1, 2. Ang’o momiyo dwarore ni wabed gi gima tayowa kata ng’at ma tayowa sama wadhi kama ok wang’eyo? Jehova osemiyowa mich mane maber mondo otawa?

 PAR ANE ni idhi kamoro kendo chuno ni nyaka ikadh e thim kata e piny moro motwo. Kata kamano, ifwenyo ni luwo kanyo ka onge gima tayi kata ng’at moro ma tayi, nyalo miyo ilal. Inyalo timo ang’o mondo ichop kama idhiye? Inyalo kwayo ng’at mong’eyo yorno maber mondo otayi. Kata inyalo ng’iyo kaka chieng’ gi sulwe sudo. Bedo gi gima tayi kata  ng’at ma tayi ber nikech ka ing’eyo kama idhiye, mano nyalo reso ngimani.

² Waduto waromoga gi chandruoge mang’eny e ngima kendo seche moko wanyalo winjo ka gima walal. Kata kamano, Jehova osemiyowa chuny mar pogo ber gi rach mondo otawa. (Jakobo 1:17) We wanon ane kaka michno nyalo konyowa. Bende, wabiro puonjore kaka wanyalo tiego chunywa mar pogo ber gi rach, gimomiyo onego wachiw luor ne chuny jomamoko, kod kaka chuny maler nyalo miyo ngimawa odhi maber.

3. Chuny mar pogo ber gi rach konyowa e yore mage?

³ Chuny mar pogo ber gi rach en mich mowuok kuom Jehova. Nochueyowa gi nyalono mondo okonywa ng’eyo gima rach gi gima ber. Ka watiyo gi nyalono e yo maber, obiro konyowa nonore. Okonyowa ng’eyo gadier gik manie pachwa kod chunywa. Onyalo tayowa mondo watim gik mabeyo kendo wawe maricho. Bende, onyalo miyo wabed mamor ka watimo yiero mabeyo, to obiro chandowa sama watimo yiero maricho.​—Som Weche Momedore namba 5.

4, 5. (a) Ang’o ma ne otimore ka ne Adam gi Hawa ne ok oluwo kaka chunygi mar pogo ber gi rach ne chikogi? (b) Gin ranyisi mage e Muma manyiso kaka chuny mar pogo ber gi rach tiyo?

⁴ Wan wawegi e ma wanyalo yiero ka be wabiro luwo kaka chunywa mar pogo ber gi rach chikowa kata ooyo. Adam gi Hawa ne ok oluwo kaka chunygi mar pogo ber gi rach ne chikogi, to mano e momiyo ne gitimo richo. Bang’e, chunygi nochandogi,  en mana ni koro weche nosekethore. Ne giseketho chik Nyasaye. (Chakruok 3:7, 8) Ne ok giluwo kaka chunygi mar pogo ber gi rach ne chikogi kata obedo ni ne ochuegi gi nyalono kendo ne ging’eyo ni ne en gima rach weyo luwo chik Nyasaye.

⁵ Mopogore gi Adam gi Hawa, ji mang’eny morem osebedo ka luwo kaka chunygi mar pogo ber gi rach chikogi. Ayub en achiel kuomgi. Nikech ne otimoga yiero mabeyo, nowacho niya: “Chunya ok bi ng’adona bura ni aketho e yo moro amora.” (Ayub 27:6) Ka ne Ayub owacho ni “chunya,” nowuoyo kuom nyalo ma ne en-go mar pogo ber gi rach. Kata kamano, nitie kinde moko ma Daudi ne ok oluwo kaka chunye mar pogo ber gi rach ne chike, to mano nomiyo oketho chik Jehova. Bang’e, nowinjo malit kendo ‘chunye nochande’. (1 Samuel 24:5) Nyalo ma ne en-go mar pogo ber gi rach e ma noparone ni osetimo gima rach. Luwo kaka chunye mar pogo ber gi rach ne chike ne dhi konye mondo kik onwo timo richono kendo.

6. Ang’o momiyo wanyalo wacho ni chuny mar pogo ber gi rach en mich mowuok kuom Nyasaye?

⁶ Kata mana joma ok ong’eyo Jehova ong’eyo pogo gik mabeyo gi maricho. Muma wacho niya: “Pachgi ng’adonegi bura, kata ketogi thuolo.” (Jo-Rumi 2:14, 15) Kuom ranyisi, ji mang’eny ong’eyo ni neko kod kwelo rach. Chunygi mar pogo ber gi rach ma Nyasaye ne ochueyogigo e ma konyogi timo kamano, kata obedo ni gin to ok ging’eyo. Gin bende gitiyo gi puonj mag Muma, kata adiera ma Jehova osemiyowa mondo okonywa timo yiero mabeyo.

7. Ang’o momiyo seche moko chunywa mar pogo ber gi rach nyalo tayowa e yo ma ok kare?

 ⁷ Nitie seche moko ma chunywa mar pogo ber gi rach nyalo tayowa e yo ma ok kare. Kuom ranyisi, nikech warem, chunywano ok tawa e yo maber kinde duto. Ok obi tayowa e yo maber ka ok watimo gimoro. (Chakruok 39:1, 2, 7-12) Nyaka watiege. Jehova osemiyowa roho maler kod puonj mag Muma mondo okonywa tiege. (Jo-Rumi 9:1) Koro, we wanon ane kaka wanyalo tiego chunywa mar pogo ber gi rach.

8. (a) Ere kaka gik ma wawinjo e chunywa nyalo chiko kaka nyalo marwa mar pogo ber gi rach tiyo? (b) Ka pok watimo yiero moro amora, en penjo mane monego wapenjre?

⁸ Jomoko paroga ni timo gik moko kaka chunygi dwaro nyiso ni giluwo kaka nyalo margi mar pogo ber gi rach chikogi. Gineno ni ginyalo timo gimoro amora ma gidwaro, tek mana ni chunygi ok chandgi. Kata kamano, wan joma orem kendo chunywa nyalo tayowa e yo ma ok kare. Gik ma wawinjo e chunywa nyalo bedo gi teko mar gwenyo nyalo ma wan-go mar pogo ber gi rach. Muma wacho niya: “Chuny otimo wuond mang’eny moloyo gimoro amora, kendo onyalo kelo hinyruok. Ng’ano ma nyalo ng’eye?” (Jeremia 17:9) Omiyo, chunywa nyalo wuondowa ma wachak paro ni gimoro ber, to kare orach. Kuom ranyisi, ka Paulo ne pok obed Jakristo, ne osando ahinya jo Nyasaye kendo ne oparo ni otimo gima kare. En noparo ni chunye mar pogo ber gi rach ne chike e yo makare. Kata kamano, bang’e nowacho niya: “Jehova e  ma nona.” (1 Jo-Korintho 4:4; Tich Joote 23:1; 2 Timotheo 1:3) Ka ne Paulo ong’eyo kaka Jehova neno wachno, nofwenyo ni onego otim lokruok. Omiyo, ka pok watimo yiero moro amora, onego wapenjre niya: ‘Jehova neno nade gima adwaro timoni?’

9. Ka wahero Jehova, ang’o ma wabiro timo?

⁹ Ka ihero ng’ato, kinde duto ibiro timo gik ma more. To nikech wahero Jehova, ok dwaher timo gimoro amora ma ok more. Gombowa mar timo gik ma more onego obed motegno. Ranyisi mar Nehemia nyalo konyowa neno mano. Kata obedo ni ne en gavana, ne ok otiyo gi telo ma ne en-gono e loso mwandu. Nikech ang’o? Nowacho ni notimo kamano ‘nikech ne oluoro Nyasaye.’ (Nehemia 5:15) Nehemia ne ok dwar timo gimoro amora ma chwanyo Jehova. Mana kaka Nehemia, wan bende ok dwaher chwanyo Jehova ka watimo gik maricho. Ka wasomo Muma, wanyalo ng’eyo gik ma moro Jehova.​—Som Weche Momedore namba 6.

10, 11. Gin puonj mage mag Muma manyalo konyowa timo yiero e wach madho kong’o?

¹⁰ Kuom ranyisi, Jakristo nyalo dwaro timo yiero ka be obiro madho kong’o kata ooyo. Gin puonj mage mag Muma manyalo konye timo yiero maber? Magi gin moko kuomgi: Muma ok kwerwa mondo kik wamadh kong’o. Onyisowa ni divai en mich moa kuom Nyasaye. (Zaburi 104:14, 15) Kata kamano, Yesu nonyiso jolupne ni kik gimeth mokalo tong’. (Luka 21:34) Kendo Paulo nonyiso Jokristo ni giwere gi “nyasi mopong’ gi koko kod mer.” (Jo-Rumi 13:13) Nomedo wacho ni joma mer “ok noyud pok e Pinyruodh Nyasaye.”​—1 Jo-Korintho 6:9, 10.

 ¹¹ Jakristo nyalo penjore niya: ‘Aneno nade wach madho kong’o? Be kong’o kende e ma kueyoga pacha? Be amadhega mondo abed gi chir momedore? Be anyalo keto tong’ e kong’o ma amadho gi thuolo ma atiyogo e madhe? * Be anyalo budho maber gi osiepena ka kong’o onge?’ Wanyalo kwayo Jehova mondo okonywa timo yiero mabeyo. (Som Zaburi 139:23, 24.) Ka watimo kamano, to watiego chunywa mar pogo ber gi rach mondo wabed gi nyalo mar luwo puonj mag Muma kinde duto. To mana kaka wadwaro neno, timo mano kende ok oromo.

12, 13. Ang’o momiyo nyalo marwa mar pogo ber gi rach nyalo pogore gi mag jomamoko? To ang’o ma wanyalo timo ka pogruok ma kamano nitie?

¹² Nyalo marwa mar pogo ber gi rach opogore opogore. Chunyi nyalo yieni timo gimoro to chuny ng’at machielo tame timo gimoro achiel achielno. Kuom ranyisi, chunyi nyalo yieni madho kong’o, to chuny ng’at machielo to tame madho kong’o. Pogruokni wuok kanye?

¹³ Paro ma ng’ato nigo e wi gimoro luwore gi kama noponie, kaka joodgi neno wachno, gik mosekaloe e ngima, kod gik mamoko. Ng’ato nyalo weyo madho kong’o nikech chon ne omadhega mokalo tong’. (1 Ruodhi 8:38, 39) Omiyo, ka po ni imiyo ng’ato kong’o to otamore, ibiro timo nang’o? Be ibiro chwanyori? Be ibiro chunego? Be ibiro chune mondo  onyisi gimomiyo ok omadh kong’o? Ok ibi timo kamano nikech idewe.

14, 15. Ang’o ma notimore e kinde Paulo? To en paro mane maber ma Paulo nochiwo?

¹⁴ E kinde jaote Paulo, nitie weche moko ma notimore manyiso kaka nyalo marwa mar pogo ber gi rach nyalo bedo mopogore. Moko kuom ring’o ma ne iuso e chirni ne osetimgo misengni ne nyiseche manono. (1 Jo-Korintho 10:25) Paulo ne neno ni onge rach nyiewo kendo chamo ring’o ma kamano. En noneno ni Jehova e ma kelo chiemo. Kata kamano, owete moko ma ne lamo nyiseche manono kinde mokalo ne nigi paro mopogore. Ne gineno ni chamo ring’o ma kamano rach. Be Paulo noparo e chunye niya: ‘Wachno ok chanda. Donge an gi ratiro mar chamo gimoro amora ma adwaro’?

¹⁵ Paulo ne ok oparo kamano. Ne odewo ahinya kaka jomoko winjo, omiyo, noweyo timo gik ma ne en-gi ratiro mar timo mondo kik ochwany jomoko. Nowacho ni “kik watim mana gik ma morowa wawegi.” Nomedo niya: “Kata mana Kristo ok notimo mana gik ma more en owuon.” (Jo-Rumi 15:1, 3) Mana kaka Yesu, Paulo nodewo jomamoko moloyo en owuon.​—Som 1 Jo-Korintho 8:13; 10:23, 24, 31-33.

16. Ang’o momiyo ok onego wang’ad ne jowetewa bura kuom gima chunygi oyienegi mondo gitim?

¹⁶ To nade ka chuny ng’ato oyiene timo gima waneno ni rach? Wabed motang’ mondo kik waram arama ni wan e ma wan kare to en ok en kare. (Som Jo-Rumi 14:10.) Jehova nomiyowa chuny mar pogo ber gi rach mondo ong’adwa bura to ok ng’ado ne  jomamoko bura. (Mathayo 7:1) Ok dwaher ni yiero ma wan wawegi e ma watimo okel pogruok e kanyakla. Kuom mano, wamanyo yore ma wanyalo jiwogo hera kod kuwe e kanyakla.​—Jo-Rumi 14:19.

17. Ang’o ma osetimore ne chuny mar pogo ber gi rach mar jomamoko?

¹⁷ Jaote Petro nondiko niya: “Sikuru ka un gi chuny maler.” (1 Petro 3:16) Gima rach en ni ka ng’ato oweyo tiyo gi puonj mag Jehova, chunye mar pogo ber gi rach tho. Paulo nowacho ni chuny ma kamano chalo ka gima ‘owang’ gi chuma maliet.’  (1 Timotheo 4:2) Be mach osegawang’i? Ka gima kamano otimoreni, kama owang’no nyalo bedo gi mbala ma chop kama kata ka omule to ok iwinj gimoro. Ka ng’ato dhi nyime timo gik maricho, chunye mar pogo ber gi rach nyalo dong’ gi mbala ma bang’e owe tiyo kaka dwarore.

18, 19. (a) Sama chunywa chandore, mano nyiso ang’o? (b) Ang’o ma wanyalo timo ka chunywa pod chandowa kata ka waseloko chunywa gadier?

¹⁸ Sama chunywa chandore, mano nyiso ni nyalo ma wan-go mar pogo ber gi rach nyisowa ni watimo gimoro marach. Mano nyalo konyowa fwenyo gik maricho ma ne wasetimo kae to waweyogi. Gik maricho ma watimogo onego okonywa ng’eyo rach mabedoe sama waluwo yo moro marach kendo paronwa ni ok onego wanwogi kendo. Kuom ranyisi, kata  obedo ni Ruoth Daudi notimo richo, nyalone mar pogo ber gi rach nochwale mondo olok chunye. Nosin ahinya gi gik maricho ma notimogo kendo nong’ado e chunye ni obiroga luwo chike Jehova. Mano e momiyo Daudi ne nyalo wacho ni Jehova ‘ber kendo oikore weyo ne ji richogi.’​—Zaburi 51:1-19; 86:5; som Weche Momedore namba 7.

¹⁹ Nitie seche moko ma ng’ato nyalo loko chunye gadier to pod owinjo awinja ka chunye chande. Gik ma kamago nyalo miyo chuny ng’ato obed malit ma opar ni en ng’at manono. Ka seche moko in bende iwinjoga kamano, par kinde duto ni ok inyal loko gima nosetimore. Bed gadier ni Jehova oseweyoni richoni kendo oseruchogi, bed ni ne itimo richono ka ing’eyo kata ka ok ing’eyo. Koro iler e nyim Jehova kendo ng’e ni sani itimo gima ber. Chunyi pod  nyalo chandore, kata kamano, Muma wacho niya: “Nyasaye duong’ moloyo chunywa.” (Som 1 Johana 3:19, 20.) Mano nyiso ni hera moherowago kod ng’wonone duong’ moloyo chunywa ma chandore kata wich-kuot ma wanyalo bedogo nikech gik maricho ma ne watimo. Bed gadier ni Jehova oseweyoni richoni. Ka ng’ato oseyie ni Jehova oseweyone richone, chunye biro weyo chande kendo obiro bedo mamor sama otiyone.​—1 Jo-Korintho 6:11; Jo-Hibrania 10:22.

20, 21. (a) Olos bugni mondo okonyi e yo mane? (b) Jehova omiyowa thuolo mar timo ang’o? To ere kaka onego wati kode?

²⁰ Olos bugni mondo okonyi tiego chunyi mar pogo ber gi rach. Ka isetiege, obiro miyi siem kendo riti e kinde mag gikogi. Bende, obiro konyi tiyo gi puonj mag Muma e ngimani. Kata kamano, bugni ok bi riedonwa chike monego waluw e wi gik moko duto monego watim e ngimawa. Wadak kaluwore gi “chik Kristo,” ma en chik motenore kuom puonj mag Muma. (Jo-Galatia 6:2) Ok watim gik maricho kae to warendore ni onge chik ma achiel kachiel moketi. (2 Jo-Korintho 4:1, 2; Jo-Hibrania 4:13; 1 Petro 2:16) Kar mano, Jehova omiyowa thuolo mar timo yiero mondo wanyis okang’ ma waherego.

²¹ Sama waparo matut kuom puonj mag Muma kendo tiyo kodgi e ngimawa, watiego “nyalowa mar ng’eyo tiend weche” kendo neno gik moko kaka Jehova nenogi. (Jo-Hibrania 5:14) Ka watimo kamano, wabiro bedo gi chuny motieg maber ma konyowa timo yiero mabeyo e ngimawa kendo siko e hera mar Nyasaye.