Kal idhi e weche manie iye

Kal idhi kama ochanie weche mantie

Gik ma Nyalo Miyi Mijing’o mar Weyo Ndawa

Gik ma Nyalo Miyi Mijing’o mar Weyo Ndawa

Gik ma Nyalo Miyi Mijing’o mar Weyo Ndawa

“Achiel kuom gik madongo ma konyoga joma madho ndawa mondo owere gi timno chuth en makruok gi gima giseng’ado e chunygi.”​—Buk moro miluongo ni “Stop Smoking Now!”

KOKET e yo mayot, ka po ni idwaro weyo madho ndawa, to nyaka ibed gi gik ma miyi mijing’o mar weyo timno. Ere kaka inyalo yudo mijing’o mar weyo madho ndawa? Achiel kuom gik ma nyalo konyi en paro kaka ngimani nyalo bedo maber ka iweyo madho ndawa.

Ibiro kungo pesa. Ng’at ma ng’iewo ndawa pile ka pile tiyoga gi pesa mang’eny ahinya e higa. “Ne ok ang’eyo ni kare nakethoga pesa mang’eny ahinya e ndawa.”​—Gyanu, Nepal.

Ibiro bedo mamor moloyo. Regina ma wuok e piny South Africa wacho kama: “Nachako dak e ngima maber ka ne aweyo madho ndawa, kendo chakre kindeno, ngimana osemedo bedo maber pile ka pile.” Sama ng’ato oweyo madho ndawa, nyalone mar ng’wecho, kod bilo gik moko medorega. Tekogi medorega kendo kata mana suchgi medoga bedo maber.

Ok ibi bedo gi tuoche ma ndawa kelo. “Weyo madho ndawa miyo ng’ato ang’ata, obed dichwo kata dhako, dak e ngima ma onge tuoche mang’eny.”​—The U.S. Centers for Disease Control and Prevention.

Ok ibi nenori ka ng’at ma nono. “Naweyo madho ndawa nikech ne ok adwar bedo misumba ndawa. Nadwaro ni an awuon e ma achik denda awuon.”​—Henning, Denmark.

Joodu kod osiepeni biro yudo ber. “Madho ndawa . . . hinyoga joma ni machiegni kodi. . . . Jotim nonro osefwenyo ni higa ka higa thoth joma thoga nikech tuoche mag kansa ma mako obo kod tuoche mag chuny, thoga nikech ne gigamo yiro mar ndawa.”​—American Cancer Society.

Ibiro moro Jachuechni. “Un jo ma wahero, . . . wapwodhreuru kuom gik moko duto ma chido ringruok.” (2 Jo-Korintho 7:1) “Uchiw ringreu kaka misango . . . maler kendo ma Nyasaye oyiego.”​—Jo-Rumi 12:1.

“Ka nafwenyo ni Nyasaye osin gi gik ma chido ringruok, naweyo madho ndawa.”​—Sylvia, Spain.

Kata kamano, kinde mathoth bedo abeda gi mijing’o mar weyo madho ndawa ok oromo. Nyalo dwarore ni imany kony kuom jomamoko kaka wedeni kod osiepeni. Ere kaka ginyalo konyi?