1. Ka luwore gi 1 Jo-Thesalonika 5:11, en tij gedo mane ma waduto watimo?

 BE JO kanyaklau osegagero Od Romo manyien kata loso Od Romo mokethore? Ka en kamano, onge kiawa ni chieng’ ma nutimo chokruok mokwongo e Od Romo manyienno, ne igoyo ne Jehova erokamano. Samoro nimor ma kata wer michakogo chokruok notami wero. Utewa mag romo moger mondisore miyoga Jehova duong’. Kata kamano, nitie tij gedo moro ma watimoga ma kelo ne Jehova duong’ moloyo. Tij gedono ber moloyo tij gedo mitimo aching’. Tijno oriwo gero joma biro e utewa mag lamo. Jaote Paulo ne nigi paro ma kamano ka nowacho weche ma yudore e 1 Jo-Thesalonika 5:11, ma e ndiko ma tayo sulani.​—Som.

2. Ang’o ma wabiro nono e sulani?

² Jaote Paulo noketonwa ranyisi maber e wi kaka wanyalo gero Jokristo wetewa. Nokechogi ahinya. E sulani, wadwaro nono kaka Paulo nokonyo owetene gi nyiminene (1) mondo ginan e bwo tembe, (2) gilos kuwe e kindgi, kendo (3) giteg yiegi kuom Jehova. Wane ane kaka wan bende wanyalo luwo ranyisine e gero Jokristo wetewa e kindegi.​—1 Kor. 11:1.

3. En ranyisi mane maber ma Paulo noketonwa?

³ Paulo nohero Jokristo wetene ahinya. En bende noromo gi tembe mopogore opogore, omiyo, nonyalo kecho Jokristo wetene ma bende ne kalo e tembe. Kinde moro, Paulo ne onge gi pesa ma nonyalo konyorego, omiyo, nochune tiyo mondo oyud kaka ne ginyalo konyore kaachiel gi joma ne ni kode. (Tich 20:34) Notwang’oga  hema. Ka nochopo Korintho, nokwongo otiyo gi Akula kod Priskila ma bende ne twang’o hema. To “e sabato ka sabato” Paulo ne lendoga ne Jo-Yahudi kod Jo-Grik. Bang’e, ka Sila gi Timotheo nochopo ire, “Paulo nochako bedo modich ahinya gi yalo wach Nyasaye.” (Tich 18:2-5) Wi Paulo ne ok owil gi tich maduong’ ma nodwaro tiyo e ngimane, ma en tiyo ne Jehova. Noketo ranyisi maber mar bedo jakinda e tich, kendo mano nomiyo ojiwo Jokristo wetene. Noparonegi ni kik giyie mondo pek mag ngima kod weche mag rito joutegi omi gijwang’ “gik ma dwarore moloyo,” tiende ni, weche motudore gi lamo Jehova.​—Fil. 1:10.

4. Ere kaka Paulo gi Timotheo nokonyo Jokristo wetegi mondo ginan e bwo sand?

⁴ Ndalo matin bang’ ka nosechak kanyakla ma Thesalonika, Jokristo manyien ma ne ni kuno noyudo akwede mager. Ka ne jo akwedego omanyo Paulo gi Sila ma ok giyudogi, ne giywayo “owete moko mi giterogi ir jotend dalano,” ka gikok niya: “Jogi duto kwedo weche ma Kaisar chiko.” (Tich 17:6, 7) Temie paro kaka Jokristo manyien-go nobedo maluor ka ne gifwenyo ni jo taondno nosechako kwedogi! Ne ginyalo chako dok chien e tiyo ne Jehova. Kata kamano, Paulo ne ok dwar ni mano otimre. Kata obedo ni nochuno Paulo gi Sila wuok e taondno, ne gitemo matek mondo gine ni kanyakla manyienno orit maber. Paulo noparo ne Jo-Thesalonika kama: “Ne waoro Timotheo owadwa . . . , mondo otegu kendo ohou e yieu, mondo kik ng’ato dog chien nikech masiche.” (1 The. 3:2, 3) Timotheo bende nyalo bedo ni noromo gi sand ka ne en Lustra thurgi. Noneno kaka Paulo nojiwo owetene. Bang’ neno kaka Jehova nokonyo owete ma ne ni kono, Timotheo koro ne nyalo jiwo owete gi nyimine manyien-go ni gin bende weche ne dhi bedonegi maber.​—Tich 14:8, 19-22; Hib. 12:2.

5. Ere kaka jaduong’-kanyakla moro nokonyo owadwa miluongo ni Bryant?

⁵ En yo mane machielo ma Paulo notegogo Jokristo wetene? Ka ne Paulo gi Barnaba odok limo Lustra, Ikonio, kod Antiokia “ne giketonegi jodongo e kanyakla ka kanyakla.” (Tich 14:21-23) Onge kiawa ni chwogo nohoyo chuny jo kanyaklago mana kaka jodongo me kindegi bende timoga. Ne ane gima owadwa moro miluongo ni Bryant wacho: “Ka ne ajahigni 15, wuonwa ne odar mowuok dala, kendo minwa nogol e kanyakla. Nawinjo ka piny ochama ahinya kendo chunya nonyosore.” Ang’o ma nokonyo Bryant nano e bwo tembego? Owacho kama: “Jaduong’-kanyakla moro miluongo ni Tony ne jawuoyoga koda e chokruoge kod e kinde mamoko bende. Nonyisa e wi jomamoko ma bende nosekalo e tembe to pod ne gimor amora. Nosomona ndiko mar Zaburi 27:10, kendo nojawuoyo koda e wi Hezekia ma nomakore gi Jehova kata obedo ni wuon-gi ne ok oketone ranyisi maber. Mano nokonyo Bryant nade? Owacho kama: “Jip ma Tony nomiya gikone nokonya, kendo mano nomiyo atiyo ne Jehova kuom thuolona duto.” Un jodongo, beduru akicha mondo ufweny joma dwarore ni ojiw gi “wach maber.”​—Nge. 12:25.

6. Ere kaka Paulo notiyo gi sigand ngima jotich Jehova ma nosenano mondo ojiwgo Jokristo wetene?

⁶ Paulo noparo ne Jokristo wetene ni Jehova nokonyo “joneno mang’eny molworowa kaka boche polo” mondo ginan e bwo  tembe ma ne gikaloe. (Hib. 12:1) Paulo nong’eyo ni ranyisi maber mag jotich Nyasaye ma nosenano ne nyalo jiwo owetene gi nyiminene mondo gibed gi chir, kendo konyogi keto pachgi kuom “dala mar Nyasaye mangima.” (Hib. 12:22) Mano bende e gima timore e kindewagi. Donge waduto wayudoga jip sama wasomo kaka Jehova nokonyo Gideon, Barak, Daudi, Samuel, kod jotichne mamoko? (Hib. 11:32-35) To nade Jokristo ma kindewagi mosenyiso yie? Owete manie ofiswa maduong’ yudoga barupe mowuok kuom owete gi nyimine ka giwacho kaka giseyudo jip bang’ somo sigand ngima Joneno mag Jehova mosechung’ motegno e bwo tembe e kindewagi.

7. Ang’o mipuonjori e weche ma Paulo nowacho e Jo-Rumi 14:19-21?

⁷ Wagero owetewa gi nyiminewa kuom bedo joma ohero kuwe. Ok wabi yie mondo paro mopogore opogore ma wan-go e wach moro opogwa gi jowetewa. Bende, e weche ma Muma ok wuoye achiel kachiel, ok wabi ramo ni pachwa e ma nyaka ji tigo. We wane ane ranyisi moro. Kanyakla ma Rumi noting’o Jo-Yahudi kod Jokristo ma ne wuok e ogendni mamoko. Ka ne owe ti gi Chike Musa, chik ma ne kwero chamo chiemo moko koro ne ok omako Jokristo. (Mar. 7:19) Chakre kindeno ka dhi nyime, Jo-Yahudi ma ne gin Jokristo koro ne ni thuolo chamo chiemo moro amora. Kata kamano, Jo-Yahudi moko to ne ok nyal timo kamano. Wachno nokelo pogruok e kanyakla. Paulo nojiwogi mondo girit kuwe e kindgi ka nonyisogi niya: “Ber mondo kik icham ring’o, kata madho divai, kata timo gimoro amora ma kelo chwanyruok ne owadu.” (Som Jo-Rumi 14:19-21.) Paulo nokonyogi fwenyo ni ywaruok kaka mago ne nyalo hinyogi giwegi kaachiel gi kanyakla mangima. En owuon noyie timo lokruok mondo kik ochwany jowetene. (1 Kor. 9:19-22) Wan bende wanyalo gero jomamoko kendo rito kuwe ka ok wakelo ywaruok e wi weche matindo tindo ma ng’ato onego otimie yiero owuon.

8. Ang’o ma Paulo notimo ka wach moro maduong’ ne chocho kuwe mar kanyakla?

⁸ Paulo noketonwa ranyisi maber e wach rito kuwe sama nitie ywaruok e wi wach moro maduong’. Kuom ranyisi, nitie Jokristo moko ma ne wacho ni nyaka ter joma noa e ogendni mamoko nyange. Samoro ne giparo ni mano ne nyalo miyo Jo-Yahudi kik chagi. (Gal. 6:12) Kata obedo ni Paulo ne ok oyie gi wachno, nobolore, kendo notero wachno e nyim jodongo kod joote ma ne ni Jerusalem. (Tich 15:1, 2) Timo kamano nokonyo Jokristo wetene rito kuwe kendo medo mor e kanyakla.​—Tich 15:30, 31.

9. Ere kaka wanyalo luwo ranyisi mar Paulo?

⁹ Ka po ni nitie ywaruok moro maduong’ e kanyakla, wabiro rito kuwe ka wakwayo kony kuom joma Jehova oseketo mondo orit kanyakla. Kinde mang’eny, itayowaga kokalo kuom bugewa ma lero Muma kaachiel gi barupe kod weche mamoko mimiyoga kanyakla. Ka waluwo kaka itayowa kar luwo pachwa wawegi, wabiro jiwo kuwe e kanyakla.

10. En ang’o machielo ma Paulo notimo mondo ojiw kuwe e kanyakla?

¹⁰ Paulo nojiwo kuwe kuom wuoyo e wi kido mabeyo ma Jokristo wetene ne nigo,  to ok nyawogi. Kuom ranyisi, ka ne otieko barua ma nondiko ne Jo-Rumi, Paulo noluongo Jokristo ma ne ni kuno gi nyingegi, kendo nowuoyo kuom gik mabeyo ma ne gitimo. Wanyalo luwo ranyisi mar Paulo kuom wuoyo e wi kido mabeyo ma Jokristo wetewa nigo. Ka watimo kamano, wabiro bedo gi winjruok maber gi owetewa gi nyiminewa, kendo hera manie kanyakla biro medore.

11. Ang’o ma biro konyowa loso kuwe ka po ni nitie ywaruok e kindwa gi Jakristo wadwa moro?

¹¹ Nitie sama kata mana Jokristo motegno nyalo bedoga gi ywaruok moko e kindgi. Mano e gima notimore ne Paulo kod Barnaba, osiepne ma nogeno ahinya. Owete ariyogo ne nigi ywaruok mapek e wi wach dhi gi Mariko e wuodhgi ma ne gidwaro dhiye mar misonari. ‘Mirima mager nomuoch e kindgi’ mi ng’ato ka ng’ato nodhi yore. (Tich 15:37-39) Kata kamano, Paulo, Barnaba, kod Mariko noloso kuwe e kindgi, kendo mano nyiso ni ne gigeno kuwe kod winjruok ma ne nitie e kanyakla. Kinde moko bang’e, Paulo nowuoyo maber e wi Barnaba kod Mariko. (1 Kor. 9:6; Kol. 4:10) Wan bende dwarore ni watiek ywaruok moro amora mwanyalo bedogo gi Jokristo wetewa, kendo wadhi nyime keto pachwa kuom kido mabeyo ma gin-go. Ka watimo kamano, wabiro jiwo kuwe kod winjruok e kanyakla.​—Efe. 4:3.

12. Gin pek kaka mage ma owetewa gi nyiminewa romogago?

¹² Wageroga owetewa gi nyiminewa sama watego yiegi kuom Jehova. Moko kuomgi yudo akwede mowuok kuom joutegi ma ok Joneno, joskul wetegi, kata jotich wetegi. Moko to tuore, to moko bende chunygi onyosore nikech gik maricho ma notimnegi chon. Moko gin Jokristo ma nobatis chon, kendo gisebedo ka girito giko mar piny marachni nyaka sani. Weche kaka mago nyalo temo yie mar Jokristo e kindegi. Jokristo mokwongo bende noromo gi pek kaka mago. Ang’o ma Paulo notimo mondo ojiw owetene gi nyiminene?

13. Ere kaka Paulo nokonyo joma ne ikwedo nikech yie margi?

¹³ Paulo notiyo gi Ndiko e gero yie mar owetene gi nyiminene. Kuom ranyisi, Jokristo ma ne gin Jo-Yahudi ne nyalo yudo ka ok yotnegi lero yiegi ne joutegi ma ne ok Jokristo, ma ne neno ni din mar Jo-Yahudi ne ber moloyo mar Jokristo. Onge kiawa ni barua ma Paulo nondiko ne Jokristo ma Jo-Hibrania nojiwogi ahinya. (Hib. 1:5, 6; 2:2, 3; 9:24, 25) Yo ma ne Paulo owuoyogo kodgi ne nyalo konyo Jokristogo chiwo dwoko ne joma ne kwedogi. E kindewagi, wanyalo konyo Jokristo wetewa ma romo gi akwede mondo ging’e kaka ginyalo tiyo gi bugewa ma lero Muma e chiwo dwoko ne joma kwedo yiegi. Ka po ni jomoko jaro rowerewa nikech giyie kuom Jachuech, wanyalo konyogi yudo weche ma ginyalo lerogo gimomiyo giyie kuom Jachuech ka gitiyo gi brosua mar Uhai​—Ulitokana na Muumba? kod Penjo Abich e Wi Kaka Ngima Nochakore.

14. Kata obedo ni Paulo nodich e tije mar yalo kod puonjo, en ang’o ma pod nochiwore timo?

¹⁴ Paulo nojiwo owetene gi nyiminene mondo ginyis hera kokalo kuom “timbe mabeyo.” (Hib. 10:24) Nokonyo owetene gi nyiminene kokalo kuom wechene kod  timbene. Kuom ranyisi, ka ne kech omako alwora mar Judea, Paulo nochiwo kony ne Jokristo ma ne ni kuno. (Tich 11:27-30) Kata obedo ni Paulo nodich e tije mar yalo kod puonjo, pod nomanyo yore ma nonyalo konyogo Jokristo ma ne chandore. (Gal. 2:10) Kuom timo kamano, notego geno ma Jokristo wetene ne nigo ni Jehova ne dhi ritogi. E kindewagi, ka wachiwo tekowa, thuolowa, kod lony marwa e konyo owetewa gi nyiminewa moyudo masira, wan bende wagero yiegi. Bende, wageroga yiegi sama wagolo chiwo ma siro tij piny ngima. Kokalo kuom yorego kod yore mamoko, wakonyo owetewa bedo gi geno ni Jehova ok bi jwang’ogi ngang’.

15-16. Ere kaka onego wane joma yiegi osedok chien?

¹⁵ Chuny Paulo ne ok ojok gi joma yiegi nochako dok chien. Nokechogi kendo nowuoyo kodgi e yo mang’won. (Hib. 6:9; 10:39) Kuom ranyisi, e barua ma nondiko ne Jo-Hibrania, en be nokwanore e kind joma nonego oti gi puonj ma nochiwonegi. (Hib. 2:1, 3) Mana kaka Paulo, wan bende chunywa ok onego ojog gi joma yiegi yomyom. Kar mano, wagerogi ka wanyiso ni wadewogi gadier. Sama watimo kamano, wanyiso ni waherogi koa e chunywa. Dwol mang’won ma watiyogo sama wawuoyo kodgi nyalo mulo chunygi moloyo weche ma wawachonegi.

¹⁶ Paulo nokonyo owetene gi nyiminene mondo gibed gadier ni Jehova nong’eyo gik mabeyo ma ne gisebedo ka gitimo. (Hib. 10:32-34) Wan bende wanyalo timo kamano sama wajiwo owadwa kata nyaminwa moro ma yiene osechako dok chien. Wanyalo parone kaka nopuonjore adiera,  kata wanyalo wuoyo kode e wi yore ma en owuon oseneno ka Jehova konyee. Wanyalo tiyo gi thuolo kaka mago e konye bedo gadier ni Jehova pod paro hera kod kinda ma notimo e tije, kendo ni Jehova ok bi jwang’e kata e kinde mabiro. (Hib. 6:10; 13:5, 6) Mbaka kaka mago nyalo jiwo owetewa gi nyiminewa mosedok chien, mi gichier kindagi e tij Jehova.

17. Gin yore mage ma wanyalo medogo lony marwa e gero jowetewa?

¹⁷ Mana kaka fundi medoga lony ma en-go e gedo kinde ka kinde, e kaka wan bende wanyalo medo lony e gero Jokristo wetewa. Wanyalo tegogi mondo ginan e tembe kuom nyisogi ranyisi mag joma osenano e tembe. Wanyalo jiwo kuwe e kindwa kuom wuoyo e wi kido mabeyo ma jowetewa nigo, temo mondo wagol gimoro amora ma nyalo ketho kuwe, kendo loso weche sama nitie pogruok e kindwa gi jowetewa. Bende, wanyalo dhi nyime gero yie mag owetewa gi nyiminewa kuom wuoyo kodgi e wi adiera manie Muma, konyogi sama gichandore, kendo jiwo moko kuomgi ma yiegi osedok chien.

18. Ang’o ming’ado e chunyi?

¹⁸ Joma geroga utewa mag lamo winjoga e chunygi ni onge gima giremo, kendo gin-ga gi mor madier. Wanyalo winjo kamano e chunywa sama wakonyo e gero owete gi nyimine ma wan-go e kanyakla. Mopogore gi ute masie ma wagero ma bang’e nyalo ti ma mukre, ber ma betie sama wagero Jokristo wetewa to nyalo siko nyaka chieng’! Kuom mano, wang’aduru e chunywa ni wabiro ‘dhi nyime jiwore kendo gerore.’​—1 The. 5:11.