1. Ler ane gima jorit mag Jehova nosebedo ka timo kod gik ma ne otimore bang’e.

 JARIT moro ochung’ e ohinga mar Jerusalem, ogeng’o wang’e nikech chieng’ podho kendo charo wang’e. Oting’o wang’e kong’iyo mabor. Apoya nono, ogamo muya kendo ogoyo turmbeta mondo omi ji siem ni jolweny mag Babulon biro! Kata kamano, onge gima ginyalo timo kata obedo ni jarit ogoyo turmbeta kamano nikech jodalano osebedo joma piny ok obadho kuom kinde malach. Kuom higni mang’eny, Jehova osebedo ka oronegi jorit kata jonabi mosebedo ka siemogi ni odiechiengni ne dhi chopo; kata kamano, ne gitamore winjo. Koro jolwenj Babulon olworo dala. Bang’ lworo dalano kuom dweche mang’eny, jolweny mwomo ohinga kae to giketho hekalu chuth, ginego kata tero e tuech joma odak Jerusalem ma lamo sanamu kendo ma onge yie.

2, 3. (a) En ang’o mochomo joma odak e piny e kindegi? (b) Gin penjo mage ma wadwaro nono?

² E kindegi, jolweny mag Jehova osewuok mondo gidhi giked gi joma onge yie modak e piny. (Fwe. 17:12-14) Lwenyno dhi kelo masira maduong’ ma pok notimore nyaka nene. (Mat.  24:21) Kata kamano, thuolo pod nitie mar timo kaluwore gi siem ma ichiwo gi joma Jehova tiyogo mondo oti tij jarit.

³ Ang’o ma nomiyo Jehova oketo jorit? En ote mane ma jarit lando? Gin jomage ma osetigo kaka jorit, to en ting’ mane ma wan-go? Weuru mondo wanon dwoko mag penjogi.

4. Ang’o momiyo Jehova noketo jorit? (Ne picha manie chak sulani.)

⁴ Som Ezekiel 33:7. Kinde mang’eny, jolweny ne chung’ga e ohinga mar dala mondo girit jodalano. Mano ne nyiso ni jatelo mar dalano ne dewo joge. Kata obedo ni ywak mar tung’ ne nyalo bwogo joma nindo, kokono ne dhi reso ngima joma ne dhi kawo okang’. E yo ma kamano bende, Jehova nooro jorit ok nikech nodwaro bwogo Jo-Israel gi ote mag masira, to notimo kamano nikech nodewo joge kendo ne odwaro resogi.

5, 6. Achiel kuom gik ma nyiso ni Jehova ng’ado bura kare en mane?

⁵ Ka ne Jehova oketo Ezekiel mondo obed jarit, nonyiso kido moko mabeyo ma jiwowa. Wanon ane ariyo kuom kidogo.

⁶ En Nyasaye Makare: Jehova nyiso ni en Nyasaye makare nikech ok obuon ng’ato ang’ata. Kuom ranyisi, kata obedo ni ji mang’eny nowinjo ote ma ne Ezekiel lando kendo ne gitamore rwako oteno, Jehova ne ok okwano ni koro Jo-Israel duto gin joma richo; kar mano, ne odwaro neno kaka ng’ato ka ng’ato kuomgi ne rwako oteno. Owacho nyadinwoya ni ne owuoyo gi “ng’at marach” kod “ng’at makare.” Kuom mano, Jehova kumo ng’ato kaluwore gi kaka ng’atno rwako wach.​—Eze. 33:8, 18-20.

7. Jehova ng’ado ne ji bura kaluwore gi ang’o?

⁷ Bedo ni Jehova en Nyasaye makare nenore e yo ma ong’adonego ji bura. Ok okum ji nikech gik ma ne gitimo chon, to okumogi kaluwore gi kaka girwako siem sani. Jehova nonyiso Ezekiel niya: “Ka awacho ne jaricho niya: ‘Adier, ibiro tho,’ mi olokore moweyo richone, kendo otimo gik makare, . . . obiro bedo mangima.” Kae to Jehova wacho wach maber niya: “Ok bi par richo kata achiel ma ne otimo.” (Eze. 33:14-16) To komachielo, joma ne oluwo yore makare chon ok onego par ni mano biro miyo owenegi timbe maricho ma gitimo sani. Jehova nowacho ni ka ng’ato “otimo richo nikech ogeno gik makare ma osebedo kotimo, ok bi par kata gimoro achiel kuom gik makare ma ne otimogo, to enotho nikech richo mosetimo.”​—Eze. 33:13.

8. Siem ma ne jonabi ochiwo puonjowa ang’o e wi tim makare mar Jehova?

⁸ Bedo ni Jehova en Nyasaye makare nenore gi kaka ochiwo siem chon ka pok okawo okang’. Ezekiel nochako migawone  higni auchiel ka ne pok jolwenj Babulon oketho Jerusalem. Kata kamano, Ezekiel ok e ma ne ohango nyiso oganda Nyasaye ni ne idhi kumgi. Higni mokalo mia achiel ka ne pok oketh Jerusalem, Jehova nooro jonabi kaka Hosea, Isaya, Mika, Oded, kod Jeremia mondo oti kaka jorit ma chiwo siem. Jehova nonyiso Jeremia mondo opar ne Jo-Israel niya: “Ne aketonegi jorit ma nonyisogi niya, ‘Winjuru dwond tung’!’” (Jer. 6:17) Omiyo, Jehova kata jorit, ne onge gi ketho moro amora e wi joma ne otho ka ne Jo-Babulon ochiwo kum moa kuom Jehova.

9. Ere kaka Jehova nonyiso hera mosiko?

⁹ Oherowa: Jehova nonyiso hera mosiko kuom oro jonabine mondo osiem joma kare, kaachiel gi joricho ma ne omiyo owinjo malit e chunye kendo ma ne oketho nyinge. Parie apara wachni; Jo-Israel nong’ere kaka oganda Nyasaye, kata kamano, kinde ka kinde ne giweyoga lamo Jehova kae to gidhi lamo nyiseche manono! Jehova nonyiso kaka nowinjo malit ahinya nikech tim ng’anyo mar ogandane kendo ne opimogi gi dhako ma jachode. (Eze. 16:32) Kata kamano, Jehova ne ok ojok kodgi mapiyo. Ne ok odwar chulo kuor, kar mano, ne odwaro ni gilos winjruok. Ne omiyogiga thuolo mar lokruok kendo ne okumogi mana ka ochuno. Nikech ang’o? Ne onyiso Ezekiel niya: “Ok amor gi tho mar jaricho, to daher neno ka ng’at ma kamano loko yorene mondo obed mangima.”  (Eze. 33:11) Mano e chuny ma Jehova ne nigo e kinde machon kendo mano e chuny ma en-go e kindewagi.​—Mal. 3:6.

10, 11. Gin puonj mage ma wayudo kuom gik ma Jehova notimo ne joge?

¹⁰ Ang’o ma wanyalo puonjore e wi kaka Jehova nonyiso Jo-Israel hera kendo timonegi gik moko e yo makare? Puonj achiel en ni ok onego wane joma walendonegi e rumbi, to onego wanegi kaka ng’ato achiel achiel. Mano kaka en gima rach buono ng’ato kendo neno ni ok owinjore winjo wach maber ma wan-go mana nikech timbene machon, oganda moae, dhok mowacho kata yuto mare! Jehova nomiyo jaote Petro puonj moro ma konyowa e kindegi bende. Nowacho niya: “Nyasaye ok buon ng’ato ang’ata, to e oganda moro amora, ng’at moluore kendo ma timo gik makare, oyiego.”​—Tich 10:34, 35.

¹¹ Puonj machielo maduong’ en ni onego wanonre wawegi; ok wanyal rendore ka waparo ni timbewa makare machon biro umo richo ma watimo sani. Onego wapar ni wan bende wan joricho mana kaka joma walendonegi. Siem ma ne jaote Paulo ochiwo ne kanyakla ma Korintho bende mulowa waduto. Nowacho niya: “Ng’at ma paro ni ochung’, otang’ ahinya mondo kik olwar. Onge tem moro amora mosebironu mak mana mano ma yudo ji duto.” (1 Kor. 10:12, 13) Ok dwaher ngang’ ni wabed joma ‘ogeno gik makare ma wasebedo ka watimo,’ ka waparo ni wanyalo timo gik maricho kendo ok bi kumwa  nikech watimo gik mabeyo bende. (Eze. 33:13) Kata bed ni wasetiyo ne Jehova kuom higni maromo nade, dwarore ni wasik ka wabolore kendo wabed joma winjo wach.

12. Ang’o monego wapar ka po ni ne watimo richo madongo e kinde mokalo?

¹² To nade ka ne watimo richo madongo e kinde mokalo kendo koro waseloko chunywa? Weche ma ne Ezekiel owacho konyowa ng’eyo ni Jehova biro kumo joricho motamore loko chunygi. Kata kamano, wang’eyo bende ni kido maduong’ mar Jehova en hera to ok chulo kuor. (1 Joh. 4:8) Ka wanyiso gi timbewa ni waloko chunywa gadier, ok onego wapar ni Nyasaye ok nyal ng’wononwa richowa kata bed ni gidongo marom nade. (Jak. 5:14, 15) Jehova noikore ng’wono ne Jo-Israel ma ne gin jochode e yor ranyisi, kendo wan bende oikore ng’wononwa.​—Zab. 86:5.

13, 14. (a) En ote mane ma jorit ne onego oland? (b) En ote mane ma ne Isaya olando?

¹³ Som Ezekiel 33:2, 3. En ote mane ma jorit mag Jehova ne onego oland? Tich maduong’ ma ne gitimo ne en lando ote mag siem. Kata kamano, ne gilandoga wach maber bende. Ne ane ranyisi moko.

¹⁴ Isaya, ma ne obedo janabi e higni mag 778 nyaka 732 K.K.P., nochiwo siem ni Jo-Babulon ne dhi monjo Jerusalem kendo tero joma odak kuno e tuech. (Isa. 39:5-7) Kata kamano, notelne gi roho maler mondo ondik kama: “Winjuru! Jorit magu biro ting’o dwondgi malo. Gibiro ting’o dwondgi kanyachiel ka gikok gi mor, nimar gibiro neno gi wang’gi ka Jehova duoko Sayun.” (Isa. 52:8) Isaya nolando wach maberie mogik ni ibiro duok lamo madier!

15. En ote mane ma Jeremia nolando?

¹⁵ Kinde mang’eny, Jeremia ma ne obedo janabi e higni mag 647 nyaka 580 K.K.P., iluongoga e yo ma ok kare ni “ng’at ma lando mana masiche kende.” Onge kiawa ni ne otimo kinda ahinya e siemo Jo-Israel maricho ni Jehova ne dhi kelonegi masiche. a Kata kamano, ne olando bende wach maber kokoro ni jotich Nyasaye ne dhi dok thurgi kendo ne idhi duok lamo madier.​—Jer. 29:10-14; 33:10, 11.

16. Ere kaka wach ma ne Ezekiel olando nokonyo joma ne nie tuech Babulon?

¹⁶ Noket Ezekiel mondo obed jarit e higa mar 613 K.K.P., kendo ne odhi nyime timo migawono nyaka higa mar 591 K.K.P. Mana kaka ne wapuonjore e Sula mar 5 gi 6 e bugni, Ezekiel nosiemo Jo-Israel gi kinda e wi masira ma ne dhi bironegi kendo mano nomiyo obedo ma onge buch remo. Kuom timo kamano, ne osiemo joma ne nie tuech konyisogi ni Jehova ne dhi kumo joma ne ong’anyo Jerusalem, kendo nokonyo joma ne nie tuech Babulon mondo gibed gi winjruok maber gi Jehova kendo gibed moikore ne tich man  nyime. Jehova ne dhi duoko Jo-Israel e pinygi e giko mar higni 70. (Eze. 36:7-11) Ng’enygi ne dhi bedo nyithindo kod nyikwayo mag joma ne owinjo weche Ezekiel. Mana kaka sula mamoko e Kare mar 3 mar bugni nyiso, Ezekiel nolando weche mang’eny mabeyo, ma ne dhi miyo ji obed gadier ni lamo madier ne idhi duok Jerusalem.

17. Jehova osebedo ka keto jorit e kinde kaka mage?

¹⁷ Be jonabi ma ne owuoyo gi oganda Nyasaye ka pok ne oketh Jerusalem e higa mar 607 K.K.P. e ma ne Jehova otiyogo kende kaka jorit? Dwoko en ooyo. E kinde moro amora ma Jehova dwaro kawo okang’ maduong’ e chopo dwache, ooroga jorit mondo osiem joma richo kendo oland wach maber.

18. En tich mane ma Johana Jabatiso notimo?

¹⁸ Johana Jabatiso notiyo kaka jarit e kinde Jokristo mokwongo. Nochiwo siem ne Jo-Yahudi ni Nyasaye ne chiegni jwang’ogi. (Mat. 3:1, 2, 9-11) Kata kamano, notimo momedore. Yesu nowacho ni Johana e ma ne en ‘jaote’ ma ne okor ma ne dhi loso yo ne Mesia. (Mal. 3:1; Mat. 11:7-10) Tijno noriwo lando wach maber ni Yesu ma en “Nyarombo mar Nyasaye,” nosebiro kendo ne odhi golo “richo mar piny.”​—Joh. 1:29, 30.

19, 20. Ere kaka Yesu kod jopuonjrene nobedo kaka jorit?

¹⁹ Yesu e ma ne en jarit maduong’ie mogik moloyo jorit duto. Mana kaka Ezekiel, en be Jehova noore e “dhood Israel.” (Eze. 3:17; Mat. 15:24) Yesu nochiwo siem ni ne idhi jwang’ oganda mar Jo-Israel ma sie kendo ni ne idhi keth Jerusalem. (Mat. 23:37, 38; 24:1, 2; Luka 21:20-24) Kata kamano, tije maduong’ ne en lando wach maber.​—Luka 4:17-21.

²⁰ Ka ne Yesu nie piny, nonyiso jopuonjrene kama: “Sikuru ka uneno.” (Mat. 24:42) Ne giluwo chikene kendo ne gibedo kaka jorit ka gichiwo siem ni ne idhi keth oganda mar Jo-Israel ma sie kod taondgi mar Jerusalem. (Rumi 9:6-8; Gal. 4:25, 26) Mana kaka jorit ma ne otelonegi, gin bende gilando wach maber. Wach ma ne gilando noriwo wacho ni ji ma wuok e ogendni mamoko ne dhi bedo e kind Israel mar Nyasaye kendo ne gidhi yudo thuolo makende mar konyo Yesu e duoko lamo madier e piny.​—Tich 15:14; Gal. 6:15, 16; Fwe. 5:9, 10.

21. Paulo noketo ranyisi mane?

²¹ Jaote Paulo noketo ranyisi maber mar bedo jarit maber. Nokawo migape e yo mapek ahinya. Mana kaka Ezekiel, nong’eyo ni nodhi bedo gi buch remo ka dine ok otimo migawo ma ne omiye. (Tich 20:26, 27) Mana kaka jorit mamoko, Paulo bende ne ochiwo siem kendo nolando wach maber.  (Tich 15:35; Rumi 1:1-4) Ka ne itaye gi roho maler, nowuoyo e wi weche ma ne Isaya okoro ma wacho niya: “Mano kaka tiend jalo ma wuotho e gode ka kelo wach maber long’o,” kae to nopimo wechego gi tich ma jolup Kristo timo e kindegi mar lando Pinyruodh Nyasaye.​—Isa. 52:7, 8; Rumi 10:13-15.

22. Ang’o ma ne otimore bang’ tho mar joote?

²² Bang’ tho mar joote, tim mar ng’anyo ma ne okor nomedore e kanyakla mar Jokristo. (Tich 20:29, 30; 2 The. 2:3-8) Kuom kinde malach, Jokristo mag miriambo ma gin kaka ogolo nomedore moloyo Jokristo madier ma gin kaka ngano, kendo puonj mag miriambo noumo wach maber mar Pinyruodh Nyasaye. (Mat. 13:36-43) Kata kamano, ka ne kinde ochopo ma Jehova ne dhi kawe okang’, nonyiso ni en Nyasaye ma jahera kendo mohero tim makare ka ne oyiero jorit ma ne dhi chiwo siem kendo lando wach maber. Joritgo ne gin jomage?

23. En tich mane ma C. T. Russell kod jowetene ne otimo?

²³ Higni moko matin ka pok nochopo higa mar 1914, Charles Taze Russell gi jowetene nobedo kaka ‘joote’ ma ‘noloso yo’ ka ne Pinyruodh Mesia pok nochako locho. b (Mal. 3:1) Grubno bende notiyo kaka jorit, ka gitiyo gi gaset mar  Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence e chiwo siem e wi kum mag Nyasaye kendo lando wach maber mar Pinyruodh Nyasaye.

24. (a) Ere kaka jatich mogen osebedo ka tiyo kaka jarit? (b) Ranyisi mar jorit machon puonji ang’o? (Som chat ma wiye wacho ni “Moko Kuom Jorit ma Noketo Ranyisi Maber.”)

²⁴ Bang’ ka Pinyruodh Nyasaye nosechako locho, Yesu noyiero chwo moko matin mondo obed jatich mogen. (Mat. 24:45-47) Chakre kindeno, jatich mogen ma sani ong’ere kaka Bura Matayo, osebedo ka tiyo kaka jarit. Otayo tij chiwo siem e wi “chieng’ ma Nyasachwa chuloe kuor” kendo lando “higa ma Jehova oyiego.”​—Isa. 61:2; ne bende 2 Jo-Korintho 6:1, 2.

25, 26. (a) En tich mane ma jolup Kristo duto nyaka tim, to itime e yo mane? (b) Ang’o ma wabiro nono e sula ma luwo?

²⁵ Kata obedo ni jatich mogen e ma tayo tij bedo jarit, Yesu nochiko jopuonjrene “duto” mondo ‘gisik ka gineno.’ (Mar. 13:33-37) Waluwo puonjno kuom makruok motegno gi weche Nyasaye, ka wariwo lwedo jarit ma kindewagi. Wanyiso ni wasiko ka waneno kuom chopo tijwa mar lendo. (2 Tim. 4:2) Ang’o ma chwalowa mondo watim kamano? Achiel kuom gimomiyo watimo kamano, en ni wadwaro reso ngima ji. (1 Tim. 4:16) Machiegnini, ji mathoth biro lalo ngimagi nikech ok gidew siem ma jarit ma kindewagi miyowa. (Eze. 3:19) Kata kamano, dwachwa maduong’ en lando wach maber ahinya ni oseduok lamo madier! E kindegi ma pod wan e “higa ma Jehova oyiego,” dhoot pod oyaw malach mondo jomamoko oriwre kodwa e lamo Jehova Nyasachwa mohero tim makare kendo ma jahera. Machiegnini, ji duto ma biro tony sama iketho pinyni biro yudo ber mathoth e bwo loch mar Wuode ma jang’wono ma en Yesu Kristo. To mano kaka dwarore ahinya ni watim kinda mondo wakony jarit ma kindewagi e lando wach maber!​—Mat. 24:14.

²⁶ Kata mana e kindegi ka pok piny marachni orumo, Jehova oseriwo jotichne e yor hono. Sula ma luwo biro wuoyo kuom weche ma ne okor e wi ludhe ariyo ma nyiso kaka osetimo kamano.