1, 2. Ang’o momiyo nyaka wati gi rieko sama wayiero yore mag manyo mor?

 PAR ANE ni idwaro chamo olemo moro to ifwenyo ni nitie kuonde moko motop. Ibiro timo nang’o? Be ibiro mana chame koso ibiro wite? Koso ibiro ng’ado oko kama otopno kae to ichamo kuonde mabeyo?

² Yore mag manyo mor bende chalo gi olemono. Moko nyalo bedo mabeyo, kata kamano, thothgi opong’ mana gi timbe mochido, timbe gero, kod timbe juok. Jomoko yieroga yor manyo mor moro  amora ma gidwaro. Jomoko to neno ni yore mag manyo mor duto ok beyo, omiyo, ok giyierga moro amora. Moko to yieroga yore mag manyo mor mabeyo to giwere gi maricho. To nade in? Ere kaka iyieroga yore mag manyo mor?”

3. En wach mane monego wanon sama wayiero yore mag manyo mor?

³ Waduto wadwaroga ni wabedie gi thuolo mag yueyo kendo dwaher yiero yore mabeyo mag manyo mor. Omiyo, onego wanon kaka yorewa mag manyo mor nyalo mulo winjruokwa gi Jehova.

4. En puonj mane manie Muma manyalo konyi yiero yore mag manyo mor?

⁴ Sama wachiwore ne Jehova, wasingore ni wabiro tiyone gi ngimawa duto. (Som Eklesiastes 5:4.) Wasingorega ni wabiro ‘timo gik moko duto ne duong’ mar Nyasaye.’ (1 Jo-Korintho 10:31) Mano nyiso ni wachiwore timo dwach Nyasaye kata e seche ma wamanyo mor, to ok mana seche ma wan e chokruoge kata e tij lendo kende.

5. Jehova dwaro ni wachiwrene e yo mane?

⁵ Gimoro amora ma watimo e ngimawa otudore gi lamo Jehova. Paulo nolero wachno ka ne ondiko niya: ‘Chiwuru ringreu kaka misango mangima, maler, kendo ma Nyasaye oyiego.’ (Jo-Rumi 12:1) Yesu bende nowacho kama: “Nyaka iher Jehova Nyasachi gi chunyi duto, gi ngimani duto, gi pachi duto, kendo gi tekoni duto.” (Mariko 12:30) Kinde duto, wadwaro ni wami Jehova gima berie moloyo. E kinde  Jo-Israel machon, ka ng’ato ne dwaro chiwo misango, ne onego ochiw le ma ngimane ber. Jehova ne ok yie ni otimne misango gi le mong’ol. (Tim Jo-Lawi 22:18-20) Wan be nitie gik ma ka watimo to Jehova ok nyal yie gi lamowa. Gin gik mage?

6, 7. Yore ma wamanyogo mor nyalo mulo lamo marwa e yo mane?

⁶ Jehova nyisowa niya: “Nyaka ubed jo maler, nikech an aler.” (1 Petro 1:14-16; 2 Petro 3:11) Jehova yie gi lamowa mana ka oler kendo oonge mbala moro amora. (Rapar mar Chik 15:21) Lamo marwa ok nyal bedo maler ka watimo gik ma Jehova osin-go kaka timbe mochido, timbe gero, kata timbe juok. (Jo-Rumi 6:12-14; 8:13) Bende, Jehova ok bi bedo mamor ka wayie mondo gik ma kamago e ma omiwa mor. Gigo biro chido lamowa kendo Jehova ok bi yie kodwa. Bende, gibiro ketho winjruok maber ma wan-go gi Jehova.

⁷ Koro, ere kaka wanyalo tiyo gi rieko sama wayiero yore mag manyo mor? Gin puonj mage mag Muma manyalo konyowa ng’eyo ka yo moro mar manyo mor ber kata rach?

8, 9. Gin yore mage mag manyo mor monego watang’go, to nikech ang’o?

⁸ E kindegi, nitie yore mang’eny mag manyo mor. Moko beyo to ng’enygi richo. Mokwongo, we wanon ane yore mag manyo mor ma onego watang’go.

⁹ Sinembe mang’eny, websait, gik mineno e TV, tuke mag vidio, thumbe, kod gik mamoko ma  kamago opong’ gi timbe mochido, timbe gero, kod timbe juok. Gik maricho iketo mondo ginenre ni gibeyo kendo inyisogi e yo ma miyo ji nyiero. Kata kamano, Jokristo onego otang’ gi yore mag manyo mor ma kwedo chike makare mag Jehova. (Tich Joote 15:28, 29; 1 Jo-Korintho 6:9, 10) Ka wakwedo yore mag manyo mor machalo kamago, wanyiso Jehova gadier ni wasin gi gik maricho.​—Zaburi 34:14; Jo-Rumi 12:9.

10. Gin rach mage ma wanyalo yudo ka yorewa mag manyo mor richo?

¹⁰ Nitie jomoko ma nenoga ni yore mag manyo mor moting’o timbe mochido, timbe gero, kata timbe juok ok rach. Ginyalo wacho niya: ‘Ere rach gigo? An ok anyal timo gik ma inyisogo.’ Ka wan gi paro ma kamano, wawuondore. Muma wacho niya: “Chuny otimo wuond mang’eny moloyo gimoro amora, kendo onyalo kelo hinyruok.” (Jeremia 17:9) Ka gik ma Jehova ok oyiego e ma morowa, ere kaka wanyalo wacho ni wasin gi gik ma Jehova osin-go? Kaka gigo medo morowa, e kaka wabiro medo kawogi ka gik mapile. Gikone, chunywa mar pogo ber gi rach biro tho kendo ok obi miyowa siem moro amora sama wadwaro timo yiero ma ok kare.​—Zaburi 119:70; 1 Timotheo 4:1, 2.

11. Ere kaka Jo-Galatia 6:7 nyalo konyowa sama wayiero yore mag manyo mor?

¹¹ Wach Nyasaye nyisowa niya: “Gimoro amora ma ng’ato chuoyo, mano bende e ma noka.” (Jo-Galatia 6:7) Adiera en ni ka yorewa mag manyo mor richo, bang’ kinde wabiro timo gik maricho. Kuom  ranyisi, nitie jomamoko ma osetimo timbe mag terruok mana nikech yoregi mag manyo mor nopong’ gi timbego. Kata kamano, Jehova konyowa mondo wayier yore mag manyo mor mabeyo.

12. Ang’o mabiro konyowa yiero yore mabeyo mag manyo mor?

¹² Nitie yore moko mag manyo mor ma Jehova osin-go, omiyo, onego watang’ kodgi. To nade ka ok wan gadier ka be yo moro mar manyo mor ber kata rach? Jehova ok omiyowa list mar gik monego wane, thumbe monego wawinj, kata buge monego wasom. Kar mano, odwaro ni sama watimo yiero, wati gi chunywa mar pogo ber gi rach ma osetieg gi Muma. (Som Jo-Galatia 6:5.) Jehova osemiyowa puonj mag Muma ma gin adiera ma konyowa ng’eyo yo monenogo gik moko. Puonjgo e manyalo konyowa tiego chunywa mar pogo ber gi rach. Gikonyowa ng’eyo “dwach Jehova” mondo watim yiero ma more.​—Jo-Efeso 5:17.

13. Ang’o momiyo Jokristo yieroga yore mag manyo mor mopogore opogore? To en ang’o monego ota Jokristo duto sama gitimo yiero?

¹³ Kinde mang’eny, yore mag manyo mor ma Jakristo moro nyalo yiero nyalo pogore gi ma Jakristo machielo oyiero. Nikech ang’o? Adiera en ni waduto waheroga gik mopogore opogore. Bende, gima moro ng’ato nyalo bedo ma ok mor ng’at machielo. Kata obedo ni pogruokgo nitie, Jokristo duto onego otim yiero kitayogi gi puonj mag Muma. (Jo-Filipi 1:9) Puonjgo e ma biro konyowa yiero yore mag  manyo mor ma Nyasaye oyiego.​—Zaburi 119:11, 129; 1 Petro 2:16.

14. (a) Ang’o momiyo onego wanon thuolo ma watiyogo e yore mag manyo mor? (b) En siem mane ma Paulo nomiyo Jokristo?

¹⁴ Gimachielo monego wapar en thuolo ma watiyogo e yorewa mag manyo mor. Mano nyalo konyowa ng’eyo okang’ ma waherogo yore mag manyo mor. Kaka Jokristo, tiyo ne Jehova e gima duong’ie moloyo e ngimawa. (Som Mathayo 6:33.) Kata kamano, ka ok watang’, wanyalo po ka watiyo gi thuolo mang’eny e yore mag manyo mor. Paulo nochiwo siem ne Jokristo niya: “Beduru motang’ ahinya mondo kik uwuoth ka jo ma onge rieko, to uwuoth ka  jo mariek, ka utiyo maber gi kinde ma un-go.” (Jo-Efeso 5:15, 16) Omiyo, onego waket tong’ e thuolo ma watiyogo e yore mag manyo mor kendo kinde duto, tiyo ne Jehova e ma obed mokwongo e ngimawa.​—Jo-Filipi 1:10.

15. Ere kaka wanyalo bedo motang’ gi yore mag manyo mor ma waparo ni nyalo ketho winjruokwa gi Jehova?

¹⁵ Onego watamre yore mag manyo mor ma wang’eyo maler ni Jehova ok oyiego. To nade yore mag manyo mor ma ok wan gadier ka be Jehova oyiego? Be onego watang’ kodgi? Par ane wachni. Wawach ni iwuotho e yore motimo gode, be ibiro wuotho midhi nyaka kama inyalo kiergo milwar? Ooyo. Ka ihero ngimani, ibiro wuotho kama ok inyal kiergo milwar. Mano be e kaka yore mag manyo mor chalo. Wach Nyasaye nyisowa kama: “Rit tiendi mondo kik idonj e richo.” (Ngeche 4:25-27) Omiyo, ok wawere mana gi yore mag manyo mor ma wang’eyo ni richo kende, to watang’ nyaka gi ma waparo ni nyalo ketho winjruokwa gi Jehova.

16. (a) Moko kuom gik ma Jehova osin-go gin mage? (b) Wanyalo nyiso nade ni wasin gi gik ma Jehova osin-go?

¹⁶ Jandik zaburi nowacho kama: “Un ji duto mohero Jehova, sinuru gi richo.” (Zaburi 97:10) Muma konyowa ng’eyo pach Jehova kod kaka owinjo e chunye. Non ane kaka gik mipuonjori nyalo konyi neno gik moko kaka Jehova nenogi. Kuom ranyisi, wapuonjore ni Jehova osin gi “wang’ mopong’ gi sunga, lep mariambo, kod lwedo machuero remb jo ma onge ketho, chuny ma chano gik maricho, kod  tielo ma ringo ng’wech mondo otim richo.” (Ngeche 6:16-19) Bende, wapuonjore ni nyaka wakwed “terruok, . . . lamo mar sanamu, timbe-juok, . . . nyiego, mirima mager, . . . ich-lit, mer, nyasi mopong’ gi koko, kod gik ma kamago.” (Jo-Galatia 5:19-21) Be ineno kaka puonjgi nyalo konyi yiero yore mag manyo mor? Wadwaro luwo chike Jehova e ngimawa duto, bed ni wan gi jomamoko kata wan kendwa. (2 Jo-Korintho 3:18) Kuom adier, yiero ma watimo ka wan kendwa nyiso gadier ni wan joma chalo nade.​—Zaburi 11:4; 16:8.

17. Ka pok wayiero yorewa mag manyo mor, gin penjo mage monego wapenjre?

¹⁷ Sama iyiero yore mag manyo mor, penjri kama: ‘Ere kaka yiero ma atimoni biro mulo winjruokna gi Jehova? Be obiro chando chunya?’ We wanon ane puonj mamoko manyalo konyowa sama wayiero yore mag manyo mor.

18, 19. (a) En puonj mane ma Paulo nomiyo Jokristo? (b) Gin puonj mage mag Muma mabiro konyowa yiero yorewa mag manyo mor?

¹⁸ Yore mag manyo mor ma wayiero e ma biro pong’o pachwa. Paulo nondiko niya: “Gik moko duto madier, gik moko duto monego okaw mapek, gik moko duto makare, gik moko duto maler, gik moko duto ma jiwo hera, gik moko duto mipwoyo, gik moko duto malong’o, kod gik moko duto mowinjore oyud pak, dhiuru nyime keto pachu kuom magi duto.” (Jo-Filipi 4:8) Sama wapong’o pachwa gi gik mabeyogo, wanyalo winjo kaka jandik zaburi nowinjo ka ne ondiko niya: “Mad weche ma a e dhoga  kod weche maparo e chunya obed ma mori, A Jehova.”​—Zaburi 19:14.

¹⁹ Penjri niya: ‘Apong’oga pacha gi gik machalo nade? Bang’ neno vidio kata sinema moro, be pacha pod dong’ ka ler? Be abedoga gi kuwe kendo chunya ok chanda? (Jo-Efeso 5:5; 1 Timotheo 1:5, 19) Be awinjo ka an thuolo wuoyo gi Jehova? Koso awinjoga ka timo kamano tekna? Be yor manyo morno miyo aparo mana gik motudore gi timbe gero kod terruok? (Mathayo 12:33; Mariko 7:20-23) Be yor manyo mor ma ayiero nyiso ni “aluwo kit pinyni”?’ (Jo-Rumi 12:2) Dwoko mag penjogo nyalo konyowa neno gima onego watim mondo winjruokwa gi Jehova osik kotegno. Lamowa chalo gi mar jandik zaburi ka ne owacho kama: “Lok wang’a kik ong’i gik ma kayiem nono.” *​—Zaburi 119:37.

20, 21. Ang’o momiyo ber keto jomoko e paro sama wayiero yorewa mag mor?

²⁰ Puonj machielo monego waket e paro en ma: “Oyienwa timo gik moko duto, to ok ni gik moko duto gero ng’ato. Kik ng’ato odwar mana gik ma kelone ber owuon, to odwar ma kelo ber ne ng’at machielo.” (1 Jo-Korintho 10:23, 24) Bedo ni wan gi ratiro mar timo gimoro ok nyis ni koro nyaka watime atima. Nyaka wapar matut kaka yiero ma watimo nyalo mulo owetewa gi nyiminewa.

 ²¹ Ji nigi nyalo mopogore opogore mar pogo ber gi rach. Kuom ranyisi, chunyi nyalo yieni neno program moro e televison. Kata kamano, ka ifwenyo ni program achiel achielno chando chuny owadwa kata nyaminwa moro, ibiro timo ang’o? Kata obedo ni in-gi ratiro mar neno programno, inyalo weyo nene. Nikech ang’o? En nikech ok idwar ‘timo ne owadu richo’ kata ‘timo richo ne Kristo.’ (1 Jo-Korintho 8:12) Ok wadwar timo gimoro amora ma chwanyo Jakristo wadwa.​—Jo-Rumi 14:1; 15:1; 1 Jo-Korintho 10:32.

22. Ere kaka wanyalo nyiso ni wachiwo luor ne yiero ma Jokristo wetewa timo?

²² To nade ka chunyi ok oyieni neno, somo, kata timo gimoro ma owadwa machielo to neno ni ber? Nikech ihero owaduno kendo imiye luor, ok ibi chune mondo otim yiero machalo gi mari. Ng’at ma riemboga mtoka ong’eyo ni nitie joriemb mtokni mamoko manyalo riembo mos kata piyo moloye to pod gin agina joriembo mabeyo. E yo machalo kamano, waduto waluwo puonj mag Muma, kata kamano, wanyalo bedo gi paro mopogore opogore e wi yore mag manyo mor mowinjore.​—Eklesiastes 7:16; Jo-Filipi 4:5.

23. Ang’o mabiro konyowa yiero yore mag manyo mor mowinjore?

²³ Koro, ang’o mabiro konyowa yiero yore mag manyo mor mowinjore? Wabiro timo yiero mabeyo mana ka watiyo gi chunywa mar pogo ber gi rach mosetieg gi puonj mag Muma kendo ka waparo kaka yiero ma watimo mulo owetewa gi nyiminewa. Wabiro bedo mamor nikech ‘watimo gik moko duto ne duong’ mar Nyasaye.’