1, 2. (a) E sula mokalo, ang’o ma ne wapuonjre e wi fweny mar hekalu ma Ezekiel ne oneno? (b) Gin penjo mage ariyo ma wabiro nono e sulani?

 EZEKIEL ne ok oneno hekalu maduong’ mar ranyisi ma jaote Paulo nowuoyoe higni mang’eny bang’e. Ne wapuonjore wachno e sula mokalo. Bende, ne wapuonjore ni fwenyno ne dhi konyo oganda Nyasaye mondo ging’e ber mar chike makare mag Jehova ma tayo lamo madier. Ne gidhi bedo gi winjruok maber gi Jehova mana ka ne giyie luwo chikego. Omiyo, koro wanyalo neno gimomiyo Jehova nojiwo wachno nyadiriyo e ndiko achiel ka ne owacho niya: “Ma e chik mar hekalu.”​—Som Ezekiel 43:12.

² Koro onego wanon penjo moko ariyo. Mokwongo: Gin puonj mage e wi chike makare mag Jehova ma tayo lamo madier, ma nyalo bedo ni Jo-Yahudi ma ne odak e kinde Ezekiel noyudo e wi fweny mar hekalu? Dwoko mar penjono biro konyowa yudo dwoko mar penjo mar ariyoni: Fwenyno konyowa nade e kinde mag gikogi?

3. Ang’o momiyo fweny mar hekalu ma ne nie wi got malo ne nyalo miyo ji obed gi wich-kuot?

³ Mondo wayud dwoko mar penjo mokwongo, we wanon ane moko kuom gik makende ma yudore e fweny mar hekalu. Got mabor. Samoro ji ne nyalo pimo fweny ma Ezekiel noyudo gi weche ma ne Isaya okoro e wi duoko lamo madier. (Isa. 2:2) Kata kamano, neno od Jehova e got mabor kamano nopuonjogi ang’o? Nopuonjogi ni lamo madier onego oting’ malo moloyo gimoro amora. Adiera en ni lamo madier oting’ore malo nikech en chenro mar Jehova ma en Nyasaye ‘maduong’ moloyo nyiseche mamoko duto.’ (Zab. 97:9) Kata kamano, ji ne ok tim gik ma ne owinjore gitim. Kuom higni mang’eny, ne gichido kendo jwang’o lamo madier nyadinwoya. Onge kiawa ni neno kaka ne oting’ od Nyasaye malo, mokete kama owinjore ma ne miyo oyudo duong’ kod huma, nomiyo joma chunygi ne ni kare obedo gi wich-kuot.

4, 5. Nyalo bedo ni joma ne winjo Ezekiel nopuonjre ang’o e wi rangeye maboyo mag hekalu?

⁴ Rangeye maboyo. Ka ne Ezekiel ochako neno fweny, noneno ka malaika pimo dho rangeye. Rangeyego ne gin mita ma dirom 30 kadhi malo! (Eze. 40:14) Ne nitie ute mag jorit e dho rangeyego. Joma ne nono weche mag hekalu nonego opuonjre ang’o? Jehova nonyiso Ezekiel niya: “Non adimba kuonde midonjogo e hekalu.” Nikech ang’o? Nikech jogo ne tero joma ne “pok oter chunygi kod ringregi nyangu” e od Nyasaye ma ne ilamee. Mano nomiyo ang’o motimore? Jehova nowacho niya: Ne “gichido hekaluna.”​—Eze. 44:5, 7.

⁵ Joma ne “pok oter . . . ringregi nyangu” ne ok oluwo chik ma winjore maler ma Nyasaye nogolo e kinde Ibrahim. (Cha. 17:9, 10; Lawi 12:1-3) Kata kamano, joma ne “pok oter chunygi . . . nyangu” ne nigi chandruok moro maduong’. Wigi ne tek kendo ne ok gidwar luwo kaka Jehova ne chikogi. Ne ok onego oyie ne joma kamago donjo kama ler ma ne ilamoe Jehova! Jehova ok ohero joma wuondore ni lame, kata kamano, joge to ne oseyie mondo joma kamago opong’ ode mar lamo. Rangeye kod ute mag jorit ma ne nie fweny mar hekalu noparonegi puonjni: Ne ok onego giyie ne joma kamago odonj e od Jehova! Ne nyaka giluw chike makare ma ne wuoyo e wi joma ne owinjore odonj e od Nyasaye. Jehova ne nyalo mana yie gi lamogi ka ne giluwo chikego.

6, 7. (a) Ere kaka Jehova notiyo ohinga ma ne olworo hekalu mondo opuonj joge wach moro? (b) Ere kaka oganda Jehova ne tiyo gi ode e kinde machon? (Ne weche moler piny.)

⁶ Ohinga ma ne olworo hekalu. Gimoro machielo makende e wi fweny mar hekalu en ohinga ma ne olworo hekaluno. Ezekiel wacho ni bor mar ohingano chakre kona moro nyaka kona machielo ne en odundu 500, kata kilomita ma dirom 1.6! (Eze.  42:15-20) Kata kamano, ute mag hekalu kod laru nokwako kama romo bede 500, kata mita 259, chakre kona moro nyaka kona machielo. Omiyo, alwora mar hekalu ne lach ahinya kendo ne olwore gi ohinga. a Nikech ang’o?

⁷ Jehova nowacho niya: “Koro nyaka giwe dwanyo lamo maler kendo giket ringre mag ruodhigi mabor koda, eka anadag e diergi.” (Eze. 43:9) Nyaka bed ni “ringre mag ruodhigi” nochung’ ne lamo sanamu. Omiyo, Jehova notiyo gi alwora malach mar hekalu ma ne Ezekiel oneno e fweny mondo onyisgi wach moro. Ne chal ka gima onyiso joge niya: “Keturu gik modwanyorego mabor koda. Kik usud kodgi machiegni gi kae.” Ka ne giketo lamogi mondo obed maler, Jehova ne dhi guedhogi kuom bedo machiegni kodgi.

8, 9. En puonj mane ma ji ne nyalo yudo kuom siem motegno ma Jehova nomiyo chwo ma ne tayo?

⁸ Siem motegno ne chwo ma ne tayo. Jehova bende ne ochiwo siem motegno ne chwo ma ne nigi migepe mapek mar tayo joge. Kata kamano, ne ochiwo siemno e yo mang’won. Nochiwo siem motegno ne Jo-Lawi ma ne oweye ka ne ji odok e lamo sanamu, to ne opwoyo yawuot Zadok, ma ‘norito kare maler ka ne Jo-Israel oringo moweye.’ Ne otimo gik moko e yo mang’won ne grube ariyogo kaluwore gi timbegi. (Eze. 44:10, 12-16) Jodong Israel bende ne omi siem motegno.​—Eze. 45:9.

⁹ Omiyo, Jehova nonyiso maler ni chwo ma ne tayo joge ne dhi chiwone dwoko kaluwore gi yo ma ne gitimogo migepegi. Gin bende ne onego opuonjgi kendo oriegi. To komachielo, ne onego giket ranyisi maber e luwo chike mag Jehova!

10, 11. Ang’o ma nyiso ni moko kuom joma ne oa e tuech notiyo gi puonj ma ne yudore e fweny ma ne Ezekiel oneno?

¹⁰ Be joma ne oa e tuech notiyo gi puonj ma ne yudore e fweny ma ne Ezekiel oneno? En adier ni ok wanyal ng’eyo paro ma mon gi chwo ma ne omakore gi Nyasaye e kindego ne nigo e wi fwenyno. Kata kamano, Wach Nyasaye nyisowa gimoro makende ma joma ne oa e tuechgo notimo kod paro ma ne gin-go e wi lamo madier. Be ne gitiyo gi puonj ma ne yudore e fweny ma ne Ezekiel oneno? Ne gitimo kamano e okang’ moro, to ahinya ahinya kopimgi gi kweregi ma ne ong’anyo ka ne pok otergi e tuech e piny Babulon.

¹¹ Joma ne omakore gi Nyasaye kaka Hagai kod Zekaria ma ne gin jonabi, Ezra ma ne en jadolo kendo jandiko, kod Nehemia ma ne en gavana, notimo kinda mondo gikony ji ng’eyo puonj kaka ma ne yudore e fweny mar hekalu ma ne Ezekiel oneno. (Ezra 5:1, 2) Ne gipuonjo ji ni lamo madier nyaka ting’ malo, kendo ni en e ma onego okete motelo ne gige ringruok kod gik mamoko. (Hag. 1:3, 4) Ne gijiwo ji ni ne onego gichiw  luor ne chike ma tayo lamo madier. Kuom ranyisi, Ezra kod Nehemia nokwero ji matek ka ginyisogi ni giriemb mon ma ne gisekendo ma ne a e pinje mamoko nikech mon-go ne ketho winjruokgi gi Nyasaye. (Som Ezra 10:10, 11; Neh. 13:23-27, 30) To nade lamo nyiseche manono? Nenore ni bang’ wuok e tuech, ji nowere gi lamo nyiseche manono, ma ne gisebedo ka gilamo kuom kinde malach. To nade jodolo gi jodongo? Mana kaka ne oler e fweny ma ne Ezekiel oneno, gin bende ne giyudo siem moa kuom Jehova. (Neh. 13:22, 28) Ji mang’eny nobolore mi girwako siemno.​—Ezra 10:7-9, 12-14; Neh. 9:1-3, 38.

12. Jehova noguedho joma ne oa e tuech e yore mage ka ne gidok thurgi?

¹² Nikech ne gibolore, Jehova noguedhogi. Ne gibedo gi winjruok maber gi Jehova, ne gibedo gi ngima maber, kendo ne gitimo gik moko e yo mochanore maber. Ne pok gibedo e chal ma kamano kuom kinde malach. (Ezra 6:19-22; Neh. 8:9-12; 12:27-30, 43) Nikech ang’o? En nikech koro ji nochako luwo chike makare mag Jehova ma ne tayo lamo madier. Ji mang’eny ma chunygi ne ni kare noyudo puonj e wi fweny mar hekalu. E yo machuok, wanyalo wacho ni fweny mar hekalu ma ne Ezekiel oneno nokonyo joma ne nie tuech e yore ariyo madongo. (1) Ne okonyogi yudo puonj e wi chike ma  tayo lamo madier kod kaka ne owinjore giluw chikego. (2) Ne okonyogi mondo gigen weche mokor. Ne okor ni ne idhi duok lamo madier, kod kaka Jehova ne dhi guedho joge ka gidhi nyime luwo lamo madier. Kata kamano, dwaher ng’eyo dwoko mar penjoni: Be fwenyno chopo e kindewagi?

13, 14. (a) Wang’eyo nade ni fweny mar hekalu ma ne Ezekiel oneno chopo e kindewagi? (b) Gin yore mage ariyo ma fwenyno konyowago? (Ne sanduk mar 13A, ma wiye wacho ni “Hekalu Ariyo Mopogore ma Puonjowa Weche Mopogore.”)

¹³ Be wanyalo bedo gadier ni fweny mar hekalu ma Ezekiel noneno oting’o puonj ma nyalo konyowa e kindegi? Ee! Par ane gik ma ne chalre e kind fweny ma Ezekiel noneno e wi ot maler mar Nyasaye ma ne nie “got mabor ahinya” kod weche ma ne Isaya okoro ni ‘got mar od Jehova ibiro ting’ malo moloyo gode duto.’ Isaya nowacho achiel kachiel ni weche ma ne okorogo ne dhi chopo e “ndalo mag giko.” (Eze. 40:2; Isa. 2:2-4; ne bende Mika 4:1-4.) Weche ma ne okorgo ne dhi chopo e ndalo mag giko chakre higa mar 1919 ka ne oting’ malo lamo madier mi oduoke kare, to mano ne chal ka gima okete e got mabor. b

¹⁴ Nenore maler ni fweny ma ne Ezekiel oneno otudore gi lamo madier e kindewagi. Mana kaka fwenyno nokonyo Jo-Yahudi ma ne nie tuech e kinde machon, wan be fwenyno konyowa e yore ariyo. (1) Omiyowa puonj ma konyowa ng’eyo kaka wanyalo luwo chike mag Jehova ma tayo lamo madier. (2) Okonyowa bedo gadier ni weche ma nokor e wi duoko lamo madier chopo, kendo ni Jehova guedho joge.

15. En ang’o monego waket e pachwa sama wanono fweny mar hekalu ma ne Ezekiel oneno?

¹⁵ Koro weuru mondo wanon ane moko kuom gik ma Ezekiel noneno e fweny. Temie paro ni koro wawuotho gi Ezekiel e hekalu maduong’ ma ne oneno e fwenyno. Par ni ok wanyal neno hekalu maduong’ mar ranyisino; kar mano, wayudo mana puonj ma nyalo konyowa e lamo Nyasaye. Gin puonj mage ma wanyalo yudo?

16. Ang’o ma wapuonjore kuom pimo duto ma ne Ezekiel oneno e fweny? (Ne picha manie chak sulani.)

¹⁶ Ang’o momiyo ne opim gik moko duto? Sama Ezekiel ng’icho, oneno malaika moro ma chalo gi mula ka pimo hekalu adimba, moriwo ohinga, rangach, ute jorit, laru, kod kendo mar misango. Gik mang’eny matindo tindo mipimogo nyalo jonyo jasomo. (Eze. 40:1–42:20; 43:13, 14) Kata kamano, parie puonj madongo ma wanyalo yudo. E yo ma kamano, Jehova jiwonwa ni onego wakaw chikene e yo mapek. En e ma oketo chikego to ok dhano moro amora. Joma neno ni inyalo lam Nyasaye e yo moro amora nigi paro mobam. E wi mano,  bedo ni malaika nopimo hekalu adimba, konyowa ng’eyo ni Jehova dwaro ni wabed gadier chuth ni lamo madier ne idhi duoki. Gik ma Nyasaye osingo biro chopo adimba mana kaka gik ma ne opimgo. Omiyo, Ezekiel konyowa bedo gadier ni weche ma ne okor e wi duoko lamo madier e ndalo mag giko chopo e wang’e kak!

17. Ohinga ma ne olworo hekalu nyalo paronwa ang’o e kindegi?

¹⁷ Ohinga ma nolworo hekalu. Mana kaka wasepuonjore, hekalu ma ne Ezekiel oneno e fweny, ne olwor gi ohinga. Ohingano ne paro ne oganda Nyasaye ni ne ok onego giwe puonj mag dinde mag miriambo mondo ochid lamo madier kendo ni od Nyasaye ne nyaka sik ka ler. (Som Ezekiel 43:7-9.) Donge wan be puonjno nyalo konyowa? Bang’ ka ne osegol jotich Nyasaye e tuech mar Babulon Maduong’, Kristo noyiero jatich mogen kendo mariek e higa mar 1919. Chakre kindeno, jotich Nyasaye osetemo ahinya mondo giwere gi puonj mag miriambo kod timbe motudore gi lamo nyiseche manono. Watemo ahinya mondo gimoro amora kik chid lamo madier. E wi mano, ok watim weche mag ohala e Od Romo, kendo ok wakik gik ma kamago gi lamowa.​—Mar. 11:15, 16.

18, 19. (a) Rangeye maboyo ma ne Ezekiel oneno e fweny mar hekalu puonjowa ang’o? (b) Onego wane nade joma temo mbeko chike makare mag Jehova? Chiw ane ranyisi.

¹⁸ Rangeye maboyo. Ang’o ma wanyalo puonjore ka waparo matut e wi rangeye maboyo ma ne Ezekiel oneno? Onge kiawa ni rangeye maboyogo noparo ne Jo-Yahudi ma ne nie tuech ni chike Jehova ni malo ahinya. Ka chike mag Jehova ne ni malo e kindego, to nade e kindewagi? Walamo Jehova e hekalu maduong’ mar ranyisi. Donge bedo gi timbe mabeyo ma onge wuondruok e gima dwarore ahinya e kindegi? (Rumi 12:9; 1 Pet. 1:14, 15) E ndalo mag gikogi, Jehova osebedo ka konyo joge mos mos mondo giluw chikene makare ma konyogi bedo gi timbe mabeyo. c Kuom ranyisi, jaricho motamore loko chunye igolo e kanyakla. (1 Kor. 5:11-13) E wi mano, ute mag jorit ma ne nie dho rangeye nyalo paronwa ni onge ng’ato ang’ata ma nyalo lamo Jehova ka Jehova ok oyiene timo kamano. Kuom ranyisi, ng’ato ang’ata ma lamo Jehova to konchiel bende otimo gik maricho nyalo biro e Od Romo, kata kamano, Jehova nyalo mana yie kode kotimo gik ma Jehova dwaro. (Jak. 4:8) To mano kaka orit lamo madier e ndalo ma timbe ji ochidoeni!

¹⁹ Muma nokoro ni timbe mag ji ne dhi bedo maricho ahinya ka pok giko ochopo. Muma wacho niya: “Jo ma richo gi jo ma pando kitgi biro medo bedo maricho moloyo, ka gimiyo ji lal to gin bende ilalogi.” (2 Tim. 3:13) Ji mang’eny iwuondo mondo gipar ni chike mag Jehova oridore ahinya,  gin ma nyachon, kendo ni giricho. Be ibiro yie mondo owuondi? Kuom ranyisi, ka ng’ato temo nyisi ni chike makare mag Jehova ma wuoyo e wi timbe mag terruok e kind chwo gi chwo kata mon gi mon gin chike ma ok kare, be ibiro yie kode? Koso ibiro yie gi wach Jehova Nyasaye ma nyiso ni joma timo timbe kaka mago timo “gik modwanyore”? Nyasaye miyowa siem ni kik wayie gi timbe mochido. (Rumi 1:24-27, 32) Sama wayudo tem mar donjo e timbe mochido, onego waket e paro fweny ma ne Ezekiel oneno mar hekalu ma ne nigi rangeye maboyo kae to wapar wachni: Jehova ok nyal mbeko chikene makare, kata bed ni pinyni medo thung’owa gi timbe maricho. Be wayie gi Wuonwa manie polo kendo makore gi chikene makare?

20. “Oganda mang’ongo” yudo jip mane e fweny ma ne Ezekiel oneno?

²⁰ Laru. Ka ne Ezekiel oneno laru malach ma ne ni oko mar hekalu, nyaka bed ni ne oparo kaka jotich Jehova mang’eny kendo mamor ne nyalo chokore kanyo. E kindewagi, Jokristo lamo Jehova kama lerie moloyo. “Oganda mang’ongo” ma lamo Jehova e laru ma oko mar hekalu yudo jip ahinya kuom fweny ma ne Ezekiel oneno. (Fwe. 7:9, 10, 14, 15) Ezekiel noneno ka larugo nigi ute chiemo kama jotich Jehova ne nyalo chamoe misengni mag kuwe. (Eze. 40:17) E yor ranyisi, ne chal ka gima gichiemo gi Jehova Nyasaye, to mano en gima  ne nyiso ni gin gi winjruok maber kode! E kindegi, ok wachiw misengni kaka Jo-Yahudi ma ne nie bwo Chik Musa ne timo. Kar mano, wachiwo “misango mar pak” sama watimo gik motudore gi lamo madier kaka chiwo paro e chokruoge, kod dhi e tij lendo. (Hib. 13:15) Bende, wayudo chiemb chuny mogundho ma Jehova miyowa. Kare mano e momiyo wawinjo kaka yawuot Kora ma ne ower ne Jehova kama: “Odiechieng’ achiel e laru magi, ber moloyo higni aluf achiel ka machielo!”​—Zab. 84:10.

21. Jokristo mowal nyalo puonjore ang’o e wi jodolo ma ne nie fweny ma Ezekiel noneno?

²¹ Jodolo. Ezekiel noneno ka rangeye ma jodolo gi Jo-Lawi ne tiyogo e donjo e laru ma iye, ne chalre gi rangeye ma ne ni oko mar hekalu ma ne itiyogo gi joma ne ok gin jodolo. Rangeyego ne paro ne chwo ma ne gin jodolo ni gin bende ne onego giluw chike mag Jehova ma tayo lamo madier. To nade kindewagi? Kata obedo ni e kindewagi waonge jodolo e kind jotich Jehova, iparo ne Jokristo mowal niya: “Un ‘oganda moyier, dolo mar joka ruoth.’” (1 Pet. 2:9) Jodolo mag Jo-Israel ne lemo e laru mopogore. E kindegi, Jokristo mowal ok pog gi Jokristo mamoko e yo moro amora, kata kamano, gin gi winjruok makende gi Jehova kaka yawuote. (Gal. 4:4-6) Jokristo mowal bende nyalo yudo puonj mabeyo e fweny ma ne Ezekiel oneno. Kuom ranyisi, ginyalo puonjore ni jodolo bende ne dwarore ni orie kendo omi siem. Jokristo duto onego ong’e ni gin “kueth achiel” mitayo gi “jakwath achiel.”​—Som Johana 10:16.

22, 23. (a) Gin puonj mage ma jodong-kanyakla nyalo yudo e wi jatelo ma ne Ezekiel oneno e fweny? (b) Ang’o ma biro timore e kinde ma biro?

²² Jaduong’. E fweny ma ne Ezekiel oneno, iwuoyo ahinya kuom jaduong’ motelo ne ji ma ne omi luor ahinya. Ne ok owuog e oganda mar jodolo, kata kamano, sama ne en e hekalu, noluwo kaka jodolo ne chike. Nenore maler ni ne otayo ji kendo konyogi e chiwo misengni. (Eze. 44:2, 3; 45:16, 17; 46:2) En ranyisi maber ne chwo ma Jokristo ma nigi migepe moko e kanyakla. Adiera en ni, jodong-kanyakla kaachiel gi jorit-alwora onego osik kobolre ne Jokristo mowal. (Hib. 13:17) Jodong-kanyakla temo matek mondo gikony jotich Nyasaye ochiw misengnigi mag pak sama gin e chokruoge mag kanyakla kod e tij lendo. (Efe. 4:11, 12) Kendo jodong-kanyakla nyalo paro kaka Jehova nokwedo jodongo mag Jo-Israel ka ne gitiyo marach gi teko ma ne gin-go. (Eze. 45:9) E yo ma kamano bende, jodong-kanyakla ok onego opar ni ok nyal migi siem kata riegi. Kar mano, gigeno ahinya thuolo moro amora moneno ma Jehova rieyogigo mondo gibed jokwath kendo jorit mabeyo.​—Som 1 Petro 5:1-3.

 ²³ Jehova biro dhi nyime miyowa jokwath mabeyo kendo moherowa e Paradiso e piny manyien. Osebed kitiego jodongo mang’eny mondo gibi gibed jokwath mabeyo e Paradiso. (Zab. 45:16) Donge en gima morowa ahinya ni wabiro bedo gi chwo kaka mago e piny manyien? Mana kaka weche mamoko ma ne okor e wi duoko lamo madier, wabiro winjo maler fweny ma ne Ezekiel onenoni mana e kinde mowinjore ma Jehova oketo. Samoro moko kuom gik ma ne okor biro timore e yo maber ahinya e kinde ma biro kendo gibiro chopo e yo ma ok wanyal kata paro. Warit wanane.

24, 25. Fweny ma Ezekiel noneno nonyiso nade ni Jehova ne dhi guedho joge ka gimakore gi lamo madier?

²⁴ Koro ka watieko, we wanwo ane gimoro achiel maduong’ ma timore e fweny ma Ezekiel noneno. Jehova dhi e hekalu mar ranyisi ma ne Ezekiel oneno, kae to osingo ne joge ni obiro siko e hekaluno mana ka giluwo chikene ma tayo lamo madier. (Eze. 43:4-9) Bedo ni Jehova ne dhi bedo e hekalu ne dhi konyo jotichne kendo miyo pinygi obed maber. E yo mane?

²⁵ Fwenyno lero gueth mag Nyasaye kuom tiyo gi weche ariyo mokor ma miyo ji bedo gi geno: (1) Aora ma mol koa kama ler komiyo gik moko bedo mangima kendo miyo piny nyak maber; kae to (2) ipogo piny e kidienje ma romre ka hekalu gi alworane to nie dier pinyno. Ere kaka onego wawinj tiend wechego e kindegi? Wadak e kinde ma Jehova osedonjo e hekalu maduong’ mar ranyisi, mi opwodhe, kendo koro oyie gi lamo mitimo kuno. (Mal. 3:1-4) Wabiro wuoyo e wi weche ariyo ma nokorgo e Sula mar 19 nyaka 21 mar bugni.