1, 2. Muma nokoro nade ni jotich Jehova ne dhi medore e piny?

JOTICH Jehova ma gin jonenone e piny, ni e riwruok moro makende ahinya. En adier ni riwruogno oting’o joma orem kendo ma nigi nyawo mopogore opogore. Kata kamano, roho mar Nyasaye osebedo ka konyowa mondo wadhi nyime timo dongruok. Ne ane moko kuom gik ma Jehova osebedo ka timo kotiyo gi jotichne mohere kata obedo ni gin dhano morem kamano.

² Ka ne ndalo mag giko ochakore e higa mar 1914, jotich Nyasaye ne ok ng’eny ahinya e piny. Kata kamano, Jehova ne oguedho tijgi mar lendo. Higni moko bang’e, ji mathoth nopuonjore adiera manie Muma mobedo Joneno mag Jehova. Jehova nokoro wachno chon kowacho niya: “Ng’a matin nobed gana, kendo ng’a ma ok duong’ nobed oganda man gi teko: An Jehova anami wachni timore piyo, ka kare ogik.” (Isa. 60:22) Weche ma ne okorgo osebedo ka timore e ndalo mag gikogi. Mano e momiyo, kwan mar jotich Nyasaye e piny osemedore moloyo kata kwan mar joma wuok e pinje moko.

3. Jotich Nyasaye osenyiso nade ni gin gi hera?

³ E kindegi, Jehova osekonyo jotichne mondo onyag kido  mar hera, ma en kido maduong’ ma en-go. (1 Joh. 4:8) Yesu ma bende nigi hera kaka Nyasaye nowacho kama: “Amiyou chik manyien, ni ubed gi hera e kindu . . . Ma e ma nomi ji duto ong’e ni un jopuonjrena—ka un gi hera e kindu uwegi.” (Joh. 13:34, 35) Bedo gi hera ma kamano ne dwarore ahinya e kinde ma ogendni ne negore e lweny e okang’ ma ne pok otimore nyaka nene. Kuom ranyisi, ji ma dirom milion 55 ne oneg e Lweny mar Ariyo ma nokwako piny ngima. Kata kamano, Joneno mag Jehova ne ok odonjo e lwenyno. (Som Mika 4:1, 3.) Mano osekonyogi dong’ ka giler “kuom remb ji duto.”—Tich 20:26.

4. Ang’o momiyo medruok mar jotich Jehova en gima iwuoro?

⁴ Jotich Nyasaye timo dongruok ahinya kata obedo ni gidak e piny manie bwo teko Satan, ma Muma luongo ni “nyasach ndaloni.” (2 Kor. 4:4) Satan e ma chiko riwruoge mag siasa, kod mag fwambo gi keyo ka otiyo kodgi mondo ochung tij lando wach maber. Kata kamano, ok obi nyalo ngang’. Nikech Satan ong’eyo ni odong’ mana gi kinde manok, otemo tiyo gi yore mopogore opogore mondo ogolgo ji e lamo madier.—Fwe. 12:12.

5. Ang’o momiyo jomoko seche moko nyalo chwanyowa? (Ne picha manie chak sulani.)

⁵ Kanyakla mar Jokristo jiwo ahinya gimomiyo dwarore ni waher Nyasaye kod dhano wetewa. Yesu nowacho ni mano en gima ne dhi nenore ayanga e kind jotich Nyasaye. Ka ne odwoko jago moro ma ne openje chik maduong’ e kind chike duto, nowacho kama: “‘Nyaka iher Jehova Nyasachi gi chunyi duto, kendo gi ngimani duto, kendo gi pachi duto.’ Mani e chik maduong’ie moloyo kendo mokwongo. Mar ariyo ma chal kode e ma: ‘Nyaka iher wadu kaka iherori iwuon.’” (Mat. 22:35-39) Kata kamano, Muma wacho ni waduto wan dhano morem nikech nonyuolwa gi richo mar Adam. (Som Jo-Rumi 5:12, 19.) Omiyo, seche moko jomoko nyalo chwanyowa e kanyakla nikech gik ma giwacho kata timo. Mano nyalo temo hera ma waherogo Jehova kod joge. Ka gima kamano otimorenwa, wabiro timo nang’o? Kata mana jotich Nyasaye moko machon bende nowacho kendo timo gik ma nochwanyo jowetegi, kendo gima Muma wacho e wi wachni nyalo miyowa puonj maduong’.

6. Eli ne ok okumo yawuote e yo mane?

⁶ Kuom ranyisi, Eli ma ne en Jadolo Maduong’, ne nigi yawuowi ariyo ma ne ok luw chike Jehova. Muma wacho niya: “Yawuot Eli ne gin yawuot Belial; ok ne ging’eyo Jehova.” (1 Sa. 2:12) Kata obedo ni wuon-gi ne riwo lwedo lamo madier gi chunye duto, yawuotego to ne timo richo madongo ahinya. Eli nong’eyo mano, kendo nonego okaw okang’ mar rieyogi, to ne ok otimo kamano. Nikech mano, Nyasaye nokumo jood Eli duto. (1 Sa. 3:10-14) Bang’ kinde, onge ng’ato ang’ata ma wuok e dhood Eli ma ne idhi yiene bedo jadolo maduong’. Dine bed ni idak e ndalo Eli, dine iwinjo nade neno ka Eli ok dew richo ma yawuote ne timo? Be dine iweyo wechego ochwanyi ma chop kama koro iweyo tiyo ne Nyasaye?

7. En richo mane maduong’ ma Daudi notimo, to Nyasaye nokawone okang’ mane?

⁷ Jehova nohero Daudi, kendo ‘chunye ne mor’ kode. (1 Sa. 13:13, 14; Tich 13:22) Kata kamano, Daudi noterore gi  Bath-sheba, mi nomako ich. Mano notimore ka chwor Bath-Sheba ma Uria ne ni e lweny. Ka ne odwogo dala matin, Daudi notemo tiyo gi riekni moko mondo Uria onind gi Bath-sheba, mondo onere ka gima en ema ne en wuon nyathino. Nikech Uria notamore timo kaka Daudi ne dwaro, Daudi notimo chenro mondo oneg Uria e lweny. Daudi noyudo masiche mathoth ahinya e ode nikech richo ma notimono. (2 Sa. 12:9-12) To ema Jehova pod nonyiso Daudi ng’wono nikech ne en gi “chuny modimbore.” (1 Ru. 9:4) Ka dine bed ni idak e kindego, dine iwinjo nade nikech timbe Daudi? Be timbe Daudigo dochwanyi mi iwe tiyo ne Nyasaye?

8. (a) Ere kaka jaote Petro ne ok otimo kaka nosewacho? (b) Ang’o momiyo Jehova ne odhi nyime tiyo gi Petro kata obedo ni notimo ketho maduong’?

⁸ Ranyisi machielo ma yudore e Muma en mar jaote Petro. Yesu noyiero Petro mondo obed achiel kuom jootene, to e ma kinde moko Petro ne wachoga kata timo gik moko ma ne miyo oywago ang’e bang’e. Kuom ranyisi, e kinde ma ne jootego onego omakre gi Yesu moloyo, e ma ne gijwang’ee. Noyudo Petro osewacho motelo ni ok obi weyo Yesu kata bed ni jowetene to ne dhi ringo Yesu. (Mar. 14:27-31, 50) Ka ne itero Yesu e nyim jong’ad bura, jootene duto moriwo nyaka Petro noringo. Petro notwo dhoge nyadidek ni ok ong’eyo Yesu. (Mar. 14:53, 54, 66-72) Kata kamano, Petro bang’e nokwayo ng’wono mi Jehova odhi nyime tiyo kode. Ka dine bed ni in achiel kuom japuonjre Yesu e kindeno, be tim Petro dine omiyo iweyo makori gi Jehova?

9. Ang’o momiyo in gadier ni kinde duto Jehova ng’adoga bura e yo makare?

⁹ Joma wasewuoyo kuomgigo gin mana ranyisi manok mag joma notimo gik ma nochwanyo jowetegi. Nitie ranyisi mamoko mathoth mag jotich Nyasaye machon kod ma kindegi ma bende notimo gik maricho ma ochwanyo jomamoko. Kapo ni gima kamano  otimoreni, ibiro timo nang’o? Be ibiro weyo mondo ketho mag jomoko omi iwe Jehova kod riwruok mar ogandane, moriwo nyaka owete gi nyimine manie kanyaklau? Koso, be ibiro fwenyo ni Jehova nyalo miyo ng’at ma okethono thuolo mar loko chunye, kendo ni Jehova biro rieyo weche e kinde mowinjore? Kata kamano, nitie joma timoga richo madongo to ok giyie loko chunygi mondo Jehova owenegi. Ka mano otimore, be ibiro geno ni Jehova biro ng’ado ne joma kamago bura e kinde mowinjore kata mana gologi e kanyakla ka mano dwarore?

10. Ang’o ma Yesu nong’eyo e wi ketho mag Judas Iskariot kod Petro?

¹⁰ Muma chiwonwa ranyisi mang’eny mag jotich Jehova ma nomakore kode motegno kaachiel gi joge kata obedo ni joma nolworogi to ne ok tim kamano. Kuom ranyisi, bang’ ka Yesu ne oselemo otieno mangima, noyiero jootene 12. Judas Iskariot ne en achiel kuomgi. Ka ne Judas ondhoge bang’e, Kristo ne ok oweyo tim marachno oketh winjruok maber ma ne en go gi Jehova. Bende, ka ne Petro okwede, ne ok oweyo Jehova. (Luka 6:12-16; 22:2-6, 31, 32) Yesu ne ong’eyo maber ni Jehova kata joge ok ema ne timne gik ma kamago. Yesu ne odhi nyime timo dwach Jehova kata obedo ni jolupne moko ne ok tim gik ma kare. Jehova nogwedho Yesu kuom chiere mi okete Ruoth mar Pinyruodh polo.—Mat. 28:7, 18-20.

11. Muma nokoro wach mane e wi jotich Jehova e kindegi?

¹¹ Ranyisi mar Yesu puonjowa ni nomakore gi Jehova kod joge, to wan bende onego watim kamano. Ka waneno gik mathoth ma Jehova timo kokalo kuom joge e ndalo mag gikogi, wabedo mamor matamre g nono. Onge oganda moro amora ma lando adiera manie Muma e piny mangima, nikech Jehova ok tagi kaka otayo kanyakla mar joge e ndalowagi. Isaiah 65:14 lero kaka jotich Nyasaye ne dhi bedo gi winjruok maber kode kowacho kama: “Neuru, jotichna nower ni kech mor manie chunygi.”

12. Onego wane nade ketho mag jomoko?

¹² Jotich Jehova mor gi gik mabeyo ma gitimo nikech Jehova tayogi. Mopogore gi mano, joma ni e bwo Satan ywagore nikech gik maricho ma medo timore e piny. Keto ketho kuom Jehova kata riwruok mar ogandane nikech ketho mag jotichne moko matin nyalo bedo tim fuwo maduong’ ahinya. Dwarore ni wadhi nyime makore gi Jehova gi yorege kendo ng’eyo kaka wanyalo timo sama jomoko otimo gik ma ok odhi kare.

13, 14. (a) Ang’o momiyo onego wahore gi jowetewa? (b) En singo mane monego wapar?

¹³ Onego watim nang’o sama owadwa kata nyaminwa moro owacho kata otimo gimoro ma ochwanyowa? Puonj manie Muma ma nyalo konyowa e ma: “Kik iyi wang’ piyo: ni mar ich wang’ obedo e chuny jo mofuwo.” (Ekl. 7:9) Gima nyaka wang’e en ni higni 6,000 osekalo nyaka ne dhano ma kare ng’any e puodho mar Eden. Nikech wan dhano morem, wabiro timo gik ma chwanyo jomoko. Kuom mano, ok bi bedo maber ka waweyo ketho mag jomoko mondo omonwa yudo mor kanyachiel gi jotich Nyasaye wetewa. To marachie moloyo en weyo mondo ketho mag jomoko ochwanywa mi wawe riwruok mar oganda Jehova. Ka waweyo mondo  gima kamano otimrenwa, wabiro lalo thuolo mar timo dwach Nyasaye kod geno mar yudo ngima mochwere e piny manyien.

¹⁴ Mondo wasik ka wamor kendo ka wan gi geno motegno, onego wapar singo ma jiwowa ma Jehova nosingonwa niya: “Neuru, achweyo polo manyien, kod piny manyien: mi wi ji nowil gi weche machon, ok ginipargi.” (Isa. 65:17; 2 Pet. 3:13) Kik iyie mondo ketho mag jomoko omoni yudo guethgo.

15. Yesu nowacho ni onego watim ang’o sama jomoko ochwanyowa?

¹⁵ Nikech pok wachopo e piny manyien, onego wanon kaka Nyasaye dwaro ni watim seche ma jomoko owacho kata otimo gik ma nyalo chwanyowa. Kuom ranyisi, achiel kuom puonj monego wapar en ma ne Yesu opuonjo niya: “Kuweyo ne ji kethogi, Wuonu manie polo bende nowenu; to ka ok uwe ne ji kethogi, Wuonu bende ok bi weyonu kethou.” Par bende ni ka ne Petro openjo Yesu kabe owinjore wawe ne jomoko kethogi “nyadibiriyo.” Yesu nodwoke niya: “Awachoni ni, ok nyadibiriyo, to nyadi 77.” Nenore maler ni Yesu ne dwaro ni wawe ne jomoko kethogi kowuok e chunywa, kendo mano en gima onego watim kinde duto.—Mat. 6:14, 15; 18:21, 22.

16. Josef noketo ranyisi mane maber?

¹⁶ Josef noketonwa ranyisi maber kaka onego walos chwanyruok e kindwa. En e ma ne en wuoyi makayo kuom yawuowi ariyo ma Jakobo nonyuolo gi Rahel. Owete Josef mamoko apar ne nigi nyiego kode nikech wuon-gi nohere moloyogi. Ne giuso Josef mondo odhi obed misumba. Bang’ higni mang’eny, tich maber ma Josef notimo e piny Misri nomiyo obedo jalup ruoth e pinyno. Ka ne oro ma nyalilanda otuch, owete Josef nodhi ng’iewo chiemo e piny Misri, to ne ok gifwenyo Josef. Josef ne nyalo tiyo gi teko ma ne en-go mondo ochulgo kuor kuom owetene nikech gima rach ma ne gitimone. Kar mano, nokwongo otemo owetenego mondo one kabe ne giselokore. Ka nofwenyo ni giseloko chunygi gadier, nofwenyorenegi. Bang’e nowachonegi niya: “Kik uluor: anapidhu, gi nyithindu.” Muma medo wacho niya: “Nohoyo chunygi, mowuoyo kodgi” kojiwogi.—Cha. 50:21.

17. Ang’o ma diher timo seche ma jomoko otimo gik ma chwanyi?

¹⁷ Onego wapar ni nikech wan joketho, wan bende nyalo bedo ni wachwanyo jomoko. Ka wafwenyo ni wachwanyo nyawadwa moro, ber ka waluwo puonj ma Muma chiwonwa ni wadhi ir jal ma wachwanyono mondo walos weche. (Som Mathayo 5:23, 24.) Wabedoga mamor sama jomoko oweyonwa kethowa, wan bende onego watim kamano. Jo-Kolosai 3:13 jiwowa niya: “Ng’ato ka ng’ato mondo odhi nyime nano gi nyawadgi, kendo wereuru ketho e kindu gi chuny man thuolo kata kapo ni ng’ato nigi wach moro gi nyawadgi. Mana kaka Jehova bende ne ni thuolo weyonu richou, un bende nyaka utim kamano.” Ndiko mar 1 Jo-Korintho 13:5 wacho ni hera ma Jokristo nigo miyo ‘ok gimak tim marach motimnegi.’ Ka waweyo ne jomoko kethogi, Jehova bende biro weyonwa. Omiyo, gima ber ma Jakristo onego otim sama jomoko ochwanye en timo kaka Jehova timonwaga seche ma wakethone.—Som Zaburi 103:12-14.