogi gik mang’eny ma Nyasaye nosetimo kokalo kuomgi.” (Tich 15:4) Kata kamano, “moko kuom jo ma noserwako yie, ma chon ne ni e dind Jo-Farisai, ne oa malo e kombegi mi giwacho niya: ‘Owinjore otergi nyangu kendo ochikgi mondo girit Chik Musa.’” (Tich 15:5) Kuom adier, wach tero Jokristo ma ne ok gin Jo-Yahudi nyangu ne en wach maduong’ ma ne nyaka los.

17. Jomage ma ne ni e bura matayo ma ne ni Jerusalem, to nyalo bedo ni ang’o momiyo “jodongo” be ne ni e burano?

¹⁷ Ngeche 13:10 wacho niya: “Jo ma manyo rieko kuom ji nobed mariek.” Kaluwore gi puonjno, “joote gi jodongo nochokore mondo ginon wachno [tiende ni wach tero ji nyangu].” (Tich 15:6) “Joote gi jodongo” ne tiyo e lo kanyakla  mar Jokristo, mana kaka Bura Matayo timo e kindewagi. Ang’o momiyo “jodongo” ne tiyo kanyachiel gi joote? Par ni mano noyudo ka oseneg jaote Jakobo, kendo jaote Petro be koro ne osebedo e jela kuom kinde moko. Be chandruoge kaka mago ne dhi yudo joote mamoko? Ne nitie owete mowal e kindeno, ma ne dhi neno ni orit kanyakla e yo maber.

18, 19. Gin weche mage mochwiny ma ne Petro owacho, to mano nomiyo joma ne winje obedo gi paro mane?

¹⁸ Luka dhi nyime nyisowa niya: “Ka ne gisewuoyo matut e wi wachno, Petro ne oa malo mowachonegi niya: ‘Owetena, ung’eyo maber ni chakre chon, Nyasaye ne oyiera e kindu mondo ayal ne ogendni mamoko wach maber kendo girwak yie. Kendo Nyasaye mong’eyo chuny dhano, nonyiso ni oyie kodgi kuom miyogi roho maler mana kaka wan bende nomiyowa. Bende, Nyasaye ne ok onyiso ni nitie pogruok kata matin e kindwa kodgi, to ne opwodho chunygi nikech yiegi.’” (Tich 15:7-9) Kaluwore gi nonro moro, wach ma yudore e dho Grik molok ni “gisewuoyo matut” e kwan matindo 7 bende nyiso “manyo gimoro kata penjo penjo.” Nenore ni owetego ne nigi paro mopogore opogore kata kamano, ne giwuoyo ayanga e wi parogo.

¹⁹ Weche mochwiny ma Petro nowacho noparo ne ji duto ni en owuon ne entie ka ne Kornelio ma ne ok en Ja-Yahudi kendo ma ne ok oter nyangu kaachiel gi joode, nowal gi roho maler e higa mar 36 B.K. Omiyo ka Jehova ne ok oketo pogruok e kind Jo-Yahudi kod joma ok gin Jo-Yahudi, be dhano moro amora ne nigi ratiro mar keto pogruok ma kamano? E wi mago, yie kuom Kristo e ma miyo ng’ato bedo maler, to ok luwo Chik Musa.​—Gal. 2:16.

20. Ere kaka joma ne jiwo wach tero nyangu ne ‘temo Nyasaye’?

²⁰ Petro ne otieko kowacho weche ma ok nyal kwed e wi wach Nyasaye kod rohone maler. Nowacho niya: “Kare ang’o momiyo utemo Nyasaye ka uketo kuom jopuonjre ting’ mapek ma kwerewa ne ok nyal ting’o, to kata wan bende ok wanyal ting’o? Mopogore gi mano, wan gi yie ni ng’wono mogundho mar Ruoth Yesu miyo iresowa mana kaka gin bende iresogi.” (Tich 15:10, 11) Joma ne jiwo wach tero nyangu ne ‘temo Nyasaye,’ kata ‘temo horuok mare.’ Ne gidwaro keto ne ogendni mamoko chike mapek ma kata Jo-Yahudi wegi ne ok luwga duto, omiyo, ne giwinjore gi kum mar tho. (Gal. 3:10) Kar mano, Jo-Yahudi ma ne winjo Petro ne onego obed mamor gi ng’wono mogundho mar Nyasaye ma inyiso kokalo kuom Kristo.

21. En paro mane ma Barnaba gi Paulo ne ochiwo e wi wach tero ji nyangu?

²¹ Nenore ni weche ma ne Petro owacho ne omako dho ji, nikech “jogo duto ne oling’ thi.” Bang’ mano, Barnaba gi Paulo nonyisogi “kaka Nyasaye nokonyogi mi gitimo ne ogendni mamoko honni mang’eny kod tije madongo.” (Tich 15:12) Gikone, joote kod jodongo ne nyalo nono weche duto kendo ng’ado paro makare ma luwore gi dwach Nyasaye e wach tero ji nyangu.

22-24. (a) Ere kaka Bura Matayo ma kindegi luwo ranyisi mar bura matayo e kinde Jokristo mokwongo? (b) Ere kaka jodongo duto nyalo nyiso ni gichiwo luor ne yo ma Nyasaye tayogo gik moko?

 ²² E kindegi bende, sama owete manie Bura Matayo oromo, ginonoga Wach Nyasaye mondo otagi kendo gilemoga gi kinda mondo giyud roho maler. (Zab. 119:105; Mat. 7:7-11) Mano e momiyo owete manie Bura Matayo yudoga ajenda chon mondo giyud thuolo mar lemo kendo paro matut e wi weche ma gibiro wuoyoe. (Nge. 15:28) Sama giromo, giduto giwuoyoga ka gin thuolo kendo e yor luor. Gitiyoga gi Muma ahinya e romogo.

²³ Jodong-kanyakla onego oluw ranyisi mar owetego. To ka nitie wach moro mapek ma jodongo ok nyal loso sama giromo, buch jodongo nyalo kwayo bad ofis margi kata jorit-alwora mondo okonygi. Bad ofis nyalo ndiko barua ne Bura Matayo ka timo kamano dwarore.

²⁴ Jehova guedhoga ji duto mobolore, ma omakore gi kode, ma hore kendo ma luwo kaka riwruok mar ogandane tayogi. Mana kaka wabiro neno e sula ma luwo, Nyasaye guedhoga joma timo kamano komiyogi kuwe madier, gibedo gi winjruok maber kode, kendo gibedo gi winjruok maber e kindgi kaka Jokristo.