1. Ang’o ma nyalo timorenwa sama chunywa onyosore?

ODIECHIENG’ kodiechieng’, waromoga gi chandruoge mopogore opogore, kendo watemoga kar nyalowa mondo wanyagre kodgi. To nyagruok gi chandruok ok yotga sama chunywa onyosore. Kuom mano, mondo wanyagre gi chandruok ka wan gi chir kod mor, dwarore ni waked matek mondo kik chunywa nyosre. Ngeche 24:10 wacho kama: “Ka chunyi onyosore chieng’ chandruok, tekoni nobed manok.” Ee, ka chunywa onyosore, ok wabi bedo gi teko mar nano e bwo chandruok moro.

2. Gin gik mage ma nyalo nyoso chunywa, to ang’o ma wabiro nono e sulani?

² Nitie gik mang’eny ma nyalo nyoso chunywa. Moko nyalo bedo ma mulo ringrewa achiel kachiel, to moko gin ma waromogo. Gigo oriwo richo monyuolwago, nyawowa, tuoche, migepe ma wagombo e tij Jehova to pok wayudo, kod lendo e alwora ma ji ok rwakie wach. E sulani, wabiro nono moko kuom gik ma wanyalo timo mondo waked gi chuny monyosore.

3. Ang’o ma nyalo konyowa kedo gi paro ma ok kare ma wanyalo bedogo e wi richo monyuolwago kod nyawowa?

³ Yot ahinya mondo wabed gi paro ma ok kare e wi richo monyuolwago kod nyawowa. Paro ma kamano nyalo miyo wapar ni Jehova ok bi yienwa donjo e piny manyien, to mano nyalo hinyowa. Kare en paro mane monego wabedgo e wi richo monyuolwago kod nyawowa? Muma nyisowa ni dhano duto mosedak e pinyni “osetimo richo,” mak mana Yesu Kristo kende. (Rumi 3:23) Kata kamano, Jehova ok sik ka manyo ketho kuomwa kata paro ni ok dwakier e yo moro amora. Kar mano, en Wuonwa moherowa ma gombo mana konyowa. Bende, ohore. Oneno kaka wakedo matek  gi nyawowa kod paro moko ma ok kare ma wan-go kuomwa, kendo oikore konyowa.​—Rumi 7:18, 19.

4-5. Ka luwore gi weche ma ni e 1 Johana 3:19, 20, ang’o momiyo chuny nyiminewa moko ariyo nonyosore?

⁴ Ne ane ranyisi mar Deborah gi Maria. * Deborah ne neno ni nitimonega gik ma ok kare are tinne. Onge kata ng’at ma ne pwoye. Omiyo, ka nosebedo ng’ama duong’, nochayore ahinya. Mano nomiyo kata sama noketho kata mana matin, ne oparo ni otimo richo maduong’ ahinya. Maria bende ne nigi chandruok ma kamano. Wedene ne timonega gik ma ne kuodo wiye ahinya. Mano nomiyo ochako paro ni en ng’at manono. Kata mana bang’ puonjore adiera, pod noneno ni ne ok owinjore mondo oluonge ni jatich Jehova!

⁵ Gima ber en ni nyiminewa ariyogo ne ok oweyo tiyo ne Jehova. Nikech ang’o? Achiel kuom gik ma nokonyogi en lamo Jehova kendo nyise weche duto ma ne chandogi. (Zab. 55:22) Nochopo kama ne gichako bedo gadier ni Wuonwa ma jahera ong’eyo gik maricho ma wasekaloe, kaachiel gi paro ma ok kare ma wanyalo bedogo kuomwa. Bende, orango chunywa kendo oneno kido mabeyo ma wan-go ma samoro wan wawegi pok wafwenyo ni wan-go.​—Som 1 Johana 3:19, 20.

6. Ng’ato nyaloga winjo nade e chunye sama odok e tim moro marach ma noseweyo?

⁶ Chuny ng’ato nyalo nyosore ahinya sama odok e tim moro marach ma nosegakedo matek moweyo. En adier ni ng’ato nyalo winjo marach ahinya sama otimo gimoro marach. (2 Kor. 7:10) Kata kamano, ok onego wayie mondo paro ma kamano ochop kama koro wachayore kendo penjore e chunywa ni: ‘Kaka an ng’at manono kamaeni, be Jehova nyalo ng’wonona adier?’ Paro kaka mago ok gin adier, kendo ginyalo miyo wawe tiyo ne Jehova. Par ane weche ma ni e Ngeche 24:10. Ndikono jiwo ni ka chunywa onyosore, tekowa biro bedo ma nok. Kar yie mondo gima kamano otimrenwa, onego “walos weche” e kindwa gi Jehova kuom wuoyo kode e lamo ka wakwaye ng’wono. (Isa. 1:18) Koneno kiloko chunyi gadier, obiro ng’wononi. E wi mano, wuo gi jodong-kanyakla. Gibiro konyi e yo mang’won mondo iteg winjruokni gi Jehova kendo.​—Jak. 5:14, 15.

7. Ang’o momiyo chunywa ok onego onyosre sama wakedo gi nyawo moro?

⁷ Jean-Luc ma en jaduong’-kanyakla ma ni France chiwo paro moro ma nyalo konyo joma kedo gi nyawo moko. Owacho kama: “Jehova ok ne ni joma kare gin  mana joma ok nyal kier kata matin. Kar mano, ong’eyo ni ng’ama kare en ng’ama kata kokier, to okwayo ng’wono kendo oloko chunye.” (Rumi 7:21-25) Omiyo, kik chunyi nyosre sama ikedo gi nyawo moro. Ng’e ni, nikech waduto watimo richo, ok de kwanwa kaka joma kare e wang’ Jehova ka ok en kuom ng’wono mar Jehova kokalo kuom misango mar Wuode.​—Efe. 1:7; 1 Joh. 4:10.

8. Sama chunywa onyosore, gin jomage ma wanyalo wuoyogo mondo ojiwwa?

⁸ Sama chunywa onyosore, wanyalo wuoyo gi Jokristo wetewa mondo ojiwwa! Ginyalo chikonwa itgi sama wawuoyo kodgi, kendo ginyalo nyisowa weche ma hoyo chunywa. (Nge. 12:25; 1 The. 5:14) Nyaminwa Joy ma a Nigeria ma chunye oseganyosore ahinya, wacho kama: “Akia kaka ngimana de tinde chalo ka di ne bed ni aonge gi Jokristo wetena mogena! Yo ma gisekonyago nyisa ni Jehova dwokoga lamona. Asepuonjora kuomgi kaka anyalo jiwo jomoko ma chunygi onyosore.” Kata kamano, ber ng’eyo ni owetewa gi nyiminewa ok bi ng’eyo kinde duto ma chunywa onyosore. Kuom mano, nyalo dwarore ni wan e ma wapim ne Jakristo wadwa moro motegno weche ma chando chunywa.

9. Ere kaka Zaburi 41:3 kod 94:19 jiwowa?

⁹ Kwa Jehova mondo okonyi. Sama watuore, to moloyo ka wang’eyo ni en tuo ma ok dhi chango, wanyalo chako bedo gi paro ma ok kare. Kata obedo ni Jehova ok bi changowa e yor hono e kindegi, pod ohoyowaga kendo omiyowa teko mar nano. (Som Zaburi 41:3; 94:19.) Kuom ranyisi, onyalo chwalo chuny Jakristo moro mondo obi okonywa e tije mag ot kata dhinwa e chiro. Bende, onyalo chwalo owetewa mondo olemnwa sama gibiro nenowa. Kata, onyalo miyo wapar ndiko moro ma nyalo hoyowa, samoro ndiko ma wuoyo kuom geno ma wan-go mar dak e piny manyien ma onge richo, tuoche, kod rem.​—Rumi 15:4.

10. Ang’o ma nokonyo Isang mondo kik osik ka chunye onyosore bang’ yudo aksident?

¹⁰ Owadwa Isang modak Nigeria noyudo aksident moro ma noweye ka otho konchiel. Laktar mare nonyise ni ok nochak owuoth kendo. Isang wacho kama: “Chunya nonyosore chuth.” To be nosiko gi chuny ma kamano? Ooyo! Ang’o ma nokonye? Owacho kama: “An gi jaoda ne ok waol gi kwayo Jehova mondo okonywa, kendo pok waweyo puonjore Muma. Bende, ne waketo pachwa kuom gueth ma waseyudo, moriwo nyaka geno mar dak maber e piny manyien ma Nyasaye osingonwa.”

11. Ang’o ma Cindy notimo mondo odhi nyime bedo ma mor e kinde ma ne en gi tuo ma ne nyalo nege?

¹¹ Nyaminwa Cindy modak Mexico noyud gi tuo moro ma ne nyalo nege mapiyo. Ang’o ma nokonye nyagore? Kinde ma nithiedhe, notemoga matek mondo olend ne ji. Nondiko kama: “Timo kamano nokonya mondo aket pacha kuom konyo jomoko, kar keto pacha ahinya kuom yeng’o kod rem ma ne an-go. Mae e kaka nalendoga: Sa asaya ma ne laktar kata nas moro obiro ira, napenjogi ni, ‘Joodi dhi nade?’ Kae to najapenjogi gimomiyo ne giyiero puonjore tij thieth. Mano ne konyaga ng’eyo mbekni ma ne nyalo morogi. Thothgi ne nyisaga ni ne ok yotga mondo jatuo e mopenjgi kaka gidhi. Ne gigoyonaga erokamano ahinya. Moko kuomgi nomiya nyaka nembnigi mag simu. Omiyo, kata obedo ni nakalo e chal matek, Jehova  nomiyo abedo gi mor ahinya e chunya, ma kata an awuon nawuoro awuora!”​—Nge. 15:15.

12-13. Ere kaka joma tuo oketo piny kata jomoti pod nyalo lendo, to mano nyalo kelo nyak mane?

¹² Joma tuore nyaloga bedo gi chuny monyosore nikech koro ok gitim mathoth e tij lendo. Kata kamano, nitie ji mang’eny moseyudo thuolo mag lendo kata sama tuo oketogi piny. Kuom ranyisi, e piny Amerka, Nyaminwa Laurel notiyo gi masin ma konye yueyo kuom higni 37 te! Kansa ne miye rem ahinya, noyang’e nyading’eny, kendo pien dende be nokethore marach. To mago duto ne ok omone lendo. Nolendoga ne nas kod jomamoko ma ne dhiga rite e ode. Noyudo nyak mane? Nokonyo ji 17 mopuonjore adiera ma ni e Muma! *

¹³ Richard ma en jaduong’-kanyakla e piny France chiwo paro moro ma nyalo konyo joma tuo oketo piny e utegi kata ma ni kuonde miritoe jomoti. Owacho kama: “Joma kamago nyalo bedo gi mesa moro matin kata troli ma gipedhoe buge. Bugego nyalo mako wang’ joma kalo, to mano nyalo miyo gichak kodgi mbaka. Mano nyalo jiwo owetewa gi nyiminewago ma koro ok nyal lendo ot ka ot.” Yore mamoko ma joma koro ok nyal wuok e ot nyalo lendogo en ndiko barupe kod lendo gi simu.

14. En ranyisi mane maber ma Ruoth Daudi noketo?

¹⁴ Nitie migepe moko ma wagombo e kanyakla kata e alwora ma samoro ok wanyal yudo nikech hikwa, midekre, kata weche mamoko. Nitie gima wanyalo puonjore kuom Ruoth Daudi e wachno. Nogombo ahinya gero ne Jehova hekalu, kata kamano, nonyise ni en ne ok odhi gero hekaluno. To pod noriwo lwedo ng’at ma ne Nyasaye oyiero mondo otim migawono. Nochiwo nyaka mwandune mang’eny mondo timgo tijno. To mano kaka noketonwa ranyisi maber!​—2 Sa. 7:12, 13; 1 We. 29:1, 3-5.

15. Owadwa Hugues nonyagore nade gi gik ma ne nyoso chunye?

¹⁵ Owadwa Hugues ma a France notuore mochopo kama koro ne ok onyal dhi nyime bedo jaduong’-kanyakla. Tuono nomone kata timo tije matindo tindo mag ot. Nondiko kama: “Mokwongo okwongo, wachno nonyoso chunya, kendo nanenora ka ng’at manono ahinya. To bang’ kinde, naneno gimomiyo ne ok onego aku ahinya nikech gik ma koro ne ok anyal  timo, kendo nachako bedo ma mor kata obedo ni koro nanyalo timo matin ahinya e tij Jehova. Aseng’ado e chunya ni ok abi yie mondo chunya onyosre. Abiro dhi nyime kedo matek mana kaka Gideon gi joge 300 ma nokedo kata obedo ni ne giol!”​—Bura 8:4.

16. Wanyalo puonjore ang’o kuom malaike momakore gi Jehova?

¹⁶ Malaike momakore gi Jehova bende ketonwa ranyisi maber. E kinde loch mar Ruoth Ahab, Jehova nokwayo malaike mondo ochiw paro kuom yo ma ne gidhi wuondogo ruoth marachno. Malaike mopogore opogore nochiwo pachgi. Kata kamano, Jehova norwako paro mar malaika achiel kende, kendo nonyise ni parono ne dhi tiyo maber. (1 Ru. 22:19-22) Be malaike mamoko ne owinjo marach, ka samoro giwacho e chunygi ni, ‘Mano kaka waketho muchwa kayiem’? Onge gimoro amora ma nyiso ni ne gibedo gi paro ma kamano. Malaike obolore ahinya, kendo gidwaro ni Jehova e moyud pak.​—Bura 13:16-18; Fwe. 19:10.

17. En ang’o monego watim sama chunywa onyosore nikech ok wayudo migawo moro ma wagombo?

¹⁷ Ket pachi kinde duto kuom migawo makende ma waduto wan-go mar bedo joma iluongo gi nying Nyasaye kendo lando Pinyruodhe. Migepe gin gik ma kadhoga, kendo Nyasaye ok kwanwa kaka joma kare mana nikech migawo moro ma wan-go. Sama wabolore kendo wang’eyo ni nitie gik ma wanyalo timo gi ma ok wanyal, Jehova kod Jokristo wetewa herowa ahinya. Omiyo, kwa Jehova mondo okonyi ibed gi kido ariyogo. Par matut kuom jotich Nyasaye machon miwuoye e Muma ma nonyiso kidogo. Chiwri konyo oweteni gi nyimineni e yo moro amora minyalo.​—Zab. 138:6; 1 Pet. 5:5.

18-19. Ere kaka inyalo bedo ma mor e tij lendo kata ka alwora ma ulendoe onge nyak?

¹⁸ Be chunyi oseganyosore nikech alwora ma ulendoe onge gi nyak kata ji ok yudre mayot e utegi? Ka en kamano, ang’o ma nyalo konyi mondo isik kimor kata imed bedo ma mor? Nitie paro moko ma nyalo konyi mochiw e sanduk ma wiye wacho ni, “ Yore ma Nyalo Konyi Yudo Mor Momedore e Tij Lendo.” Bende, dwarore ni wabed gi paro makare e wi tijwa mar lendo. Mano oriwo timo ang’o?

 ¹⁹ Ket pachi e lando nying Nyasaye kod Pinyruodhe. Yesu nowacho maler ni mana ji matin kende e ma ne dhi nwang’o yo madiny ma dhi e ngima. (Mat. 7:13, 14) Sama wan e tij lendo, wabedo gi thuolo makende mar tiyo kanyachiel gi Jehova, Yesu, kod malaike. (Mat. 28:19, 20; 1 Kor. 3:9; Fwe. 14:6, 7) Jehova ywayoga joma oikore rwako wach maber. (Joh. 6:44) Omiyo, ka ng’ato ok orwako wach ma walando, samoro pod onyalo rwako wachno chieng’ machielo.

20. Ndiko mar Jeremia 20:8, 9 nigi paro mane ma nyalo konyowa sama chunywa onyosore?

²⁰ Wanyalo puonjore gik mathoth ka wanono ranyisi mar janabi Jeremia. Nomiye migawo mar lendo e alwora ma lendoe ne tek. Joma nodak e alworano ne jare kendo yanye “odiechieng’ mangima.” (Som Jeremia 20:8, 9.) Nochopo kama chunye nonyosore mi ojok gi migape. To ne ok oweyo tijno. Nikech ang’o? “Wach Jehova” ne chalo gi mach ma wang’o chokene, kendo ne ok onyal geng’o wachno! Mano bende e gima timorenwa ka wapong’o chunywa gi pachwa gi Wach Nyasaye. Mano nyiso ni onego wapuonjre Wach Nyasaye pile kendo paro matut kuom gik ma wasomo. Timo kamano biro miyo morwa omedre, kendo wayud nyak momedore e tij lendo.​—Jer. 15:16.

21. Ere kaka wanyalo kedo maber gi wach moro amora ma nyoso chunywa?

²¹ Nyaminwa Deborah ma ne wasewuoyo kuome wacho kama: “Chuny monyosore en achiel kuom ligengni ma Satan nyalo tiyogo e dwoko kindawa chien.” Kata kamano, onge ligangla moro amora ma Satan nigo ma nyalo loyo teko mar Jehova Nyasaye. Omiyo, sa asaya miwinjo ka wach moro amora dwaro nyoso chunyi, tem matek ikwa Jehova mapiyo mondo okonyi. Obiro konyi nyagori gi richo monyuoligo kod nyawo magi. Obiro siri sama ituori. Obiro konyi mondo ibed gi paro makare kata ka ok iyudo migawo moro migombo. Bende, obiro konyi mondo isik kimor kata ka ilendo e alwora ma ji ok rwakie wach. E wi mago, ol ne Jehova weche duto ma chando chunyi. Obiro konyi nyagori maber sama chunyi onyosore.