1. Ere kaka wuoyi moro matin nonyiso ni ne en gadier kuom geno mar chier?

 WUOYI moro miluongo ni Matthew nigi tuo moro marach mosemiyo oyang’e nyading’eny. Ka ne ojahigni abiriyo, en kaachiel gi joodgi ne gineno program moro mar JW Broadcasting^®. E giko programno, ne nitie wer moro makende ma vidione nyiso kaka ji rwako wedegi kod osiepegi moa chier. b Bang’ ka ne gisetieko neno programno, Matthew nomako lwet wuon-gi gi min-gi monyisogi niya: “Mama, baba! Kata ka atho, ibiro chiera. Omiyo, beduru abeda gi geno. Ang’eyo ni wabiro romo kendo.” Temie paro kaka jonyuolgo nowinjo e chunygi bang’ neno kaka wuodgi ne ni gadier ni chier biro betie!

2-3. Ang’o momiyo ber ka waparo matut kuom geno mar chier?

² Ber ka kinde ka kinde wakawo thuolowa mondo wapar matut e wi singo ma Muma chiwo ni ibiro chier jomotho. (Joh. 5:28, 29) Nikech ang’o? En nikech ok wang’eyo sama tuo moro marach nyalo makowa ma watho, kata sama osiepwa kata watwa moro nyalo tho apoya. (Ekl. 9:11; Jak. 4:13, 14) Geno mar chier nyalo konyowa nano sama waromo gi weche ma kamago. (1 The. 4:13) Muma nyisowa ni Wuonwa manie polo ong’eyowa maber kendo oherowa ahinya. (Luka 12:7) Jehova Nyasachwa ong’eyowa maber, kendo mano e momiyo obiro chierowa ka pachwa kod kitwa gin mana ma ne wathogo. To mano kaka Jehova oherowa ahinya, kendo osemiyowa thuolo mar dak nyaka chieng’ kuom chierowa kata ka watho!

³ E sulani, wabiro kwongo nono gimomiyo wanyalo bedo gadier ni chier biro betie. Kae to wabiro wuoyo e wi sigana  moro manie Muma mogolie weche mag ndiko ma tayo sulani. Wechego gin: “Owadu biro chier.” (Joh. 11:23) To mogik, wabiro neno kaka wanyalo tego yiewa kuom geno mar chier.

4. Mondo waket yiewa kuom singo moro, en ang’o ma nyaka wabedgo gadier? Chiw ane ranyisi.

⁴ Mondo waket yiewa kuom singo moro, dwarore ni wabed gadier ni ng’at mochiwo singono nigi gombo kod teko mar chopo singono. Wati ane gi ranyisi moro e lero wachno. Wawach ni yamo moro mager oketho odi, kae to osiepni moro singoni kama: ‘Abiro konyi loso odini.’ Osiepnino wachoga adier, kendo in bende ineno ni ogombo konyi. E wi mano, nikech en gi lony e weche mag gedo kendo en gi gige gedo, mano miyo ibedo gadier ni en gi nyalo mar konyi. Omiyo, iyie gi singoneno. To koro nade singo ma Nyasaye miyowa ni obiro chiero jomotho? Be en adier ni ogombo chiero jomotho? To be en gi teko mar chopo singono?

5-6. Ang’o momiyo wanyalo bedo gadier ni Jehova gombo chiero jomotho?

⁵ Be Jehova gombo chiero jomotho? Onge kiawa ni ogombo timo kamano. Notayo jondik Muma mopogore opogore mondo ondik weche e wi singo mar chiero jomotho. (Isa. 26:19; Hos. 13:14; Fwe. 20:11-13) Bende, kinde duto Jehova chopoga singoge. (Jos. 23:14) Jehova gombo ahinya chiero jomotho mondo gibed mangima kendo. Ang’o momiyo wanyalo wacho kamano?

⁶ Parie weche ma Ayub nowacho. Ne en gadier ni kata kotho, Jehova biro chiere nikech ogombo ahinya nene kongima kendo. (Ayub 14:14, 15.) Jehova gombo ahinya chiero jotichne duto mosetho. Ogombo ahinya neno ka gingima kendo ka gimor. To nade ji tara gi tara ma notho ka pok giyudo thuolo mar puonjore adiera e wi Jehova? Nyasachwa ma jahera gombo chierogi gin bende. (Tich 24:15) Odwaro ni giyud thuolo mar bedo osiepene mondo gidag nyaka chieng’ e piny. (Joh. 3:16) Kuom adier, Jehova gombo chiero jomotho.

7-8. Ang’o momiyo wanyalo bedo gadier ni Jehova nigi nyalo mar chiero jomotho?

⁷ To be Jehova nigi teko mar chiero jomotho? Ee, en-go! En e “Jal Manyalo Duto.” (Fwe. 1:8) En gi teko moloyo jasigu moro amora, moriwo nyaka tho. (1 Kor. 15:26) Wachno tegowa kendo jiwowa ahinya. Par ane ranyisi mar Nyaminwa Emma Arnold. En kaachiel gi joodgi, ne giromo gi tembe madongo e kinde Lweny mar Ariyo mar Piny Ngima. Mondo noho nyare ma osiepene notho e kembe ma Jo-Nazi ne tueyoe ji, nonyise kama: “Ka po ni jomotho ok bi chier, to mano nyiso ni tho nigi teko moloyo Nyasaye. To mano ok en adier.” Kuom adier, onge gima nyalo bedo gi teko moloyo Jehova! Nyasaye ma nyalo duto e ma nochueyo ngima kendo en gi nyalo mar dwoko ngima ne jomotho.

⁸ Wach machielo ma miyo wanyalo bedo gadier ni Nyasaye nigi teko mar chiero jomotho en ni onyalo paro gik moko duto. Oluongoga sulwe ka sulwe gi nyingegi. (Isa. 40:26) Bende, onyalo paro joma osetho. (Ayub 14:13; Luka 20:37, 38) Onyalo paro kata weche matindo tindo e wi joma obiro chiero, moriwo nyaka kitgi, ngimagi, kod pachgi.

9. Ang’o momiyo in gi yie ni Jehova biro chopo singone mar chiero jomotho?

 ⁹ Nenore maler ni wanyalo keto genowa kuom singo ma Jehova chiwo ni obiro chiero jomotho, nikech wang’eyo ni ogombo timo kamano kendo en gi teko mar chopo singono. Ne ane wach machielo ma miyo wanyalo bedo gadier ni Jehova biro chopo singono. Jehova osegachiero jomotho. E kinde ma ne indiko Muma, nomiyo ji mopogore opogore teko mar chiero jomotho, moriwo nyaka Yesu. Wane ane achiel kuom joma Yesu nochiero e Johana sula mar 11.

10. Ang’o ma notimore ka ne Yesu lendo e alwora mar Jordan, to ang’o ma notimo bang’ winjo wachno? (Johana 11:1-3)

¹⁰ Som Johana 11:1-3. Temie paro gik ma notimore e dala mar Bethania e giko higa mar 32. Nitie osiepe Yesu moko ma nohero ahinya e dalano. Osiepenego ne gin Lazaro, kod nyiminene ariyo ma gin Maria kod Maritha. (Luka 10:38-42) Kata kamano, tuo moro nogoyo Lazaro, kendo nyiminene nochako bedo maluor. Ne gioro joote mondo odhi onyis Yesu wach tuo Lazaro. Noyudo Yesu ni loka Jordan kama ne nyalo kawo ng’ato wuodh ndalo ariyo mondo e ka ochop Bethania. (Joh. 10:40) Gima lit en ni Lazaro notho e seche ma jootego bende nochopo ir Yesu. Kata obedo ni Yesu nong’eyo ni osiepne nosetho, pod nobedo loka Jordan kuom odiechienge moko ariyo, kae to e ka nochako wuoth mar dhi Bethania. Omiyo, ka Yesu nochopo Bethania, noyudo ka Lazaro osetho kuom odiechienge ang’wen. Yesu ne dwaro timo gimoro ma ne dhi kelo ber ne osiepene kendo kelo duong’ ne Nyasaye.​—Joh. 11:4, 6, 11, 17.

11. Ang’o ma siganani puonjowa e wi osiepe?

¹¹ Nitie puonj moro ma siganani puonjowa e wi osiepe. Par ane wachni: Ka ne Maria gi Maritha ooro ote ne Yesu ni Lazaro tuo, ne ok gikwaye mondo odhi Bethania, to ne ginyise mana ni osiepne ma nohero ahinya tuo. (Joh. 11:3) Ka ne Lazaro otho, Yesu ne nyalo kata chiere ma ok ochuno ni odhi Bethania. Kata kamano, nodhi Bethania mondo obed gi osiepene ma ne gin Maria gi Maritha. Be in-ga gi osiepni moro ma nyalo konyi kata ka ok ikwaye kony? Mano nyiso ni inyalo gene e ‘odiechieng chandruok.’ (Nge. 17:17) Mana kaka Yesu, wan bende dwaher bedo osiepe ma kamago! Koro waneuru gima notimore bang’ mano.

12. Ang’o ma Yesu nosingo ne Maritha, to ang’o momiyo mano ne ok en singo manono? (Johana 11:23-26)

¹² Som Johana 11:23-26. Ka ne Maritha owinjo ni Yesu ne ni machiegni gi Bethania, nowuok mondo odhi oromne. Ka nochopo ire, nonyise niya: “Ruoth, ka dine bed ni in kae, owadwa dine ok otho.” (Joh. 11:21) En adier ni Yesu ne nyalo chango Lazaro. Kata kamano, Yesu ne dwaro timo gimoro makende ahinya. Nowacho ne Maritha niya: “Owadu biro chier.” Bende, nowacho ne Maritha gimomiyo nonego obed gi yie motegno kuom chier, konyise niya: “An e chier kendo an e ngima.” Ee, Nyasaye nosemiyo Yesu teko mar chiero jomotho. Kinde moko motelo ne ma, Yesu nosechiero nyako  moro matin ma e ka noa tho, kendo nosechiero ng’at moro e odiechieng’ ma ng’atno nothoe. (Luka 7:11-15; 8:49-55) Kata kamano, be nonyalo chiero ng’at ma nosetho kuom odiechienge ang’wen, kendo ma ringrene nosechako top?

13. Ka luwore gi Johana 11:32-35, ang’o ma Yesu notimo bang’ neno Maria gi jomamoko ka ywak? (Ne picha bende.)

¹³ Som Johana 11:32-35. Par ane weche ma notimore bang’ mano. Maria ma bende en nyamin Lazaro, nowuok mondo odhi orom ne Yesu. En bende nonwoyo mana weche ma nyamin-gi nosenyiso Yesu niya: “Ruoth, ka dine bed ni in kae, owadwa dine ok otho.” Maria kod jomamoko nokuyo ahinya. Chuny Yesu nochandore ahinya bang’ neno kaka Maria kod jomamoko ne ywak. Nikech Yesu ne winjo lit ahinya ne osiepenego, pi wang’e nochuer. Yesu ong’eyo maber kaka wawinjoga malit sama watwa kata osiepwa moro otho. Kuom adier, ogombo golo gik ma miyo wachueroga pi wang’wa!

14. Ang’o ma wanyalo puonjore kuom Jehova e wi gima Yesu notimo ka noneno Maria ka ywak?

¹⁴ Gima Yesu notimo ka noneno Maria ka ywak puonjowa ni Jehova en Nyasaye ma winjoga malit sama wachandore. Ang’o momiyo wanyalo wacho kamano? Mana kaka ne waneno e sula mokalo, Yesu luwoga ranyisi mar Wuon-gi e yo monenogo gik moko kod kaka owinjo e chunye. (Joh. 12:45) Omiyo, sama wasomo ni Yesu nowinjo malit ka noneno kaka osiepene nokuyo, mi en bende oywak, wanyalo wacho ni Jehova bende winjoga malit sama oneno pi wengewa ka chuer nikech kuyo. (Zab. 56:8) Donge mano chwali mondo imed sudo machiegni ahinya gi Nyasachwa ma jahera?

15. Ka luwore gi Johana 11:41-44, ang’o ma notimore e dho liend Lazaro? (Ne picha bende.)

¹⁵ Som Johana 11:41-44. Yesu nochopo e liend Lazaro kendo nowacho ni ogol kidi moumgo liendno. Maritha notemo kwedo wachno kowacho ni nyaka bed ni koro ringre Lazaro ne ng’ue marach. Yesu nowachone niya: “Donge asewachoni ni ka iyie to inine duong’ mar Nyasaye?” (Joh. 11:39, 40)  Yesu nong’iyo polo kendo nolemo. Nodwaro ni Jehova e ma oyud duong’ kuom gima ne dwaro timore. Yesu nokok gi dwol maduong’ kowacho niya: “Lazaro, wuog oko!” Lazaro nowuok e liel ka ngima! Yesu notimo gima jomoko ne paro ni ok nyal timore.​—Ne weche moler e Study Bible e Johana 11:17.

16. Ere kaka weche ma yudore e Johana sula mar 11 medo tego yiewa kuom geno mar chier?

¹⁶ Weche ma notimore e Johana sula mar 11 medo jiwo yiewa kuom geno mar chier. E yo mane? Par ni Yesu nosingo ne Maritha niya: “Owadu biro chier.” (Joh. 11:23) Mana kaka Wuon-gi, Yesu gombo chiero jomotho, kendo en gi teko mar timo kamano. Pi wang’e ma nochuer nonyiso ni ogombo ahinya golo tho kod kuyo ma tho keloga. Bende, ka ne Lazaro owuok e liel, Yesu nonyiso ni en gi teko mar chiero jomotho. Par bende ni Yesu nopenjo Maritha niya: “Donge asewachoni ni ka iyie to inine duong’ mar Nyasaye?” (Joh. 11:40) Wan gi gik mang’eny ma miyo wabedo gadier ni singo mar chier biro chopo. Omiyo, ang’o ma wanyalo timo mondo wamed bedo gi yie motegno kuom singono?

17. Ang’o monego waket e paro sama wasomo sigand joma nochier ma Muma wuoyo kuomgi?

¹⁷ Som weche motudore gi chier ma nosetimore, kendo ipar matut kuomgi. Muma wuoyo kuom ji aboro ma nochier mondo odag e piny ka. c Donge inyalo puonjori e wi moro ka moro kuomgi? Sama itimo kamano, ket e paro ni joma nochiergo ne gin dhano madier. Moko kuomgi ne gin chwo, mon, kod nyithindo. Non puonj minyalo yudo kuom chier ma notimorego. Par kaka moro ka moro kuomgi nyiso kaka Nyasaye gombo chiero jomotho, kendo kaka en gi teko mar timo kamano. E wi mago duto, par matut e wi chier makende ma notimore mar Yesu. Par ni ji mang’eny nonene bang’ chierne, kendo mano miyo wamedo bedo gadier kuom geno mar chier ​—1 Kor. 15:3-6, 20-22.

18. Ang’o ma nyalo konyi yudo ber chuth kuom wendewa ma wuoyo e wi chier? (Ne weche moler piny.)

¹⁸ Winj wendewa ma wuoyo e wi geno mar chier, kendo iwer wendego. d (Efe. 5:19) Wendego miyo wamedo tego yiewa kuom geno mar chier, kendo gikonyowaga bedo mamor gi genono. Winjgiuru kendo upuonjru werogi. Wuouru kuom weche mag wendego e lamo maru mar joot. Tem imak weche mag wendego gi wiyi mondo gidonj e pachi kod chunyi. Kae to sama iromo gi wach moro ma nyalo keto ngimani kama rach, kata sama watni kata osiepni moro otho, roho mar Jehova biro konyi paro wendego kendo gibiro hoyi ahinya.

19. Gin weche kaka mage ma wanyalo paro e wi chier? (Ne sanduk ma wiye wacho ni, “ Diher ni Ibi Ipenjgi Penjo Mage?”)

¹⁹ Ti gi nyaloni mar paro. Jehova osemiyowa nyalo mar paro kaka ngimawa biro chalo e piny manyien. Nyaminwa moro nowacho kama: “Asetiyo gi thuolona mang’eny e paro ka an e piny manyien, kendo ka ang’weyo maupe mopogore opogore e Paradiso.” Temie paro kiromo gi chwo gi mon mopogore opogore ma ne onyiso yie motegno miwuoyo kuomgi e Muma. En ng’ano migombo romogo ahinya e piny manyien? Gin penjo mage ma diher ni ibi penje? Parie ka iromo gi wedeni kod osiepeni mosetho! Ibiro nyisogi weche mage kuromo aroma ni i? Parie kaka ubiro kwakoru ka pi wengeu mag mor chuer!

20. Ang’o ma wang’ado e chunywa ni wabiro dhi nyime timo?

²⁰ To mano kaka wagoyo erokamano ne Jehova kuom geno mar chier! Wanyalo bedo gadier ni singono biro chopo nikech Jehova gombo chiero jomotho, kendo en gi teko mar timo kamano. Wang’aduru e chunywa ni wabiro dhi nyime tego yiewa kuom geno ma jaber mar chier. Ka watimo kamano, wabiro dhi nyime sudo machiegni ahinya gi Nyasachwa mosingo ne ng’ato ka ng’ato kuomwa niya: ‘Osiepeni kod wedeni mihero mosetho, biro chier!’