1. Kaka oler e Jo-Efeso 6:10-13, achiel kuom yore mabeyo ahinya ma Jehova nyisogo ni odewowa en mane? Ler ane.

ACHIEL kuom yore mabeyo ahinya ma Jehova nyisogo ni odewowa en konyowa mondo wakwed jowasikwa. Jowasikwa madongo gin Satan kod jochiendene. Jehova nyisowaga ni watang’ gi jowasigugo kendo okonyowa ng’eyo gik ma wanyalo timo mondo wakwedgi. (Som Jo-Efeso 6:10-13.) Ka wayie mondo Jehova okonywa kendo watenore kuome gi chunywa duto, wabiro kwedo Jachien. Mano biro miyo wabed gi chir ma jaote Paulo bende ne nigo ka nondiko niya: “Ka Nyasaye ni korwa, en ng’a ma biro kedo kodwa?”​—Rumi 8:31.

2. Ang’o ma wadwa puonjore e sulani?

² Nikech wan Jokristo madier, ok waket pachwa ahinya kuom Satan gi jochiendene. Kar mano, gima wadichgo en puonjore yore Jehova kendo tiyone. (Zab. 25:5) Kata kamano, pod ber ka wang’eyo yore moko ma Satan tiyogo. Nikech ang’o? Mondo kik otelnwa e rieko, mit olowa. (2 Kor. 2:11) E sulani, wadwa neno achiel kuom yore madongo ma Satan kod jochiendene wuondogo ji. Bende, wadwa neno kaka wanyalo kwedogi mi walogi.

3-4. (a) Juok en ang’o? (b) Timbe juok onya e okang’ ma romo nade?

³ Achiel kuom yore madongo ma Satan kod jochiendene wuondogo ji en timbe juok. Jojuogi kod ajuoke wacho ni ging’eyo gik ma jomamoko okia, kendo ni ginyalo chiko gik ma dhano mamoko ok nyal chiko. Kuom ranyisi, moko kuomgi wacho ni ginyalo tiyo gi juok kata sulwe  e ng’eyo gik ma biro timore. Moko be timo gik ma miyo nenore ka gima giwuoyo gi jomotho. Jojuogi moko nyalo temo iro ng’ato, kata chwoye gi nawi, kata loko ne ng’ato dhoch. *

⁴ Timbe juok onya e okang’ ma romo nade? Nonro moro ma notim e pinje 18 mag Latin America kod Caribbean noyudo ni kuom ji adek ka ji adek, ng’ato achiel neno ni timbe juok ok rach, kendo ni ginyalo wuoyo gi jochiende. Ne otim nonro machielo e pinje 18 mag Afrika. E nonrono, nus mar ji duto ma nowuogo ne neno ni timbe juok ber abera. Ok ni koro pinje mamoko to onge juok! Bed ni wadak kanye kata e piny mane, nyaka wasik ka watang’ gi timbe juok. Mana kaka wang’eyo, Satan diher ni owuond ji e “piny mangima.”​—Fwe. 12:9.

5. Jehova neno nade timbe juok?

⁵ Jehova e ‘Nyasaye ma wuon adiera.’ (Zab. 31:5) Omiyo, oneno nade timbe juok? Osin gi timbe juok! Nonyiso Jo-Israel kama: “Kik yud ng’ato moro e kindu mamiyo wuode kata nyare kadho e mach, kata jakor, kata jambofwa, kata jadil, kata jandagla, kata ajuok nyakolondo, kata japenj jochiende, kata jajuok, kata jadwar wich mar jo motho. Nikech ng’ato manade matimo magi obedo ng’a mikwedo e wang’ Jehova.” (Rap. 18:10-12) Jokristo ok ni e bwo Chik ma Jehova nomiyo Jo-Israel. Kata kamano, Jehova pok olokore. Pod osin gi timbe juok mana kaka nosin kodgi e kinde Jo-Israel.​—Mal. 3:6.

6. (a) Satan tiyo nade gi timbe juok e hinyo ji? (b) Ka luwore gi Eklesiastes 9:5, en adiera mane ma wang’eyo e wi jomotho?

⁶ Jehova kwerowa ni watang’ gi timbe juok nikech ong’eyo ni Satan tiyo gi timbego mondo ohinygo ji. Satan tiyo gi timbe juok mondo olandgo miriambo mathoth moriwo nyaka ni jomotho pod dhi nyime dak kamoro. (Som Eklesiastes 9:5.) E wi mano, otiyo gi timbe juok mondo omi ji luoro kendo ogolgi kuom Jehova. Gima duong’ ma more en ni joma timo timbe juok keto genogi kuom jochiende kar geno Jehova.

7. En ang’o ma Jehova nyisowa?

⁷ Mana kaka ne waseneno motelo, Jehova nyisowa gik monego wang’e mondo watang’ kik Satan kod jochiendene wuondwa. Ne ane moko kuom gik ma wanyalo timo mondo wakwed Satan gi jochiendene.

8. (a) En yo mane maduong’ ma wakwedogo miriambo ma jochiende lando? (b) Ere kaka Zaburi 146:4 elo e lela miriambo ma Satan lando e wi jomotho?

⁸ Som Wach Nyasaye kendo ipar matut kuom gik misomo. Ma e yo maduong’ ma wakwedogo miriambo ma jochiende lando. Wach Nyasaye chalo gi ligangla ma dhoge bith koni gi koni minyalo tigo e kedo gi miriambo mag Satan. (Efe. 6:17) Kuom ranyisi, Muma elo e lela miriambo ma Satan lando ni jomotho nyalo wuoyo gi joma ngima. (Som Zaburi 146:4.) Bende, Muma paronwa ni Jehova kende e ma nyalo koro gik ma biro timore mi gitimre kaka okorogi. (Isa. 45:21; 46:10)  Ka wasomo Wach Nyasaye pile kendo paro matut kuom gik ma wasomo, wabiro ikore kwedo miriambo mag jochiende ma gidwaro ni wayiego, kendo wabiro sin kodgi.

9. Gin timbe mage motudore gi juok monego watang’go?

⁹ Tamri timo gimoro amora motudore gi timbe juok. Nikech wan Jokristo madier, ok wadonj e timbe juok kata matin. Kuom ranyisi, ok wadhiga ka ajuoke kendo ok watem wuoyo gi jomotho e yo moro amora. Mana kaka ne waneno e sula mokalo, wakwedo timbe kod kueche ma nyiso ni jomotho pod ngima kamoro. Bende, ok wadhi ir joma wacho ni gikoro wach mondo gikonywa ng’eyo gik ma biro timore e kinde ma biro. (Isa. 8:19) Wang’eyo ni timbe ma kamago gin timbe ma nyalo hinyowa, kendo ginyalo miyo wachak tudore gi Satan kod jochiendene achiel ka achiel.

10-11. (a) En ang’o ma Jokristo moko notimo ka ne gipuonjore adiera? (b) Ka luwore gi puonj ma ni e 1 Jo-Korintho 10:21, ang’o momiyo onego waluw ranyisi mar Jokristo nokwongo, to wanyalo timo kamano nade?

¹⁰ Keth gimoro amora motudore gi timbe juok. E ndalo Jokristo mokwongo e taon mar Efeso, ne nitie joma ne timo timbe juok. Kata kamano, ka ne gipuonjore adiera, ne giwere gi timbego. Muma nyisowa kama: ‘Ji mogwaro ma ne timo timbe juok nochoko bugegi kanyachiel mi ne giwang’ogi e nyim ji duto.’ (Tich 19:19) Jogo ne oramo mar weyo tudore gi jochiende. Buge ma ne gin-go mag timbe juok ne gin buge ma nengogi tek. Ne ok giuso bugego kata miyogi jomamoko, kar mano, ne giwang’ogi duto. Gima ne gidichgo ahinya ne en moro Jehova, to ok pesa ma ne ginyalo yudo ka di ne giuso bugego.

¹¹ Ere kaka wanyalo luwo ranyisi mar  Jokristo mokwongogo? Ber ketho gimoro amora ma wanyalo bedogo motudore gi timbe juok. Gigo oriwo iris ma ji tueyo e lwetgi kata e nungogi, gige juok ma ging’awo e utegi, kod gik mamoko mag juok ma giritorego.​—Som 1 Jo-Korintho 10:21.

12. Gin penjo mage monego wapenjre e wi buge ma wasomo, thumbe ma wawinjo, sinembe ma waneno, kod gik mamoko ma kamago?

¹² Non ahinya buge misomo, thumbe miwinjo, sinembe mineno, kod gik mamoko ma kamago. Penjri ane penjo ma luwogi: ‘Be asomoga buge kod gasede motudore gi timbe juok e intanet? Nade kit thumbe ma awinjoga, sinembe kod program mag TV ma aneno, kata tuke mag vidio ma atugo? Be dibed ni gin gi timbe juok e igi? Be dibed ni gin gi kuonde molos mondo obwog ji kata ma nyiso gik ma ok nyalrega e ngima mapile, kuom ranyisi, ng’at ma fuyo, dhano ma tho to chier ka en jachien, gi mamoko malich kamano? Be dibed ni gigo temo nyiso ni timbe juok ok nyal hinyo ng’ato?’ Ok dwawach chuth-chuth ni gik moko duto ma nyiso ji ka timo gik ma ok nyalre kata sigendni ma korgi tek gin mag juok. Gima dwarore ni watim en ni sama wadwaro somo buk moro, winjo thum, kata neno sinema, kata tugo tuk vidio moro, onego watem matek mondo kik wayier yore ma biro ketowa mabor gi Jehova. Dwaher ni wasik ka wan gi “chuny maler ma onge bura” e nyim Jehova Nyasachwa.​—Tich 24:16. *

13. En ang’o ma ok onego watim?

 ¹³ Kik iher goyo mbekni mag jochiende. Onego waluw ranyisi mar Yesu. (1 Pet. 2:21) Ka ne Yesu pok obiro e piny ka, nodak e polo kendo nong’eyo weche mathoth e wi Satan kod jochiende. Kata kamano, ne ok ogoyo ne ji mbekni mag jochiende kata gik ma jochiende nosetimo. Yesu ne dwaro chiwo neno e wi Jehova to ok Satan. Ka wadwaro luwo ranyisi mar Yesu, ok onego wago mbekni mag jochiende. Kar mano, weche ma wawacho onego onyis ni wail mana gi adiera.​—Zab. 45:1.

14-15. (a) Ang’o momiyo ok onego waluor jochiende? (b) En ang’o ma nyiso maler ni Jehova rito joge e kindewagi?

¹⁴ Kik iluor jochiende. E piny marachni, gik maricho nyaloga timore. Aksident, tuoche, kata mana tho nyalo monjo ng’ato sa asaya. Be onego wapar ni jochiende e ma kelo masiche duto? Muma wacho ni nitie gik ma nyalo timore apoya sa asaya. (Ekl. 9:11) Jehova osenyiso ni en gi teko mang’eny moloyo jochiende. Kuom ranyisi, Jehova ne otamo Satan nego Ayub. (Ayub 2:6) E ndalo Musa, Jehova nonyiso maler ni en gi teko moloyo ajuoke mag Jo-Misri ma ne tiyo gi teko jochiende. (Wuok 8:18; 9:11) Ka ne Yesu osedok e polo, Jehova nomiye teko, kendo notiyo gi tekono e wito Satan kod jochiendene e piny. E kinde mokayo machiegni, ibiro lor ne Satan kod jochiendene e bur matut kama ok gibi bedoe gi nyalo mar hinyo ng’ato ang’ata.​—Fwe. 12:9; 20:2, 3.

¹⁵ Nitie gik mang’eny ma nyiso maler ni Jehova rito joge e kindewagi. Kuom ranyisi, par ane wachni: Wayalo kendo wapuonjo adiera e piny duto. (Mat. 28:19, 20) Sama watimo mano, waelo timbe Satan e lela. Da bed ni Satan nigi nyalo mar chungo tijwa, donge dosetimo kamano chon? Omiyo, onge tiende luoro jochiende. Wan gadier ni ‘wang’ Jehova ng’iyo piny duto koni gi koni mondo onyis tekone ne jogo ma chunygi olony kare e nyime.’ (2 We. 16:9) Ka wadhi nyime makore  gi Jehova, jochiende ok nyal kelonwa hinyruok mosiko.

16-17. Chiw ane ranyisi ma nyiso gimomiyo kwedo jochiende dwaro chir.

¹⁶ Mondo ng’ato okwed jochiende, nyaka obed gi chir, to ahinya-ahinya sama wedene kata osiepene temo thung’e mondo otim gik motudore gi jochiende. Kata kamano, Jehova guedho joma nyiso chir ma kamano. Ne ane ranyisi mar Erica modak Ghana. Ne en jahigni 21 ka ne ochako puonjore adiera. Nikech wuon Erica ne en jalemo ma ajuoga, nodwaro ni Erica otim kuer moro ma gitimoga michamoe ring’o ma otimgo misango ne nyisechene. Ka ne Erica otamore, joodgi noneno ni nochayo nyiseche wuon-gi. Joodgigo ne neno ni nyisechego ne dhi kumogi gi tuo mar neko kata tuoche mamoko.

¹⁷ Jood gi Erica notemo chune ahinya, kata kamano, notamore chuth-chuth kata obedo ni nong’eyo maber ni mano ne dhi miyo giriembe. Ka ne giseriembe, Joneno moko nokawe mondo odag kode. Jehova noguedho Erica kuom miye joot manyien, tiende ni noyudo owetene gi nyiminene ma Jokristo. (Mar. 10:29, 30) Kata obedo ni wedene nojwang’e chuth kendo ne giwang’o gigene te, nomakore gi Jehova, nobatise, kendo sani en painia mapile. Ok oluoro jochiende kata matin. Owacho kuom joodgi kama: “Alamonegi pile ka pile mondo gin bende chieng’ moro ging’e Jehova mi giwuog e tuech mar jochiende, mondo gibed thuolo gadier ka gitiyo ne Nyasachwa ma jahera.”

18. Gin gueth mage ma wayudo ka watenore chuth kuom Jehova?

¹⁸ Moko kuomwa ok bi romo gi tembe mager kamano. Kata kamano, waduto nyaka wadhi nyime kwedo jochiende kendo tenore chuth kuom Jehova. Ka watimo kamano, wabiro yudo gueth mathoth kendo Satan ok bi wuondowa. Bende, ok wabi yie mondo luoro ma jochiende miyo ji omonwa tiyo ne Jehova. To gima ber moloyo en ni osiep ma ni e kindwa gi Jehova biro medo bedo mategno. Jakobo nondiko kama: “Yieuru boloru e bwo loch Nyasaye; . . . kweduru Jachien, mi noringu. Suduru machiegni gi Nyasaye to en bende nosud iru.”​—Jak. 4:7, 8.