1. En penjo mane ma wanyaloga penjore sama wanono yie mar Ibrahim?

 KATA obedo ni ji mang’eny osewinjo kiwuoyo kuom Ibrahim, thothgi ong’eyo mana weche matin kuome. In to ing’eyo weche mang’eny e wi Ibrahim. Kuom ranyisi, ing’eyo ni Muma luonge ni “wuon ji duto ma nigi yie.” (Rumi 4:11) Kata kamano, inyalo penjori niya: ‘Be anyalo luwo ondamo mag Ibrahim ma abed gi yie kaka mare?’ Ee, inyalo.

2. Ang’o momiyo dwarore ni wanon ranyisi mar Ibrahim? (Jakobo 2:22, 23)

² Yo achiel ma wanyalo bedogo gi yie kaka mar Ibrahim en nono ranyisine. Kinde duto, Ibrahim ne timoga gik ma Nyasaye nonyise ni otim. Ka ne Nyasaye onyise ni owuog e pinygi, noyie timo kamano, kendo nodak e hembe kuom higni mang’eny. Bende, noikore nyaka chiwo Isaka wuode ma nohero kaka misango. Gigo nonyiso kaka ne en gi yie motegno. Yiene kod timbene nomiyo Nyasaye obedo mamor kode, moluonge ni osiepne. (Som Jakobo 2:22, 23.) Jehova dwaro ni waduto wayud gueth kaka mago. Mano e momiyo notayo jaote Paulo kod Jakobo mondo giwuo kuom Ibrahim e buge mag Muma ma ne gindiko. Wanon ane ranyisi mar Ibrahim e Jo-Rumi sula mar 4 kod Jakobo sula mar 2. E sula ariyogo, iwacho wach moro makende e wi Ibrahim.

3. En ndiko mane ma Paulo kod Jakobo nogoloe weche ma ne gindiko?

³ Paulo gi Jakobo nonwoyo weche manie Chakruok 15:6, ma wacho niya: “Abram noketo yie kuom Jehova, kendo  Nyasaye ne okwane kaka ng’at makare.” Ng’at makare en ng’at ma Nyasaye oyiego kendo mokwano kaka ng’at ma onge ketho. To mano kaka en wach maber ng’eyo ni Nyasaye nyalo kwano dhano ma gin joricho kaka joma onge ketho! Onge kiawa ni in bende diher ni Nyasaye oneni kamano. To mano en gima nyalore. Wadwaro puonjore gimomiyo Jehova noluongo Ibrahim ni ng’at makare, kod gima wan bende nyaka watim mondo okwanwa kaka joma kare.

4. Ang’o momiyo bedo ng’at makare ok en gima yot?

⁴ E barua ma ne jaote Paulo ondiko ne Jo-Rumi, nowacho ni ji duto gin joricho. (Rumi 3:23) Kuom mano, ere kaka inyalo kwan ng’ato kaka ng’at makare kendo ma Nyasaye oyiego? Jaote Paulo notiyo gi ranyisi mar Ibrahim mondo okony Jokristo ma chunygi ni kare yudo dwoko mar penjono.

5. Ang’o momiyo Jehova noluongo Ibrahim ni ng’at makare? (Jo-Rumi 4:2-4)

⁵ Jehova noluongo Ibrahim ni ng’at makare e kinde ma nodak e piny Jo-Kanaan. Ang’o momiyo Jehova nokwano Ibrahim kaka ng’at makare? Dibed ni en nikech Ibrahim noluwo adimba Chike Musa? Ooyo, ok en kamano. (Rumi 4:13) Nyasaye nomiyo Jo-Israel chikego higni 400 bang’ ka nosekwano Ibrahim kaka ng’at makare. Kuom mano, ang’o momiyo Nyasaye nokwano Ibrahim kaka ng’at makare? Jehova nonyiso Ibrahim ng’wono mogundho, mokwane kaka ng’at makare nikech yiene.—Som Jo-Rumi 4:2-4.

6. Ang’o momiyo Jehova nyalo luongo ng’at ma jaricho ni ng’at makare?

⁶ Paulo nodhi nyime wacho ni sama ng’ato oketo yie kuom Nyasaye, “yie mar ng’atno miyo ikwane kaka ng’at makare.” (Rumi 4:5) Nomedo wacho niya: “Mana kaka Daudi bende wacho kuom mor ma ng’ato yudo ka Nyasaye okwane kaka ng’at makare, to ok nikech timbe ng’atno owuon: ‘Jo mamor gin jo mowenegi timbegi ma ok kare kendo ma owenegi richogi; ng’at mamor en jalo ma Jehova ok bi kwano kaka jaricho.’” (Rumi 4:6-8; Zab. 32:1, 2) Sama joma oketo yie kuom Nyasaye otimo richo, Nyasaye weyonegiga. Ok okumgiga bang’e nikech richogo. Okwanoga joma kamago kaka joma onge ketho kendo joma kare nikech yiegi.

7. Ere kaka jotich Jehova machon ne gin joma kare?

⁷ Kata obedo ni Ibrahim, Daudi, kod jotich Nyasaye mamoko machon nokwan kaka joma kare, pod ne gin joricho. To nikech yiegi, Nyasaye nokwanogi kaka joma onge ketho, to moloyo ka nopimogi gi joma ne ok tine. (Efe. 2:12) Mana kaka Paulo nonyiso maler e barua ma nondiko, yie en gima dwarore ahinya mondo ng’ato obed gi winjruok maber gi Nyasaye. Yie ma kamano e ma nomiyo Ibrahim kod Daudi obedo osiepe Nyasaye. To kata mana wan bende, yiewa e ma miyo wabedo gi winjruok maber gi Nyasaye.

8-9. Ang’o ma jomoko osewacho e wi weche ma Paulo gi Jakobo nondiko, to nikech ang’o?

⁸ Kuom higni mathoth, tudruok mantie e kind yie mar ng’ato kod timbene osekelo ywaruok e dinde ma luongore ni Jokristo. Jotend dinde moko puonjo ni gima dwarore ni ng’ato otim mondo oyud warruok en mana yie kuom Ruoth Yesu Kristo. Samoro isewinjo ka ginyiso ji niya: “Bed gi yie kuom Yesu mondo iyud warruok.” Inyalo  yudo kata ka jotend dindego nwoyo weche ma Paulo nowachogi sama gijiwo wachno: ‘Nyasaye kwano ng’ato ka ng’at makare, ok nikech timbe ng’atno owuon.’ (Rumi 4:6) Dinde moko to puonjo ni ng’ato nyalo yudo warruok ka odhi kuonde ma gineno ni gin kuonde maler kendo kuom luwo chike ma giketo e kanisegi. Ginyalo kata tiyo gi weche ma yudore e Jakobo 2:24 e jiwo wachno. Ndikono wacho kama: “Ikwano ng’ato kaka ng’at makare kokalo kuom timbene, to ok mana kuom yie kende.”

⁹ Nikech weche kaka mago, moko kuom josomo molony e weche Muma paroga ni jaote Paulo kod Jakobo nopogore e paro e wi gima ng’ato onego otim mondo Nyasaye oyie kode. Jotend dinde moko wachoga ni Paulo nowacho ni yie kende e ma dwarore mondo ng’ato omor Nyasaye, to Jakobo nowacho ni ng’ato nyaka bed gi timbe mabeyo e ka omor Nyasaye. Profesa moro ma puonjo weche din nowacho kama: “Jakobo ne ok ong’eyo gimomiyo Paulo noramo ni inyalo kwan ng’ato [kaka ng’at makare] kuom yie kende, to ok kuom timbene.” Kata kamano, Jehova e ma notayo Paulo kod Jakobo mondo gindik wechego. (2 Tim. 3:16) Omiyo, nyaka bed ni nitie yo ma wanyalo winjogo tiend weche manie ndiko ariyogo. Wanyalo timo mano kuom nono weche molworo ndikogo.

10. Gin “timbe” mage ma Paulo ne wuoyoe? (Jo-Rumi 3:21, 28) (Ne picha bende.)

¹⁰ Gin “timbe” mage ma Paulo nowuoyoe e Jo-Rumi sula mar 3 kod 4? Nowuoyo kuom “rito chik,” tiende ni luwo Chike Musa ma nomi Jo-Israel e Got Sinai. (Som Jo-Rumi 3:21, 28.) Nenore ni e ndalo Paulo moko  kuom Jo-Yahudi ma ne gin Jokristo ne ok dwar yie ni Chike Musa koro tijgi noserumo. Kuom mano, Paulo notiyo gi ranyisi mar Ibrahim mondo okonygi ng’eyo ni Nyasaye nyalo kwano ng’ato kaka ng’at makare kata ka ok ‘orito chikego.’ Inyalo kwan ng’atno kaka ng’at makare nikech yiene. Mano wach ma jiwowa ahinya nikech omiyo wabedo gadier ni Nyasaye nyalo kwanowa kaka joma kare. Tiende ni, wanyalo bedo gi yie kuom Nyasaye kod Yesu, kendo mano nyalo miyo gibed mamor kodwa.

11. Gin ‘timbe’ mage ma Jakobo ne wuoyoe?

¹¹ To komachielo, ‘timbe’ miwuoyoe e Jakobo sula mar 2 ok en ‘rito chike’ mag Musa ma Paulo nowuoyoe. Jakobo nowuoyo kuom tije kata timbe ma Jakristo timoga pile ka pile. Timbego e ma nyiso ni Jakristo nigi yie madier kuom Nyasaye kata ooyo. Ne ane ranyisi moko ariyo ma Jakobo notiyogo.

12. Ere kaka Jakobo nolero tudruok mantie e kind yie kod tim? (Ne picha bende.)

¹² E ranyisi mokwongo, Jakobo nowuoyo kuom gimomiyo Jokristo ok onego odew wang’ jomamoko. Nojiwo wachno kotiyo gi ranyisi mar ng’at ma dewo wang’ jamwandu to ochayo jachan. Jakobo nowacho ni ng’at ma kamano nyalo wacho ni en gi yie, kata kamano, be timbene nyiso ni en gi yie adier? (Jak. 2:1-5, 9) E ranyisi mar ariyo, Jakobo nowuoyo kuom ng’at ma neno ka ‘owadgi kata nyamin-gi ochando gima onyalo rwako kata chamo,’ to ok okonye. Kata ka ng’at ma kamano owacho ni en gi yie, timbene ok nyis mano. Omiyo, yiene en kayiem nono. Mana kaka Jakobo nondiko, “yie kende ma onge tim en yie motho.”—Jak. 2:14-17.

13. Jakobo notiyo gi ranyisi mage e jiwo gimomiyo yie nyaka nyis gi tim? (Jakobo 2:25, 26)

 ¹³ Jakobo notiyo gi ranyisi mar Rahab mondo ojiwgo ni timbe mag Rahab nonyiso ni ne en gi yie. (Som Jakobo 2:25, 26.) Rahab nosewinjo weche e wi Jehova kendo nong’eyo ni Jehova e ma ne konyo Jo-Israel. (Jos. 2:9-11) Nonyiso yie ka nopando chwo ariyo ma Jo-Israel ma noor mondo odhi onon pinygi. Mano nomiyo Rahab ma ne ok en Nya-Israel kendo ma timbene ne richo okwan kaka ng’at makare. Ranyisine nyiso ni yie nyaka nenre kuom tim.

14. Ere kaka weche Paulo kod Jakobo otudore?

¹⁴ Kuom mano, Paulo kod Jakobo nolero tiend bedo gi yie kod timbe ma nyiso ni ng’ato nigi yie e yore ariyo mopogore. Paulo nolero ne Jo-Yahudi ma ne gin Jokristo ni Jehova ne ok nyal yie kodgi ka gidhi nyime luwo Chike Musa kende. To Jakobo nojiwo ne Jokristo duto ni timbe mabeyo ma gitimo ne jomamoko e ma ne dhi nyiso ni gin gi yie.

15. Gin yore kaka mage ma wanyalo nyisogo yiewa kokalo kuom timbewa? (Ne pichni bende.)

¹⁵ Jehova ok wachga ni ka wadwaro ni okwanwa kaka joma kare, to nyaka watim gik moko duto ma Ibrahim notimo. Kuom adier, nitie yore mang’eny ma wanyalo nyisogo yiewa kokalo kuom timbewa. Wanyalo rwako joma nyien mobiro e kanyaklawa, wanyalo konyo owete gi nyimine ma kalo e chandruoge, kendo wanyalo timo gik mabeyo ne joutewa. Mago gin timbe mabeyo ma Nyasaye morgo kendo oguedhowaga sama watimogi. (Rumi 15:7; 1 Tim. 5:4, 8; 1 Joh. 3:18) Yo maduong’ moloyo ma wanyisogago ni wan gi yie en yalo wach maber ne  jomamoko gi kinda. (1 Tim. 4:16) Waduto wanyalo nyiso kokalo kuom timbewa ni wan gi yie kuom singo mag Jehova, kendo ni chikene e mabeyoe mogik. Ka watimo kamano, wanyalo bedo gadier ni Nyasaye biro kwanowa kaka joma kare kendo obiro luongowa ni osiepene.

16. Ere kaka geno ma Ibrahim ne nigo notudore gi yiene?

¹⁶ Jo-Rumi sula mar 4 nyiso puonj machielo maduong’ ma wayudo kuom Ibrahim, ma en: Gimomiyo geno dwarore ahinya. Jehova nosingo ni kokalo kuom Ibrahim “ogendni mang’eny” ne dhi yudo gueth. To mano doko geno ma jaber ma Ibrahim ne nigo! (Cha. 12:3; 15:5; 17:4; Rumi 4:17) Kata kamano, ka ne Ibrahim jahigni 100 kama, to Sara ne jahigni 90 kama, ne pok ginyuolo nyathi ma ne dhi bedo kodhi ma nosingi. E wang’ dhano, onge kaka Ibrahim gi Sara ne nyalo nyuolo nyathi. Mano ne en tem maduong’ ne Ibrahim. Kata kamano, “pod geno nomiyo obedo gi yie ni nodhi bedo wuon ogendni mang’eny.” (Rumi 4:18, 19) Gikone, genono nochopo kare. Nonyuolo Isaka wuode ma Jehova nosesingone higni mang’eny mokalo.—Rumi 4:20-22.

17. Ang’o momiyo wan gadier ni inyalo kwanwa kaka joma kare kendo osiepe Nyasaye?

¹⁷ Wan bende Nyasaye nyalo yie kodwa mi okwanwa kaka joma kare mana kaka notimo ne Ibrahim. Mano e gima jaote Paulo nojiwo ka nondiko niya: “Ok en kende [tiende ni Ibrahim] e ma ne ondik kuome kiwacho ni, ‘ne okwane kaka ng’at makare,’ to bende nikech wan ma ne idhi kwanwa kaka jo makare, nimar wayie kuom Jal ma nochiero Yesu.” (Rumi 4:23, 24) Mana kaka Ibrahim, dwarore ni wabed gi yie, watim gik ma nyiso ni wan gi yie, kendo wabed gi geno. Paulo nodhi nyime wuoyo e wi geno ma wan-go e Jo-Rumi sula mar 5, ma wabiro nono e sula ma luwo.