Be ne ing’eyo?
Be en adier ni e kinde machon ng’ato ne nyalo pidho ogolo e puoth ng’at machielo?
Kopi mar bug Digest ma higa mar 1468 ma Justinian nondiko en achiel kuom buge mathoth ma lero matut weche mag kes ma notimore e kinde machon
E MATHAYO 13:24-26, Yesu nowacho niya: “Inyalo pim Pinyruodh polo gi ng’at ma nochuoyo kodhi mabeyo e puothe. Kane ji nindo, jasike nobiro mochuoyo ogolo e kind ngano, kae to odhi. Kane it ngano odongo kendo onyago olemo, eka ogolo bende nosieko.” Jondiko mopogore opogore noketo kiawa kabe ranyisi ma Yesu nowachono en adier. Kata kamano, weche ma Jo-Rumi nondiko chon nyiso ni gima kamano ne nyalo timore.
Diksonari moro ma lero Muma nowacho niya: “Pidho ogolo e puoth ng’ato ka ichulogo kuor . . . ne en richo maduong’ kaluwore gi chike mag Jo-Rumi. Mondo mi ne ket chik, nyiso ni gima kamano ne timorega.” Jasomo moro miluongo ni Alastair Kerr mosomo weche chike nowacho ni e higa mar 533 jatend Jo-Rumi miluongo ni Justinian nondiko buk mar Digest. E bugno, nondiko chike mag Jo-Rumi kod weche moko ma joma nolony e chik nowacho e kind higa mar 100 nyaka higa mar 250 bang’ Kristo. Kaluwore gi bugno, Ulpian, ma ne en achiel kuom joma nolony e chik nowuoyo e wi kes moro ma notimore higni 1900 kama mosekalo. Nopidh ogolo e puoth ng’ato ma cham okethore te. Bugno nowuoyo e wi ratiro ma japur ne nigo mondo jasigucha ochule pesa ma ne romre gi cham mokethore.
Gik ma kamago ne timorega e piny Rumi machon ma nyiso ni ranyisi ma Yesu nowuoye nyalo bedo gima notimore adier.
Jo-Rumi nomiyo Jo-Yahudi ma ne locho Judea thuolo ma romo nade e kinde Jokristo mokwongo?
E KINDENO, Jo-Rumi e ma ne locho Judea. Ne giyiero gavana ma ne nigi jolweny mondo oloch e logi. Tije ma gavana ne timo noriwo choko osuru ne Jo-Rumi, keto kuwe, kendo neno ni weche mag sirkal dhi maber. Jo-Rumi ne temo ahinya mondo gigeng’ gik ma ne nyalo miyo ji oketh chik kendo ne gikumo joma ne ok dwar luwo chik. Ka ok kamano, to Jo-Rumi ne weyo ne joma ne giketo e loch mondo otim tije ma pile pile motudore gi sirkandgi e alworagi duto.
Jo-Sanhedrin ka yalo kes moro
Sanhedrin e ma ne en kot maduong’ie mogik mar Jo-Yahudi kendo kanyo e kama ne ilosoe weche motudore gi chike Jo-Yahudi. Ne nitie kot mamoko matindo e Judea duto. Nyalo bedo ni buche moko matindo tindo mathoth ne iyalo e kot matindogo ma ok ochuno ni oter ne joloch ma Jo-Rumi. Gimoro achiel kende ma ne ok oyiene Jo-Yahudi timo ne en nego ng’at ma odonjne gi ketho moro mowinjore gi nek nikech mano en gima Jo-Rumi kende ema ne timo. Stefano kende e ma Jo-Yahudi ne ok oluwogo chikno nikech ne giyale mi gichiele gi kite motho.—Tich 6:8-15; 7:54-60.
Omiyo, Jo-Rumi nodhialo Sanhedrin ahinya nikech ne omigi thuolo mar yalo buche mang’eny e gwenge mag Jo-Yahudi. Jasomo moro miluongo ni Emil Schürer wacho kama kuom yo ma Jo-Rumi ne lochogo: “Joloch mag Jo-Rumi ne nyalo donjore e weche mag Jo-Yahudi sa asaya ma gimagi kes moro mondo giyal kendgi giwegi, to ahinya ahinya ka gifwenyo ni kesno ne nyalo chocho loch margi.” Ranyisi achiel en ma ne otimore ka ne Jo-Yahudi dwaro nego Paulo e sunagogi. Jatend jolweny miluongo ni Klaudio Lisio ne obiro apoya mi oyudhe e lwet Jo-Yahudigo nikech nowinjo ni Paulo en raia mar Rumi.—Tich 23:26-30.
Samoro Inyalo Hero Magi Bende
OHINGA MAR JARITO—GOCHO MAR PUONJRUOK
Be Ing’eyo?—Februar 2022
Ang’o momiyo ne en gima ber ni Jehova noyie ne Jo-Israel mondo ochiw kit akuche moko ariyo kaka misango?
OHINGA MAR JARITO—GOCHO MAR PUONJRUOK
Be Ing’eyo?—Mach 2020
Mopogore gi Muma, ang’o machielo ma nyiso ni nitie kinde ma Jo-Israel ne gin wasumbni e piny Misri?
OHINGA MAR JARITO—GOCHO MAR PUONJRUOK
Be Ingeyo?—Novemba 2019
En tich mane ma jorit ne timo e kinde machon?
OHINGA MAR JARITO—GOCHO MAR PUONJRUOK
Be Ing’eyo?—April 2019
Ere kaka joma ne dhiga wuoth gi meli e kinde machon ne chanoga wuodhegi?
