1-2. Ang’o ma samoro nomiyo Yesu owacho weche ma yudore e Johana 4:35, 36?

CHIENG’ moro, Yesu ne wuotho e puoth shairi ma e ka ne ochako twi. (Joh. 4:3-6) Shairi ne ikayoga bang’ dweche ang’wen kama. Kata kamano, Yesu nowacho gimoro ma ne nyalo mako dho joma ne winje. Nowacho niya: “Ting’uru wang’u mondo une puothe, kaka gisechiek kendo giromo keyo.” (Som Johana 4:35, 36.) Ang’o ma Yesu ne temo wacho?

² Nenore ni Yesu ne wuoyo e wi choko ji, to ok cham. Ne ane gima ne oa timore. Kata obedo ni Jo-Samaria ne ok winjre gi Jo-Yahudi, Yesu ne oa lendo ne dhako ma Nya-Samaria kendo dhakono ne owinje! Bende, ka ne Yesu wuoyo e wi puothe ma ‘ne oseromo keyogo,’ noyudo dhako ma Nya-Samariano osedhi monyiso Jo-Samaria wetene weche ma Yesu noa nyise, kendo koro Jo-Samariago ne dhi ir Yesu mondo giwinj weche momedore. (Joh. 4:9, 39-42) Jasomo moro ma timo nonro e weche Muma nondiko kama: “Kinda ma jogo ne nigo . . . ne nyiso ni ne gichalo gi cham moromo keyo.”

3. Ka in gi paro kaka ma Yesu ne nigo kuom ji, ibiro timo ang’o?

³ In-ga gi paro mane kuom joma iyalonegi wach maber? Be inenogiga kaka cham moseikore ne keyo? Ka en kamano, nitie gik moko adek ma ibiro timo. Mokwongo, ibiro yalo wach maber gi kinda. Kinde mag keyo chuokga, omiyo, ongega ketho sa. Mar ariyo, ibiro bedo ma mor sama ineno kaka ji rwako wach maber milandonegi. Muma wacho niya: “Ji mor e ndalo keyo.” (Isa. 9:3) Mar adek, ibiro neno ng’ato ka ng’ato milendone kaka ng’at ma nyalo bedo japuonjre Yesu, kendo mano biro miyo ilendne e yo ma chopo e chunye.

4. Gin weche mage ma wadwaro nono e wi jaote Paulo?

 ⁴ Jolup Yesu samoro ne nyalo ng’ado e pachgi ni Jo-Samaria ne ok nyal bedo jopuonjre Yesu. Yesu to ne nigi paro mopogore. En nonenogi kaka joma ne nyalo bedo jopuonjrene. Mano e paro monego wabedgo kuom joma ni e alworawa. Jaote Paulo noketonwa ranyisi maber e wachno. Ang’o ma wanyalo puonjore kuome? E sulani, wadwaro neno (1) kaka nofwenyoga puonj ma joma ne olendonegi noyiego, (2) kaka nong’eyoga gik ma ne morogi, kod (3) kaka nonenogi ka joma nyalo bedo jopuonjre Yesu.

5. Ang’o momiyo Paulo ne nyalo yalo gi chir e sunagogi?

⁵ Kinde mang’eny Paulo ne lendoga e sunagoke mag Jo-Yahudi. Kuom ranyisi, ka ne en e sunagogi ma Thesalonika, Muma wacho niya: “Kuom sabato adek, ne owuoyo kodgi kuom weche manie Ndiko.” (Tich 17:1, 2) Nenore ni Paulo ne nigi chir ahinya ka ne en e sunagogi. Ne opon kaka Ja-Yahudi. (Tich 26:4, 5) Paulo nong’eyo kit ngima Jo-Yahudi maber, omiyo, ne onyalo yalonegi gi chir.​—Fil. 3:4, 5.

6. Ere kaka joma ne ni e chiro ma Athene nopogore gi joma ne Paulo oyalonegi e sunagogi?

⁶ Bang’ ka Paulo noseringo oa Thesalonika nikech sand, nodhi Beria, kae to odhi Athene. Ka ne en Athene, “nodonjo e sunagogi mochako wuoyo gi Jo-Yahudi kod jomamoko ma ne lamo Nyasaye.” (Tich 17:17) Kata kamano, ka ne oyalo e chiro, nofwenyo ni joma ne winje koro ne opogore. Moko kuomgi ne gin joma osomo kaachiel gi joma ne a e ogendni mamoko ma ne neno weche ma ne opuonjo kaka ‘puonj manyien.’ Ne ginyise niya: “Ikelonwa puonj moko ma pok ne wawinjo, dwaher ng’eyo tiendgi.”​—Tich 17:18-20.

7. Ka luwore gi Tich Joote 17:22, 23, ere kaka Paulo notimo lokruok e yo ma noyalogo?

⁷ Som Tich Joote 17:22, 23. Paulo noyalo ne joma ok Jo-Yahudi ma noyudo e chirogo e yo mopogore gi yo ma ne oyalonego Jo-Yahudi ma ne ni e sunagogi. Nyaka bed ni Paulo nopenjore ni, ‘Gin puonj mage ma joma ni Athenegi oyiego?’ Nonono adimba gik ma ne ni e alworano kod kit lamo margi. Kae to, Paulo nowuoyo kodgi e wi Ndiko, kochako gi gik ma ne giwinjoree. Jasomo moro ma timo nonro e weche mag Muma nondiko kama: “Nikech Paulo ne en Jakristo  ma Ja-Yahudi, nong’eyo ni Jo-Grik ne ok lam Nyasaye ‘madier’ ma Jo-Yahudi kod Jokristo ne lamo, kata kamano, pod notemo matek mondo onyis joma ne ni Athenego ni Nyasaye ma ne oyalonegi wachne e Nyasaye ma gin bende ne ging’eyo.” Paulo noikore loko yo ma ne oyalogo. Ne onyiso joma ne ni Athene ni ote ma ne en-go ne oa kuom “Nyasaye ma Ok Ong’e” ma ne gisebedo ka gilamo. Kata obedo ni joma ne ok gin Jo-Yahudi ne ok ong’eyo Ndiko e yo maber, Paulo ne ok ong’ado ni jogo ne ok nyal bedo jopuonjre Yesu. Kar mano, nonenogi kaka cham ma ne oseikore ne keyo, kendo ne otimo lokruok e yo ma noyalogo mondo ochop e chunygi.

8. (a) Ang’o ma nyalo konyi fwenyo dinde ma joma ni e alwora milendoe lemoe? (b) Ka ng’ato onyisi ni en gi din mare, ere kaka pod inyalo lendone?

⁸ Mana kaka Paulo, tem nono gik ma dhi nyime e alwora ma ilendoe. Tem rango gik ma nyalo konyi ng’eyo dinde ma joma ni e alworano lemoe. Dibed ni ng’at ma ilendone oketo picha moro e kor ode, e mtoke, e ndike, kata e apikone? Be nyinge, lepe, kata kit wuoyone nyalo fwenyoni din molemoe? Kata samoro onyalo nyisi achiel kachiel din molemoe. Sama gima kamano otimore ne nyaminwa moro ma painia makende miluongo ni Flutura, onyisoga ng’at ma olendone niya: “Ok abiro kae mondo achuni luwo puonj mag dinwa, to abiro mondo wawuo e wi . . . ”

9. Gin weche kaka mage ma inyalo wuoyoe gi joma ohero weche din?

⁹ Gin weche mage ma inyalo wuoyoe gi ng’at mohero weche din? Tem manyo wich ma ok ubi ywarue. Dibed ni en bende oyie ni nitie Nyasaye achiel kende, oyie ni Yesu e ma nowaro dhano, kata ni gik maricho ma timore chiegni rumo? Ka po ni en kamano, lendne kitiyo gi Muma e yo ma biro miyo orwak wach maber.

10. Ang’o monego watem timo, to nikech ang’o?

¹⁰ Ket e paro ni nitie joma ok oyiega gi puonj moko ma ipuonjogi e dindegi. Omiyo, kata bang’ ka iseng’eyo din ma ng’ato lemoe, tem mondo ing’e puonj ma oyiego. Owadwa David ma en painia makende e piny Australia wacho niya: “Ji mang’eny tinde kiko weche din gi riekni mag dhano.” Nyaminwa Donalta ma a e piny Albania to wacho niya: “Moko kuom joma waromogago nyisowaga ni gilemo e din moro, kata kamano, bang’ kinde giwachoga ni ok giyie kuom Nyasaye.” Owadwa moro ma jamisonari e piny Argentina nowacho ni nitie joma wacho ni giyie kuom puonj mar Nyasaye ma  Nyadidek, kata kamano, samoro jogo ok oyie ni Wuoro, Wuoyi, kod roho maler gin gimoro achiel. Omedo niya: “Ng’eyo mano konyaga lendonegi e yo ma ok wabi yware kodgi.” Omiyo, tem matek mondo ing’e puonj ma joma ilendonegi oyiego. Kitimo kamano, ibiro lendo kaka Paulo ma ne obedo “gimoro amora ne ji mopogore opogore.”​—1 Kor. 9:19-23.

11. Ka luwore gi Tich Joote 14:14-17, Paulo ne olendo nade ne joma nodak Lustra?

¹¹ Som Tich Joote 14:14-17. Paulo nofwenyo gik ma ne moro joma ne oyalonegi, kendo nowuoyo kodgi e wi gigo. Kuom ranyisi, joma nowuoyogo ka en Lustra ne ok olony ahinya gi weche Ndiko; moko kuomgi to ne kia weche Ndiko chuth-chuth. Omiyo, Paulo nowuoyo kodgi e wi gik ma ne ging’eyo maber kaka nyak mogundho kod gik ma miyo chuny mor. Notiyo gi weche kod ranyisi ma jowinjone ne nyalo winjo e yo mayot.

12. Ere kaka inyalo fwenyo gima moro ng’ato kendo wuoyo kode e wi gino?

¹² Ti gi rieko mondo ing’e gik ma ji ohero e alworau kae to ilok yo ma ilendogo ka luwore gi chal margi. Ere kaka inyalo ng’eyo gik ma nyalo moro ng’ato ka pok ichako wuoyo kode kata ka pok idonjo e ode? Tem ng’eyo gik ma dhi nyime e alworano. Samoro ng’atno ni e puodho, kata osomo buk moro, kata oloso ndike, kata otimo gima chielo. Donge inyalo chako wuoyo kode e wi gima iyude kotimono, ka nyalore? (Joh. 4:7) Bende, yo ma ng’ato orwakorego nyalo fwenyoni gimoro kuome, kaka piny ma oaye, tich motimo, kata kit tugo mohero. Owadwa moro miluongo ni Gustavo wacho niya: “Nachako wuoyo gi rawera moro ma jahigni 19 ma norwako T-shirt mogorie jathum moro. Napenje gimomiyo norwako law mogorie jathumno. Nonyisa gimomiyo nohero jathumno.” Mbakawano nomiyo wachako puonjore Muma kode kendo sani en Janeno wadwa.”

13. Yo mane ma inyalo tiyogo mondo ichak puonjo ng’ato Muma?

 ¹³ Sama ng’ato oyie mondo ipuonje Muma, konye mondo oher puonjruok; nyise kaka puonjruok Muma nyalo konye ahinya. (Joh. 4:13-15) Kuom ranyisi, miyo moro norwako nyaminwa moro miluongo ni Poppy e ode ka nolendo. Ka ne Poppy odonjo e odno, noneno satifiket moro e kor ot ma ne nyiso ni miyono ne en profesa ma nolony e puonjo ji. Poppy nonyise ni wan bende wan-ga gi chenro mar puonjo ji Muma e utegi kod e chokruogewa. Miyono noyie puonjore Muma kendo nodhi e chokruok odiechieng’ ma noluwo. Bang’ kinde machuok, nodhi e chokruok mar alwora bende. Higa achiel bang’e, nobatise. Penjri ane kama: ‘Joma adokga limo oheroga ang’o? Be anyalo leronegi kaka wapuonjorega gi ji Muma e yo ma biro miyogi siso mar puonjruok?’

14. Ang’o ma inyalo timo mondo ichop e chuny japuonjre sama ipuonjori kode?

¹⁴ Kisechako puonjori gi ng’ato, ikri ne puonjruok ka puonjruok kiketo chal mar ng’atno kod gik mohero e pachi. Sama iikori ne puonjruok, yier ndiko ma ibiro somone, vidio ma ibiro nyise, kod ranyisi ma ibiro tiyogo e lerone adiera mag Muma. Inyalo penjori ni, ‘Gin weche mage ma abiro tiyogo mondo achop e chunye?’ (Nge. 16:23) E piny Albania, nyaminwa miluongo ni Flora ne puonjore gi dhako moro. Chieng’ moro, dhakono nonyise achiel kachiel niya: “Ok abi yie ngang’ ni ibiro chier ji.” Flora ne ok oyware kode. Owacho niya: “Nafwenyo ni mondo orwak puonjno, ne dwarore ni okwong ong’e Nyasaye ma chiwo genono e yo maber.” Kochakore chieng’no ka dhi nyime, e puonjruok ka puonjruok, Flora ne jiwoga ahinya kido mag Jehova kaka hera, rieko, kod teko. Bang’e, japuonjreno noyie ni ibiro chier joma otho, kendo sani en Janeno mar Jehova ma jakinda ahinya.

15. Ka luwore gi Tich Joote 17:16-18, gin timbe mage ma ne timore Athene e piny Grik ma nochando chuny Paulo, to ang’o momiyo ne ok ong’ado ni Jo-Athene ne ok nyal bedo jopuonjre Yesu?

¹⁵ Som Tich Joote 17:16-18. Paulo ne ok ong’ado ni joma ne ni Athene ne ok nyal bedo jopuonjre mana nikech dalagino nopong’ gi sanamu, timbe mag terruok, kod riekni mag dhano; bende, ne ok oweyo yalonegi wach mana nikech ne gijare. Ka ne Paulo pok obedo Jakristo, ne en ‘ja achaya, jasand ji, kendo ne okwiny.’ (1 Tim. 1:13) Mana kaka Yesu noneno ni Paulo ne nyalo bedo japuonjrene, e kaka Paulo bende ne oneno ni joma ne ni Athene ne nyalo bedo jopuonjre Yesu. To mano e gima notimore.​—Tich 9:13-15; 17:34.

16-17. Ang’o ma nyiso ni ng’ato ang’ata nyalo lokore ma bed japuonjre Yesu? Chiw ane ranyisi.

¹⁶ E kinde Jokristo mokwongo, ji ma kit ngimagi nopogore opogore nolokore mobedo jopuonjre Yesu. Ka ne Paulo ondiko ne Jokristo ma ne ni Korintho e piny Grik, nowacho ni moko kuomgi chon ne gin jokuoge kendo ne gitimo timbe mag anjawo. Kae to nomedo kama: “To koro oselwoku maler.” (1 Kor. 6:9-11) Be ninyalo neno joma kamago ka joma nyalo timo lokruok ma gibed jopuonjre Yesu?

¹⁷ E kindegi, nitie joma oikore timo lokruok moro amora mondo gibed jopuonjre Yesu. Kuom ranyisi, e piny Australia, Nyaminwa Yukina ma en painia makende oseneno gima kamano. Chieng’ moro, ka ne en kamoro ma itimoe ohala, noneno miyo moro mogoro tatoo e dende, kendo  lepe ne nyiso maler ni en ng’ama wuoyogo tek. Yukina wacho kama: “Nadikora mondi ka pok awuoyo kode, kae to nachako goyo mbaka kode. Nafwenyo ni nohero weche Muma kendo moko kuom tatoo ma ne nie dendego ne gin ndiko mogolo e bug Zaburi!” Miyono nochako puonjore Muma kendo biro e chokruoge. *

18. Ang’o momiyo ok onego wang’ad ne ji bura?

¹⁸ Be Yesu ne owacho ni cham noseikore ne keyo nikech ne oparo ni ji mang’eny ne dhi bedo jolupne? Ooyo ngang’. Ndiko ne osenyiso maler ni mana joma nok kende e ma ne dhi keto yie kuome. (Joh. 12:37, 38) Bende, Yesu ne nigi nyalo mar ng’eyo gima ne ni e chuny ji. (Mat. 9:4) Kata obedo ni ne otemo ahinya chopo e chuny joma noketo yie kuome, pod nolendo ne ng’ato ang’ata. Donge mano nyiso ni ok onego wang’ad ne joma odak e alworawa bura, to moloyo nikech ok wanyal ng’eyo gima nie e chunygi? Kar mano, tem matek mondo ine ji ka joma nyalo bedo jopuonjre Yesu. Jamisonari moro miluongo ni Marc ma nie piny Burkina Faso wacho kama: “Joma aparoga ni biro timo dongruok kinde mang’eny ok dhiga nyime gi puonjruok Muma. To joma aparoga ni ok nyal timo dongruok e ma timoga dongruok maber ahinya. Omiyo, asepuonjora weyo mondo roho mar Jehova e ma otaya.”

19. En paro mane monego wabedgo kuom joma ni e alworawa?

¹⁹ Alworawa nyalo nenore ka puodho ma cham pok oromoe keyo. Kata kamano, par gima Yesu nonyiso jopunjrene. Puothe osechiek, kendo giromo keyo. Ji nyalo timo lokruok ma gibed jopuonjre Yesu. Jehova neno joma kamago kaka “gik mabeyo ahinya.” (Hag. 2:7) Ka po ni waneno ji kaka Jehova kod Yesu nenogi, wabiro gombo ng’eyo kaka ne gipon kod gik ma morogi. Ok wabi nenogi kaka welo, to wabiro nenogi kaka joma chieng’ moro nobed owetewa gi nyiminewa.