NE ONYUOLA e higa mar 1926 kama iluongo ni Crooksville, Ohio, e piny Amerka. Wuonwa gi minwa ne ok dhiga lemo, to ne ginyisowaga karwa nyithindo aboro ni wadhi e kanisa. Najadhi e kanisa mar Methodist. Ka ne ajahigni 14, pasta moro nomiya mich nikech pok nalewo ne lemo kata mana Jumapil achiel kuom higa achiel mangima.

E kindego, jirandwa moro miluongo ni Margaret Walker ma ne en Janeno mar Jehova, nochako limo minwa kowuoyo kode e wi weche Muma. Chieng’ moro nang’ado mar bet mondo awinj gima gipuonjore. Minwa ne paro ni adhi chocho puonjruogno, omiyo nonyisa ni awuog oko. Kata kamano, natemo chiko ita mondo awinj gik ma ne gipuonjore. Bang’ limowa nyadinwoya, Margaret nopenja niya, “Be ing’eyo nying Nyasaye?” Nadwoke ni, “Be nitie ng’at ma kia mano? Donge iluonge mana ni Nyasaye?” Nowacho kama, “Kel ane Muma mondo isom ane Zaburi 83:18.” Natimo kamano, mi afwenyo ni nying Nyasaye en Jehova. Nawuok oko gi ng’wech kadhi ir osiepena, kae to anyisogi ni, “Ka ang’ uchopo ot, usom ane Zaburi 83:18 e  Muma mondo ung’e nying Nyasaye.” Inyalo wacho ni nachako lendo mana gi kanyo.

Napuonjora Muma mi obatisa e higa mar 1941. Mapiyo bang’e, nomiya migawo mar tayo puonjruok buk mar kanyakla. Najiwo minwa gi nyithindwa mondo obi, kendo giduto ne gichako biro e puonjruok buk ma ne atayo. Kata kamano, wuonwa to ne ok odich gi wechego.

Ne omeda migepe mamoko e kanyakla, kendo naketo buge mathoth mag Joneno e laibrarina. Chieng’ moro, wuonwa nosiemo bugenago kowacho niya: “Ineno gigi duto, golgi oko ok adwa nenogi e ot ka, kae to in be iluwgi!” Nadar kendo nayudo ot machiegni gi Zanesville, Ohio, kata kamano najadokga dala jiwo joodwa.

Wuonwa ne temoga geng’o minwa kik dhi e chokruoge. Seche moko ka ne minwa osewuok dhi e chokruok, wuonwa ne jalawe ma ywaye ka duoke e ot. Kata kamano, ka noseduoke e ot, minwa ne wuokga gi dhoot machielo kodhi e chokruoge. Nanyiso mama niya: “Kik idew. Obiro ol mowe lawi.” Bang’ kinde, wuonwa nool adier, kendo minwa ne dhiga e chokruoge ma onge koko.

E higa mar 1943 kanyaklawa nochako timo Skul mar Tij Nyasaye, kendo nachako golo twege e migepe mag jopuonjre. Paro ma ne ing’adonaga bang’ golo twak, nokonya bedo molony e wuoyo gi ji.

Gie kindego, ogendni ne kedo e Lweny mar Ariyo mar Piny. E higa mar 1944, ne oluonga mondo adonj e lweny. Nachopo kama nidwaro ni wadhiye miluongo ni Fort Hayes man Columbus, Ohio. Ne onon denda, kendo nomiya fom mapong’o. Nanyiso ofisago bende ni ok adhi bedo jalweny. Ne giwere koda. Bang’ ndalo moko, ofisa moro nobiro e dhooda mi onyisa niya: “Corwin Robison, sirkal oora ni abi amaki.”

Jumbe ariyo bang’e ka ne an e od ng’ado bura, jang’ad bura nonyisa niya: “Debed ni an gi nyalo, datueyi ngimani te. Be nitie gima diher wacho?” Nadwoke niya: “Ruodha, nonego ukwana kaka jatich Nyasaye. An alimoga ji ot ka ot, kendo aselando wach maber mar Pinyruoth ne ji mathoth.” Jang’ad bura nonyiso jury * niya: “Ok un ka mar nga’do ka po ni ng’atni en jatich Nyasaye kata ooyo. Un ka mondo ung’ad ka be noripot e lweny koso ooyo.” Ka pok nus sa orumo, ne giduogo gi paro ma ne gisang’ado ni an gi ketho. Jang’ad bura nong’ado ni otueya kuom higni abich e jela man Ashland, Kentucky.

Jumbe ariyo mokwongo ne an e jela man Columbus, Ohio, kendo natieko odiechienga mokwongo e sel. Nalamo Jehova ka anyise niya: “Ok anyal tieko higni abich e sel. Akia gima datim.”

Kinyne, jorit jela noyawona. Nawuok oko mar sel ma aromo gi jal moro ma be notue. Ne orabora kendo agoge noyarore malich. Ne wachung’ kode ka wang’iyo oko e dirisa. Nopenja kama,  “Nyadundoni, omaki nang’o?” Nawachone ni, “An Janeno mar Jehova.” Nonyisa ni, “Ooo, in Janeno? Kare ang’o momiyo in ka?” Nanyise niya: “Joneno mag Jehova ok dhiga e lweny mondo gineg ji.” Nokona ni, “Otueyi e jela nikech itamori nego ji. Jomoko to ikelo e jela nikech oneko. Be wachno donjo adier?” Nanyise ni, “Ooyo, wachno ok donji.”

Kae to nonyisa niya: “Ne an e jela moro higni 15 kendo nasomo bugeu moko ka an kuro.” Nalemo niya: “Jehova, konya mondo jali obed jakora.” Gi kanyono, jagono ma nyinge ne Paul, nonyisa niya: “Ka po ni jogi omuli amula, go koko. Abiro tiekra kodgi.” Kinde duto ma ne an kanyo, kuom mabuse 50 ma ne ni e grubwa, onge ma nochanda.

Ka ne ogola kanyo mi otera e jela man Ashland, naromo gi owete mang’eny mochung’ motegno ma bende noseter kanyo. Bedo kodgi nokonya kaachiel gi jomamoko siko ka wan gi yie motegno. Ne gimiyowa migepe mar somo Muma juma ka juma, kendo ne waiko penjo kod dwoko e chokruoge ma ne owete ochano. Bende, ne nitie owadwa ma ne oyier mondo ota tij lendo. Ne wan e ot maduong’ ma otendni oriedo e kor ot. Seche moko owadwano ne nyisa niya: “Robison, otandacha gi otandacha magi. Ibiro lendo ne ng’ato ang’ata ma biro nindo e otendnigo; mano e alworani. Ne ni ilendo ne ng’ato ang’ata mobiro e otendnigo ka pok ogonygi.” Mano e kaka ne walendoga e yo mochanore.

Lweny mar Ariyo mar Piny norumo 1945, to pod nadhi nyime bedo e jela kuom kinde bang’ lwenyno. Paro gima wuonwa nosenyisa ni, “Ka inyalo wuokna e dalaka, to jomodong’ tijgi yot,” nomiyo chunya ochako chandore e wi joodwa. Ka nosegola e jela, naromo gi wach moro maber ma nomora nyowuoyo. Kata obedo ni wuonwa ne kwedowa, joodwa abiriyo ne dhiga e chokruogewa kendo nyaminwa achiel ne osebatisi.

Kane lweny otugore Korea e higa mar 1950 kendo piny Amerka bende nodhi e lwenyno, ne oluonga mondo adhi e kambi lweny man Fort Hayes kendo. Bang’ kosepim nyalo ma ne an-go, ofisa moro nonyisa ni, “In e ma iyombo e grubni duto.” Nanyise ni, “Mano ber, mak mana ni ok adhi bedo jalweny.” Nanyise weche ma yudore e  2 Timotheo 2:3 kae to amedo wacho kama: “An an-ga jalweny ma kedo ne Kristo.” Bang’ ling’ aming’a, nonyisa ni, “Inyalo dhi.”

Bang’ ndalo matin, nadhi e chokruok maduong’ ma ne otim Cincinnati, Ohio kendo ka an e chokruogno nadhi e romo mar joma dwaro dhi e Bethel. Owadwa Milton Henschel nonyisowa ni ka nitie owadwa ma dwaro tiyo matek ne Pinyruoth, riwruogwa ne nyalo tiyo kode e Bethel. Napong’o fom mar dhi tiyo Bethel, nogwela, kae to nadonjo e Bethel ma Brooklyn Agost 1954. Chakre kanyo, asebedo katiyo e Bethel.

Onge chieng’ ma naremoe tich Bethel. Kuom higni modhuro, natiyo e tange madongo michuekee (boilers) ma ne yudore kama nigoyoe buge kod kama ofise ne nitie. Ne ajaloso masinde kod dho udi mokethore bende. E wi mano, natiyo e Ute Chokruok mag Alwora ma ne ni New York City.

Ahero chenro moket e Bethel moriwo lamo mokinyi kod Puonjruok Ohinga mar Jarito, kaachiel gi lendo gi kanyakla. Kiparo wechego maber, to ibiro fwenyo ni chenro ma kamago e ma onego obedie e ute Joneno mag Jehova. Ka jonyuol gi nyithindo nono ndiko modiechieng’ kodiechieng’ kanyachiel, timo Lamo mar Joot ma ok gibare, kendo dhi e chokruoge ma ok gibare kod tij lendo, joot duto biro bedo gi winjruok maber gi Nyasaye.

Asebedo gi osiepe mang’eny e Bethel kae kod e kanyakla. Moko kuomgi ne Jokristo mowal kendo giseyudo pokgi e polo. Moko to ok nowal. Kata kamano, jotich Jehova duto moriwo nyaka jo Bethel, gin dhano morem. Ka po ni achwanyora gi owadwa moro, atemoga loso kuwe kode. Ajaparo Mathayo 5:23, 24 ma konyowa ng’eyo kaka onego walos weche ka wachwanyore. Kwayo ng’wono ok en-ga gima yot, to pok aseneno ka sigu dhi nyime bang’ kasekwayo ng’wono.

Nikech sani hika oseniang’, lendo ot ka ot ok yot, to pok ajok. Napuonjora dho China miluongo ni Mandarin kendo moraga malich lendo ne  Jo-China e ndara. Seche moko kalendo gokinyi ajachiwo gasede 30 kata 40 ne joma orwako wach.

Asekata timo limbe ne ng’ato China! Chieng’ moro, nyako moro mamor nobuonjo koda komiya otas ma ne lando stand miusoe olembe. An be nabuonjo kode kae to amiye Ohinga mar Jarito kod Amkeni! mondik e dho China. Nokawo gasedego mi onyisa ni iluonge ni Katie. Bang’ mano, sa asaya ma Katie nonena, nobiroga mowuo koda. Napuonje nying olembe kod alode mopogore opogore e dho Kisungu, kawacho to onwoyo. Najalerone Muma bende, kendo noyie kawo bug Muma Puonjo. To bang’ jumbe moko, ne ok achako anene kendo.

Dweche moko bang’e, nyako machielo ma be ne lando gik moko, noyie kawo gasede. Juma ma noluwo, nomiya simu konyisa ni, “Ero wuo gi ng’ato China.” Nadwoke ni, “Onge ng’ato ang’ata mang’eyo China.” To noramo, omiyo nakawo simu ma awacho ni, “Halo, ma en Robison.” Dwol ma ne awinjo nowacho kama, “Robby, ma Katie. Nadok China.” Napenje ni, “China?” Katie nodwoka niya, “Kamano. Robby, be ing’eyo nyako ma omiyi simuno? Mano nyaminwa. Nipuonja gik mang’eny mabeyo. Kiyie, to puonjee kaka nipuonja.” Nawachone ni, “Katie, abiro temo kar nyalona. Erokamano kuom nyisa kama intie.” Nadhi nyime wuoyo gi nyamin Katie, kae to bang’e ne ok achako anene kendo. Kamoro amora ma nyiri ariyogo nitie, ageno ni gibiro puonjore e wi Jehova.

Asetiyo ne Jehova kuom higni 73. Amor ni nokonya chung’ motegno mondo kik ariw lwedo weche lweny kendo asik ka amakora kode ka an e jela. E wi mano, owetena gi nyiminena nonyisa ni gin bende ne gichoko chir ka ne gineno kaka nachung’ kar tienda ka ne wuonwa kweda. Gikone, minwa gi nyithindwa auchiel ne obatisi. Kata mana wuonwa bende chunye ne ogonyore ma ochako dhi e chokruoge moko ka ne pok otho.

Ka en dwaro mar Nyasaye, to joodwa gi osiepena mosetho, biro chier e piny manyien. Parie mor ma wabiro bedogo ka walamo Jehova nyaka chieng’ kanyachiel gi jogo mwahero e kinde mabiro. *