1. Kinde mang’eny, Jehova dwokoga nade lamo mag jotichne?

 BE ING’EYO ni Jehova nyalo tiyo kodi e dwoko lamo mar Jakristo wadu moro? Mano gima nyalo timore, bed ni in jaduong’-kanyakla, jakony-tich, painia, kata jalendo mar kanyakla. Bende, onyalo tiyo kodi, bed ni itin kata iduong’, in owadwa kata nyaminwa. Sama ng’at mohero Jehova okwaye mondo okonye, Jehova tiyoga gi jodong-kanyakla kata Jokristo mamoko mondo ‘oho chuny ng’atno.’ (Kol. 4:11) Mano doko thuolo makende ma wan-go mar tiyo ne Jehova kendo konyo owetewa! Wanyalo timo kamano sama tuo moro ma landore omuoch, sama masira moro otimore apoya, kata sama isandowa.

2. Ang’o momiyo nyalo bedonwa matek konyo jomamoko sama tuo moro ma landore omuoch?

² Sama tuo moro ma landore omuoch, nyalo bedonwa matek konyo jomamoko. Kuom ranyisi, samoro wanyalo gombo limo osiepewa, to timo kamano e kinde kaka mago nyalo keto ngimagi kata ngimawa kama rach. Wanyalo gombo gwelo joma tuono oketho yoregi mag yuto mondo obi ochiem kodwa, to mano bende nyalo bedo matek. Wanyalo dwaro konyo jomamoko, to mano nyalo bedonwa matek ka po ni wan bende joodwa kalo e pek moko. Kata kamano, pod dwaher konyo Jokristo wetewa, kendo Jehova morga sama watimo duto ma wanyalo mondo wakonygi. (Nge. 3:27; 19:17) Ere kaka wanyalo konyogi?

3. Ang’o ma wanyalo puonjore kuom ranyisi mar jodongo manie kanyakla ma Desi nitie? (Jeremia 23:4)

³ Gik ma jodongo nyalo timo. Ka po ni in jaduong’-kanyakla, tem matek mondo ing’e kueth mari maber. (Som Jeremia  23:4.) Nyaminwa Desi ma ne wasewuoyoe e sula mokalo wacho kama: “Jodong-kanyakla manie e grubwa mar lendo osebedo ka lendo kodwa kendo gimanyoga thuolo mag budho kodwa.” b Kinda ma jodongogo notimo nomiyo obedonegi mayot konyo Desi ka ne tuo mar korona omuoch monego joodgi moko.

4. Ang’o momiyo ne yot ne jodong-kanyakla konyo Desi, to wachno puonjowa ang’o?

⁴ Desi wacho kama: “Nikech jodong-kanyaklawa ne gin osiepena, ne yotna nyisogi kaka nawinjo e chunya kod gik ma ne chando pacha.” Ang’o ma jodongo puonjore kuom wachno? Un jodongo, kwauru rombe manie kueth ka pok masira otimore. Makuru osiep kodgi. Ka po ni tuo moro ma landore omuoch ma koro ok inyal limogi aching’, tem tudori kodgi kitiyo gi yore mamoko. Desi wacho kama: “Nitie sama jodong-kanyaklawa mopogore opogore ne nyalo goyona simu kata orona ote machuok e odiechieng’ achiel. Ndiko ma ne gisomona ne muloga chunya ahinya, kata obedo ni samoro ne gin ndiko ma ang’eyo maber.”

5. Ere kaka jodong-kanyakla nyalo ng’eyo gik ma Jokristo wetegi ochando mondo gikonygi?

⁵ Achiel kuom yore minyalo ng’eyogo kaka oweteni gi nyimineni dhi en kuom penjogi penjo moko. (Nge. 20:5) Dibed ni gichando chiemo, yath, kata gimoro machielo? Dibed ni giparore nikech ginyalo lalo tijegi kata nikech gionge gi pesa ma ginyalo chulogo ot? Be wanyalo konyogi mondo giyud kony moro ma sirkal chiwo? Owete gi nyimine nokonyo Desi gi gige ringruok. Kata kamano, hera ma jodong-kanyakla nonyise kod jip ma ne gimiye koa e Muma e ma nokonye moloyo. Owacho kama: “Jodongogo nolemo koda. Kata obedo ni ok anyal paro weche ma ne gitiyogo, pod anyalo paro kaka nawinjo e chunya. Ne chal mana ka gima Jehova ne nyisa ni, ‘Ok in kendi.’”​—Isa. 41:10, 13.

6. Gin ang’o ma Jokristo mathoth e kanyakla nyalo timo mondo gikony jowetegi? (Ne picha.)

⁶ Gik ma jomamoko nyalo timo. Wang’eyoga ni jodongo biro kawo okang’ mokwongo mar konyo owete gi nyimine e kanyakla. Kata kamano, Jehova dwaro ni waduto wajiw jomamoko kendo wakonygi. (Gal. 6:10) Sama watimo gimoro kata mana matin mondo wakony ng’at moro matuo, mano nyalo  jiwe ahinya. Rawera moro matin nyalo loso kad kendo oro ne owadwa moro mondo ojiwego. Jakristo moro ma pod hike tin nyalo dhi ne owadwa kata nyaminwa moro e chiro kata konye e yore mamoko. To nade loso ne ng’at matuo chiemo kendo terone e ode? Sama tuo moro landore, ng’ato ka ng’ato e kanyakla dwarore ni ojiw. Samoro wanyalo budho matin bang’ chokruoge mondo wawuo gi owetewa gi nyiminewa bed ni watimo kamano e yor vidio kata aching’. Dwarore ni wajiw jodong-kanyakla bende. Jokristo moko oseoro kad ne jodongo ma odich ahinya e konyo jowetegi sama tuo moro landore. To mano kaka en gima ber sama ng’ato ka ng’ato timo kare e ‘jiwo jowetene kendo gerogi’!​—1 The. 5:11.

7. Gin chandruoge mage ma nyalo bedoe bang’ ka masiro moro osetimore?

⁷ Masira nyaloga ketho ngima ng’ato apoya. Joma masira otimore e alworagi nyalo lalo gigegi, utegi, kendo ginyalo lalo kata mana wedegi kod osiepegi e tho. Masiche kaka mago timorega nyaka kuonde ma owetewa gi nyiminewa odakie. Ere kaka wanyalo konyo sama masira moro otimore?

8. En ang’o ma jodongo kod wiye udi nyalo timo ka pok masira moro otimore?

⁸ Gik ma jodongo nyalo timo. Un jodongo, konyuru owete gi nyimine mondo gibed moikore ka pok masira moro otimore. Temuru matek mondo ji duto e kanyakla ong’e okenge monego gikaw ka po ni masira moro otimore kendo kaka ginyalo tudore gi jodongo. Nyaminwa Margaret ma nosewuoye e sula mokalo wacho kama: “Jodong-kanyaklawa notiyo gi migawo mar weche mag kanyakla e nyisowa ni watang’ nikech meje ma muoch e bunge ne pok orumo. Ne ginyisowa ni ka po ni sirkal onyisowa ni wawuog e alworago, kata ka wan wawegi wafwenyo ni ngimawa ni kama rach, to wawuog mapiyo.” Mano ne en wach ma noparnwa e sama owinjore nikech mach moro maduong’ nomuoch apoya mana bang’ jumbe abich kama. Sama utimo lamo mar joot, wiye udi nyalo wuoyo e wi gima ng’ato ka ng’ato nyalo timo sama masira moro oyudogi. Ka po ni uikoru maber kendo uiko nyithindu ka pok masira otimore, mano nyalo konyou bedo gi chuny mokuwe sama masira otimore.

9. Ere kaka jodong-kanyakla nyalo chano weche ka pok masira otimore kod bang’ ka masira osetimore?

⁹ Ka po ni in jarit grup mar tij lendo, kik irit nyaka masira moro otimre e ka ichak manyo nembni simu mag joma nie grubi mar lendo kata yore mamoko mag tudruok kodgi. Los list mar nembni simu mag joma nie grubi. Mano biro miyo itudri mayot kodgi sama masira moro otimore kendo ng’eyo gik ma gichando. Bang’ tudruok kodgi, nyis jachan buch jodongo gik ma gichandogo mondo en otudre gi jarit-alwora. Sama owete otimo gik moko e yo mochanore kamano, ginyalo konyo Jokristo wetegi e yo maber moloyo. Bang’ mach ma nomuoch e alwora ma ne Margaret nitie, jarit-alwora margi ne ok onindo kuom seche 36. Nodich kochano kaka jodong-kanyakla ne dhi chiwo kony ne owete gi nyimine ma dirom 450 ma noringo moweyo miechgi. (2 Kor. 11:27) Mano nomiyo jogo duto oyudo kuonde ma ne ginyalo bworoe.

10. Ang’o momiyo jodong-kanyakla kawoga mapek limbe mag kwath? (Johana 21:15)

¹⁰ Jodong-kanyakla nigi ting’ mar jiwo Jokristo wetegi ka gitiyo gi Muma kendo hoyogi. (1 Pet. 5:2) Sama masira moro otimore, gima jodongo kwongoga timo en neno ni owete duto ni kama ber, gin gi chiemo, lewni, kod kuonde ma ginyalo bworoe. Kata kamano,  bang’ dweche moko, pod biro dwarore ni ojiw joma oyudo masirago kendo ohogi. (Som Johana 21:15.) Owadwa moro miluongo ni Harold manie Komiti mar Bad Ofis moro kendo moseromo gi owete mang’eny moseyudo masira, wacho kama: “Kawoga kinde malach ka pok ngima joma oyudo masira odok e wang’e. Ginyalo chako dak e ngima manyien kendo. Kata kamano, sama giparoga osiepgi kata watgi moro ma notho, gimoro ma gihero ma nolal, kata kaka ne gitony e masirano, chunygi nyalo nyosore ahinya. Weche kaka mago nyalo miyo giku kuom kinde malach. Kuyo ma kamano ok nyis ni gionge yie. Mano gima timorega ne ng’ato ang’ata.”

11. Gin weche kaka mage ma nyalo dwarore ni jodongo odhi nyime konyoe joot mopogore opogore?

¹¹ Jodong-kanyakla kawoga mapek weche ma wacho niya: “Ywaguru kanyachiel gi jo ma ywak.” (Rumi 12:15) Nyalo dwarore ni okony joma otony e masira mondo ging’e ni Jehova kod Jokristo wetegi pod oherogi ahinya. Jodong-kanyakla gomboga ahinya konyo joma kamago dhi nyime gi chenrogi mag weche Nyasaye kaka lemo, puonjruok, dhi e chokruoge, kaachiel gi dhi e tij lendo. Jodongo bende nyalo jiwo jonyuol mondo okony nyithindgi keto pachgi kuom gik ma masira ok nyal ketho, kaka osiep manie kindgi gi Jehova kod yo ma Jehova oikore konyogigo. Jonyuol, jiwneuru nyithindu wechego kendo ulernegi ni ginyalo siko ka gin e riwruok mar owete e piny ngima ma oikore konyogi sa asaya.​—1 Pet. 2:17.

12. Ere kaka jomamoko nyalo konyo sama masira moro otimore? (Ne picha.)

¹² Gik ma jomamoko nyalo timo. Ka po ni masira moro otimore machiegni gi kama idakie, wuo gi jodong-kanyaklau mondo ginyisi kaka inyalo konyo. Samoro inyalo rwako joma oyudo masirano mondo odag e odi kata inyalo rwako jogedo mochiwore konyo joma oyudo masira. Inyalo tero chiemo ne owetewa gi nyiminewa mochando. Ka po ni masira otimore mabor gi kama idakie, pod inyalo konyo. E yo mane? Inyalo lamo ne joma oyudo masira. (2 Kor. 1:8-11) Inyalo golo chiwo misirogo tij piny mangima. (2 Kor. 8:2-5) Ka po ni diher chiwori konyo kama masira otimore, wuo gi jodong-kanyakla mondo onyisi kaka inyalo chiwori. Ka oyieni dhi kuno, inyalo miyi tiegruok moko ma biro miyo oti kodi e yo maberie moloyo e chiwo kony.

13. Gin pek mage ma owetewa romogago e pinje ma tijwa ogoye marfuk?

¹³ E pinje ma tijwa ogoye marfuk kata ma sirkal oketoe chike moko ma monowa lamo ka wan thuolo, sand miyoga ngima owetewa bedo matek ahinya. Jokristo wetewa modak e pinje kaka mago bedoga gi pek mag yuto, gibedoga matuo, kendo gilaloga osiepegi kata wedegi e tho. Kata kamano, nikech marfuk, nyalo bedo matek ne jodongo limogi mondo gijiwgi. Mano e gima notimore ne Andrei ma ne wasewuoyoe e sula mokalo. Nyaminwa moro ma ne nie grube mar lendo ne nigi pek e weche mag yuto. Kae to nyaminwano noyudo aksident. Ne dwarore ni oyang’e nyading’eny, to mano nomiyo koro ne ok onyal dhi tich. Kata obedo ni nogo tijwa marfuk to tuo mar korona be ne dhi nyime, owete notimo kinda mondo gikonye, kendo Jehova ne neno kindagigo duto.

14. Ere kaka jodongo nyalo keto ranyisi maber mar geno kuom Jehova?

¹⁴ Gik ma jodongo nyalo timo. Andrei nolemo kendo notimo duto ma nonyalo mondo okony nyaminwano. Ere kaka Jehova nodwoko lamoge? Jehova nochwalo chuny owete gi nyimine mamoko ma ne ok ogeng’negi ahinya mondo okony nyaminwano. Moko kuomgi ne terega e osiptal. Moko to nokonye e yor pesa. Jehova nochwalo chunygi mondo gikonye, kendo noguedho kinda ma ne gitimo. (Hib. 13:16) Un jodongo, ka po ni tijwa ogo marfuk e piny ma udakie, unyalo tiyo gi jomamoko e konyo Jokristo weteu. (Jer. 36:5, 6) E wi mago duto, genuru kuom Jehova. Onyalo konyou ng’eyo kaka unyalo konyo oweteu gi nyimineu.

15. Ere kaka wanyalo rito kuwe e kindwa kata sama wan e bwo sand?

¹⁵ Gik ma jomamoko nyalo timo. Sama tijwa ogo marfuk, nyalo dwarore ni watim chokruogewa e grube matindo tindo. Mano nyiso kaka en gima dwarore ahinya ni wasik ka wan gi kuwe e kindwa. Wakeduru gi Satan, to ok gi owetewa gi nyiminewa. Tem fwayo nyawo mag oweteni gi nyimineni kendo tem matek mondo ilos chwanyruok moro amora ma nyalo betie e kindu mapiyo. (Nge. 19:11; Efe. 4:26) Kaw okang’ mokwongo mar konyo jomamoko. (Tito 3:14) Kony ma ne owete omiyo nyaminwa ma noyudo aksidentcha nojiwo ahinya jomamoko e grubgi mar lendo.  Ne gimedo bedo machiegni mana kaka joot.​—Zab. 133:1.

16. Ka luwore gi Jo-Kolosai 4:3, 18, ere kaka wanyalo konyo owetewa gi nyiminewa misando?

¹⁶ Owetewa gi nyiminewa mang’eny tiyo ne Jehova gi kinda kata obedo ni gidak e pinje ma ogoye tijwa marfuk. Moko kuomgi nie jela nikech yie margi. Wanyalo parogi e lamo magwa, kendo wanyalo lamo nyaka ne joutegi kod Jokristo wetewa ma konyogi kata obedo ni inyalo makgi sama giteronegi chiemb chuny, gige ringruok, kod sama gikedonegi e kot. c (Som Jo-Kolosai 4:3, 18.) Ket e paro ni lamo magi nyalo konyo owete gi nyiminego ahinya!​—2 The. 3:1, 2; 1 Tim. 2:1, 2.

17. Ere kaka unyalo ikoru sani ne sand?

¹⁷ In kod joodu unyalo ikoru maber sani ne sand. (Tich 14:22) Kik iket pachi ahinya kuom gik maricho ma unyalo romogo. Kar mano, med mana tego winjruok mari gi Jehova kendo ikony nyithindi bende timo kamano. Ka po ni seche moko ibedoga gi parruok, ol ne Jehova gik manie chunyi. (Zab. 62:7, 8) Kaka joot, wuouru kuom gik moko duto ma nyalo miyo umed geno Jehova. d Mana kaka uikoga nyithindu ka pok masira otimore, e kaka unyalo ikogi bende ka pok sand oyudogi. Mano biro miyo gibed gi chir kod chuny mokuwe nikech usepuonjogi geno kuom Jehova.

18. En ang’o ma wageno neno e kinde mabiro?

¹⁸ Kuwe mar Nyasaye miyo wawinjo ka waonge luoro moro amora. (Fil. 4:6, 7) Mano miyo wabedo gi chuny mokuwe kata bed ni waromo gi pek kaka tuoche, masiche ma timore apoya, kata sand. Jehova tiyoga gi jodong-kanyakla ma timo kinda e konyowa. Kendo omiyowa thuolo ma jaber mar konyo jowetewa. Kuwe ma wan-go sani biro konyowa nyagore gi tembe madongo ma biro, moriwo nyaka “masira maduong’.” (Mat. 24:21) E kindego, biro dwarore ni warit kuwe manie kindwa kendo konyo jomamoko bende mondo girit kuwe. Kata kamano, bang’ kanyo ok wabi bedo gi chandruoge ma miyowa parruok kendo. Gikone, wabiro yudo gima Jehova osebedo ka gombo ni wabedgo, ma en kuwe madier ma siko nyaka chieng’.​—Isa. 26:3, 4.