1, 2. Wuoth ma Barnaba gi Saulo chiegni chako en wuoth makende e yo mane, to ere kaka mano biro chopo weche manie Tich Joote 1:8?

 EN ODIENCHIENG mor maduong’ e kanyakla ma Antiokia. E kind jonabi kod jopuonj man kuno, roho maler ne oyiero Barnaba gi Saulo mondo gidhi giland wach maber kuonde maboyo. a (Tich 13:1, 2) En adier ni nitie chwo moko mowinjore ma ne osega or ni gidhi gilend. Kata kamano, e kinde mokalo, ne oor jomisonari mondo gidhi gilend kuonde ma ji noserwakoe din mar Jokristo. (Tich 8:14; 11:22) E kindeni, Barnaba gi Saulo, kaachiel gi Johana Mariko ma ne dhi konyogi, ne idhi or kuonde ma ji pok nowinjoe wach maber nyaka nene.

² Higni 14 motelo, Yesu ne osenyiso jopuonjrene niya: “Ubiro yudo teko ka roho maler obiro kuomu, mi unubed jonenona e Jerusalem, kod Judea duto, gi Samaria, nyaka kuonde maboyo mogik e tung’ piny.” (Tich 1:8) Yiero Barnaba gi Saulo mondo obed jomisonari, ne dhi konyo e chopo weche mokorgo! b

3. Ang’o momiyo dhi kuonde maboyo ne tek e kinde Jokristo mokwongo?

³ E kindegi, ji nyalo dhi kuonde maboyo ka gikawo mana sa achiel kata seche ariyo kende, ka giidho mtokni kata ndege. Mano ne ok nyal timore e kinde Jokristo mokwongo. Kindeno, ji ne wuothoga mana gi tiendegi e nderni maricho. Kuom odiechieng’ achiel, ng’ato ne nyalo mana wuotho kilomita 30 kende, kendo wuodhno ne miyo ng’ato bedo mool ahinya! c Omiyo, kata obedo ni Barnaba gi Saulo ne gombo dhi  e migapgi manyien, onge kiawa ni ne ging’eyo ni nyaka gitim kinda kendo gituonre gik mathoth.​—Mat. 16:24.

4. (a) Ere kaka noyier Barnaba gi Saulo, to Jokristo wetegi nokawo wachno nade? (b) Ere kaka wanyalo riwo lwedo joma oyudo migepe mag tiyo ne Nyasaye?

⁴ Kata kamano, ang’o momiyo roho maler nochiko ni Barnaba gi Saulo oket tenge “ne tich”? (Tich 13:2) Muma ok nyiswa. Gima wang’eyo en ni roho maler e ma nochiko mondo oyiergi. Onge gima nyiso ni jonabi gi jopuonj ma ne ni Antiokia nokwedo wachno. Kar mano, ne giriwo lwedo wachno. Tem ane paro kaka Barnaba gi Saulo nowinjo ka ne owetegi kuom Kristo ok onenonegi nyiego to ne ‘gitueyo chiemo kendo lemo, ka giketo lwetgi kuomgi kae to ne giweyogi mondo gidhi.’ (Tich 13:3) Wan bende onego wariw lwedo joma oyudo migepe mag tiyo ne Nyasaye moriwo nyaka jorit kanyakla. Kar nenonegi nyiego, onego ‘wanyisgi luor moloyo mapile nikech tijgi.’​—1 The. 5:13.

5. Ler ane kaka ne olend e chula mar Saipras.

⁵ Bang’ wuotho nyaka Seleukia, ma ne en dho wath man machiegni gi Antiokia, Barnaba gi Saulo noidho meli ma dhi e chula mar Saipras, ma en wuoth ma romo kilomita 200. d Nikech thurgi ne en Saipras, onge kiawa ni  Barnaba ne gombo lando wach maber e alwora ma thurgi. Ka ne gichopo Salamis, taon manie dho wath ma yudore yo wuok chieng’ mar chulano, ne ok giketho sa. Mapiyo, “ne gichako lando wach Nyasaye e sunagoke mag Jo-Yahudi.” e (Tich 13:5) Barnaba gi Saulo nowuotho e alwora duto mag Saipras, kendo nenore ni ne gilendo e taonde madongo ma ne ni e dho yo. Nyalo bedo ni jomisonarigo ne owuotho kilomita ma dirom 160 kaluwore gi yo ma ne giluwo!

6, 7. (a) Sergio Paulo ne en ng’a, to ang’o momiyo Bar-Yesu ne temo geng’e mondo kik owinj wach maber? (b) Ere kaka Saulo nogeng’o akwede ma ne oa kuom Bar-Yesu?

⁶ E kinde Jokristo mokwongo, lamo mar miriambo ne onya ahinya e taon mar Saipras. Mano ne onenore ayanga ka ne Barnaba gi Saulo ochopo Pafo, ma yudore yo podho chieng’ mar chulano. Kanyo e ma ne giromoe gi “Ja-Yahudi moro miluongo ni Bar-Yesu ma ne en ajuoga kendo janabi mar miriambo. Ne oyudo en gi Sergio Paulo ma ne en jatelo kendo ng’at mariek.” f E kinde Jokristo mokwongo, ng’eny Jo-Rumi ma nosomo moriwo nyaka “ng’at mariek,” kaka Sergio Paulo, ne dhiga ir ajuoga kata jakor wach mondo okonygi timo yiero moko madongo. Kata kamano, Sergio Paulo ne mor ahinya gi wach Pinyruoth kendo “nodwaro ahinya winjo wach Nyasaye.” Wachno ne ok omoro Bar-Yesu, ma bende ne ong’ere kaka Elima, ma tiende en “Ajuoga.”​—Tich 13:6-8.

⁷ Bar-Yesu nokwedo wach Pinyruoth. Yo achiel kende ma ne onyalo ritogo cheo mare makende kaka jang’ad rieko ne Sergio Paulo, ne en “geng’o jatelono mondo kik orwak yie.” (Tich 13:8) Kata kamano, Saulo ne ok oling’ aling’a koneno kaka ajuogano ne temo geng’o Sergio Paulo mondo kik orwak wach. Omiyo, Saulo notimo ang’o? Ndiko wacho kama: “Eka  Saulo, ma bende iluongo ni Paulo, ne opong’ gi roho maler mi nochomo wang’e tir kuome mowachone kama: ‘Yaye, in jal mopong’ gi kit miganga duto kod richo duto, in wuod Jachien, in jasik gik makare duto, ang’o momiyo igwenyo yore makare mag Jehova? Lwet Jehova ni kuomi, ibiro bedo muofu kendo ok inine wang’-chieng’ kuom kinde.’ Gikanyono, ong’ueng’o gi mudho mandiwa noumo wang’e, kendo nowuotho koni gi koni kotemo manyo ng’at ma ne nyalo mako lwete mondo otaye.” g Ang’o ma ne otimore bang’ mano? “Ka jatelono ne oneno gima ne otimoreno, ne orwako yie nimar ne ohum gi puonj mag Jehova.”​—Tich 13:9-12.

8. Ere kaka wanyalo bedo gi chir kaka Paulo?

⁸ Paulo ne ok oluoro Bar-Yesu. Omiyo, wan bende ok onego waluor jo akwede ma temo geng’o joma walendonegi mondo kik girwak wach Pinyruoth. En adier ni kinde duto weche ma wawacho onego “obed mang’won, ma nigi ndhadhu ka gima otwonie chumbi.” (Kol. 4:6) Kata kamano, ok wabi weyo mondo ja akwede moro oketh yie mar ng’at ma orwako wach mana nikech ok wadwar yware kode. Bende, ok onego waluor hulo ayanga dinde mag miriambo ma osebedo ka ‘gwenyo yore makare mag Jehova’ mana kaka Bar-Yesu notimo. (Tich 13:10) Wadhiuru nyime lando adiera gi chir kendo chopo e chuny joma chunygi ni kare mana kaka Paulo notimo. Kata obedo ni samoro ok wanyal neno ka Nyasaye konyowa achiel kachiel kaka nokonyo Paulo, wan gadier ni Jehova biro tiyo gi rohone maler mondo oywa joma chunygi ni kare e adiera.​—Joh. 6:44.

9. Ere kaka Paulo gi Barnaba noketo ranyisi maber ne owete ma tayo kanyakla e kindegi?

⁹ Nenore ni ne nitie lokruok moro e kinde ma ne jomisonarigo noidho yie  ka giwuok Pafo ka gidhi Perga, e dho wath mar Asia Minor, ma en kilomita 250 kama. E Tich Joote 13:13, iluongogi ni “Paulo gi jo ma ne en-go.” Paulo e ma koro ne tayo grubno. Kata kamano, onge gimoro amora ma nyiso ni Barnaba ne neno ne Paulo nyiego. Kar mano, chwo ariyogo nodhi nyime tiyo kanyachiel mondo gichop dwaro mar Nyasaye. Paulo gi Barnaba noketo ranyisi maber ne joma tayo kanyakla e kindewagi. Kar manyo huma, Jokristo paroga weche ma ne Yesu owacho niya: “Uduto un owete.” Yesu nomedo wacho niya: “Ng’at ma ng’awore malo noduoke piny to ng’at ma duokore piny nong’awe malo.”​—Mat. 23:8, 12.

10. Ler ane kaka wuoth ma ne wuok Perga nyaka Antiokia ma Pisidia ne chalo.

¹⁰ Ka ne gichopo Perga, Johana Mariko noweyo Paulo gi Barnaba modok Jerusalem. Ok nyiswa gimomiyo nodok Jerusalem apoya. Paulo gi Barnaba nodhi nyime gi wuoth ka giwuok Perga nyaka Antiokia ma Pisidia, taon ma ne yudore e provins ma Galatia. Mano ne en wuoth ma iye tek, nikech ng’ato ne nyaka tweny got ka odhi Antiokia ma Pisidia. Yore ma ne kalo e kind godego ne ok beyo kendo ne gin gi jokuoge ma ne mayo ji gik moko e yo. E wi mago nenore ni Paulo bende ne nigi tuoche moko ma ne chande. h

11, 12. Ka ne Paulo wuoyo e sunagogi ma Antiokia ma Pisidia, notimo ang’o mondo ochop e chuny joma ne winje?

¹¹ Ka gin Antiokia ma Pisidia, Paulo gi Barnaba nodonjo e sunagogi chieng’ Sabato. Ndiko wacho niya: “Ka ne osesom Chik kod weche Jonabi, jotelo ma tayo e sunagogi nokwayogi niya: ‘Owete, ka un gi wach moro amora ma unyalo jiwogo ji, wacheuru.’” (Tich 13:15) Paulo nochung’ mowuoyo.

 ¹² Paulo nochako wuoyo kodgi kowachonegi niya: “Un Jo-Israel kod un jomamoko moluoro Nyasaye, winjuru.” (Tich 13:16) Joma ne winjo Paulo ne gin Jo-Yahudi kod joma nolokore modonjo e din mar Jo-Yahudi. Paulo notimo ang’o mondo ochop e chuny joma ne winje ma ne ok ong’eyo migawo ma Yesu nigo e chopo dwach Nyasaye? Mokwongo, Paulo nowuoyo e wi histori mar oganda Jo-Yahudi. Nolero kaka Jehova “nokonyogi ka ne gin jodak e piny Misri” kod kaka “ne onano kodgi e thim” kuom higni 40 bang’ ka nosegonygi e tuech. Paulo nolero kaka Jo-Israel nokawo Piny Manosingi kod kaka Jehova “nochiwo pinygi mondo obed pok mar Jo-Israel.” (Tich 13:17-19) Wachore ni nyaka bed ni Paulo ne wuoyo e wi Ndiko moko ma ne osesom gi dwol kaka ne gitimoga chieng’ Sabato. Ka en kamano, to ma en ranyisi machielo ma nyiso ni Paulo nong’eyo kaka ‘onyalo bedo gimoro amora ne ji mopogore opogore.’​—1 Kor. 9:22.

13. Ere kaka inyalo chopo e chuny joma ilendonegi?

¹³ Wan be onego watem matek mondo wachop e chuny joma walendonegi. Kuom ranyisi, ng’eyo din ma ng’ato lemoe nyalo konyowa yiero wach ma nyalo more. Bende, wanyalo wuoyo e wi ndiko ma samoro ng’at ma wawuoyogo ong’eyo. Wanyalo chopo e chunye ka po ni onyalo somo ndiko e Mumbe owuon. Many yore ma inyalo chopogo e chuny joma ilendonegi.

14. (a) Ere kaka Paulo nochako yalo wach maber e wi Yesu, to en siem mane ma ne ochiwo? (b) Joma ne winje norwako wachno nade?

¹⁴ Kae to Paulo nowuoyo e wi kaka “jawar, ma en Yesu,” nowuok e anyuola mar ruodhi mag Jo-Israel. Jal ma ne oiko ne Yesu yo ne en Johana Jabatiso. Bang’ mano, Paulo nolero kaka noneg Yesu kod kaka nochiere. (Tich 13:20-37) Paulo nowacho niya: “Wachni mondo ong’erenu ni kokalo kuom jalno, wach weyo ne ji richo sani ilandonu. . . . Ng’ato ang’ata moyie, ikete ng’at makare nikech jalni.” Kae to nosiemogi kowachonegi niya: “Neuru, un jojero, wuoruru wachno mi ulal nono, nimar sani achopo tich moro e ndalou, ma en tich ma ok ubi yie ngang’ kata ka ng’ato oleronugo adimba.” Ne girwako wach ma ne Paulo owachonegi e yo maber. Muma wacho niya: “Ji nosayogi mondo giduog gipuonjgi wechego e Sabato ma luwo.” E wi mano, ka chokruok mar sunagogi noserumo, “thoth Jo-Yahudi gi jo ma nolokore modonjo e din mar Jo-Yahudi ma ne lamo Nyasaye, noluwo Paulo gi Barnaba.”​—Tich 13:38-43.

15. Bang’ ka Paulo ne osegolo twak, ang’o ma notimore chieng’ Sabato ma noluwo?

¹⁵ Chieng’ Sabato ma ne luwo, “chiegni jodalano duto” nochokore mondo giwinj Paulo. Wachno ne ok omoro Jo-Yahudi moko, mi “ne gichako kwedo gik ma Paulo ne wacho.” Paulo gi Barnaba nowachonegi gi chir kama: “Ne en gima dwarore ni un e ma okwong yalnu wach Nyasaye. To nikech  utamoru wachno kendo useng’ado ni ok uwinjoru gi ngima mochwere, koro neuru, wadhi ir ogendni mamoko. Nimar Jehova osechikowa niya, ‘Aseketou kaka ler ne ogendni, mondo uter warruok nyaka e tung’ piny.’”​—Tich 13:44-47; Isa. 49:6.

16. Jo-Yahudi nokawo nade weche ma jomisonari nowacho, to Paulo gi Barnaba notimo ang’o ka ne okwedgi?

¹⁶ Ogendni mamoko ma ne winje ne mor ahinya, kendo “ji duto ma chunygi ne ni kare ne ngima mochwere norwako yie.” (Tich 13:48) Wach Jehova ne olandore mapiyo e pinyno duto. Jo-Yahudi to norwako wachno e yo mopogore. Chal ka gima jomisonarigo nonyisogi ni kata obedo ni gin e ma ne okwong yalnegi wach Nyasaye, ne ging’ado mar kwedo Mesia kendo mano ne dhi miyo giyud kum mager mar Nyasaye. Jo-Yahudi, nosemo mon moko ma ne nigi huma kendo ma ne oluoro Nyasaye, kod jodongo mag dalano, kendo “ne gimiyo osand Paulo gi Barnaba, mi ne oriembgi e dalano.” Paulo gi Barnaba notimo ang’o? Ne “giteng’onegi buch tiendgi mi gidhi nyaka Ikonio.” Be mano e ma ne en giko mar din mar Jokristo e taon mar Antiokia ma Pisidia? Ooyo ngang’! Jopuonjre ma ne giweyo chien nodhi nyime ‘pong’ gi mor kod roho maler.’​—Tich 13:50-52.

17-19. Gin yore mage ma wanyalo luwogo ranyisi ma ne Paulo gi Barnaba oketonwa, to ere kaka timo kamano biro miyo wabed mamor?

¹⁷ Nitie puonj maduong’ ma wayudo e wi gima Jokristogo ne otimo ka ne ikwedogi. Ok wanyal weyo lendo kata ka joma nigi huma temo geng’o tijwa mar lendo. Bende, ka ne jo Antiokia okwedo wach maber ma ne ilando, Paulo gi Barnaba ‘ne oteng’onegi buch tiendgi.’ Mano ok nyis ni Paulo gi Barnaba ne osin gi jogo. Kar mano, teng’o buch tiendgi nyiso ni koro ne gionge buch remo e wi gima ne dhi timorenegi. Jomisonarigo ne ofwenyo ni ne ok ginyal chuno ji mondo owinj gik ma ne giwacho. Gima ne ginyalo chiko en ka be ne gibiro dhi nyime gi tij lendo kata ooyo. Ne gidhi nyime lendo ka ne gichomo Ikonio!

¹⁸ To nade jopuonjre ma ne odong’ Antiokia? Adiera en ni, ne gin e alwora ma ne akwede ng’enyie. Kata kamano, morgi ne ok otenore kuom kaka ji ne rwako wach maber. Yesu nowacho niya: “Jo mamor gin jogo ma winjo wach Nyasaye kendo timo!” (Luka 11:28) To mano e gima jopuonjre ma ne ni Antiokia ma Pisidia nong’ado mar timo.

¹⁹ Mana kaka Paulo gi Barnaba, kinde duto onego wang’e ni ting’ ma wan-go en lando wach maber. Bed ni ji biro rwako wach kata ooyo, mano en yiero margi. Kata ka nenore ni joma walendonegi ok rwak wach, wanyalo yudo puonj kuom jopuonjre ma ne nitie e kinde Jokristo mokwongo. Ka wamor gi adiera ma wasepuonjore kendo wayie mondo roho maler otawa, wan be wanyalo bedo mamor kata sama ikwedowa.​—Gal. 5:18, 22.