1-3. Ang’o ma Jehova ne dwaro ni Ezekiel one e hekalu man Jerusalem, to nikech ang’o? (Ne Kare mar 2.)

 NIKECH Ezekiel ne en wuod jadolo, nolony ahinya gi Chik Musa. Nong’eyo maber hekalu ma ne ni Jerusalem kod lamo madier ma ne onego otim kuno. (Eze. 1:3; Mal. 2:7) Kata kamano, chop higa mar 612 K.K.P., gik ma ne timore e hekalu mar Jehova ne nyalo bwogo Ja-Yahudi moro amora ma ne omakore gi Nyasaye moriwo nyaka Ezekiel.

² Jehova dwaro ni Ezekiel one gik maricho ma timore e hekalu kendo onyis “jodongo mag Juda,” ma gin Jo-Yahudi wetene ma gin-go e tuech ma koro ochokore e ode. (Som Ezekiel 8:1-4; Eze. 11:24, 25; 20:1-3) Kokalo kuom roho maler, Jehova nyiso Ezekiel (fweny) kendo chalo ka gima ogole e ode man Tel-abib, man machiegni gi aora Kebar e piny Babulon, kotere mabor yo podho chieng’ nyaka Jerusalem. Jehova tere nyaka ei hekalu, e rangach ma yo nyandwat mar laru ma iye. Jehova wuotho kode ei hekalu e yor fweny.

³ Koro Ezekiel neno gik moko ang’wen maricho ma nyiso kaka lamo madier oseduwore chuth e ogandano. Ang’o mosetimore  ne lamo madier mar Jehova? To gin weche mage ma wanyalo puonjore kindewagi e fweny ma ne onenono? Weuru wawuoth ane gi Ezekiel sama Jehova nyise gigo. Kata kamano, onego wakwong wang’e gik ma Jehova dwaro ni joma lame otim.

4. Jehova dwaro ni joma lame otim ang’o?

⁴ Higni mia ochiko motelo ne kinde Ezekiel, Jehova nowacho maler gik modwaro ni jotichne otim. E Chik mar ariyo e Chike Apar ma ne omiyo Jo-Israel, nonyisogi niya: a “An Jehova Nyasachu, an e Nyasaye kende monego ulam.” (Wuok 20:5) Ka ne Jehova owacho ni en e Nyasaye ‘kende monego olam,’ nonyiso Jo-Israel ni ok obi yie mondo gilam nyasaye moro amora machielo. Mana kaka ne waneno e Sula mar 2 mar bugni, gima duong’ mokwongo ma dwarore e lamo madier en ni Jehova kende e ma onego olam. Joma lame nyaka kete mokwongo e ngimagi. (Wuok 20:3) E yo machuok, Jehova dwaro ni joma lame kik chid lamo mare kuom kiko lamo madier kod mar miriambo. E higa mar 1513 K.K.P., Jo-Israel noyie timo singruok mar Chik. Kuom timo kamano, ne giyie ni gibiro lamo Jehova kende. (Wuok 24:3-8) Jehova ritoga singruogene, kendo nodwaro ni jotichne bende orit singruok ma ne gitimo kode.​—Rap. 7:9, 10; 2 Sa. 22:26.

5, 6. Ang’o momiyo Jo-Israel nonego olam mana Jehova kende?

⁵ Be Jehova ne nikare nyiso Jo-Israel ni en kende e ma onego gilame? Ee! En e Nyasaye Manyalo Duto, Jaloch mar Piny gi Polo, Soko mar ngima kendo en e ma omiyowa gik ma dwarore mondo wadhi nyime bedo mangima. (Zab. 36:9; Tich 17:28) Jehova bende e ma ne oreso Jo-Israel. Ka ne omiyogi Chike Apar, nonyisogi niya: “An Jehova Nyasachu ma ne ogolou e piny Misri ka ma ne unie wasumbni.” (Wuok 20:2) Kuom adier, ne dwarore ni Jo-Israel olam Jehova kende.

⁶ Jehova ok lokre. (Mal. 3:6) Kinde duto osebedo kodwaro ni en kende e ma olame. Omiyo, tem ane paro kaka nowinjo ka ne oneno gik moko ang’wen malich ma koro odwa nyiso Ezekiel e fweny.

7. (a) Jo-Yahudi ma nong’anyo ne timo ang’o e rangach ma yo nyandwat mar hekalu, to mano nomiyo Jehova owinjo nade? (Ne picha manie chak sulani.) (b) Ang’o ma nomiyo Jehova obedo gi nyiego? (Ne weche moler piny namba 2.)

⁷ Som Ezekiel 8:5, 6. Nyaka bed ni Ezekiel nobwok ahinya! Jo-Yahudi ma ne oseng’anyo, ne lamo sanamu e rangach ma yo nyandwat mar hekalu. Nyalo bedo ni ne en siro mar yien milamo mochung’ ne Ashera, nyasaye mar miriambo ma Jo-Kanaan ne neno kaka chi Baal. Bed ni en kamano kata ooyo, Jo-Israel ma ne koro lamo sanamuno, ne oseketho singruok ma ne gitimo gi Jehova. Nikech ne gilamo sanamuno to Jehova  kende e ma ne onego gilam, ne gimiyo Jehova obedo gi nyiego kod mirima kodgi. b (Rap. 32:16; Eze. 5:13) Par ane: Kuom higni mokalo 400, kama ler mar hekalu ne nyiso ni Jehova ni kanyo. (1 Ru. 8:10-13) Omiyo, ka ne gilamo sanamu e hakalu, ne gimiyo Jehova ‘odhi mabor gi kare maler.’

8. Fweny ma Ezekiel noneno e wi sanamu ma kelo nyiego puonjowa ang’o e kindewagi?

⁸ Fweny ma Ezekiel noneno e wi sanamu ma kelo nyiego puonjowa ang’o e kindewagi? Onge kiawa ni piny Juda ma ne ong’anyo paronwa dinde mag miriambo ma luongore ni Jokristo. Dinde ma luongore ni Jokristo wachoga ni gilamo Nyasaye, kata kamano, Nyasaye ok oyie gi lamogi nikech gilamo sanamu. Nikech Jehova ok lokre, wanyalo bedo gadier ni mana kaka piny Juda ma ne ong’anyo, dinde ma luongore ni Jokristo osemiyo Jehova obedo gi mirima mager. (Jak. 1:17) Kuom adier, Jehova ni mabor gi dinde ma luongore ni Jokristo to gichido lamo madier!

9, 10. En puonj mane ma wanyalo yudo kuom joma ne lamo sanamu e hekalu?

⁹ En puonj mane ma wanyalo yudo kuom joma ne lamo sanamu e hekalu? Mondo walam Jehova kende, nyaka ‘waring lamo mar sanamu.’ (1 Kor. 10:14) Samoro inyalo wacho kama, ‘Ok anyal tiyo gi sanamu sama alamo Jehova!’ Kata kamano, ng’ato nyalo lamo sanamu e yore mopogore opogore, kendo moko kuomgi biro e yore mopondo. Buk moro ma lero weche manie Muma wacho kama: “Inyalo wach ni lamo sanamu ochung’ ne gik mopogore opogore; sama ng’ato oweyo gimoro ma oneno ni duong’ e ngimane mondo okaw kar Nyasaye, mano en lamo sanamu.” Omiyo, lamo sanamu nyalo riwo gik moko kaka mwandu, pesa, nindruok, yore mag manyo mor​—tiende ni gimoro amora ma ng’ato oketo mokwongo e ngimane ma nyalo kawo kar lamo Jehova. (Mat. 6:19-21, 24; Efe. 5:5; Kol. 3:5) Nyaka wawere gi lamo moro amora mar sanamu nikech Jehova dwaro ni en kende e ma walame kendo watim kamano gi chunywa duto!​—1 Joh. 5:21.

¹⁰ Gik ma Jehova nokwongo nyiso Ezekiel, ne gin “gik malich kendo modwanyore.” Kata kamano, Jehova nonyiso janabino niya: “To pod ibiro neno gik mamoko malich kendo modwanyore moloyo mago.” Be dibed ni nitie gimoro malich moloyo lamo sanamu ma kelo nyiego e hekalu?

11. Gik gik mage maricho ma Ezekiel noneno ka nodonjo e laru ma iye machiegni gi kendo mar misango mar hekalu?

¹¹ Som Ezekiel 8:7-12. Sama Ezekiel tucho kor ot kendo donjo nyaka e laru ma iye machiegni gi kendo mar misango mar hekalu, oneno ka kor ot duto ogorie “le mamol, ondiegi ma ok ler, kaachiel gi sanambe duto makwero.” c Gik ma ne ogor e kor otgo nochung’ ne nyiseche manono. Kata kamano,  gima Ezekiel neno bang’ mano medo bwoge ahinya: “Jodongo 70 mag Jo-Israel” ochung’ “e mudho” kendo giwang’o ubani ne nyiseche manonogo. Kaluwore gi Chik, wang’o ubani ma ng’we mamit nochung’ ne lamo mag jotich Nyasaye ma Nyasaye noyiego. (Zab. 141:2) Kata kamano, ubani ma jodongo 70 ne golo ne nyiseche manono, ne en ubani ma ok ler kendo ma golo tik marach ne Jehova. Lamogi ne ok more kendo ne dumne marach. (Nge. 15:8) Jodongogo ne wuondore kama: “Jehova ok nyal nenowa.” Kata kamano, Jehova ne nenogi, kendo ne onyiso Ezekiel gik moko duto ma ne gitimo e hekalu!

12. Ang’o momiyo onego wamakre gi Jehova kata mana sama wan “e mudho,” to gin jomage ma dwarore ahinya ni oket ranyisi maber e wi wachno?

¹² Ang’o ma wanyalo puonjre e wi jodongo 70 mag Israel ma ne wang’o ubani ne nyiseche manono? Mondo Nyasaye owinj lamowa, kendo mondo lamowa obed maler e wang’e, nyaka wadhi nyime makore kode kata mana sama wan “e mudho.” (Nge. 15:29) Onego wang’e ni kinde duto Jehova neno gik moko duto ma watimo. Ka wan gadier ni Jehova neno gik ma watimo, ok wabi timo gimoro amora ma ok oyiego kata mana sama wan kar kendwa. (Hib. 4:13) To ahinya ahinya jodong  kanyakla nyaka ket ranyisi maber e luwo puonj mag Muma e ngimagi. (1 Pet. 5:2, 3) Joma nie kanyakla onego ogen ni jaduong’ ma chung’ e nyimgi kendo tayo lamo e chokruoge, onego odag kaluwore gi puonj mag Muma kata mana sama en “e mudho” tiende ni, sama jomoko ok nene.​—Zab. 101:2, 3.

13. Ezekiel noneno ka mon moko mong’anyo timo ang’o e rangach moro mar hekalu?

¹³ Som Ezekiel 8:13, 14. Bang’ nyiso Ezekiel gik moko ariyo modwanyore ma Jo-Israel timo, Jehova kendo nyiso Ezekiel niya: “Pod ibiro neno gik malich kendo modwanyore ma gitimo moloyo kata mago.” Koro en ang’o ma oneno kendo? Noneno “mon moko mobet piny ka ywagore ne nyasaye miluongo ni Tamuz” e “dho rangach mar od Jehova mochomo yo nyandwat.” Tamuz en nyasach Jo-Mesopotamia to iluonge ni Dumuzi e ndiko mag Jo-Sumeria kendo wachore ni ne en jaod Ishtar ma ne ong’ere kaka nyasach nyuol. d Nenore ni mon mag Jo-Israel ne ywago tho mar Tamuz ka gitimo nyasi mag dinde mag miriambo. Ka ne giywago Tamuz e hekalu mar Jehova, mon-go ne timo nyasi ne nyiseche manono kama owal ne lamo madier. Kata kamano, nyasi mar dinde mag miriambo ok nyal bedo maler nikech otime e hekalu mar Nyasaye. Kuom adier, e wang’ Jehova, mon ma ne oseng’anyonego ne timo ‘gik modwanyore’!

14. Yo ma ne Jehova nenogo gik ma mon-go ne timo nyalo puonjowa ang’o?

¹⁴ Yo ma ne Jehova nenogo gik ma mon-go ne timo nyalo puonjowa ang’o? Mondo lamowa osik ka ler, ok onego wakike gi gimoro amora motudore gi timbe mochido mag dinde mag miriambo. Omiyo, ok onego watim nyasi moro amora ma nochak gi dinde mag miriambo. To be dwarore ni wanon kaka nyasi moro nochakore? Ee! E kindewagi, gik ma ji timo e nyasi mar Krismas kata Ista, nyalo nenore kaka gik ma ok richo. Kata kamano, wiwa ok onego owil ni Jehova noneno kaka timbe mag dinde mag miriambo nolokore mos mos mobedo nyasi ma ji timo e kindewagi. Jehova ok nyal yie gi nyasi ma kamago mana nikech ji osebedo ka timogi kuom kinde malach kata nikech osebed ka ikikogi gi lamo madier.​—2 Kor. 6:17; Fwe. 18:2, 4.

15, 16. Chwo 25 ne timo ang’o e laru ma iye mar hekalu, to ang’o momiyo timbegigo nowang’o i Jehova?

¹⁵ Som Ezekiel 8:15-18. Ka pok Jehova onyiso Ezekiel wach mar ang’wen kendo mogik, ochako gi weche mosebedo konyise, kowachone niya: “Pod ibiro neno gik malich kendo modwanyore ahinya.” Samoro janabino nopenjre niya: ‘Be nitie gik mamoko malich moloyo ma aseneno?’ Ezekiel koro ne nie laru  ma iye mar hekalu. Ka ne en e rangach mar hekalu, Ezekiel noneno chwo 25 ma ne kulore ne “wang’ chieng’ ma ne ni yo ugwe.” Chwogo nonyiso Jehova achaya e yo marach mogik. E yo mane?

¹⁶ Par ane wachni: Dho hekalu mar Nyasaye nochomo yo podho chieng’. Joma ne donjo e hekalu mondo gilam Jehova ne ng’iyo yo podho chieng’ ka tokgi to ochomo yo wuok chieng’. Kata kamano, chwo 25 ma ne Ezekiel oneno e fweny ‘noloko ng’egi ne hekalu’ kendo ne gichomo yo wuok chieng’ mondo gilam wang’ chieng’. Kuom timo kamano ne giloko ng’egi ne “od Jehova.” (1 Ru. 8:10-13) Chwo 25 ma ne lamo chieng’go ne ong’anyo ne Jehova Nyasaye. Ne gichayo Jehova, kendo ne giketho chik mondik e Rapar mar Chik 4:15-19. To mano kaka ne gichwanyo Nyasaye mowinjore walam gi chunywa duto!

17, 18. (a) Ang’o ma wanyalo puonjore kuom joma ne lamo chieng’ e hekalu? (b) Jo-Israel ma nong’anyo noketho winjruok mane, to ne gitimo kamano nade?

¹⁷ Ang’o ma wanyalo puonjore kuom chwo ma ne lamo chieng’go? Mondo lamowa osik ka ler, nyaka wagen kuom Jehova mondo en e ma otawa. Par ni, “Jehova Nyasaye en wang’ chieng’,” kendo Wachne en ‘ler’ ma menyonwa yorewa. (Zab. 84:11; 119:105) Jehova miyowa rieko kokalo kuom Wachne kod buge ma lero Muma ma riwruokne chiwo, ma konyowa timo yiero mabeyo, ma miyo wadak e ngima maber sani, kendo ma biro miyo wayud ngima mochwere e kinde ma biro. Ka po ni wanyalo manyo rieko e pinyni mondo e ma ota ngimawa, mano biro chalo ka gima waloko ng’ewa ne Jehova. Timo kamano nyalo chwanye ma mi owinj malit e chunye. Ok dwaher timo gima kamano ne Nyasachwa! Fweny ma Ezekiel noneno bende miyowa siem ni kik watudre gi joma oloko ng’egi ne adiera, tiende ni joma oseng’anyo ne Nyasaye.​—Nge. 11:9.

¹⁸ Mana kaka waseneno, chop sani, Ezekiel oseneno gik moko ang’wen malich ma nyiso kaka Juda oseng’anyo ne Nyasaye kendo osesikore e lamo sanamu kod nyiseche manono. Nikech ne gichido lamo margi, Jo-Israelgo ne oketho winjruok ma ne gin-go gi Nyasaye. Adiera en ni sama lamo ok ler, timbe ji be bedo mochido. Omiyo, ok kawwa gi wuoro ni Jo-Israel ma ne oseng’anyo ne Nyasaye, ne odonjore e timbe mang’eny mochido to mano ne oketho winjruokgi gi Nyasaye kaachiel gi jomamoko. Koro we wane ane kaka janabi Ezekiel, kitaye gi roho maler, leronwa kaka timbe Juda ma ne oseng’anyo ne Nyasaye medo kethore moloyo.

19. Ere kaka Ezekiel nolero timbe maricho ma jotich Jehova ne timo?

¹⁹ Som Ezekiel 22:3-12. Ji duto ne timo timbe mochido moriwo nyaka jotelo. “Jodongo” kata jotelo, ne tiyo gi teko ma  gin-go e chuero remo. Ji ne ok luw Chik Nyasaye mana kaka jotendgi ne timo. Nyithindo ne “ochayo” jonyuolgi, kendo terruok ne ng’eny e kind wede. Jo-Israel ma ne oseng’ayogo ne mayo jodak ma ne nie kindgi gik moko kendo ne gisando nyithi kiye kod mond liete. Chwo ma Jo-Israel ne dwanyore gi mond jowetegi. Ne nitie joma kawo asoya, joma holo ji pesa mondo giyudgo ohala maduong’, kod joma mayo jowetegi pesa. Mano kaka Jehova nowinjo malit ka noneno kaka joma ne otimogo singruok ketho chikene kendo gitamore luwo kaka roho ne chikogi! Timbegi mochidogo nomiyo Jehova owinjo malit ahinya. Ne ochiko Ezekiel mondo onyis joma ne ong’anyonego niya: “Wiu osewil koda chuth.”

20. Ang’o momiyo weche ma Ezekiel nowacho e wi timbe mochido mag Jo-Juda nyalo konyowa e kindegi?

²⁰ Ang’o momiyo weche ma Ezekiel nowacho e wi timbe mochido mag Jo-Juda nyalo konyowa e kindegi? Timbe mochido mag Jo-Juda ma noseng’anyo paronwa kaka timbe ji richo e kindegi. Jotelo osetiyo marach gi teko ma gin-go kendo gisesando joma gilocho e wigi. Jotend dinde to ahinya ahinya jotend dinde ma luongore ni Jokristo, oseguedho joma dhi e lweny to mano osemiyo ji milionde mang’eny onegi. Jotend dinde osembeko puonj makare mag Muma ma wuoyo e wi nindruok.  Mano osemiyo timbe mag joma nie alworawa omedo bedo maricho moloyo. Kuom adier, Jehova nyalo nyiso dinde ma luongore ni Jokristo wach ma ne onyiso Jo-Juda ma noseng’anyo niya: “Wiu osewil koda chuth.”

21. Timbe mochido mag Jo-Juda ma noseng’anyo puonjowa ang’o?

²¹ Kaka jotich Jehova, timbe mochido mag Jo-Juda ma noseng’anyogo puonjowa ang’o? Mondo walam Jehova e yo moyiego, nyaka wabed gi timbe maler e kit ngimawa duto. Ok yot timo kamano e piny mopong’ gi timbe marichoni. (2 Tim. 3:1-5) Kata kamano, wang’eyo paro ma Jehova nigo e wi timbe marichogo duto. (1 Kor. 6:9, 10) Waluwo chike makare mag Jehova nikech wahere kendo wahero chikene bende. (Zab. 119:97; 1 Joh. 5:3) Ka wan gi timbe mochido, mano nyiso ni ok wahero Jehova ma en Nyasaye maler. Ok dwaher timo gimoro amoro ma nyalo miyo Jehova onyiswa niya: “Wiu osewil koda chuth.”

22. (a) Bang’ nono weche ma ne Jehova oelo e wi timbe mochido mag Jo-Juda, ing’ado mar timo ang’o? (b) Sula ma luwo biro wuoyo e wi ang’o?

²² Waseyudo puonj mabeyo ahinya kuom nono weche ma ne Jehova oelo e wi timbe mochido mag Jo-Juda ma nong’anyone. Kuom adier, waseng’ado ni wabiro lamo Jehova gi chunywa duto nikech en kende e ma owinjore walame. Omiyo, nyaka wabed gi timbe maler kendo kik walam sanamu e yo moro amora. Kata kamano, ang’o ma Jehova ne otimo ne joma ok nomakore kode? Bang’ ka Jehova ne osetieko nyiso Ezekiel gik ma ne timore e hekalu, nowachone niya: “Abiro olonegi mirimba.” (Eze. 8:17, 18) Dwaher ng’eyo okang’ ma Jehova nokawo ne Jo-Juda ma ne oseng’anyone, nikech mano e kum mobiro miyo joma timbegi richo e piny marachni. Sula ma luwo biro wuoyo e wi kaka Jehova nokumo piny Juda.