1. Gin penjo mage ma ber ka nyaminwa openjore sama onono owadwa ma dwaro kende?

JOKRISTO duto ni e bwo Yesu Kristo ma en Ruoth makare. Kata kamano, sama okend dhako, koro obedo e bwo chwore ma ok en ng’at makare. Mano nyalo kelo pek moko. Omiyo, ber ka nyaminwa openjore penjo ma luwogi, sama onono owadwa ma dwaro kende: ‘Gin ang’o ma nyiso ni owadwani biro bedo wi ot maber? Be tiyo ne Jehova e gima duong’ e ngimane? Ka ok en kamano, ang’o momiyo aparo ni obiro konyo e tego winjruokwa gi Jehova bang’ ka wasekendore?’ Ber bende ka nyaminwano openjore penjogi: ‘Gin kido mage ma an-go ma biro konyo kend marwa? Be ahoraga kendo ajachiwo? Be an gi winjruok motegno gi Jehova?’ (Ekl. 4:9, 12) Yiero ma dhako timo ka pok okende, nyalo konyo ahinya ka po ni odwaro ni kend margi odhi maber.

2. Ang’o ma wadwaro nono e sulani?

² Nyiminewa mathoth oseketo ranyisi maber ahinya kodok korka bolruok ne chwogi. Kendo wapwoyogi ahinya. En gima morowa ahinya tiyo ne Jehova kanyachiel gi nyimine kaka mago. E sulani wadwaro nono dwoko mag penjo adekgi: (1) Moko kuom pek ma mon ma ni e kend romogago gin mage? (2) Ang’o momiyo dwarore ni dhako obolre ne chwore? (3) Ang’o ma chwo kod mon ma Jokristo nyalo puonjore e wach bolruok ka ginono ranyisi mar Yesu, Abigail, kod Maria ma min Yesu kendo chi Josef?

3. Ang’o momiyo joma okendore nyaka rom gi pek moko e kendgi?

³ Kend en mich maber ma Nyasaye omiyo dhano, en mana ni dhano gin joricho. (1 Joh. 1:8) Mano e momiyo Muma nyiso joma okendore ni gibiro romo gi pek moko ma Muma luongo ni “masira e ringregi.” (1 Kor. 7:28) Ne ane moko kuom pek ma nyaminwa ma ni e kend nyalo romogo.

4. Ang’o momiyo dhako nyalo chako paro ni bolruok ne chwore nyiso ni en ng’ama nono?

 ⁴ Samoro yo ma dhako nopon-go nyalo miyo one ni kobolore ne chwore to mano nyiso ni en ng’ama nono. Nyaminwa Marisol modak e piny Ameka wacho kama: “Kuma ne aponie, ne inyisoga mon kinde duto ni giromre gi chwo e weche duto. Ang’eyo ni Jehova e ma noketo chenro mar wich, kendo ni en owuon e ma odwaro ni mon obolre ne chwogi nikech mon bende nigi migawo maduong’ ahinya e kend. Kata kamano, paro ma piny nigo miyo ok yotga bolore ne dichwo kinde duto.”

5. Gin paro mage ma ok owinjore ma jomoko nigo e wi mon?

⁵ Dhako bende inyaloga kend gi dichwo mochayo mon. Nyaminwa Ivon modak South America wacho kama: “E alworawa, chwo e ma kwongoga chiemo, e ka mon chiemo. Tij nyiri en tedo chiemo kod rito ler. To yawuoyi ipidho gi minegi gi nyiminegi. Kendo ikawoga yawuoyi matindo kaka ruodhi.” Nyaminwa Yingling modak Asia wacho kama: “Nitie ngero moro e dhowa ma nyiso ni mon ok onego obed gi rieko kata lony moro amora. Tijgi en timo tije mag ot, kendo ok oyienegi chiwo paro moro amora ne chwogi.” Dichwo moro amora ma luwo paro ma ok nyis hera kaka mago miyoga ngima jaode bedo matek ahinya, ok oluw ranyisi mar Yesu, kendo ok onyal moro Jehova.​—Efe. 5:28, 29; 1 Pet. 3:7.

6. Ang’o ma dwarore ni mon otim mondo gibed gi winjruok maber e kindgi gi Jehova?

⁶ Mana kaka ne waneno e sula mokalo, Jehova dwaro ni chwo ma Jokristo omi joodgi chiemb chuny, gige ringruok, kendo ging’e kaka giwinjo e chunygi. (1 Tim. 5:8) Kata kamano, dwarore ni nyimine ma osekendi omany thuolo moro pile ka pile mar somo Wach Nyasaye kendo paro matut kuom gik ma gisomogo, kaachiel gi lamo Jehova koa e chunygi. Timo kamano ok yot. Mon odichga ahinya. Omiyo, ginyalo paro ni gionge gi teko kod thuolo mar timo gigo. Kata kamano, manyo thuolo mar timo gigo dwarore ahinya. Nikech ang’o? Nikech Jehova dwaro ni ng’ato ka ng’ato kuomwa obed gi winjruok maber kode.​—Tich 17:27.

7. Ang’o ma biro konyo dhako neno ni migawo ma Jehova omiye ok tek?

⁷ Adiera en ni, dwarore ni dhako otim kinda ahinya mondo obolre ne chwore morem. Kata kamano, obiro yudo ka yot chopo migawo ma Jehova omiyeno, ka ong’eyo gimomiyo Ndiko dwaro ni obolre ne chwore, kendo oyie gi wachno.

8. Ka luwore gi Jo-Efeso 5:22-24, ang’o momiyo dhako ma Jakristo bolorega ne chwore?

⁸ Dhako ma Jakristo bolorega ne chwore nikech ong’eyo ni mano e ma Jehova dwaro ni otim. (Som Jo-Efeso 5:22-24.) Ogeno Wuon-gi ma ni e polo, kendo ong’eyo ni kinde duto Jehova ketonega chike nikech ohere kendo nikech odwarone mana ber lilo.​—Rap. 6:24; 1 Joh. 5:3.

9. Ang’o ma timorega sama nyaminwa obolore ne chwore?

⁹ Pinyni nyiso mon ni kik giluw chike mag Jehova kendo kik gibolre ne chwogi nikech mano nyiso ni ochagi. Adiera en ni joma jiwo paro kaka mago ok ong’eyo Nyasachwa ma jahera. Jehova ok nyal miyo nyige mogeno chik ma nyiso ni ochagi. Nyaminwa ma timo kinda mondo ochop migawo ma Jehova omiye, kelo  kuwe e ode. (Zab. 119:165) Chwore yudo ber, en bende oyudo ber, nyithindgi bende yudo ber.

10. Gin puonj mage mwanyalo yudo e weche ma Carol nowacho?

¹⁰ Dhako mobolore ne chwore kata obedo ni chwore orem, nyiso ni ohero Jehova kendo omiyo chenro ma Jehova noketo mar wich luor. Nyaminwa Carol modak South America wacho kama: “Ang’eyo ni chwora biro timo ketho moko nikech orem. Bende, ang’eyo ni gima abiro timo sama chwora otimo ketho moko mulo ahinya winjruok ma an-go gi Jehova. Omiyo, atemoga matek mondo abolra ne chwora nikech adwaro ni amor Wuonwa ma ni e polo.”

11. Ang’o ma konyoga Nyaminwa Aneese weyo ne chwore sama okethone, kendo weche ma nowachogo nyalo puonjowa ang’o?

¹¹ Dhako nyalo yudo ka tekne chiwo luor kendo bolore ne chwore ka po ni oneno ni chworeno ok ohere kendo ok odewe. Kata kamano, ne ane gima nyaminwa moro miluongo ni Aneese timoga sama gima kamano otimore. Owacho kama: “Atemoga matek mondo kik amak sadha. Aketoga e paro ni waduto watimoga richo. Ang’eyo ni waduto wajoketho. Gima adwaroga en weyo ne jaoda kethone gi chuny man thuolo mana kaka Jehova timoga. Sama aweyone ketho kamano, awinjoga ka chunya okuwe.” (Zab. 86:5) Dhako ma weyoga ne chwore kethone, biro yudo ka ok tekne bolore ne chwore.

12. Muma oting’o ranyisi mag jomage?

¹² Jomoko paroga ni ng’at ma obolore en ng’at ma nyap. Kata kamano, mano paro mobam. Muma oting’o ranyisi mang’eny mag joma nobolore kata obedo ni ne gin gi teko kendo ne gin jochir. Ne ane kaka ranyisi mar Yesu, Abigail, kod Maria nyalo konyowa.

13. Ang’o momiyo Yesu obolore ne Jehova? Ler ane.

¹³ Yesu obolore ne loch mar Jehova. Kata kamano, ok otimga kamano nikech oonge gi rieko kata ni oonge lony.  Yo maber ma Yesu nopuonjogo adiera mag Nyasaye nonyiso ni en ng’at mariek. (Joh. 7:45, 46) Jehova nong’eyo nyalo ma Yesu ne nigo, omiyo, noyie ne Yesu tiyo kanyachiel kode ka nochueyo gik moko duto ma ni e polo gi piny. (Nge. 8:30; Hib. 1:2-4) Chakre ne chier Yesu, Jehova osemiye ‘teko duto e polo gi piny.’ (Mat. 28:18) To kata obedo ni Yesu nigi lony kamano, pod obolorega ne Jehova. Nikech ang’o? Nikech ohero Wuon-gi.​—Joh. 14:31.

14. En ang’o ma chwo nyalo puonjore kuom (a) yo ma Jehova nenogo mon? (b) paro mochiw e Ngeche 31?

¹⁴ Gima chwo nyalo puonjore. Bedo ni Jehova noketo chenro mondo dhako obolre ne chwore, ok nyis ni ochayo joma mon. Jehova owuon noyiero mon kaachiel gi chwo mondo odhi oloch gi Yesu e polo. (Gal. 3:26-29) Jehova osenyiso ni ogeno Wuode kuom miye loch. E yo ma kamano bende, dichwo mariek biro miyo chiege migepe moko mondo okonye timo. Sama Wach Nyasaye wuoyo e wi dhako ma long’o, owachoga ni dhakono ong’eyo rito ode, onyalo manyo puodho kendo ng’iewe; bende, ong’eyo timo ohala. (Som Ngeche 31:15, 16, 18.) Dhako ma kamano ok en misumba. Kar mano, jaode ogene, kendo owinjoga paro mochiwo. (Som Ngeche 31:11, 26, 27.) Sama dichwo obedo mang’won kamano gi jaode, jaodeno biro yudo ka yotne bolorene.

15. Ang’o ma mon nyalo puonjore kuom ranyisi mar Yesu?

¹⁵ Gima mon nyalo puonjore. Kata obedo ni Yesu osetimo gik madongo kamano, ok onega ni bolruok ne chenro mar Jehova nyiso ni en ng’ama nono. (1 Kor. 15:28; Fil. 2:5, 6) E yo ma kamano, dhako ma long’o ma luwo ranyisi mar Yesu, ok bi neno ni en ng’ama nono mana nikech obolore ne chwore. Obiro riwo chwore lwedo nikech ohero chwore. To maduong’ie moloyo nikech ohero Jehova, kendo omiye luor.

16. Ka luwore gi 1 Samuel 25:3, 23-28, gin pek mage ma Abigail noromogo? (Ne picha manie nyim gaset.)

¹⁶ Chwor Abigail ne iluongo ni Nabal. Ne en ng’at ma jawuoro, ma jasunga, kendo ma ne ok go erokamano kata matin. Ka po ni Abigail ne dwaro ni kend mare gi Nabal okethre, ne onyalo yie mondo Daudi kod joge oneg chwore. To Abigail ne ok otimo kamano. Kar mano, ne okawo okang’ mondo oresgo ngima Nabal kaachiel gi joode. Tem ane paro chir ma ne Abigail ochoko mondo odhi orom gi chwo 400 ma jolweny, kendo wuoyo gi Daudi e yor luor! Ne okwayo nyaka ng’wono ne gima jaode notimo. (Som 1 Samuel 25:3, 23-28.) Daudi nowacho ni Jehova e ma notiyo gi dhako ma jachirno e ng’adone paro maber, kendo geng’e mondo kik otim richo maduong’.

17. En ang’o ma chwo nyalo puonjore kuom ranyisi mar Daudi gi Abigail?

¹⁷ Gima chwo nyalo puonjore. Abigail ne en dhako mariek. Daudi nonyiso ni en dichwo mariek ka noyie chikone ite. Mano nomiyo Daudi ok onego joma ne onge ketho. E yo ma kamano, dichwo mariek biro winjo pach chiege sama dwarore ni gitim yiero moko madongo. Timo kamano nyalo konyo dichwono mondo kik ong’ad paro ma nyalo hinyogi.

18. En ang’o ma mon nyalo puonjore kuom ranyisi mar Abigail?

¹⁸ Gima mon nyalo puonjore. Dhako mohero Jehova kendo ma omiye luor,  nyalo konyo joode ahinya kata ka po ni chwore ok ti ne Jehova kendo ok oluw puonj mag Muma e ngimane. Ok obi manyo yore ma Ndiko ok osiro mag ketho kend mare. Kar mano, obiro chiwo luor ne chwore kendo bolorene, kotemo matek konyo jaode mondo opuonjre e wi Jehova. (1 Pet. 3:1, 2) Kata ka chwore ok oneno ranyisi maberno mochako tiyo ne Jehova, Jehova pod mor gi kaka dhakono bolore ne chwore kendo kaka omakore gi Jehova.

19. Gin kinde kaka mage ma dhako ok bi winjoe chwore?

¹⁹ Dhako ma obolore ok bi riwo chwore lwedo ka po ni chworeno nyise ni otim gimoro ma ok winjre gi Muma. Kuom ranyisi, ok obi winjo chwore sama chwore nyise ni oriambi, okwel, kata otim tim moro ma Ndiko kwedo. Jokristo duto moriwo nyaka nyimine ma ni e kend ong’eyo ni Jehova e ma onego giket mokwongo e ngimagi. Ka po ni ng’ato kwayo nyaminwa moro mondo otim gimoro ma ok winjre gi puonj mag Muma, nyaminwano ok onego otim gino. Kendo onego oler ne ng’atno e yo mang’won kendo gi chir gimomiyo ok obi timo gino.​—Tich 5:29.

20. Ere kaka wang’eyo ni Maria ne nigi winjruok machiegni kendo maber gi Jehova?

²⁰ Maria ne nigi winjruok maber kendo machiegni ahinya gi Jehova. Nenore ni nong’eyo maber weche ma ni e Ndiko. Ka ne owuoyo gi Elizabeth min Johana Jabatiso, Maria ne owuoyo kuom Ndiko mopogore opogore mokalo 20 mag Dho-Hibrania. (Luka 1:46-55) Kendo par ane wachni: Kata obedo ni Maria nosetimo singruok mar kend gi Josef, malaika mar Jehova ne ofwenyore ne Maria ka pok nofwenyore ne Josef. Malaikano nokwongo wuoyo achiel kachiel gi Maria monyise ni nodhi mako ich kendo nyuolo Wuod Nyasaye. (Luka 1:26-33) Jehova nong’eyo Maria, kendo ne en gadier ni Maria ne dhi rito Wuode kendo pidhe e yo maber. Maria nodhi nyime bedo gi winjruok maber gi Jehova kata bang’ ka Yesu nosetho, mochier, modok e polo.​—Tich 1:14.

21. En ang’o ma chwo nyalo puonjore kuom gik ma Muma wacho e wi Maria?

 ²¹ Gima chwo nyalo puonjore. Dichwo mariek bedoga mamor sama ong’eyo ni jaode ong’eyo Ndiko e yo maber. Chunye ok nyosrega kata winjo marach ni chiege dwa loko loch kata paro ni chiege dwaro kawo migawo mar bedo wi ot. Ong’eyo ma long’o ni nyaminwa mong’eyo Muma kaachiel gi puonj mag Muma nyalo konyo kama duong’ ahinya e ngima mar joot. Kata ka po ni dhako osomo moloyo dichwo, dichwo e ma pod nigi ting’ mar tayo joode e lamo mar joot kod e weche mamoko motudore gi tij Nyasaye.​—Efe. 6:4.

22. En ang’o ma mon nyalo puonjore kuom ranyisi mar Maria?

²² Gima mon nyalo puonjore. Dwarore ni dhako obolre ne chwore, kata kamano, dhako e ma nigi ting’ mar neno ni orito winjruokne gi Jehova. (Gal. 6:5) Dhako nyaka many thuolone owuon mar timo puonjruok ma mare kendo paro matut. Kotimo kamano obiro siko kohero Jehova kendo miye luor, kendo obiro bedo mamor ahinya sama obolore ne chwore.

23. Mon ma bolore ne chwogi yudoga ber mage, kendo ber mage ma gikeloga ne joodgi kod kanyakla?

²³ Mon ma obolore ne chwogi nikech gihero Jehova biro bedo mamor moloyo mon ma kwedo chenro ma Jehova noketo mar wich. Mon ma kamago keto ranyisi maber ne chwo matindo kod mon matindo. Kendo gikonyoga ahinya e kelo kuwe kod mor, ok mana e utegi kende, to nyaka e kanyakla. (Tito 2:3-5) Jotich Jehova mang’eny e kindegi gin nyimine. (Zab. 68:11) Waduto, bed ni wan owete kata nyimine, wamako kama duong’ ahinya e kanyakla mar Jehova. Sula ma luwo biro nyiso kaka ng’ato ka ng’ato kuomwa nyalo chopo migawo ma Nyasaye omiye.