1, 2. En pek mane ma rowere romogo e kindegi, to en okang’ mane ma ginyalo kawo mondo ginyagre gi pekno?

NYAMINWA moro ma rawera modak e piny Britain ne jaklasgi moro owachone kama: “Ne ok apar ni in be inyalo yie kuom Nyasaye.” Owadwa moro modak e piny Germany nondiko niya: “Jopuonjna nenoga ni gik ma Muma wacho e wi chuech gin mana sigendni mochuogi. Omiyo, chunygi ok chandgi ka nyithindo oyie ni gik moko nosieko kendgi.” Nyaminwa moro modak e piny France nowacho niya: “Jopuonjwa nobuok ahinya ka ne gifwenyo ni kare nitie nyithindo moko ma pod oyie kuom Muma.”

² Kapo ni in rawera ma tiyo ne Jehova, kata pod ipuonjori e wi Jehova, be iyudoga ka seche moko idwaro ni iyie gi puonj mar ni gik moko nosieko kendgi kar keto yie mari kuom Jachuech? Ka en kamano, nitie okenge minyalo kawo mondo iteg yie mari. Achiel kuom okengego en tiyo gi rieko ma Nyasaye nomiyi mar pogo weche ma yore yore kendo riekono biro konyi. Riekono biro riti kuom puonj mag jopiny ma nyalo ketho yie mari.​—Som Ngeche 2:10-12.

3. Wadwaro nono ang’o e sulani?

³ Yie madier otenore kuom ng’eyo Nyasaye e yo makare. (1 Tim. 2:4) Omiyo sama ipuonjori Wach Nyasaye kod bugewa malero Muma, kik isomgi asoma awiye awiye. Ti gi rieko ma in-go mar pogo weche mondo gik misomo odonjni. (Mat. 13:23)  We wane ane kaka timo kamano nyalo konyi tego yie mari kuom Nyasaye kaka Jachuech kaachiel gi Muma. Nitie gik mang’eny ma nyiso gimomiyo onego wayie kuom Jachuech kod gimomiyo onego wayie kuom Muma.​—Hib. 11:1.

4. Ang’o momiyo wacho ni Nyasaye nitie kata ni gik moko nosieko kendgi dwaro ni ng’ato nyaka bed gi yie, to en ang’o monego watim?

⁴ Be jomoko osenyisi ni giyie gi puonj mar ni gik moko nosieko kendgi nikech puonjno otenore kuom sayans, to wacho ni Nyasaye nitie otenore kuom bedo gi yie? Ji mang’eny nigi parono. Kata kamano, ber mondo wapar wachni: Bed ni ng’ato wacho ni Nyasaye nitie kata ni gik moko nosieko kendgi, gima duong’ en ni ng’ato nyaka bed gi yie. E yo mane? Onge ng’at moseneno Nyasaye kata ma noneno ka ichueyo gik moko. (Joh. 1:18) Bende, onge ng’ato ang’ata moriwo nyaka josayans moseneno ka gimoro lokore ma bed machielo. Onge ng’ato ang’ata moseneno ka nyang’ lokore ma bed sibuor. (Ayub 38:1, 4) Kuom mano, waduto nyaka wanon maber gik ma nyiso ni gima wayiego en adier kendo rieko mar pogo weche ma yore onego okonywa chopo e paro mowinjore. Jaote Paulo nowuoyo e wi chuech ka nondiko kama: “Kido ma [Nyasaye nigo] ma dhano ok nyal neno, ma gin tekone mochwere kod duong’ ma en-go kaka Nyasaye, osebedo ka nyisore maler chakre chuech piny ka dhi nyime, nimar ginenore e gik ma nochueyo. Omiyo, dhano ok nyal wuondre ni gikia.”​—Rumi 1:20.

5. Gin gik mage mag timo nonro ma osemiwa mondo okonywa tiyo gi pachwa?

⁵ Muma wacho niya: “Kuom yie wanyalo [ng’eyo] ni ndalogo ne ochan kare kokalo kuom wach Nyasaye.” (Hib. 11:3) Mano tiende ni wanyalo ng’eyo gima nyalo bedo matek ne jomoko ng’eyo maler. Omiyo, joma dwaro ng’eyo wach moro nyaka ti gi pachgi, to ok mana wengegi gi itgi kende. Riwruok mar oganda Jehova nigi gik mathoth ma nyalo konyowa timo nonro. Yie motegno ma wan-go nyalo konyowa ‘neno’ Jachuechwa ma en Nyasaye ma ok ne gi wang’. (Hib. 11:27) Gige timo nonrogi oriwo vidio ma wiye wacho ni Maajabu ya Uumbaji Yanafunua Utukufu wa Mungu, brosua ma wiyegi wacho ni Uhai—Ulitokana  na Muumba?, Maswali Matano Muhimu Kuhusu Chanzo cha Uhai, kod buk ma wiye wacho ni Je, Kuna Muumba Anayekujali? Gasedewa bende miyowa chiemb chuny ma konyowa. Gaset mar Amkeni! oting’oga weche mag josayans kod jomamoko ma lero gimomiyo tinde giyie kuom Nyasaye. Sula ma wachoga ni “Je, Ni Kazi ya Ubuni?” nyisoga gik miwuoro ma wanyalo neno e chuech. Josayans temoga mana kopo gigo.

6. Gin ber mage ma wabiro yudo ka watiyo gi gik ma omiwa, to in iwuon gigo osekonyi nade?

⁶ Owadwa moro ma jahigni 19 modak Amerka nowuoyo e wi brosua ariyo ma waneno malogo kowacho kama: “Brosua ariyogo osekonya ahinya. Asesomogi nyading’eny.” Nyaminwa moro modak France nondiko niya: “Sula ma wachoga ni ‘Je, Ni Kazi ya Ubuni?’ moraga ndi! Sulago nyiso ni joyasans temoga kopo gik mochue to pod ok ginyal kopo ma gichop e okang’ ma nochuego gigo.” Owadwa moro gi jaode modak e piny South Africa ma nigi nyathi ma jahigni 15 wacho kama: “Sama nyarwa oyudo gaset mar Amkeni! okwongoga somo sula ma wiye wacho ni ‘Mahojiano.’” To nade in? Be itiyoga gi gik ma omiwagi? Ginyalo konyi ma yie mari bed kaka yien ma tiendene ogurore motegno. Mano biro miyo ichung’ motegno kata sama iromo gi puonj mag miriambo.​—Yer. 17:5-8.

7. Ang’o momiyo Nyasaye dwaro ni iti gi nyaloni mar paro?

⁷ Be en gima rach bedo gi penjo moko ma chandi e wi Muma? Ooyo! Jehova dwaro ni ‘iti gi nyaloni mar paro’ mondo ibed gadier ni Muma owuok kuome. Ok odwar ni iyie ayie gi Muma mana nikech jomoko oyie kode. Omiyo, ti gi rieko mar pogo weche mondo ing’e Muma e yo maber. Gik ming’eyogo biro konyi mondo ibed gi yie motegno. (Som Jo-Rumi 12:1, 2; 1 Timotheo 2:4.) Achiel kuom yore minyalo ng’eyogo Muma en nono adimba weche moko ma diher ng’eyo kuome.

8, 9. (a) Gin weche mage ma jomoko ohero puonjore? (b) En ber mane ma jomoko oseyudo kuom paro matut e wi gik ma gipuonjore?

⁸ Jomoko oseyiero mar puonjore weche ma nokor kata nono kabe Muma wacho adier kaluwore gi gik ma johistori kod josayans wacho. Achiel kuom weche ma nokor minyalo nono yudore e bug Chakruok 3:15. Ndikono otudore gi wach maduong’ ma Muma wuoye ma en ni, Nyasaye biro tiyo gi Pinyruodhe mondo onyis ni en ema en gi ratiro mar bedo jaloch e piny gi polo kendo obiro keto nyinge obed maler. Ndiko achielno nyiso kaka Jehova biro tieko chandruoge duto ma dhano osebedogo chakre puodho mar Eden. In iwuon inyalo puonjori nade weche manie bug Chakruok 3:15? Yo achiel minyalo timogo kamano en chano ndiko mamoko ma lero kaka wechego biro chopo. Moko kuom ndikogo nyiso ni Nyasaye nolero mos mos kaka chenro ma yudore e ndikono ne dhi chopo kod joma nodhi tiyogo mondo weche ma nokorgo ochop kare. Neno kaka ndikogo otudore adimba biro konyi ng’eyo ni jonabi kod joma nondiko Muma ‘nota gi roho maler.’​—2 Pet. 1:21.

⁹ Owadwa moro modak Germany nondiko niya: “Wach Pinyruoth e wach maduong’ ma iwuoye e Muma duto. Mano en adier kata obedo ni Muma ne ondik gi chwo 40. Thothgi nodak e kinde mopogore opogore kendo ne ok ging’ere e kindgi giwegi.” Nyaminwa moro modak e piny Australia ne mor kod kaka noler tiend Pasaka e sula mar puonjruok ma yudore e Ohinga mar Jarito ma Desemba 15, 2013. Pasaka otudore gi weche manie Chakruok 3:15 kod biro mar Mesia. Nondiko niya:  “Sulano noyawo wang’a mokonya neno kaka Jehova ber miwuoro. Kaka noketo chenro mar Pasaka ne Jo-Israel kod kaka Yesu nochopo wechego nomora sidang’. Sama nasomo, naling’ga matin mondo apar matut e wi kaka Pasakano ne en gima duong’!” Ang’o momiyo nyaminwano ne winjo kamano? En nikech noparo matut kuom weche ma nosomo kendo ‘wechego nodonjone.’ Mano notego yie mare kendo nomiyo omedo sudo machiegni gi Jehova.​—Mat. 13:23.

10. Nikech jondik Muma ne wacho adier, ere kaka mano miyo wabedo gi yie motegno kuom weche ma ne gindiko?

¹⁰ Gimachielo ma nyalo tego yiewa en nono kaka chwo ma nondiko Muma ne gin jochir kendo ne giwacho adier. Jondiko ma kindego nohero pwoyo jotendgi kod sirkandegi to ne ok giwach gik maricho ma jogo ne timo. Kata kamano jonabi mag Jehova to ne wacho adier kinde duto. Ne giwacho ayanga gik maricho ma joggi kod ruodhigi notimo. (2 We. 16:9, 10; 24:18-22) Bende, ne ok gipando richogi giwegi kaachiel gi richo ma jotich Nyasaye mamoko notimo. (2 Sa. 12:1-14; Mar. 14:50) Owadwa moro modak e piny Britain nowacho kama: “Yudo joma wacho adiera kamano tek. Mae miyo wamedo bedo gadier ni Muma en buk mowuok kuom Jehova.”

11. Ere kaka rowere nyalo medo hero puonj mabeyo manie Muma?

¹¹ Nikech Muma nigi puonj mabeyo ma tayowa, ji mang’eny oyie ni weche manie iye nokudh gi much Nyasaye. (Som Zaburi 19:7-11.) Nyaminwa moro ma rawera modak Japan nondiko niya: “Sama joodwa tiyo gi puonj manie Muma, mano miyo wabedo mamor. Wabedo gi kuwe, winjruok, kod hera.” Puonj mag Muma konyowa mondo kik wuondwa gi puonj mag miriambo kod timbe mag juok motueyo ji mang’eny e pinyni. (Zab. 115:3-8) Be puonj mag dhano ma wacho ni Nyasaye onge chocho pach ji e yo moro amora? Puonj mar ni gik moko nosieko kendgi miyo ji lamo chuech kar mondo gilam Jehova ma nochueyo gigo. Joma wacho ni Nyasaye onge wacho ni dhano nyalo kelo ngima maber. Kata kamano, ka warango gik ma dhano osetimo, onge gimoro amora ma nyiso ni ginyalo miyo ngima obed maber.​—Zab. 146:3, 4.

12, 13. En yo mane maber minyalo tiyogo e wuoyo e wi chuech kata Muma ka in gi joklas weteni, jopuonju, kata jomamoko?

¹² Sama ilero ne jomoko gik ma iyiego e wi chuech kod Muma, ere kaka inyalo timo mano e yo maber? Mokwongo kik irikni paro ni ing’eyo gik ma jomoko oyiego. Jomoko oyiega ni gik moko nosieko kendgi to komachielo bende gineno ni Nyasaye nitie. Giparo ni gik ma nosieko kendgigo e ma Nyasaye notiyogo e chueyo gik mopogore opogore. Jomoko oyie ni gik moko nosieko kendgi nikech gineno ni ka dine bed ni puonjno ok en adier, di koro ok puonj wechego e skul. Jomoko to oseweyo bedo gi yie kuom Nyasaye nikech gik maricho ma dinde timo. Omiyo, sama iwuoyo gi ng’ato e wi kaka ngima nochakore, ber none kitiyo gi penjo komondi. Kwong ing’e gima oyiego. Ka imiye thuolo kendo ichikone iti, en bende obiro winji.​—Tito 3:2.

¹³ Ka ng’ato omonji kodwaro ng’eyo gimomiyo iyie ni Nyasaye nochueyo gik moko, inyalo tiyo gi rieko mondo imiye thuolo mar leroni paro ma en-go. Nyise mondo olerni kaka ngima nochakore ka onge Jachuech. Inyalo wacho ni kapo ni ngima nosieko kende, ne dhi dwarore ni gima nokwongo osiekono omedre kogolo mamoko machal kode. Profesa moro ma puonjo sayans nowacho ni mondo gima kamano otimre, moko kuom gik madwarore gin (1) gima chalo gi pien mondo oum  gimachielo momedoreno, (2) gino nyaka bed gi nyalo mar yudo teko kendo tiyo gi tekono, (3) nyaka obed gi ng’injo moting’o weche e wi kaka obiro chalo kendo dongo, to mar (4) nyaka obed gi ng’injo ma nigi nyalo mar loso gik mamoko machal kode. Nomedo wacho kama: “Nono kata mana kaka nochue gik matindo tindo, en gima kawo ng’ato gi wuoro.”

14. Inyalo timo nang’o kapo ni ineno ni ok iikori wuoyo e wi puonj mar gik moko nosieko kendgi kata wuoyo e wi chuech?

¹⁴ Kapo ni ineno ni ok iikori wuoyo gi ng’ato e wi puonj mar ni gik moko nosieko kendgi kata wuoyo e wi chuech, inyalo tiyo gi yo ma Paulo notiyogoni. Nondiko niya: “Ot ka ot nigi ng’at mogere, to jal ma ne ogero gik moko duto en Nyasaye.” (Hib. 3:4) Yorno nyalo tiyo maber nikech okonyo ng’ato oti gi pache. Ot nyaka bed gi ng’at mariek ma nogere. Bende inyalo yiero tiyo gi achiel kuom bugewa ma lero wachno. Nyaminwa moro notiyo gi brosua ariyo ma ne osewach e paragraf motelo mondo okonygo jal moro ma ne wacho ni Nyasaye onge, kendo ni gik moko nosieko kendgi. Bang’ juma achiel kama, jalno nowacho niya: “Sani koro ayie ni Nyasaye nitie.” Nochako puonjore Muma kendo sani en owadwa mosebatisi.

15, 16. Inyalo tiyo gi yo mane sama iwuoyo gi ng’ato e wi Muma, to gima duong’ monego ipar en mane?

¹⁵ Inyalo tiyo gi yore ma wanenogo kapo ni iwuoyo gi ng’at ma nigi kiawa e wi Muma. Tem ane nono gik moyiego kod weche manie Muma ma nyalo more. (Nge. 18:13) Kapo ni ohero gik modok korka sayans, onyalo winji ka isomone kuonde ma nyiso ni Muma wacho adier e wi sayans. Jomoko nyalo mor ka gineno weche ma nyiso ni Muma wacho adier e wi weche mokor kod histori. Kata inyalo wachone puonj mag Muma ma tayowa kaka ma Yesu nopuonjo e twak ma nogolo e wi got.

¹⁶ Gima duong’ monego ipar en ni idwaro chopo e chunygi to ok loyogi gi wach. Omiyo chik iti malong’o. Penj penjo mowinjore kendo wuo gi muolo kod luor to ahinya ahinya ka iwuoyo gi joma dongoni. Kitimo kamano, ginyalo chiwo luor e wi paro ma in-go. Bende, gibiro neno ni kare itimo nonro matut wi gik miyiego. Mano en gima rowere mathoth pok otimo. Ok ochuno ni nyaka idwok joma ok oikore winji kata ma dwa mana jari.​—Nge. 26:4.

17, 18. (a) Ang’o ma nyalo konyi mondo imed tego yie mari? (b) En penjo mane ma wabiro nono e sula maluwo mae?

¹⁷ Bedo gi yie motegno oriwo gik mathoth moloyo mana ng’eyo weche moko e Muma. Omiyo puonjri Wach Nyasaye e yo matut mana kaka ng’at ma manyo mwandu mopandi. (Nge. 2:3-6) Ti maber gi gik mamoko momiwa ma yudore e dhok miwinjo kaka Watchtower Library e DVD, LAIBRARI E INTANET, kaachiel gi Fahirisi kata Buk Makonyo Joneno mag Jehova e Timo Nonro. Bende bed gi chenro mar somo Muma duto. Inyalo timo kamano kuom higa achiel. Onge gima nyalo miyo wabed gi yie motegno mopogore gi somo Muma. Jarit-alwora moro noparo kinde ma ne en rawera mowacho niya: “Gima nokonya bedo gadier ni Muma en Wach Nyasaye ne en some oduto. Sigendni ma ne asomo e Muma ka ne pod atin naduogo awinjo tiendgi maber ka asebedo maduong’. Mano e ma nochwala mondo achak timo dongruok.”

¹⁸ Un jonyuol, un e ma un gi ting’ maduong’ mar konyo nyithindu otim dongruok e winjruokgi gi Nyasaye. Ere kaka unyalo konyogi mondo gibed gi yie motegno? Sula maluwo mae biro wuoyo wi wachno.