1. Nyalo ma wan-go mar wuoyo noa kanye?

 NYALO mar wuoyo en mich mowuok kuom Nyasachwa ma jahera. Nochueyo Adam gi nyalo mar wuoyo kode. Ne en gi nyalo bende mar medo kit weche ma nonyalo tiyogo sama owuoyo. Notiyo gi nyalono e miyo le mopogore opogore nyinge. (Cha. 2:19) Nyaka bed ni nomor ahinya chieng’ ma nohango wuoyo gi dhano wadgi, ma ne en jaode ma jaber ahinya ma nyinge Hawa!​—Cha. 2:22, 23.

2. Nyalo mar wuoyo osetigo marach nade e ndalo machon kod e ndalowagi?

² Bang’ kinde machuok, chuech moko mag Jehova nochako tiyo marach gi nyalo mar wuoyo. Satan Jachien nowuondo Hawa, to miriambono nomiyo dhano duto odonjo e richo. (Cha. 3:1-4) Adam notiyo marach gi mich mar wuoyo kuom keto ketho e wi chiege kod Jehova. (Cha. 3:12) Kain notemo wuondo Jehova bang’ nego Habil owadgi. (Cha. 4:9) Bang’e, Lamek nyakwar Kain noloso wer ma ne nyiso kaka timbe gero nonya e ndalo ma nodakie. (Cha. 4:23, 24) To nade e ndalowagi? Josiasa wacho gik mochido e lela. Thoth vidio ma ji loso oting’o weche maricho ahinya. Bende, skunde kod kuonde tich opong’ gi weche mochido. Bedo ni ji tiyo gi weche motop ka gin agina thuolo, nyiso kaka piny ma wadakieni osekethore marach.

3. En ang’o monego watang’go, to ang’o ma wadwaro nono e sulani?

³ Ka ok watang’, wanyalo po ka wan be wachako tiyo gi weche maricho bang’ winjogi nyading’eny. Wan kaka Jokristo, dwaher timo gik ma moro Jehova, to mano oriwo gik mang’eny moloyo mana weyo wacho weche motop kende. Dwaher tiyo gi nyalowa mar wuoyo e pako Nyasachwa. E sulani, wadwaro nono kaka wanyalo timo kamano  (1) sama wan e tij lendo, (2) sama wan e chokruoge mag kanyakla, kod (3) sama wagoyo mbaka gi jowetewa. Mokwongo, we wanon ane gimomiyo Jehova dewo ahinya kit wuoyowa.

4. Ka luwore gi Malaki 3:16, ang’o momiyo Jehova dewo ahinya kit wuoyowa?

⁴ Som Malaki 3:16. Iparo ni ang’o momiyo Jehova ndiko e “kitap rapar” nyinge mag joma oluore kendo ma kit wuoyogi nyiso ni giparo nyinge? En nikech weche mwawacho nyiso gik manie chunywa. Yesu nowacho kama: “Gik mogundho e chuny e ma dhok wacho.” (Mat. 12:34) Gik ma wawacho nyalo nyiso okang’ mwaherogo Jehova. To Jehova dwaro ni joma ohere oyud ngima ma nyaka chieng’ e piny manyien mosingo.

5. (a) Weche ma wawacho otudore nade gi lamowa? (b) Kaka onyis e picha, en ang’o monego wang’e kuom weche ma wawacho?

⁵ Gik ma wawacho nyalo miyo Jehova oyie gi lamowa kata ooyo. (Jak. 1:26) Moko kuom joma ok ohero Nyasaye oheroga wuoyo mager, kendo lewgi opong’ gi sunga. (2 Tim. 3:1-5) Ok dwaher chalo gi joma kamago. Wadwaro ni weche ma wawacho omor chuny Jehova. Kata kamano, be Jehova nyalo bedo ma mor kodwa ka watiyo gi weche mang’won e chokruogewa mag Jokristo kata e tij lendo, to sama wan gi joodwa ma koro jo kanyakla ok nyal nenowa to watiyo gi weche mager?​—1 Pet. 3:7.

6. Kit wuoyo mar Kimberly nokelo nyak mane?

⁶ Sama watiyo gi mich mar wuoyo e yo maber, wanyiso ni wan joma lamo Jehova. Mano miyo jomamoko neno pogruok mantie “e kind ng’at ma tiyo ne Nyasaye kod ma ok tine.” (Mal. 3:18) Ne ane kaka gima kamano notimore ne nyaminwa moro miluongo ni Kimberly. * Nokete mondo otim tich moro kanyachiel gi jaklasgi moro e sekondari. Bang’ timo tijno, jaklasgino nofwenyo ni Kimberly nopogore gi nyithi skul wetene. Ne ok owuo marach e wi jomamoko, nong’won, kendo weche ma notiyogo bende ne  ler. Mano nomoro jaklasgino, kendo gikone nochako puonjore Muma. Jehova bedoga mamor ahinya sama oneno ka wawuoyo e yo ma miyo jomamoko gombo ng’eyo adiera!

7. Diher tiyo nade gi mich ma Nyasaye omiyi mar wuoyo?

⁷ Waduto dwaher ni wawuo e yo ma miyo Jehova duong’ kendo ma tego osiep manie kindwa gi Jokristo wetewa. Omiyo, wanonuru ane yore moko mwanyalo dhi nyime ‘ketogo ranyisi maber e wuoyo.’

8. En ranyisi mane ma Yesu noketonwa e yo ma nowuoyogo ka noyalo e piny ka?

⁸ Sama jomamoko ochwanyi, wuo mang’won kendo inyis luor. E kinde ma ne Yesu yalo e piny ka, nitie joma nohangone wach ni ne en jamadh divai, ng’at ma iye lach, ng’at ma tiyo gi teko jochiende, jaketh chik Sabato, kendo ng’at ma yanyo Nyasaye. (Mat. 11:19; 26:65; Luka 11:15; Joh. 9:16) To e ma Yesu ne ok odwokogi gi gero. Mana kaka Yesu, wan bende ok onego wadwok ji e yo mager sama giwuoyonwa marach. (1 Pet. 2:21-23) Adiera en ni rito lewwa e seche ma kamago ok yotga. (Jak. 3:2) Kare, en ang’o ma nyalo konyowa?

9. Sama ng’ato owuoknwa mager ka walendo, ang’o mwanyalo timo mondo kik wadwoke marach?

⁹ Sama wuon ot moro owuoyoni marach, tem ahinya kik iyi wang’ kode kata temo dwoke marach. Owadwa moro ma nyinge Sam wacho kama: “E seche kaka mago, atemoga ahinya mondo aket pacha kuom gimomiyo dwarore ni ng’atno owinj wach maber, kendo atemoga mondo anene kaka ng’ama nyalo lokore.” Seche moko i wuon ot nyalo wang’ mana nikech walime e seche ma ok owinjore kode. Sama wuon ot owuoknwa mager, wanyalo timo gima nyaminwa moro miluongo ni Lucia timoga. Lucia gologa lamo machuok kokwayo Jehova okonye bedo mokue mondo kik odwok wuon ot e yo moro amora marach. To mano e gima wan bende wanyalo timo.

10. Ka luwore gi 1 Timotheo 4:13, en ang’o monego watim?

¹⁰ Tim kinda mondo imed lony e puonjo. Kata obedo ni Timotheo ne en jalendo molony ahinya, pod ne dwarore ni odhi nyime timo dongruok. (Som 1 Timotheo 4:13.) Ang’o mwanyalo timo mondo wamed lony marwa e puonjo sama wan e tij lendo? Nyaka waikre maber. Riwruok mar oganda Jehova osemiyowa gige tich mang’eny ma nyalo konyowa bedo jopuonj molony. Nitie paro mang’eny mochiw e brosua mar Ket Chunyi Kuom Somo kod Puonjo kaachiel gi kidieny mar “Tiegri ne Tij Lendo” e Ngimawa  kod Tijwa Kaka Jokristo​—Chenro mar Chokruok. Be itiyoga maber gi parogo? Sama waikore maber ne tij lendo, mano miyo wawuoyo gi ji ka wan gi chir.

11. Ang’o ma Jokristo moko osetimo mondo gimed lony e puonjo?

¹¹ Yo machielo ma wanyalo bedogo jopuonj molony en rango kaka jomamoko puonjo, kae to wasum rieko kuomgi. Owadwa Sam ma nosewuo kuome motelo japenjorega gimomiyo owete gi nyimine moko puonjoga e yo molony ahinya. Otemoga nono yo ma gipuonjogo, kae to oluwo ranyisi margi. Nyaminwa moro ma nyinge Talia rangoga yo ma owete puonjogo sama gigolo twege mag ji duto. Timo kamano osekonye ng’eyo kaka onyalo chiwo dwoko e yo maber sama ji openje penjo moko e tij lendo.

12. Gin pek mage ma jomoko nigo?

¹² Waduto wanyalo miyo chokruogewa obed mamit ka wawer kanyachiel kendo chiwo paro moik maber. (Zab. 22:22) Nitie joma luor-luorga wer kama ji nitie kata chiwo paro e lela. Dibed ni in achiel kuom joma kamago? Ka en kamano, to kara inyalo yudo ber mathoth kinono gik mosekonyo jomamoko mondo gilo luoro ma gin-go.

13. Ang’o ma nyalo konyi mondo iwer gi chunyi duto e chokruok?

¹³ Wer gi chunyi duto. Sama wawero wendewa mag Pinyruoth, gombowa maduong’ onego obed pako Jehova. Nyaminwa moro ma nyinge Sara wachoga ni en ok en jawer mang’ula, kata kamano, doher pako Jehova gi wer. Nikech mano, oikorega maber ne wer sama pok odhi e chokruok mana kaka otimoga gi migepe mamoko. Oweroga wendego, kendo temo fwenyo kaka weche motigo otudore gi wach ma idhi wuoye e chokruok. Owacho kama: “Timo mano konyaga keto pacha kuom weche mag wer kar keto pacha kuom kaka awer.”

14. Ka in ng’ama luor-luor, ang’o ma nyalo konyi mondo ichiw paro e chokruok?

¹⁴ Chiw paro nyading’eny. Mano ok en gima yotga ahinya ne jomoko. Talia ma nosewuo kuome motelo wacho kama: “Aluor-luorga malich, en mana ni jomamoko ok nyal fwenyo mano mayot nikech dwonda opiega. Omiyo, chiwo paro ok yotnaga.” Kata kamano, luoro ma kamago ok mon-ga Talia chiwo paro. Seche motimoga ikruok ne chokruok, ong’eyoga ni paro mikwongo chiw e paragraf onego obed machuok kendo ma dwoko penjo achiel kachiel. Owacho kama: “Ng’eyo mano miyo abedo gadier ni paroga machuok, mayot,  kendo ma dwoko penjo achiel kachiel, e paro ma owete ma tayo migawo moro e chokruok bende diher ni ji ochiw.”

15. Ang’o monego wang’e e wi paro ma wachiwoga?

¹⁵ Kata mana Jokristo ma ok luor-luor, bende yudoga ka ok yotnegi chiwo paro e chokruok. Nikech ang’o? Nyaminwa moro ma nyinge Juliet wacho kama: “Seche moko aluorga chiwo paro nikech aneno ni paro ma adwaro chiwo yot ahinya kata ok dhi dwoko penjo e yo makare.” Kata kamano, ber ng’eyo ni Jehova morga gi paro ma wagolo kowuok e chunywa. * Owinjoga maber sama oneno ka watimo duto mwanyalo mondo wapake e chokruok kata obedo ni waluor-luor.

16. Gin weche mage ma ok onego wawachi?

¹⁶ Kik iwach weche mag “ayany.” (Efe. 4:31) Mana kaka osewach motelo, Jakristo madier ok onego oti gi weche mochido. Kata kamano, nitie weche moko mapile ma ok bor gi ayany kendo onego watang’ kodgi. Kuom ranyisi, onego watang’ ahinya kik wati gi weche ma ok kare e pimo ogendni moko, dhoudi moko, kata pinje moko. Ok dwaher ni weche ma wawacho ochwany joma moko. Owadwa moro wacho kama: “Nitie seche ma asetiyo gi angera moko ma aparo ni gin agina weche mapile, to kare chutho-chutho nachwanyo jomoko. Kuom higni mang’eny, jaoda osebedo ka konya fwenyo sama awacho gimoro mochwanye kata mochwanyo jomamoko.”

17. Ka luwore gi Jo-Efeso 4:29, ere kaka wanyalo jiwo jomamoko?

¹⁷ Ti gi weche ma jiwo jomamoko. Pwo joweteni kar jarogi kata ng’ur. (Som Jo-Efeso 4:29.) Nitie gik mang’eny ma ne nyalo miyo Jo-Israel obed mamor kendo gigo ne Jehova erokamano, kata kamano, gin ne gisiko ka ging’ur ang’ura. Ng’ama ohero ng’ur nyalo miyo jowetene bende ochak timo kamano. Kuom ranyisi, ji apar kende ma nokelo ripot marach nomiyo ‘Jo-Israel duto ochako ng’ur ne Musa.’ (Kwan 13:31–14:4) Pwoch to nyalo miyo jomamoko obed mamor. Kuom ranyisi, onge kiawa ni mon ma ne dhiga jiwo nyar Jeftha kendo pwoye nomiyo obedo gi chir mar dhi nyime makore gi migape. (Bura 11:40) Sara ma nosewuo kuome motelo wacho kama: “Sama wapwoyo jomamoko, wamiyo gineno ni gin bende kare Jehova oherogi kendo gin gi  kama gimako e riwruok mar ogandane.” Kuom mano, manyga thuolo mag pwoyo joweteni.

18. Ka luwore gi Zaburi 15:1, 2, ang’o momiyo nyaka wawach adier, to mano oriwo timo ang’o?

¹⁸ Wach adier. Ok wanyal moro Jehova ka ok wawachga adier. Osin gi kit miriambo duto. (Nge. 6:16, 17) Kata obedo ni ji mang’eny e ndalowagi neno miriambo mana kaka gima pile, wan to wamakore gi paro ma Jehova nigo e wachno. (Som Zaburi 15:1, 2.) Ok watang’ mana gi miriambo ma achiel kachiel kende, to watang’ bende gi weche mag oyiem ma nyalo miyo ng’ato opar ni gimoro en kama to kare ok en kamano.

19. En ang’o machielo monego watang’go?

¹⁹ Tang’ gi kuoth. (Nge. 25:23; 2 The. 3:11) Juliet ma osewuo kuome motelo lero kaka kuoth hinyega. Owacho kama: “Chiko ita ne weche mag kuoth nyosoga chunya, kendo miyo koro ok agen ng’at ma kuothono. Kuom adier, dang’e nade ka sama aonge bute an bende obiro kuodha gi jomamoko?” Kineno ka mbaka moro ochako lokore kuoth, tem loko wach miwuoye mondo uwuo kuom gimoro maber.​—Kol. 4:6.

20. Ing’ado e chunyi ni ibiro dhi nyime timo ang’o gi mich mar wuoyo?

²⁰ Nikech wadak e piny ma ji ohero wacho weche maricho, nyaka watem matek mondo weche ma wawacho omor Jehova. Par ni nyalo mar wuoyo en mich mowuok kuom Jehova, kendo odewo ahinya kaka watiyo gi michno. Obiro guedho kinda ma watimo mondo wati maber gi nyalo mar wuoyo sama wan e tij lendo, sama wan e chokruogewa mag kanyakla, kod sama wagoyo mbaka gi jomamoko. E kinde mabiro ka koro Jehova osegolo piny marachni, tiyo gi nyalo mar wuoyo e miyo Jehova duong’ biro bedo mayot moloyo sani. (Juda 15) Sama warito kinde ma jaberno, ng’ad e chunyi ni ibiro dhi nyime moro chuny Jehova gi ‘weche ma a e dhogi.’​—Zab. 19:14.