1. En ang’o ma Jokristo duto nyaka tim mondo gitiek ng’wech mar ngima?

JOKRISTO duto ni e ng’wech mar ngima. Bed ni yande e ka wachako ng’wejno kata ne wachake chon, dwarore ni wasik ka waringo nyaka wachop e tol. Puonj ma jaote Paulo nomiyo Jokristo ma ne ni Filipi nyalo jiwowa ma waring nyaka giko. Sama Paulo nondiko ne Jokristogo barua, moko kuomgi nosebedo ka tiyo ne Jehova kuom higni mang’eny. Kata obedo ni ne giringo maber, Paulo noparonegi gimomiyo ne dwarore ni gidhi nyime nano e ng’wech. Nodwaro ni ‘ginyagre matek ka gichomo mich’ mana kaka en be nosiko kotimo.​—Fil. 3:14.

2. Ang’o momiyo wanyalo wacho ni Paulo nondiko ne Jo-Filipi barua e kinde mowinjore?

² Paulo nondiko barua ne Jokristo ma ne ni Filipi e kinde mowinjore. Ji nosebedo ka sandogi nyaka ne chak kanyaklano. Sand nochakore e kinde ma Paulo gi Sila nodhi Filipi e higa mar 50 kama, ka ne onyis Paulo e fweny ni ‘odhi Makedonia.’ (Tich 16:9) Ka ne gin kuno, ne giyudo dhako moro ma nyinge Lidia. Norwako wach maber kendo “Jehova noyawo chunye ahinya” mondo owinj tiend wechego. (Tich 16:14) Mapiyo nono, nobatise kaachiel gi joode duto. Kata kamano, Satan nochako kelo chandruok. Jo taondno ne oywayo Paulo gi Sila mi giterogi e nyim jotelo kendo ne gihangonegi ni ne gikelo koko e taon. Mano nomiyo ogo Paulo gi Sila mi otuegi, kae to bang’e nonyisgi ni giwuog e taondno. (Tich 16:16-40) Be ne giol ma giwere gi tij Nyasaye? Ooyo! To nade owete gi nyimine ma ne ni e kanyakla ma Filipi ma e ka ne ochakoreno? Gima ber en ni gin bende ne gidhi nyime nano! Nyaka bed ni ranyisi maber ma Paulo gi Sila noketonegi nojiwogi ahinya.

3. En ang’o ma Paulo nong’eyo, to gin penjo mage ma wadwaro nono?

 ³ Paulo noramo ni ne ok odhi ol gi tiyo ne Nyasaye. (2 Kor. 4:16) Kata kamano, nong’eyo ni mondo ne odhi nyime nano e ng’wech nyaka giko, ne nyaka oket pache duto kuom mich ma norite nyime. Ranyisi mar Paulo puonjowa ang’o? Gin ranyisi mag jotich Nyasaye mage ma kindegi ma miyo wabedo gadier ni wanyalo nano kata bed ni waromo gi pek mage? Ere kaka geno ma wan-go ma kinde mabiro nyalo medo jiwowa mondo kik waol?

4. Ere kaka Paulo nodhi nyime bedo modich e tij Jehova kata obedo ni ne en e chal matek?

⁴ Par ane kaka Paulo ne nyaka tim kinda momedore e kinde ma nondiko barua ne Jo-Filipi. Noyudo otueye e ode kaka mabus e piny Rumi. Ne ok en gi thuolo ahinya mar lando wach maber. To e ma pod notemoga ahinya mondo olend ne joma ne dhiga nene, kendo nondiko barupe ne kanyakla ma ne ni kuonde maboyo boyo. E kindewagi bende, Jokristo ma ok nyal wuok e ot nikech midekre kata bedo moti tiyo gi thuolo moro amora ma giyudo mondo giland wach maber ne joma limogi. E wi mano, gindikoga barupe ne weg udi ma ok nyal yud mayot e utegi.

5. Ka luwore gi weche ma Paulo nondiko e Jo-Filipi 3:12-14, ang’o ma nokonye keto pache duto kuom mich?

⁵ Paulo ne ok oweyo mondo gik mabeyo kata gik maricho ma nosetimo chon omone keto pache duto e tij Jehova. Mano e momiyo nowacho ni ne dwarore ni ‘wiye owil gi gik man chien’ mondo odhi nyime ‘lawo gik man nyime,’ ma tiende ni tieko ng’wech mar ngima. (Som Jo-Filipi 3:12-14.) Gin gik mage ma ne nyalo mono Paulo keto pache duto e tij Jehova? Mokwongo, ka ne pok obedo Jakristo, ne en gi kinda e din Jo-Yahudi kendo notimo gik mathoth ma ne konyo dindno. Kata kamano, nokwano gigo kaka “yugi lilo.” (Fil. 3:3-8) Mar ariyo, ne ok oyie mondo gik maricho ma notimo ka ne osando Jokristo onyos chunye. Mar adek, ne ok ochako paro ni koro ne osetimo moromo e tij Jehova. Paulo ne nigi nyak e tij lendo kata obedo ni notueye e jela, nogoye, nochiele gi kite, meli nokethorene e nam, kendo seche moko nonyalo bedo ma onge chiemo kod lewni. (2 Kor. 11:23-27) Kata obedo ni notimo gik mathoth kendo nochandore malit, nong’eyo ni nyaka ne odhi adhiya nyime tiyo ne Jehova. Wan bende nyaka watim mana kamano.

6. Gin ang’o ma ng’ato nyalo weyo chien monego wiye owilgo?

⁶ Ang’o ma wanyalo timo mondo ‘wiwa owil gi gik man chien’ mana kaka Paulo? Nitie jomoko kuomwa ma chunygi samoro chandore nikech gik maricho ma ne gitimo chon. Ka gima kamano timoreni, sama itimo puonjruok ma mari iwuon, donge inyalo paro matut kaka misango mar Kristo konyi? Ka wapuonjore e wi misangono, waparo matut, kendo walemo, mano nyalo miyo kik chunywa chandre mokalo tong’ e wi richo ma Jehova noseweyonwa. Nitie gimoro machielo ma wanyalo puonjore kuom Paulo. Nitie jomoko ma noseweyo tije madongo dongo ma ne nyalo miyo gibed jomwandu e ka giyud thuolo momedore mar tiyo ne Jehova. Ka dipo ni in bende ne itimo kamano, donge inyalo temo matek mondo wiyi owil gi gik ma ne iseweyo chien ma ok igombogi kendo? (Kwan 11:4-6; Ekl. 7:10) Gik ma ng’ato nyalo weyo chien oriwo nyaka gik mabeyo ma nosetimo kata tembe moko ma ne osenyagorego maber. En adier ni paro kaka Jehova oseguedhowa kod kaka osekonyowa higni mosekalo  nyalo miyo wamed sudo machiegni kode. Kata kamano, onego watang’ mondo kik wachak neno ni wasetimo moromo e tij Jehova.​—1 Kor. 15:58.

7. Ka luwore gi 1 Jo-Korintho 9:24-27, ang’o monego watim mondo watiek ng’wech mar ngima? Chiw ane ranyisi.

⁷ Paulo nong’eyo maber tiend weche ma Yesu nowacho niya: “Keduru matek.” (Luka 13:23, 24) Nong’eyo ni ne nyaka oked matek nyaka giko mana kaka Kristo notimo. Mano e momiyo nowacho ni Jokristo chalo gi joma ni e ng’wech. (Som 1 Jo-Korintho 9:24-27.) Jang’wech ma piem gi jomamoko keto pache duto mondo ochop e tol kendo ok oyie mondo gimoro amora ogale. Kuom ranyisi, e kindegi, jong’wech ma piem e taon nyalo ringo e nderni mitimoe ohala kod man gi gik ma nyalo galo ng’ato. Be iparo ni jang’wech nyalo chung’ mondo ong’i gik ma iuso e bath ndara? Ok onyal timo kamano ka po ni odwaro locho! E ng’wech mar ngima, wan be dwarore ni watang’ gi gik ma nyalo galowa. Ka wadhi nyime keto pachwa duto e tiyo ne Jehova gi kinda mana kaka Paulo notimo, wan bende wabiro yudo mich.

8. Gin pek mage adek ma wadwaro nono?

⁸ We koro wane ane pek moko ma nyalo miyo kindawa odog chien. Pekgo gin: Gik ma wagombo ni otimre to budho ka pok otimore, tekowa dok chien nikech wabedo moti, kod tembe ma ok rum. Neno kaka jomamoko osenyagore gi pekgo nyalo konyowa.​—Fil. 3:17.

9. Gik ma wagombo ni otimre to budho ka pok otimore nyalo miyo wawinj nade?

⁹ Gik ma wagombo ni otimre to budho ka pok otimore. Wagombo ahinya yudo gik ma Jehova osingonwa. Wanyalo paro ni ka ne Habakuk owacho kaka nogombo ni Jehova otiek gik maricho ma ne timore Juda, Jehova nonyise ni ‘orit arita.’ (Hab. 2:3) Kata kamano, sama gik mosingnwa kawo kinde malach ka pok ochopo, mano nyalo dwoko kindawa chien. Chunywa nyalo kata mana nyosore. (Nge. 13:12) Mano e gima notimore  ne Jokristo moko ka ne higa mar 1914 chiegni. E kindego, Jokristo mathoth mowal ne rito ahinya yudo pokgi e polo e higa mar 1914. Ka ne mano ok otimore, joma nomakore gi Jehova notimo nang’o?

10. Owadwa moro gi jaode notimo nang’o ka gima ne girito ne ok otimore?

¹⁰ Ne ane ranyisi mag jotich Jehova moko ariyo ma noromo gi wach ma kamano. Owadwa Royal Spatz ne obatis e higa mar 1908 ka en jahigni 20. Ne en gadier ni ne ochiegni dhi e polo. Nikech mano, e higa mar 1911 ne onyiso Nyaminwa Pearl ma ne odwaro kendo niya: “Ageno ni ing’eyo gima dhi timore e higa mar 1914. Ka wadwaro kendore gadier, to ber mondo watime chon!” Be owadwano gi jaode ne chunygi onyosore mi giweyo ringo ng’wech mar ngima ka ne ok gidhi e polo e higa mar 1914? Ooyo, nikech gima duong’ ma ne giketo e pachgi ne en timo dwach Nyasaye gi chunygi duto to ok yudo pok. Ne giramo ni ne gidhi nano e ng’wech mar ngima. To adier, Royal gi Pearl notiyo ne Jehova gi kinda kuom higni modhuro nyaka ne gitieko wuodhgi e piny ka. Onge kiawa ni irito gi siso kinde ma Jehova biro ketoe nyinge obed maler, biro nyisoe ni en e ma en gi ratiro mar bedo jaloch, kendo kinde mobiro timoe gik moko duto mosingo. Bed gadier ni Jehova biro timo gigo duto e kinde moneno ni owinjore. Ka pod warito chieng’ ma gigo notimree, wadhi adhiya nyime tiyo ne Nyasachwa gi kinda, kendo kik wawe gik mosingnwa ma pok ochopo onyos chunywa kata odwok kindawa chien.

11-12. Ang’o momiyo nyalore mondo wadhi nyime tiyo ne Jehova kata obedo ni tekrewa osechako dok chien nikech tuoche kod bedo moti? Chiw ane ranyisi.

¹¹ Tekowa dok chien nikech wabedo moti. Mopogore gi jang’wech ma ringo aching’, wan to ok ochuno ni wabed gi teko mang’eny mar del e ka wadhi nyime bedo gi yie motegno kendo bedo gi kinda e tij Jehova. Wawacho kamano nikech nitie Jokristo mang’eny ma pod dhi nyime tiyo ne Jehova gi kinda ahinya kata obedo ni hikgi oseniang’. (2 Kor. 4:16) Kuom ranyisi, Owadwa Arthur Secord * notiyo e Bethel kuom higni 55. Ka ne en jahigni 88 kendo koro nosechako tuore, nyaminwa moro ma nas ma ne ritega norange monyise gi muolo niya: “Owadwa Secord, isetimo mathoth ahinya e tij Jehova.” Kata kamano, owadwano to ne ok oketo pache e gik ma nosetimo chon. Nong’iyo nyaminwano kobwonjo kae to onyise niya: “Iwacho adier. To gima duong’ ok en gik ma wasetimo, to en gima watimo sani ka dhi nyime.”

¹² Samoro isetiyo ne Jehova kuom higni  mang’eny to koro sani weche mag midekre kod bedo moti moni timo mathoth e tij Jehova kaka nitimo chon. Ka po ni en kamano, kik chunyi nyosre. Bed gadier ni Jehova ogeno ahinya tije duto misetimo e higni mokalo. (Hib. 6:10) Gie sani, ber ng’eyo ni gik ma ng’ato timo e tij Jehova kende ok e ma pimgo ni ohero Jehova e okang’ ma romo nade. Kar mano, wanyiso ni wahero Jehova ahinya ka watiyone gi chuny maber kendo watimo duto ma wanyalo ka luwore gi tekowa. (Kol. 3:23) Jehova ong’eyo kama wanyalo chopoe, kendo ok odwar ni watim gik mohingo tekrewa.​—Mar. 12:43, 44.

13. Ere kaka ranyisi mar Anatoly gi Lidiya jiwowa mondo wadhi nyime tiyo ne Jehova gi kinda kata sama wakalo e tembe?

¹³ Tembe ma ok rum. Moko kuom jotich Jehova osebedo ka nano e tembe kod sand kuom higni mang’eny. Kuom ranyisi, Anatoly Melnik * ne en mana jahigni 12 ka ne omak wuon-gi moter e jela kae to bang’e otere Siberia ma ne ni kilomita 7,000 ka ia Moldova kama jood gi Anatoly nodakie. Higa achiel bang’e, Anatoly, min-gi, dagi, kaachiel gi kwargi bende ne oter Siberia. Mosmos, ne giyudo kama ne ginyalo dhi e chokruok ka gin kuno, en mana ni ne nyaka giwuoth kilomita 30 ka giyoro pe ka piny ng’ich mondo e ka gichop e chokruok. Bang’e ne ochak otue Owadwa Melnik kuom higni 3, to mano ne omiyo obedo mabor gi Lidiya jaode kod nyargi ma ne jahiga achiel kende e kinde ma ne omake. Kata obedo ni ne osand Anatoly gi joodgi kuom higni mang’eny kamano, ne gidhi nyime tiyo ne Jehova ma ok giweyo. Sani Anatoly en jahigni 82 kendo en achiel kuom owete ma ni e Komiti mar Bad Ofis ma Central Asia. Mana kaka Anatoly gi Lidiya, watimuru duto ma wanyalo e tij Jehova kendo wadhi nyime nano mana kaka wasebedo ka watimo.​—Gal. 6:9.

14. Paulo nong’eyo ni ne nyaka otim ang’o mondo oyud mich?

¹⁴ Paulo ne ni gadier ni ne odhi tieko ng’wech mi oyud mich. Nikech ne en Jakristo mowal, ne orito gi siso yudo ‘mich man malo ma Nyasaye noseluongene.’ Kata kamano, mondo noyud michno, nong’eyo ni ne nyaka ‘onyagre matek.’ (Fil. 3:14) Notiyo gi ranyisi moro maber ka nondiko barua ne Jokristo ma ne ni Filipi mondo okonygi keto pachgi kuom mich.

15. Paulo notiyo nade gi ranyisi mar bedo raia e jiwo Jokristo ma ne ni Filipi mondo gidhi nyime ‘nyagore matek’?

 ¹⁵ Paulo noparo ne Jokristo ma ne ni Filipi ni gikone ne gidhi dak e polo. (Fil. 3:20) Ang’o momiyo dhi e polo ne en gima wigi ne ok onego owilgo? E kindeno, ji ne gombo ahinya bedo raia mag Rumi nikech mano ne nyalo miyo giyud ber mathoth. * Kata kamano, Jokristo mowal ne gin raia mag sirkal moro maber ahinya moloyo sirkand Rumi to mano ne dhi miyo giyud ber mogundho. Mano e momiyo Paulo nojiwo Jokristo ma ne ni Filipi ni ‘gibed raia mowinjore gi wach maber e wi Kristo.’ (Fil. 1:27, NW, weche moler piny.) E kindegi, Jokristo mowal keto ranyisi maber kuom timo kinda mondo giyud mich mar ngima ma nyaka chieng’ e polo.

16. Bed ni wan gi geno mar yudo ngima mochwere e polo kata e piny ka, ang’o ma nyaka wadhi nyime timo ka luwore gi Jo-Filipi 4:6, 7?

¹⁶ Bed ni wan gi geno mar yudo ngima mochwere e polo kata e piny ka, waduto pod nyaka waked matek mondo wabi wayud michno. Kata bed ni wanano e pek mage, ok onego waket pachwa e gik ma ne waseweyo chien, kendo ok onego wawe gimoro amora omonwa dhi nyime tiyo ne Jehova. (Fil. 3:16) Gik ma warito ma Jehova osingonwa nyalo nenore ka gima budho, kendo seche moko tuoche kod bedo moti miyo tekowa dok chien. Samoro wasenano e pek kod sand kuom higni mang’eny. Kata bed ni iromo gi pek mane, ‘kik ibed gi parruok e wi gimoro amora.’ Nyis Nyasaye gik moko duto ma chandi kendo obiro miyi kue moloyo kaka niparo.​—Som Jo-Filipi 4:6, 7.

17. Wabiro nono ang’o e sula ma luwo?

¹⁷ Mana kaka jang’wech medoga kinda sama ochomo dho tol, wan bende watimuru kinda duto mondo watiek ng’wech mar ngima ma wantiereni. Bed ni tekrewa ng’eny kata tin, watimuru duto ma wanyalo mondo wamed hawo gik mabeyo man nyimwa. Ang’o ma nyaka watim ka wadwaro ni waring ma ok wabaro kendo wanan? Sula ma luwo biro konyowa ng’eyo gik monego waket motelo mondo ‘wayang gadier gik ma dwarore moloyo.’​—Fil. 1:9, 10.