1. En paro mane ma ok kare ma seche moko chando ji mang’eny moriwo nyaka Jokristo madier?

 BE JEHOVA NYASAYE oheri? Ji mang’eny oyie ni Nyasaye ohero dhano duto mana kaka Johana 3:16 wacho. Kata kamano, giwacho e chunygi niya: ‘An to Nyasaye ok nyal hera.’ Kata mana Jokristo madier be nyalo bedo gi paro ma kamano kinde moko. Ng’at moro ma chunye ne onyosore ne owacho niya: “Awinjo ka tekna ahinya yie ni Nyasaye ohera.” Be seche moko ibedoga gi paro ma kamano?

2, 3. En ng’ano ma dwaro ni mondo wapar ni wan joma nono kata ma Jehova ok nyal hero, to ere kaka wanyalo kedo gi paro ma ok kareno?

² Satan temo ahinya mondo omi wapar ni Jehova Nyasaye ok oherowa kendo ni ok okawowa kaka gimoro. En adier ni Satan kinde mang’eny wuondo ji mondo gibed joma kawore kata gibed gi sunga. (2 Jo-Korintho 11:3) To komachielo bende, ohero miyo joma yomyom ochare kata okawre ni gin joma nono. (Johana 7:47-49; 8:13, 44) To ahinya ahinya otimo kamano e ‘ndalo mag gikogi.’ Ji mang’eny pon e udi ma ji ‘onge gi hera.’ Jomoko to odak gi joma ger, joma oherore giwegi, kod joma wigi tek. (2 Timotheo 3:1-5) Nikech osetim ne joma kamago marach kuom higni mang’eny kijarogi kendo ka ji bedo ma mon kodgi, gisekawore kaka joma nono ma onge joma nyalo herogi.

³ Kapo ni in gi paro ma kamago, kik chunyi a. Kinde ka kinde, moko kuomwa nyalo paro ni gin joma nono. Kata kamano, ket e paro ni Wach Nyasaye ondik mondo ‘orie gik moko’ kendo Muma nigi teko mar “muko gik mogurore motegno.” (2 Timotheo 3:16; 2 Jo-Korintho 10:4) Muma wacho kama: “Wabiro bedo gi chuny mokuwe e nyime kuom wach moro amora ma chunywa nyalo ketonwae bura, nikech Nyasaye duong’ moloyo chunywa kendo ong’eyo gik moko duto.” (1 Johana 3:19, 20)  We wane ane yore ang’wen ma Muma nyalo konyowago mondo wabed gi “chuny mokuwe” ka wang’eyo ni Jehova oherowa.

4, 5. Ere kaka ranyisi ma ne Yesu otiyogo mar oyundi nyiso kaka wan gi nengo maduong’ e wang’ Jehova?

⁴ Mokwongo, Muma nyiso ni Jehova ogeno moro ka moro kuom jotichne. Kuom ranyisi, Yesu nowacho kama: “Donge oyundi ariyo ing’iewo mana gi pesa matin, koso? To e ma pod onge achiel kuomgi ma nyalo lwar piny ka Wuonu ok ong’eyo. To un, kata mana yie wiu duto osekwan. Omiyo, kik uluor; un nengou duong’ ahinya moloyo oyundi mang’eny.” (Mathayo 10:29-31) Ne ane kaka wechego ne ojiwo joma ne winjo Yesu.

⁵ Samoro wanyalo wuoro gimomiyo ng’ato ne nyalo ng’iewo oyundi. E kinde ma ne Yesu odak e piny, oyundi e winyo ma ne nengone ni pinyie mogik ma ne ng’ato nyalo nyiewo mondo ocham. Hela achiel ma ne en pesa matin ahinya, ne nyalo ng’iewo oyundi ariyo. To bang’e, Yesu noduogo owacho ni ka ng’ato ne nigi hela ariyo, ne imiye oyundi abich kar ang’wen. Winyo ma ne ingesono ne ikawo ka gima nono ma ok nyal wang’o jauso. Nyalo bedo ni dhano ne neno winyogo kaka gik ma nono, Nyasaye to ne nenogi nade? Yesu nowacho kama: “Onge achiel kuomgi [kata mana winyo ma ne ingesono] ma wi Nyasaye wilgo.” (Luka 12:6, 7) Koro wanyalo neno puonj ma Yesu ne chiwo. Ka oyundi achiel e ma Jehova ne neno kaka gima duong’ kamano, to nade dhano? Mana kaka Yesu nowacho, Jehova ong’eyo gimoro amora kuomwa. Ne ni Nyasaye ong’eyo kata mana kwan mag yie wiwa!

6. Ang’o momiyo wan gadier ni Yesu ne ok ojimbo wach ka ne owacho ni Jehova ong’eyo kwan mag yie wiwa?

⁶ Be en adier ni Jehova ong’eyo kwan mag yie wiwa? Jomoko nyalo paro ni Yesu ne jimbo wach. Kata kamano, tem ane paro geno ma wan-go mar chier. Mondo Jehova ochue ng’at ma ne osetho kaka ne en ndi, donge nyaka bed ni ong’eyo gimoro amora kuome? Ogenowa ahinya e okang’ ma  ong’eyo gik moko duto kuomwa moriwo kitwa, pachwa, kod gik moko te ma wakaloe e ngimawa. a Kwano yie wi dhano, ma kinde mang’eny romo 100,000 kama, en gima tin ahinya ne Jehova kopim gi nyalo ma en go mar ng’eyo gik moko duto kuomwa.

7, 8. (a) Sama Jehova nono chuny dhano, gin kido mage ma more? (b) Moko kuom tije ma watimo ma Jehova morgo gin mage?

⁷ Mar ariyo, Muma puonjowa gima Jehova ng’iyo kuom jotichne. Koket e yo mayot, gima Jehova morgo en kido mabeyo ma wan-go kod kinda ma watiyonego. Ruoth Daudi nowacho ne wuode Solomon niya: “Jehova nono chuny ji duto, kendo ofwenyo paro duto ma gin-go.” (1 Weche mag Ndalo 28:9) Sama Jehova nono dhano tara gi tara e piny ma tinde gero opong’oni, donge omor ndi sama oyudo ng’at mohero kuwe, adiera, kod timbe makare? Iparo ni Nyasaye winjo nade sama oyudo ng’at ma nigi chuny mohere, ma dwaro ng’eye, kendo ma dwaro nyiso jomoko gik mosepuonjore kuome? Jehova nyisowa ni omor gi joma wuoyo gi jomoko e wiye. En kata gi “kitap rapar” mondikoe nyinge “jogo moluoro Jehova kendo ma paro nyinge.” (Malaki 3:16) Kido ma kamago more ahinya.

⁸ Moko kuom tije mabeyo ma Jehova ohero gin mage? Onge kiawa ni ohero kinda ma watimo mondo waluw ranyisi mar Wuode, Yesu Kristo. (1 Petro 2:21) Achiel kuom tije madongo ma Nyasaye okawo kaka gima duong’ en lando wach maber mar Pinyruodhe. Wasomo kama e bug Jo-Rumi 10:15: “Mano kaka tiend jo ma lando wach maber e wi gik mabeyo long’o!” Nyalo bedo ni teknwa paro ni tiendewa nyalo bedo gik malong’o. Kata kamano, e ndikoni, tielo ochung’ ne kinda  ma jotich Jehova timo e lando wach maber. Kinda ma kamago duto long’o kendo duong’ e wang’ Nyasaye.​—Mathayo 24:14; 28:19, 20.

9, 10. (a) Ang’o momiyo wanyalo bedo gadier ni sama wanano e chandruoge mopogore opogore, Jehova kawo mano kaka gima duong’? (b) Sama Jehova nono jotichne, en ang’o ma ok otim ngang’?

⁹ Gimachielo ma Jehova morgo en neno kaka wanano. (Mathayo 24:13) Ng’e ni Satan dwaro ni walok ne Jehova ng’ewa. Odiechieng’ kodiechieng’ ma ichung’ motegno kimakori gi Jehova, inyiso ni Satan nohango ne Jehova wach. (Ngeche 27:11) Seche moko, nano ok en gima yot. Tuoche, pek mag yuto, parruok, kod chandruoge mamoko nyalo miyo ngimawa obed matek. Chunywa be nyalo nyosore kapo ni nitie gimoro ma ne wagombo to ok otimore. (Ngeche 13:12) Ka wanano e chal ma kamago, Jehova kwano mano kaka gima duong’ ahinya. Mano e momiyo Ruoth Daudi nokwayo Jehova ka en gadier niya: “Kan pi wang’a e chupani, donge isendikogi piny e bugi?” (Zaburi 56:8) Chutho, Jehova neno pi wang’ ma wachwero kod chandruok ma wakaloe sama wanano ka wamakore  kode, ok one mago kaka gima tin kendo wiye ok nowil kodgi. Kuom adier, pi wang’ kod chandruoge ma kamago nigi nengo maduong’ ahinya e wang’ Jehova.

¹⁰ Nyalo bedo ni kata mana bang’ ng’eyo weche ma kamagi, pod chunywa nyalo tamore yie ni Nyasaye nenowa kaka joma nengogi duong’. Inyalo siko kiwacho e chunyi niya: ‘Nitie joma ng’eny ma tiyo ne Nyasaye e yo maber moloya. Nyaka bed ni Jehova jok koda sama opima gi joma kamago!’ Kata kamano, ng’e ni Jehova ok pimwa gi jowetewa; ok orid chik kendo ok oger. (Jo-Galatia 6:4) Jehova tiyo gi rieko ma malo chutho sama osomo chunywa kokawo kido moro amora maber ma yudore e chunywa kaka gima duong’ kata bed ni wan gi kidono e okang’ matin maromo nade.

11. Ang’o ma wanyalo puonjore e wi Jehova kuom gima ne otimo ne Abija?

¹¹ Mar adek, sama Jehova nonowa, omanyo gik mabeyo kuomwa. Kuom ranyisi, ka ne Jehova ochiko ni otiek koth Ruoth Jeroboam kata ode duto nikech ne ging’anyo, ne ochiko ni Abija, ma ne en achiel kuom yawuot ruoth, to oyik e yo mowinjore. Nikech ang’o? En nikech ‘Jehova Nyasach Israel nonwang’o gima ber kuome.’ (1 Ruodhi 14:1, 10-13) Jehova ne onono chuny rawerano adimba moyudo “gimoro maber kuome.” Kata bed ni gima ber ma ne oyud kuomeno ne tin marom nade, Jehova nokwano mano kaka gima owinjore ondik e Muma. Ne ni gimoro maber ma ne Abija otimo nomiyo Jehova okeche e okang’ moro.

12, 13. (a) Ere kaka gima Jehova notimo ne Ruoth Jehoshafat nyiso ni omanyo gik mabeyo kuomwa kata sama watimo richo? (b) Ere kaka Jehova chalo gi janyuol ma jahera kodok korka tijewa kod kido mabeyo ma wan-go?

¹² Ranyisi moro maber moloyo nenore e wi kaka Jehova notimo ne Ruoth Jehoshafat. Ka ne ruodhno otimo tim fuwo, Jehova nooro janabine mondo onyise niya: “Jehova nigi mirima  kodi nikech gima itimo.” Mano doko wach matek! Kata kamano, weche Jehova ne ok orumo gi kanyo. Ne omedo wacho niya: “Kata kamano, nitie gik mabeyo moseyud kuomi.” (2 Weche mag Ndalo 19:1-3) Kuom mano, mirima mar Jehova ne ok oumo wang’e mi omone neno gik mabeyo kuom Jehoshafat. To mano kaka Jehova opogore gi dhano ma joricho! Sama jomoko ochwanyowa, wiwa jowil gi kido duto mabeyo ma gin-go. Wan be sama watimo richo, chuny monyosore ma wabedogo, wich-kuot, kod chuny ma ng’adonwa bura nyalo miyo kik wane gimoro amora maber kuomwa. Kata kamano, ng’e ni ka waloko chunywa chuth kendo temo mondo kik wanwo gik maricho ma ne watimogo, Jehova weyonwa kethowa.

¹³ Sama Jehova nono chunyi, owalo kendo oketo mabor richo ma kamago mana kaka ng’at ma kunyo dhahabu wito kite ma nono moyudo. To Jehova neno nade kido mabeyo ma in-go kod gik mabeyo mitimo? Mago e gik mokano! Be iseneno ka jonyuol moko kano kuom higni mang’eny gimoro ma nyathigi noloso kata obedo ni nyathi to wiye nosewil gi gino chon? Jehova e janyuol mohero nyithinde moloyo. Kinde duto ma wamakore kode, wiye ok wil ngang’ gi gik mabeyo ma wasetimo kod kido mabeyo ma wan-go. Timo kamano  nyalo bedo tim ma ok kare, to en ok onyal timo gima ok kare ngang’. (Jo-Hibrania 6:10) Jehova nonowa bende e yo moro machielo.

14, 15. (a) Ang’o momiyo nyawowa ok mon Jehova neno gik mabeyo kuomwa? Chiw ane ranyisi. (b) Jehova biro timo ang’o gi kido mabeyo moyudo kuomwa, to ere kaka oneno jotichne?

¹⁴ Jehova ok ng’i mana nyawowa kende to ong’iyo nyaka nyalo ma wan-go. Ne ane ranyisini: Kapo ni gimoro mogor okethore, joma ohero gik ma kamago timo kinda ahinya mondo gilose kendo gidwoke e wang’e. Kuom ranyisi, nitie gimoro ma ne Leonardo da Vinci ogoro kendo ne osebedoe kuom higni 500 to ne okane e National Gallery man London e piny England. Nengo gima ogorno ne romo dola milion 30 mag Amerka. Kata kamano, chieng’ moro, ng’ato ne ogoyo gino gi bunde ma okethe. Gima iwuoro en ni onge kata mana ng’at achiel ma ne owacho ni owit gino nikech koro nosekethore. Kanyo gi kanyo, nochak lose kendo. Nikech ang’o? Nikech e wang’ joma ohero gik ma kamago, gima nogorno ne en gima duong’ ahinya. Iparo nade, donge in gi nengo maduong’ moloyo gima ogor mana gi chok gi makaa? E wang’ Nyasaye, wan gi nengo maduong’ kata ka richo ma ne onyuolwago oseketho kama rom nade kuomwa. (Zaburi 72:12-14) Jehova Nyasaye ma e Jachuech mang’ula ma ne ochueyo oganda dhano biro timo duto madwarore mondo oduok ne ji duto mohere ngima makare chuth.​—Tich Joote 3:21; Jo-Rumi 8:20-22.

¹⁵ Ee, Jehova neno gik mabeyo kuomwa manyalo bedo ni wan wawegi ok wane. Kendo kaka wamedo tiyone, obiro miyo kido mabeyo ma wan-go omedre nyaka gikone wabed joma kare chuth. Kata bed ni piny Satan timonwa gik maricho machalo nade, Jehova ohero jotichne kendo onenogi kaka gik mabeyo.​—Hagai 2:7.

16. Gima duong’ie moloyo ma ne Jehova omiyowa konyisogo ni oherowa en ang’o, to ang’o momiyo wanyalo bedo gadier ni michno ne ochiw ne ng’ato ka ng’ato kuomwa?

¹⁶ Mar ang’wen, Jehova nyiso e yore mang’eny ni oherowa.  Kuom adier, mopogore gi kaka Satan dwaro ni wapar, misango mar rawar ma ne Kristo ochiwo nyiso e yo maber moloyo ni ok wan joma nono kata ma Nyasaye ok nyal hero. Kik wiwa wil ni tho malit ma ne Yesu othogo e yadh sand kod lit malich miwuoro ma ne Jehova owinjo koneno ka Wuode mohero tho, nyisowa ayanga ni giherowa. Gima lit en ni ji mang’eny ok par ni gin bende Yesu ne othonegi. Gineno ni gin joma nono. Kata kamano, ranyisi mar jaote Paulo ma kinde moko nosando jolup Kristo nyalo jiwowa ahinya nimar kata obedo ni nosando Jokristo kamano, bang’ bedo Jakristo nowacho niya: “Wuod Nyasaye . . . nohera kendo chiwore owuon ne an.”​—Jo-Galatia 1:13; 2:20.

17. Jehova tiyo gi ang’o e ywayowa ire kaachiel gi Wuode?

¹⁷ Jehova nyiso ni oherowa kuom konyo ng’ato ka ng’ato kuomwa mondo oyud ber ma misango ma ne Kristo ochiwo kelo. Yesu nowacho niya: “Onge ng’at ma nyalo biro ira mak mana ka Wuora ma noora e ma oywaye.” (Johana 6:44) Ee, Jehova owuon e ma ywayowa ir Wuode kendo miyowa geno mar yudo ngima mochwere. E yo mane? Otimo kamano kokalo kuom tij lendo ma miyo wach maber chopo ne ng’at achiel achiel, kendo otiyo gi roho mare maler ma konyowa winjo adiera ma yudore e Muma kendo roho mare konyowa tiyo kod adierago kata obedo ni warem kendo wan joricho. Omiyo, mana kaka Jehova nowacho ne Jo-Israel, onyalo nyiso ng’ato ka ng’ato kuomwa niya: “Aseheri gi hera mosiko. Mano e momiyo aseywayi ira nikech aheri ahinya.”​—Jeremia 31:3.

18, 19. (a) Yo maduong’ie moloyo ma Jehova nyisogo ni oherowa en mane, to ang’o manyiso ni okawo ting’no en owuon? (b) Ere kaka Wach Nyasaye miyo wabedo gadier ni Jehova winjo kwayo mag ji kodewogi?

¹⁸ Nyalo bedo ni yo maberie moloyo ma wanenoe hera ma Jehova oherowago en thuolo momiyowa mar lemo. Muma jiwo ng’ato ka ng’ato kuomwa mondo ‘olem kinde duto.’ (1 Jo-Thessalonika 5:17) Nyasaye winjowa. Iluongo Jehova ni “Jawinj lamo.” (Zaburi 65:2) Nyasaye ok omiyo ng’ato ang’ata, kata mana Wuode owuon, migawo mar winjo lamo mag ji. Par ane  wachni: Jachuech polo kod piny jiwowa mondo wawuo kode e lamo ka wan thuolo. To owinjowa gi chuny mane? Be owinjowa gi chuny mang’ich ng’ich, ma onge hera, kata ma ok dew? Ooyo ngang’.

¹⁹ Jehova en ng’ama dewo ji. Dewo ng’ato tiende en ang’o? Jakristo moro ma hike oniang’ nolero ni dewo ng’ato en “kawo litne obed mari.” Be Jehova winjo malit ka wachandore? Muma wacho kama kuom kinde ma ne Jo-Israel chandore: “Chunye ne chandore e kinde ma ne gichandore.” (Isaya 63:9) Jehova ne ok oneno anena chandruogegi, to bende nowinjo malit ne joge. Lit ma Jehova winjo nenore ayanga e weche ma Jehova owuon ne owacho ne jotichne niya: “Ng’ato ang’ata ma mulou, mulo tong wang’a.” b (Zekaria 2:8) To mano dibed malit manade! Ee, Jehova winjo malit sama wachandore. Gima chandowa, chande obende.

20. En paro mane ma ok onego wabedgo ka wadwaro luwo puonj mayudore e bug Jo-Rumi 12:3?

²⁰ Jakristo ma nigi paro mowinjore ok bi bedo gi sunga kata paro ni en ng’at maduong’ ahinya nikech hera mogundho ma Jehova nyiso dhano. Jaote Paulo nondiko kama: “Kokalo kuom ng’wono mogundho mosemiya, awacho ne ji duto manie kindu kanyo ni, kik ng’ato opar ni olong’o moloyo kaka ochal, to mondo opar e yo ma miyo obedo gi paro malong’o, ka ng’ato ka ng’ato timo kamano kaluwore gi okang’ ma Nyasaye osepogonego yie.” (Jo-Rumi 12:3) Loko machielo to wacho kama: “Ng’ato ka ng’ato kuomu kik ketre e duong’ ma oongego, to onere e yo mowinjore.” (A Translation in the Language of the People, molok gi Charles B. Williams) Omiyo, kata obedo ni wamor ni Wuonwa manie polo oherowa, we wasik gi paro mowinjore ka wang’eyo ni ok en ni wasetimo maber ahinya e momiyo  Nyasaye oherowa, to en mana nikech ng’wono mar Nyasaye.​—Luka 17:10.

21. Gin miriambo mage mag Satan monego wadhi nyime kwedo kinde duto, to en adiera mane ma yudore e Muma ma wanyalo hoyogo chunywa?

²¹ Mad moro ka moro kuomwa otim duto monyalo mondo otamre chuth miriambo mag Satan moriwo paro ma Satan dwaro ni wabedgo ni wan joma nono kata joma Nyasaye ok nyal hero. Kapo ni weche misekaloe e ngimani miyo ineno ni in ng’at marach ma hera mar Nyasaye mogundho pod ok oromo miyo ibed ng’at mowinjore, kata ni tije mabeyo mitimo gin gik matindo ahinya ma kata Nyasaye ma neno gik moko duto ok nyal neno, kata ni richoni ng’eny ma kata tho mar Wuode makende ok nyal umogi, ng’e ni opuonji miriambo. Kwed miriambo ma kamago gi chunyi duto! Weuru wadhi nyime hoyo chunywa gi adiera ma yudore e weche Paulogi: “An gadier chuth ni kata mana tho, kata ngima, kata malaike, kata loje, kata gik ma nitie sani, kata gik ma biro, kata gik ma nigi teko, kata bor, kata tut, kata chuech moro amora, ok bi pogowa gi hera mar Nyasaye manie Kristo Yesu Ruodhwa.”​—Jo-Rumi 8:38, 39.