E wi wachni, Jokristo mokendore nyaka non kaka IUD tiyo kaachiel gi puonj mag Muma motudore gi wachno. Bang’ nono wechego, onego gitim yiero mabiro miyo gibed gi chuny maler e nyim Nyasaye.

Jehova nochiko Adam gi Hawa kaachiel gi Noa gi joode niya: “Nyuoluru, kendo medreuru.” (Cha. 1:28; 9:1) Muma ok nyiswa ka be chikno omako Jokristo. Omiyo, joma okendore e ma biro yiero yor komo nyuol ma gibiro tiyogo mondo ging’e ni gibiro bedo gi nyithindo adi kata ni gibiro nyuologi karang’o. Gin weche mage ma onego gipar?

Jokristo onego onon yo moro amora mar komo nyuol ka gitiyo gi puonj manie Muma. Kuom mano Jokristo ok bi neno golo ich kaka yo mar komo nyuol. Golo ich ok winjre kata matin gi gima Muma wacho e wi miyo ngima luor. Jokristo ok bi yie ketho ngima mar nyathi ma ose mak ichne. (Wuok 20:13; 21:22, 23; Zab. 139:16; Yer. 1:5) To nade tiyo gi IUD?

Wachno ne osewuoye e The Watchtower mar Mei 15, 1979 (ite mar 30-31). E kindego, IUD ne en plastik moro matin ma ne isoyo e ofuko mar nyuol mondo dhako kik mak ich. Sulano nowacho ni ne ok ong’ere maber kaka IUD ne tiyo. Lakteche mang’eny ne wacho ni ka oseket IUD ei ofuko mar nyuol, ne nitie kaka ogeng’o tong dichwo kik chop kama tong dhako nitie mondo kik omak ich. Ka tong dichwo kod mar dhako ok oromo mano nyiso ni dhako ok omako ich.

 Kata kamano ne nitie gik manyiso ni tong’go pod ne nyalo romo ma chak loso nyathi. Tong’ moseromogo nyalo dongo e bad ofuko mar nyuol kata onyalo sudo nyaka e ofuko mar nyuol. Kochopo e ofuko mar nyuol IUD biro mone dhi nyime dongo e ofuko kanyo. Ketho ngima nyathi ma osechako dongo romre aroma gi golo ich. Sulano notieko ka wacho niya: “Jakristo madier maparo tiyo gi IUD onego onon weche kaka mago e yo matut kotiyo gi puonj mag Muma manyiso kaka ngima en gima duong’ e wang’ Nyasaye.”​—Zab. 36:9.

Kata kamano, chakre higa mar 1979 ka ne ondik sulano, nitie dongruok mang’eny mosetimore e weche mag thieth kod sayans.

Nitiere kit IUD ariyo mopogore ma ji tiyogo. Achiel kuomgi en man gin copper kendo ji mang’eny e piny Amerka nochako tiyo kode e higa mar 1988. E wi mano, IUD ma nigi hormone nochak tigo e higa mar 2001. IUD ariyogo tiyo nade?

IUD ma nigi copper: Mana kaka ne osewach motelo, IUD miyo tong dichwo ok kal ofuko mar nyuol machop e tong dhako. E wi mano, IUD ma nigi copper chalo kaka sum ma nego tong dichwo. * IUD ma nigi copper bende kelo lokruoge moko e ofuko mar nyuol.

IUD ma nigi hormone: IUD machielo en ma nigi hormone machal gi ma yudore e yedhe ma imwonyo mag komo nyuol. IUD ma kamano keto hormone e ofuko mar nyuol. Nenore ni IUD ma nigi hormone dino ne tong mon moko mondo kik wuogi. Omiyo, sama tong’ ok owuok e ofuko mating’o tong’, mano nyiso ni dhako ok bi mako ich. IUD ma kamago bende miyo ofuko mar nyuol bedo ma rep rep. * E wi mano, omiyo gik machalo othinyo manie dho ofuko mar nyuol bedo mopoto, to mano miyo tong dichwo ok kal duong’ mar dhako nyaka e ofuko mar nyuol. Magi gin gik momedore ma timorega sama oket IUD molos gi plastik e ofuko mar nyuol.

Mana kaka waseneno, kit IUD ariyogo kelo lokruoge moko e ofuko mar nyuol. To nade ka tong dhako oromo gi mar dichwo ma dhakono omako ich? Obiro dhi e ofuko mar nyuol to mak mana ni ok obi moko kanyo ka ofukono ok oikore maber. Mano biro miyo ich mosemakno okethre kapok ochako dongo. Gima kamano ok timrega ahinya mana kaka bende ok timrega ne joma tiyo gi yedhe ma imwonyo mag komo nyuol.

Omiyo onge ng’at ma nyalo wacho gadier ni IUD ma nigi copper kata ma nigi hormone nyalo mono tong dichwo gi mar dhako kik rom. Kata kamano, josayans wacho ni kaluwore gi yo molosgo IUD kod kaka gitiyo, tek ahinya mondo ng’at ma tiyo gi IUD omak ich.

Jokristo mokendore ma paro mar tiyo gi IUD onego owuo gi laktar molony mondo okonygi ng’eyo IUD ma yudore alworagi kaachiel gi ber kod chandruok ma ginyalo kelo ne ng’at ma dhako. Jokristo mokendorego ok onego oyie ne ng’ato ang’ata moriwo nyaka laktar mondo oyiernegi gima onego gitim. (Rumi 14:12; Gal. 6:4, 5) Mano yiero ma margi giwegi. Onego gitim yiero ma biro miyo gimor Nyasaye kendo ma biro miyo gidong’ gi chuny maler e nyim Nyasaye.​—Pim gi 1 Timotheo 1:18, 19; 2 Timotheo 1:3.