WECHEGO ne ochakore nade? We alernu. Ne onyuola Julai tarik 29, 1929, kendo ne adongo e gweng’ moro manie provins mar Bulacan e piny Philippines. Ne ok wamewo omiyo ne wadak e ngima mayot. Lweny ne otugore ka ne an rawera. Jolweny mag Japan ne omonjo piny Philippines. Kata kamano, ne ok gichopo e gweng’wa nikech ne en gweng’ mosokore. Ne waonge redio, TV, kod gaset omiyo ne wawinjo wach lweny mana e dho ji.

Ne wan nyithindo aboro, to an e ma ne nyathi mar ariyo. Kwarwa gi dawa ne okawa mondo adag kodgi ka ne an jahigni aboro. Kata obedo ni ne wan Jo-Katholik, kwarwa ne ok kwed dinde mamoko omiyo, ne okawoga buge mag dinde mamoko ma osiepene ne miye. Anyalo paro ni notang’ona buge moko miluongo ni Protection, Safety, kod Uncovered ma ne ondik e dho Tagalog * kaachiel gi Muma. Nahero somo Muma, to ahinya ahinya buge ang’wen mag Injili. Somo bugego nomiyo aikora luwo ranyisi mar Yesu.​—Joh. 10:27.

Jolweny mag Japan ne owuok e pinywa e higa mar 1945. E kindeno, jonyuolna nowacho ni mondo adog pacho. Kwarwa nojiwa mondo adhi, omiyo ne adhi.

Mapiyo bang’ mano e dwe mar Desemba, higa mar 1945, Joneno mag Jehova moko ma wuok e taon mar Angat ne obiro lendo e gweng’wa. Janeno moro ma hike oniang’ matin nobiro e odwa ma oleronwa gima Muma wacho e wi “ndalo mag giko.” (2 Tim. 3:1-5) Ne onyisowa ni mondo wadhi e puonjruok Muma ma ne idhi tim e gweng’ moro man machiegni. Jonyuolna ne ok odhi an to ne adhi. Joma ne obiro ne gin ji ma dirom 20 kendo moko kuomgi ne penjo penjo mag Muma.

Nikech gik ma ne giwuoye ne ok donjna ne ang’ado mar wuok. To ka ne adwa wuok ni i, ne gichako wero wend Pinyruoth. Wendno ne odonjona ma kata koro wach dhi ne awerago. Bang’ wer  kod lemo ji duto ma ne obiro e chokruogno ne ogwel mondo obi e chokruok ma ne idhi itim e taon mar Angat chieng’ Jumapil ma luwo.

Thothwa ne owuotho kilomita 8 ka wadhi e dala ng’at moro miluongo ni Cruz. Ji 50 ne obiro kendo gima nomora en ni nyaka nyithindo matindo ne golo paro e wi puonj moko matek ahinya mag Muma. Bang’ dhi e chokruok nyadinwoya, Owadwa Damian Santos ma ne en painia kendo ma chon ne en meya nogwela mondo adhi anind e odgi. Ne wawuoyo e wi Muma otieno mangima.

E kindego, thothwa ne itiso mapiyo bang’ yie gi puonj mag Muma. Bang’ dhi e chokruoge mana kuom kinde moko matin, owete ne openja an kaachiel gi jomamoko niya: “Be duher ni mondo obatisu?” Ne adwokogi ni “Daher.” Nang’eyo ni ne adwaro ‘tiyone Ruodhwa ma en Kristo.’ (Kol. 3:24) Ne wadhi e aora moro ma ne ni machiegni kanyo kendo ne otiswa gi nyawadwa ma ne wan-go tarik 15 dwe mar Februar, 1946.

Nikech koro ne wan Jokristo ma osebatisi, ne wang’eyo ni nyaka ne walend ma ok wabare mana kaka Yesu ne otimo. Timo kamano ne ok omoro babawa omiyo ne onyisa niya, “Pod itin ma onge gima iyalo. E wi mano, nyumi e aora ok nyis ni koro in jayalo.” Nanyise ni Nyasaye e ma dwaro ni mondo wayal wach maber mar Pinyruoth. (Mat. 24:14) Kae to namedo wacho niya, “Nyaka atim mana kaka asesingora ne Nyasaye.” Mano e odiechieng’ ma babawa ne onyisae weche ma ne asewacho e chak sulani. Ne oramo mar geng’a mondo kik ayal. Mano e kinde ma nahango weyo gik moko chien mondo achak tiyone Nyasaye.

Cruz kaachiel gi joode ne orwaka mondo adag kodgi e taon mar Angat. Ne gijiwa an kaachiel gi nyargi matin miluongo ni Nora mondo wabed jopainia. Waduto ne wachako bedo jopainia Novemba 1, 1947. Nora nodhi lendo e taon machielo to an nadhi nyime lendo e taon mar Angat.

E higa mar adek ka ne an painia owadwa Earl Stewart ma ne owuok e Bethel nogolo twak ne ji mokalo 500 e ot moro maduong’ ma ne nitie e taon mar Angat. Ne ogolo twak gi Kisungu kae to aloko, bang’ golo twagno ne anyiso jowinjo weche ma ne owacho gi dho Tagalog. Ne adhi skul mana kuom higni abiriyo kende, en mana ni ne ipuonjowaga gi Kisungu. Gima chielo ma ne okonya ng’eyo Kisungu en ni bugewa ma lero Muma e dho Tagalog ne tin ahinya. Omiyo, nasomoga bugego gi Kisungu. Kuom mano, ne aseng’eyo Kisungu ma ne nyalo miyo alok twagno kaachiel gi twege mamoko.

E odiechieng’ ma ne aloko twag Owadwa Stewart, ne onyiso kanyakla ma ne antiere ni ofis ne dwa gwelo owete moko ariyo ma gin jopainia mondo odhi oti e Bethel. Owetego ne dhi tiyo e Bethel ka jomisonari odhi e chokruok mar Theocracy’s Increase Assembly ma ne otim New York, Amerka e higa mar 1950. Ne an achiel kuom owete ma ne ogwel. Ne achako aweyo kama ne aseng’iyogo mondo adhi ati Bethel.

Ne achopo Bethel Jun 19, 1950, mondo achak migawo manyien. Bethel ne en ot moro maduong’ kendo machon ma ne oger e puodho mar eka ariyo gi nus kendo yiende ne olwore. Owete ma dirom apar gariyo ma ne pok okendo ne tiyo e Bethel kanyo. Ne amondo tiyoga e jikon okinyi mang’ich. Kae to chakre sa adek okinyi ne adhiga goyo lewni pas. To mago bende e tije ma ne atimoga bang’ lanch. Nadhi nyime tiyo e Bethel kata mana bang’ ka jomisonari osea e chokruok ma ne gidhiye. Ne aboyoga gasede ma ne ioro ne ji, ne achanoga kwayo mag joma dwaro ni oornegi gasede, kendo ne atiyo kaka jarwak welo. Ne atimo gimoro amora ma ne onyisa ni mondo atim.

E higa mar 1952, an kaachiel gi owete moko auchiel ne wamor ahinya ka ne ogwelwa mondo wadhi e Skul mar Gilead klas mar 20. Thoth gik ma ne waneno e piny Amerka ne nyien kendo ne gin gik ma ne ok wang’iyogo. Gigo ne opogore ahinya gi gik ma ne anenoga e gweng’wa.

Kuom ranyisi, ne nyaka wapuonjre tiyo gi gik mopogore opogore mag ot kod sende ma ne ok wang’iyogo. To kata mana chal mar kor lwasi bende  nopogore ahinya! Chieng’ moro ka ne achiewo gokinyi ma awuok oko, ne ayudo ka piny otho rachar. Mano e kinde ma ne ahango neno baraf. Ne ayudo ni kare ong’ich matamre gi nono!

Kata kamano, tiegruok e skund Gilead ne ber ahinya ma kata lokruoge ma ne ayudogo ne ok chalna gimoro. Jopuonj ne tiyo gi yore mag puonjo ma ne chopo e chunywa. Ne opuonjwa timo nonro e yo matut sama wasomo. Tiegruok ma ne ayudo Gilead nokonya timo dongruok e wach Nyasaye.

Bang’ tieko skul, ne ayudo migawo mar bedo painia makende e alwora miluongo ni Bronx mantie New York City. Kuom mano, ka ne ochopo Julai 1953, ne ayudo thuolo mar dhi e chokruok mar New World Society Assembly, ma ne otim Bronx. Bang’ chokruogno ne adok e migawo machielo e piny Philippines.

Owete manie Bethel ma Philippines nowachona kama, “In koro idhi bedo jarit-alwora.” Koro ne adhi yudo thuolo e luwo ranyisi mar Ruodhwa, ma ne wuotho e taonde maboyo boyo ka okonyo rombe mag Jehova. (1 Pet. 2:21) Ne omiya alwora mokwako bath chula maduong’ mogik miluongo ni Luzon. Alworano noriwo provins mag Bulacan, Nueva Ecija, Tarlac, kod Zambales. Nochuno ni seche moko ang’ad gode ma nigi yore motimo kite miluongo ni Sierra Madre e ka achop e taonde moko. Nikech ne onge mtokni mag abiria ne akwayoga derepe mag loche mating’o yiende mondo abed e wi yiendego. Ne giyienaga kata kamano ne ok en yo mayot mar wuoth.

Kanyakla mang’eny ne nigi ji matin kendo ne e ka ochakgi. Omiyo, owete ne mor ka ne akonyogi chano chokruoge kod tij lendo e yo maber.

Bang’e ne adhi e alwora mar Bicol. Alworano noting’o grube mang’eny ma okere okere kuonde maboyo kendo ma nigi jopainia makende ma ne lendo e alwora ma ne pok olendega. E dala moro ma ne adhiye ne ayudo ka cho ma ne nitie olos gi yiende moko ariyo moriw e wi bur. Ka ne atemo nyono yiendego, ne gilutore koda e bur. Nokawa thuolo malach ka alwokora e ka amadh chai.

E kinde ma ne anie migawoni e ma nachako paro Nora, ma ne ochako timo tij painia e alwora mar Bulacan. Gie kindeno noyudo ka en painia makende e Dumaguete City, kendo ne adhi lime kuno. Bang’ mano ne watudore kuom kinde moromo kae to ne wakendore e higa mar 1956. Juma mokwongo bang’ kendore ne wadhi limo kanyakla ma ne nie chula mar Rapu Rapu. Kuno ne watwenyo gode kendo ne wawuotho ahinya, kata kamano, ne wamor ahinya limo owetego ka wan kanyachiel gi Nora.

Bang’ tiyo kanyachiel e tij alwora kuom higni ang’wen, ne ogwelwa mondo wadhi wati Bethel. Omiyo, ne wadhi Bethel e dwe mar Januar e higa mar 1960. Kuom higni mathoth ma asebedogo Bethel, asepuonjora gik mang’eny kuom owete ma nigi migepe madongo to Nora bende osetimo tije mopogore opogore e Bethel.

Bedona e Bethel osemiyo aneno kaka tij pinyruoth medore e piny Philippines. E kinde ma ne ahango biro e Bethel ka ne pod an rawera, ne nitie mana jolendo ma dirom 10,000 e piny Philippines. Sani, nitie jolendo mokalo 200,000 e piny Philippines, moriwo jo Bethel mang’eny ma siro tij lendo.

Nikech tich ne medore, odwa mar Bethel nobedo matin. Omiyo, Bura Matayo nonyisowa ni wamany kamoro ma wanyalo gere ot moro maduong’. An kaachiel gi owadwa ma ne ochung’ ne tij goyo buge ne wawuotho e ot ka ot e alwora ma Bethel ne nitie ka wapenjo ng’ama nyalo usonwa ot. Onge ng’ama ne oyie usonwa en mana nitie ng’at ma ne onyisowa niya: “Jo-China ok usga lowo. Wan wanyiepoga.”

Gimiwuoro en ni chieng’ moro jirani moro nopenjo ka be dwaher nyiewo lope nikech nodwaro dar kodhi Amerka. Wachneno nomiyo gik moko otimore e yo momako dhowa. Jirani machielo bende ne oyie usonwa lope kendo nojiwo jirende mamoko mondo ousnwa lopegi. Nochopo kama ne wanyiewo nyaka lop ng’at ma ne owachonwa ni “Jo-China ok usga lowo.” Mapiyo nono lowo ma ne wadwa gere Bethel nobedo maduong’ moloyo kaka ne waparo. An gadier ni Jehova ne dwaro ni mondo weche otimre kamano.

Higa mar 1950, an e ma ne atinie mogik e Bethel. To gie sani an gi jaoda wan e ma wati mogik. Ok aywag ang’e kuom dhi kamoro amora ma Ruoth ochika mondo adhiye. Kata obedo ni jonyuolna ne oriemba, Jehova osemiya joot mathoth ma gin Jokristo wetena. Aonge kiawa moro amora ni Jehova biro miya gimoro amora ma adwaro kata bed ni atiyone e migawo mane. An gi Nora wagoyo ne Jehova erokamano ahinya kuom gik mabeyo duto ma osemiyowa kendo wajiwo jomoko bende mondo otemie Jehova.​—Mal. 3:10.

Yesu nonyiso Mathayo Levi ma ne en jasol osuru niya: “Bed jalupna.” Mathayo notimo nang’o? “Noweyo gik moko duto chien, moa malo kendo nochako luwe.” (Luka 5:27, 28) An bende asebedo gi thuolo ma jaber mar luwo Yesu kendo ajiwo jomoko mondo otim kamano mondo giyud gueth mogundho.