1, 2. Ang’o momiyo wanyalo wacho ni Ruoth Daudi ne ong’eyo kaka osiep ng’ato nyalo lokore ma bed jasike?

 RUOTH DAUDI ne ong’eyo kaka osiep ng’ato nyalo lokore ma bed jasike. Kinde moro, Jo-Israel wetene ne otimone chenro marach mondo gigole e loch. E wi mano, ne ondhoge gi joma ne ogeno ahinya. Kaw ane ranyisi mar chi Daudi mokwongo miluongo ni Mikal. Kane eka gikendore, “ne ohero Daudi” kendo nyaka bed ni ne okonyo Daudi e migepene kaka ruoth. Kata kamano, bang’e, nochako ‘chaye e chunye,’ koneno Daudi “mana ka ng’at mofuwo.”​—1 Samuel 18:20; 2 Samuel 6:16, 20.

² Ranyisi mar ng’at machielo ma ne olokore gi Daudi ne en osiepne ma ne ng’adone rieko miluongo ni Ahithofel. Ahithofel ne en ng’ama riek kendo gima nowacho ne ikawo kaka wach mowuok kuom Jehova. (2 Samuel 16:23) Kata kamano, bang’ kinde, ng’at ma ne Daudi ogenoni ne olokore kode mobedo jaandhoga koriwo lwedo joma ne ong’anyo ne Daudi. To be ing’eyo ng’ama ne ochako ng’anyono? Ne en wuod Daudi owuon miluongo ni Absalom! Absalom, ‘noywayo chuny Jo-Israel,’ koketore ruoth ma piem gi Daudi. Ng’anjo ma Absalom nochakono ne omako mach mochuno Daudi ringo mondo kik nege.​—2 Samuel 15:1-6, 12-17.

3. Daudi ne nigi adier e wi wach mane?

³ Be mano nyiso ni onge ng’at ma ne omakore chuth gi Daudi? E masichene duto, Daudi ne ong’eyo ni ne nitie ng’at momakore kode. Ne en ng’a? Ne en Jehova Nyasaye. Daudi nowacho niya e wi Jehova: “Imakori gi ng’at momakore kodi.” (2 Samuel 22:26) Tiend makruok chuth gi ng’ato  en ang’o, to ang’o momiyo Jehova e ranyisi maberie moloyo e nyiso kidono?

4, 5. (a) Tiend “makruok chuth gi ng’ato” en ang’o? (b) Ere kaka kido mar makruok chuth gi ng’ato opogore gi bedo ng’at migeno?

⁴ E Ndiko mag dho-Hibrania, ‘makruok gi ng’ato’ en dhi nyime kecho ng’ato ka inano kode ma ok ijwang’e ma nyaka chop kama weche timorene kaka dwarore. Ok en mana bedo ng’at migeno. Ng’at migeno nyalo timo mana gima dwarore mondo ochop migawo moro momiye. To mopogore gi mano, ng’at ma makore chuth gi nyawadgi timo kamano nikech ohere. E wi mano, nitie gik ma onge ngima ma bende iwacho ni gin gik minyalo gen. Kuom ranyisi, nikech dwe ok bare e kindene, jandik-zaburi nowacho ni dwe en janeno migeno koluongo dwe ni “janeno madier e kor polo.” (Zaburi 89:37) Kata obedo ni dwe en gima igeno, ok nyal wach ni dwe makore gi ng’ato. Nikech ang’o? Ng’at ma makore chuth gi nyawadgi timo kamano nikech ohero nyawadgino, to onge kaka gima onge ngima nyalo hero gimoro.

⁵ E i Muma, makruok chuth gi ng’ato en kido ma ng’ato  nyiso nikech hera. En kido ma ng’ato nyiso mana ng’at mong’eyo maber. Ng’at man gi kidono makore gi nyawadgi kinde duto. Kidono ok chal gi apaka ma biro to lal kaluwore gi yamo. Mopogore gi mano, ng’at ma omakore chuth gi nyawadgi timo kamano kata ka pek maduong’ manade oriwo e nyime.

6. (a) Ang’o ma nyiso ni ji manok ahinya e ma makore chuth gi jowetegi, to ere kaka Muma nyiso wachni? (b) Yo maberie moloyo mar ng’eyo tiend makruok gi ng’ato chuth en mane, to nikech ang’o?

⁶ E kindegi, yudo ng’at ma makore chuth gi nyawadgi ok yot. Kinde mang’eny, osiepe ‘oikorega hinyo jowetegi.’ Kwan chwo kod mon ma weyo joma gikendorego siko medore ameda. (Ngeche 18:24; Malaki 2:14-16) Timbe andhoga tinde onya e okang’ ma wanyalo wacho kaka janabi Mika ne owacho niya: “Ng’at mohero adiera oselal e wang’ piny.” (Mika 7:2) Kata obedo ni kinde mang’eny dhano ok makre gi jowetegi, Jehova to nigi kido maberno mar siko komakore chuth gi jotichne. Kuom adier, ka wadwaro ng’eyo maber chuth gima kidoni en, yo maberie moloyo mar timo kamano en neno kaka Jehova nyiso kidoni, ma en achiel kuom yore monyisogo herane.

7, 8. Ang’o momiyo inyalo wach ni Jehova kende ema makore chuth gi joge?

⁷ Muma wacho kama e wi Jehova: “In kendi e ma imakori chuth gi jogi.” (Fweny 15:4) Ang’o momiyo Muma wacho kamano? Donge nitie dhano kod malaike ma osemakore chuth gi jowetegi? (Ayub 1:1; Fweny 4:8) To nade Yesu Kristo? Donge en e ranyisi maber moloyo mar “ng’at momakore” chuth gi Nyasaye? (Zaburi 16:10) To kare ang’o momiyo iwacho ni Jehova kende e ma makore chuth gi ji?

⁸ Mokwongo, ng’e ni kido mar makruok gi ng’ato chuth  en achiel kuom yore mag nyiso hera. To nikech “Nyasaye en hera” tiende ni ok nyal poge gi hera, be nitie ng’ato ang’ata ma nyalo makore chuth gi ji moloyo Jehova? (1 Johana 4:8) En adier ni malaike kod dhano nyalo nyiso kido mag Jehova e okang’ moro. Kata kamano, Jehova kende e ma nyalo nyiso kidono e rang’iny ma malo mogik. Nikech en e “Ng’at ma Hike Ng’eny,” en e ma osenyiso kidono kuom kinde malach moloyo chuechne moro amora, bed ni gin e piny kata e polo. (Daniel 7:9) Omiyo, Jehova e ma makore chuth gi ji moloyo ng’ato ang’ata. Onyiso kidoni e yo ma onge ng’at ma nyalo chopoe. Ne ane ranyisi moko.

9. Ere kaka Jehova makore chuth gi joge konyiso ni ‘en ja adiera e gik moko duto motimo’?

⁹ Jehova makore chuth gi joge konyiso ni “en ja adiera e gik moko duto motimo.” (Zaburi 145:17) E yo mane? Bug Zaburi 136 chiwo dwoko. Ndikono nyiso kaka Jehova noreso joge nyadinwoya, moriwo kaka ne oreso Jo-Israel e yor hono ma gikalo Nam Makwar. Moro ka moro kuom kwan matindo e sulano tieko niya: “Nimar herane osiko nyaka chieng’.” Ndikoni bende oket e sanduk ma wacho ni “ Penjo ma Wanyalo Paro Kuomgi Matut” manie ite mar 289. Sama isomo ndikono, ibiro hum nono neno kaka Jehova osemakore gi joge e yore mang’eny. Ee, Jehova nyiso ni omakore gi jotichne kuom winjo ywakgi kendo konyogi e kinde mowinjore. (Zaburi 34:6) Ka jotich Jehova omakore kode, en be osiko komakore kodgi.

10. Ere kaka Jehova nyiso ni omakore chuth gi chikene?

¹⁰ Gimachielo manyiso ni Jehova makore chuth gi jotichne, en ni omakore gi chikene. Mopogore gi dhano ma siko loko pachgi e wi gima ber gi gima rach, paro ma Jehova nigo kuom wechego to ok lokre. Kuom ranyisi, kata bang’ higni gana gi gana, timbe ma ne owacho ni richo moriwo timbe juok, lamo nyiseche manono, kod nek pod richo  e wang’e. Kokalo kuom janabine Isaya, ne owacho niya: “Kata ka ubedo moti, ok analokra.” (Isaya 46:4) Omiyo, wanyalo bedo gadier ni wabiro yudo ber kuom luwo chike mabeyo mayudore e Wach Nyasaye.​—Isaya 48:17-19.

11. Chiw ane ranyisi ma nyiso ni Jehova timo kaka osingo.

¹¹ Jehova bende makore chuth gi singone. Gik moko duto mokoro, nyaka chopi. Nikech mano, nowacho kama: “Wach moa e dhoga . . .ok obi duogo ira nono, to obiro timo gima adwaro, Ee, obiro timo gima aseore timo.” (Isaya 55:11) Kuom makruok gi wechene, Jehova nyiso ni omakore gi joge. Ok omi joge ogen kayiem nono gima ok odhi timo. Nikech Jehova pok owachoe miriambo nyaka nene, jatichne miluongo ni Joshua nowacho niya: “Onge singo kata achiel ma ok nochopo kuom singo duto mabeyo ma Jehova ne osingo ne Jo-Israel; giduto ne gichopo kare.” (Joshua 21:45) Nikech mano, wanyalo bedo gadiera chuth ni onge gimoro amora ma Jehova osingonwa ma ok bi chopo e wang’e.​—Isaya 49:23; Jo-Rumi 5:5.

12, 13. Kido mar Jehova mar makruok chuth gi joge “osiko nyaka chieng’” e yore mage?

¹² Mana kaka waseneno, Muma nyisowa ni hera mar Jehova “osiko nyaka chieng’.” (Zaburi 136:1) Otimo kamano nade? Gimoro achiel ma nyiso mano en ni ka Jehova oweyo ne ng’ato richone, to oweyone chuth. Mana kaka ne onyis e Sula mar 26, Jehova ok kum ng’ato nikech richo ma ne oseweyone. Nikech “Ji duto osetimo richo kendo girem kuom duong’ mar Nyasaye,” onego ng’ato ka ng’ato kuomwa obed mamor ni hera mar Nyasaye osiko nyaka chieng’.​—Jo-Rumi 3:23.

¹³ Kata kamano, hera mar Jehova osiko nyaka chieng’ e yo moro machielo. Muma wacho ni ng’at makare biro “chalo gi yath ma dongo e bath aora, ma nyago olemo e kinde mowinjore, kendo ma obokene ok ner. Gimoro amora motimo nodhi maber.” (Zaburi 1:3) Par ane yien ma pichni  ma ite ok tuwo! E yo machalo kamano, ka wan be wahero Wach Nyasaye gadier, wabiro dak aming’a, e ngima maber, kendo mokuwe. Gueth ma Jehova miyo jotichne momakore kode ochwere. Kuom adier, Jehova biro nyiso jotichne hera mosiko e piny manyien nyaka chieng’.​—Fweny 21:3, 4.

14. Ere kaka Jehova nyiso ni omor gi jotichne ma makore kode?

¹⁴ Jehova osenyiso ding’eny ni omakore gi joge. Nikech Jehova ok lokre kata matin, onge kinde ma oweyoe jotichne. Jandik-zaburi ne owacho niya: “Chakre tinna nyaka koro abedo moti, pok aneno kojwang’ ng’at makare, kata mana nyithinde ka kwayo chiemo. Jehova ohero gima kare, ok obi jwang’o joge momakore kode,” (Zaburi 37:25, 28) En adier ni nikech Jehova e Jachuech, en kende ema owinjore walame. (Fweny 4:11) Kata kamano, nikech omakore gi jotichne, Jehova mor ahinya gi gik mabeyo ma watimo kendo okawogi mapek.​—Malaki 3:16, 17.

15. Ler ane kaka gima Jehova notimo ne Jo-Israel nyiso ni Jehova makore gi joge.

¹⁵ Nikech Jehova ohero joge, okonyogi nyading’eny sama gin e chandruok. Jandik-zaburi nyisowa niya: “Orito ngima joge momakore kode, kendo oresogi e lwet joricho.” (Zaburi 97:10) Ne ane kaka ne otimo ne oganda Jo-Israel. Bang’ reso Jo-Israel e yor hono mi ging’ado Nam Makwar, Jo-Israel ne opako Jehova gi wer niya: “Herani mosiko osemiyo itelo ne jogi ma ne ireso.” (Wuok 15:13) Jehova ne onyiso gadier ni omakore gi jotichne kane oresogi e Nam Makwar. Nikech mano, Musa ne onyiso Jo-Israel niya: “Jehova ne oherou moyierou, to ok nikech ne ung’eny moloyo ogendni mamoko, nimar un e ma ne utinie mogik. Nikech Jehova ne oherou kendo ne orito singruok ma ne otimo gi kwereu, Jehova ne ogolou gi lwete man gi teko ka  oresou e lwet Farao ruodh Misri ma ne oketou wasumbni.”​—Rapar mar Chik 7:7, 8.

16, 17. (a) Jo-Israel ne onyiso Nyasaye achaye maromo nade, to ere kaka Jehova ne onyiso ni pod nokechogi? (b) Ere kaka Jo-Israel ne onyiso ni “ne ok nyal konygi kendo,” to mano miyowa siem mane?

¹⁶ En adier ni oganda Jo-Israel ne ok odewo kaka Nyasaye ne onyisogi hera mosiko nimar kane oseresgi, “pod ne gitimo richo ka ging’anyo e thim ne Ng’at Mamalo Chutho.” (Zaburi 78:17) Kuom higni miche, ne ging’anyo nyading’eny kendo weyo Jehova ka gilamo nyiseche manono kendo luwo timbe maricho mag dinde ma ne miyo gibedo joma ochido e wang’ Nyasaye. Kata kamano, Jehova ne ok oketho singruokne kodgi. Kar mano, kotiyo gi janabine Jeremia, ne osayo joge niya: “Yaye Israel ja andhoga, duogi . . . Ok anang’iyi gi mirima nimar aheri gi hera mosiko.” (Jeremia 3:12) Kata kamano, mana kaka sula mar 25 nyiso, thoth Jo-Israel ne ok oloko timbegi. “Ne gidhi nyime jaro joote Nyasaye madier. Ne gichayo wechene kendo ne gijaro jonabine.” To mano ne okelo ang’o? Gikone, “Jehova nobedo gi mirima mager kod joge mi ne ok nyal konygi kendo.”​—2 Weche mag Ndalo 36:15, 16.

¹⁷ Wachni puonjowa ang’o? Jehova ok makre amaka gi ng’ato ang’ata. En adier ni Jehova ‘ogundho gi hera mosiko,’ kendo omor kecho ji ka mano owinjore. Kata kamano, otimo nade ka jaricho tamore chuth rieyo yorene? Ka mano otimore, Jehova makore gi chikene makare, kendo ong’ado ne ng’atno bura mowinjore kode. Mana kaka ne onyis Musa, Jehova ‘ok nowe mak okumo jaketho.’​—Wuok 34:6, 7.

18, 19. (a) Ere kaka ketho joma richo nyiso ni Jehova makore gi joge? (b) Jehova nyiso nade ni omakore gi jotichne ma ne osand moneg?

¹⁸ Yo machielo ma Jehova nyisogo ni omakore gi joge en kuom kumo joma richo. E yo mane? Achiel kuom gima nyiso mano yudore e bug Fweny kama Jehova chikoe  malaike abiriyo niya: “Dhiuru uol bakunde abiriyo mag mirimb Nyasayego e wi piny.” Kane malaika mar adek oolo bakul mare e “aore gi sokni mag pi,” pigego ne olokore remo. Kae to malaikano ne owacho ne Jehova niya: “In Jal ma nitie kendo ma ne nitie, Jal ma makore gi joge, in ng’at makare, nikech isekelo buchegi, nimar jogo ne ochuero remb jo maler kod mag jonabi, kendo isemiyogi remo mondo gimadhi; to mano e gima owinjore kodgi”​—Fweny 16:1-6.

¹⁹ Ne ni seche ma ne malaikano chiwoe otene, ne oluongo Jehova ni “ma makore gi joge.” Nikech ang’o? Kuom ketho joma richogo, Jehova nyiso ni omakore chuth gi jotichne nikech moko kuomgi osesand moneg. Nikech Jehova omakore kodgi, wiye ok owil kodgi. Ogombo neno jotichnegi, kendo Muma nyiso ni obiro chierogi. (Ayub 14:14, 15) Wi Jehova ok wil gi jotichne momakore kode mana nikech gisetho. Mopogore gi mano, e wang’ Nyasaye, “jogo duto ngima.” (Luka 20:37, 38) Gombo ma Jehova nigo mar chiero jotichne en gima duong’ ma nyiso ni omakore gi joge.

20. “Gik mochue gi lowo mowinjore yudo ng’wono” gin ng’a gini, to ere kaka Jehova makore kodgi?

²⁰ Kuom kinde duto ma dhano osedakgo e piny, Jehova osenyiso ni omakore chuth gi joge. Kuom higni gana gi gana, Jehova osebedo ka ‘nano ahinya gi gik mochue gi lowo mowinjore mana yudo kethruok.’ Nikech ang’o? “Notimo mano mondo duong’ne mogundho ong’ere kuom gik mochue gi lowo mowinjore yudo ng’wono, ma ne oseiko motelogo mondo omigi duong’.” (Jo-Rumi 9:22, 23) “Gik mochue gi lowo mowinjore yudo ng’wono” gin joma kare ma owal gi roho maler mondo obed ruodhi kaachiel gi Kristo e Pinyruodhe. (Mathayo 19:28) Kuom yawo yo mar reso gik mochue gi lowo mowinjore  yudo ng’wono, Jehova nyiso ni omakore gi Ibrahim ma ne osingone niya: “Kokalo kuom kothi ogendni duto mag piny biro yudo gueth, nikech isewinjo dwonda.”​—Chakruok 22:18.

21. (a) Ere kaka Jehova nyiso ni omakore gi ‘oganda mang’ongo’ ma nigi geno mar tony e “masira maduong’”? (b) Ang’o migombo timo bang’ puonjori kaka Jehova makore gi joge?

²¹ Jehova makore e yo ma kamano bende gi ‘oganda mang’ongo’ mabiro tony e “masira maduong’” kendo dak mochwere e paradiso e piny. (Fweny 7:9, 10, 14) Kata obedo ni jotichne ok gin joma kare chuth, Jehova makore kodgi kuom miyogi thuolo mar dak nyaka chieng’ e paradiso e piny. Otimo mano e yo mane? Otimo kamano kotiyo gi rawar ma e gima duong’ie mogik ma osechiwo ne joge nikech oherogi. (Johana 3:16; Jo-Rumi 5:8) Jogo ma ohero tim makare sudo machiegni gi Jehova nikech omakore gi joge. (Jeremia 31:3) Chop kae, donge iwinjo ka imedo hero Jehova kuom ng’eyo kaka omakore chuth gi joge? Nikech wagombo sudo machiegni gi Nyasaye, mad wanyis ni wahere kuom ng’ado mar tiyone ka wamakore kode motegno.