1. Ang’o momiyo wanyalo wacho ni geno ma Ibrahim ne nigo ne en geno madier?

 JEHOVA nosingo ne Ibrahim osiepne ni ogendni duto mag piny ne dhi yudo gueth kokalo kuom kothe. (Cha. 15:5; 22:18) Nikech Ibrahim ne nigi yie motegno kuom Nyasaye, ne en gadier ni singono ne dhi chopo kare. Kata kamano, ka nojahigni 100 to Sara jahigni 90, pod ne gionge nyathi. (Cha. 21:1-7) To e ma pod Muma wacho kama: “Kata ka ne onge gima ne nyalo miyo [Ibrahim] obed gi geno, pod geno nomiyo obedo gi yie ni ne odhi bedo wuon ogendni mang’eny kaluwore gi wach ma ne osewach.” (Rumi 4:18) Geno ma Ibrahim ne nigo nochopo kare. Nonyuolo Isaka wuode ma noserito gaming’a. Ang’o momiyo Ibrahim ne ni gadier ni singono ne dhi chopo?

2. Ang’o momiyo Ibrahim ne ni gadier ni Jehova ne dhi chopo singone?

² Nikech Ibrahim ne nigi winjruok maber ahinya gi Jehova, “ne en gadier chuth ni gima Nyasaye nosesingo” ne dhi timore. (Rumi 4:21) Jehova ne mor ahinya gi Ibrahim, kendo nokwane kaka ng’at makare nikech yiene. (Jak. 2:23) Mana kaka Jo-Rumi 4:18 nyiso, yie mar Ibrahim kod genone notudore. Koro, wanonuru ane gima jaote Paulo nowacho e wi geno e Jo-Rumi sula mar 5.

3. Ang’o ma Paulo nowacho e wi geno?

³ Paulo nolero gimomiyo wanyalo bedo gadier ni ‘genowa  ok kel wich-kuot.’ (Rumi 5:5) Bende, nokonyowa neno kaka wanyalo medo tego genowa. Sama wawuoyo kuom okenge ma Paulo nowuoyoe e Jo-Rumi 5:1-5, tem ane nonori iwuon. Kitimo kamano, ibiro neno kaka geno ma in-go kaka Jakristo osemedo bedo motegno. Bende, wabiro neno kaka inyalo dhi nyime tego geno ma in-go mondo obed motegno moloyo kaka en sani. Mokwongo, wanonuru ane geno maduong’ ma wan-go ma Paulo nowacho ni ok nyal kelonwa wich-kuot.

4. En wach mane miwuoyoe e Jo-Rumi 5:1, 2?

⁴ Som Jo-Rumi 5:1, 2. Paulo nondiko wechego ne kanyakla ma ne ni Rumi. Owete gi nyimine ma ne nie kanyaklano nosepuonjore e wi Jehova kod Yesu, mi gibedo giyie, kendo koro ne gin Jokristo. Kuom mano, Nyasaye nokwanogi kaka joma kare kokalo kuom yiegi kendo nowalogi gi rohone maler. Ee, ne giseyudo geno madier kendo maduong’.

5. En geno mane ma Jokristo mowal nigo?

⁵ Bang’e, Paulo nondiko ne Jokristo ma nowal ma ne ni Efeso e wi geno ma noluongnegi. Genono noriwo gueth mokan “kaka pok ne jo maler.” (Efe. 1:18) Bende, nonyiso Jo-Kolosai kama ne gidhi yudoe geno margi. Nonyisogi ni ‘genogi nosekan e polo.’ (Kol. 1:4, 5) Kuom mano, Jokristo mowal nigi geno ni ibiro chiergi mi giyud ngima mochwere e polo kama gibiro lochoe gi Kristo.—1 The. 4:13-17; Fwe. 20:6.

6. Owadwa moro mowal nowacho ang’o e wi geno ma ne en-go?

⁶ Jokristo mowal morga ahinya gi geno ma gin-gono. Owadwa Frederick Franz, ma en achiel kuomgi nowacho koa e chunye kama: “Genowa en geno madier kendo obiro chopo ne ji duto manie kweth matin moting’o ji 144,000 e okang’ mokalo  kata kaka giparo.” E higa mar 1991, bang’ Owadwa Franz tiyo ne Jehova kuom higni mang’eny, nowacho kama: “Pod [wakawo] mapek geno ma wan-go. . . . Kaka wamedo rito mondo genono ochopi, e kaka wamedo bedo mamor ahinya kode. Mano en gima owinjore warit gi kinda, kata ka obiro kawo higni milionde. Amor ahinya gi genono moloyo kinde moro amora mosekalo.”

7-8. En geno mane ma thothwa nigo? (Jo-Rumi 8:20, 21)

⁷ Thoth joma lamo Jehova e kindewagi nigi geno mopogore. Mano e geno ma Ibrahim bende ne nigo, tiende ni geno mar yudo ngima ma nyaka chieng’ e piny e bwo Pinyruodh Nyasaye. (Hib. 11:8-10, 13) Paulo nowuoyo kuom gimoro makende ma joma nigi genono biro yudo. (Som Jo-Rumi 8:20, 21.) Ka ne ihango puonjori geno ma jaber mar kinde ma biro ma Muma chiwo, en ang’o ma nomori? Dibed ni nimor winjo ni chieng’ moro ibiro bedo ng’at makare chuth? Koso nimor ka nipuonjori ni chieng’ moro osiepeni kod wedeni mosetho biro chier ma gidag e paradiso e piny kae? Nyalo bedo ni wechego nomiyi siso mar rito ‘genono.’

⁸ Bed ni wan gi geno mar dak e piny kae nyaka chieng’ kata e polo, genogo duto miyowa mor kendo pod ginyalo medo bedo motegno. Gima Paulo nondiko bang’e konyowa neno kaka mano nyalo timore. Wane ane gima nondiko e wi geno ma wan-go. Mano biro konyowa bedo gadier ni genowa biro dhi nyime bedo motegno kendo ok obi kelonwa wich-kuot.

9-10. Mana kaka waneno e ranyisi mar Paulo, gin ang’o ma Jokristo nyalo romogo? (Jo-Rumi 5:3) (Ne pichni bende.)

⁹ Som Jo-Rumi 5:3. Ne ni masiche bende nyalo miyo ng’ato omed bedo gi geno motegno. Wachno nyalo kawowa gi wuoro! Adiera en ni Jokristo duto madier biro  romo gi tembe. Par ane gima notimore ne Paulo. Nowacho ne Jo-Thesalonika niya: “E kinde ma ne wan kodu, ne wajowachonu motelo ni ne wadhi yudo masiche, to adier mano e gima osetimore.” (1 The. 3:4) Bende, nondiko ne Jo-Korintho niya: “Dwaher ni ung’e wach masiche ma ne wayudo, . . . ne ok wang’eyo ka be ne wadhi tony mi wadong’ ka wangima.”—2 Kor. 1:8; 11:23-27.

¹⁰ E kindegi, Jokristo ong’eyo ni ginyalo romo gi masiche mopogore opogore. (2 Tim. 3:12) To nade in? Chakre ne ibed gi yie kuom Yesu mibedo jalupne, be iseromoe gi pek moro amora? Nyalo bedo ni osiepeni kod wedeni osejari. Nitie sama ginyalo kata timoni gik maricho. Dibed ni iseyudo pek moko nikech in jaratiro kama itiyoe? (Hib. 13:18) Dibed ni sirkal osebedo ka kwedi nikech ilando geno ma in-go ne jomamoko? Kata warom mana gi masira machal nade, Paulo nowacho ni onego wabed mamor. Nikech ang’o?

11. Ang’o momiyo dwarore ni wang’ad e chunywa ni wabiro nano e bwo tem moro amora?

¹¹ Wanyalo bedo mamor sama wan e bwo masira nikech gima masirano miyo wabedogo. Mana kaka Jo-Rumi 5:3 wacho, “masira miyo wanano.” Jokristo duto biro romo gi masiche. Omiyo, nyaka watim sinani. Dwarore ni wang’ad e chunywa ni wabiro siko ka wanano kata warom mana gi tembe machal nade. Ka watimo kamano, e ka wabiro neno ka geno ma wan-go chopo. Ok dwaher bedo kaka joma Yesu nopimo gi kodhi ma nolwar e lwanda ma ne onge gi lowo moromo. Mokwongo okwongo, ne girwako wach Pinyruoth gi mor, to “ka chandruok kata sand” nobiro nikech wach maber, ne gichwanyore. (Mat. 13:5, 6, 20, 21) En adier ni ok wamorga sama waromo gi akwede kata sand. Kata kamano, ka wanano to wayudoga gueth mosiko. E yo mane?

12. En ber mane ma wayudo ka wanano e bwo tembe?

¹² Jaote Jakobo nonyisowa ber ma wayudoga sama wanano e bwo tembe mopogore opogore. Nondiko kama: “Weuru mondo kido mar sinani ochop tichne chuth, eka ubed moromo chutho kendo malong’o e weche duto, ma ok urem e yo moro amora.” (Jak. 1:2-4) Jakobo nowuoyo kuom kido mar sinani ka gima kidono nigi tich moro monego ochop. Mano en tich mane? Onyalo konyi bedo gi kido mamoko kaka horuok, yie, kod geno kuom Nyasaye e okang’ ma malo. Kata kamano, nitie ber machielo maduong’ ma wayudoga ka watimo sinani.

13-14. En ang’o ma sinani miyo wabedogo, to ere kaka otudore gi geno? (Jo-Rumi 5:4)

¹³ Som Jo-Rumi 5:4. Paulo wacho ni sinani miyo ibedo “ng’at ma Nyasaye oyiego.” Sama inano, ibedo ng’at ma Jehova oyiego. Mano ok nyis ni Jehova morga sama ikalo e chandruoge kata tembe. To obedoga mamor nikech imakori kode. Donge mano nyiso kaka odhialwa?—Zab. 5:12.

¹⁴ Par ni Ibrahim nonano e bwo tembe mang’eny, kendo Jehova noyie kode. Noluonge ni osiepne kendo nokwane kaka ng’at makare. (Cha. 15:6; Rumi 4:13, 22) Mano bende e gima nyalo timorenwa. Jehova ok yiega kodwa mana nikech tich moro ma watimone kata nikech migawo moro ma wan-go, to oyiega kodwa sama wanano kendo wadhi nyime makore kode. Bende, bed ni wan johigni adi, wan e chal  mane, kata wan gi nyalo mage, waduto wanyalo nano. Dibed ni sani inano e tem moro? Ka en kamano, bed gadier ni Nyasaye mor kodi ahinya. Ng’eyo ni Nyasaye oyie kodwa nyalo tegowa kendo tego geno ma wan-go.

15. En wach mane ma Paulo nowacho, to ang’o momiyo wachno nyalo kawo jomoko gi wuoro?

¹⁵ Mana kaka Paulo nolero, Jehova yiega kodwa sama wanano e bwo tembe. Ne ane kaka nodhi nyime wacho: “Bedo ng’at ma Nyasaye oyiego kelo geno, to geno ok kel wich-kuot.” (Rumi 5:4, 5) Wachno nyalo kawo jomoko gi wuoro. Nikech ang’o? En nikech motelo ne mano, Paulo nosewacho ni Jokristo ma Jo-Rumi ne nigi “geno mar yudo duong’ mar Nyasaye.” Omiyo, ng’ato nyalo penjore ni, ‘Ka po ni Jokristogo ne nigi geno, ang’o momiyo Paulo nowuoyo kendo e wi geno e ndikono?’

16. Ere kaka ng’ato chakoga bedo gi geno? (Ne pichni bende.)

¹⁶ Wanyalo winjo tiend gima Paulo ne wacho ka waketo e paro ni geno en kido ma nyalo dongo ma bed motegno. Kuom ranyisi, be inyalo paro kaka ne iwinjo ka ne ihango ng’eyo geno ma jaber manie Muma? Nyalo bedo ni e kindego ne iparo ni dak e paradiso e piny kae nyaka chieng’ en mana lek, kata gima ji paro apara. Kata kamano, kaka nidhi nyime hero Jehova kendo medo puonjori e wi singo manie Muma, e kaka nimedo bedo gadier ni genono biro chopo kare.

17. Ere kaka geno ma in-go osemedo bedo motegno bang’ ka nisechiwori ne Jehova mobatisi?

¹⁷ Kata bang’ ka nisechiwori ne Jehova mobatisi, geno ma in-go nomedo dongo kaka ne idhi nyime puonjori e wiye. Geno ma in-gono osemedo bedo motegno ahinya. (Hib. 5:13–6:1) Nyalo bedo ni iseneno adiera mar weche ma yudore e Jo-Rumi 5:2-4. Kata obedo ni iseromo gi masiche  mopogore opogore, isenano kendo iseneno kaka Jehova mor kodi. Nikech koro ing’eyo ni Jehova oyie kodi, in gadier ni ibiro yudo gik mamoko mosingo e kinde mabiro. Geno ma in-go osemedo bedo motegno moloyo kaka ne en chon kendo in gadier ni gik migeno biro chopo. Wachno osemiyo imedo kindani e tij Nyasaye, kendo osemulo ngimani duto, obed ngimani mar joot, yiero mitimo, kod kaka itiyo gi thuolo ma in-go.

18. En adiera mane ma Jehova dwaro ni wabedgo?

¹⁸ Jaote Paulo nomedo wacho wach moro makende e wi geno ma ng’ato bedogo bang’ ka Nyasaye oseyie kode. Nyasaye singonwa ni geno ma wan-go biro chopo kare. Ang’o momiyo wanyalo bedo gadier gi wachno? Roho maler notayo Paulo mondo ondik ne Jokristo wechegi: “Geno ok kel wich-kuot; nimar hera mar Nyasaye oseol ei chunywa kokalo kuom roho maler ma nomiyowa.” (Rumi 5:5) Onge gimoro amora monego omi ibed gi kiawa kuom geno ma in-go.

19. Ang’o minyalo bedogo gadier e wi geno ma in-go?

¹⁹ Par ane matut kuom singo ma Jehova nomiyo Ibrahim kod kaka Nyasaye noyie kode, moluonge ni osiepne. Ibrahim ne ok ogeno gik ma kayiem nono. Muma wacho kama: “Ka Ibrahim nosenyiso horuok, noyudo gima ne osingno.” (Hib. 6:15; 11:9, 18; Rumi 4:20-22) Geno ma ne en-go ne ok okelone wich-kuot. In bende inyalo bedo gadier ni kisiko kimakori gi Jehova, genoni biro chopo kare. In gi geno madier! Omiyo, bed mamor gi genono nimar ok obi keloni wich-kuot. (Rumi 12:12) Paulo nondiko niya: “Nyasaye ma chiwo geno mondo opong’u gi mor kod kuwe mogundho nikech geno ma useketo kuome, mondo genou omedre kokalo kuom teko mar roho maler.”—Rumi 15:13.