SIGAND NGIMA
“Jehova Pok Noweyaga”
PEK mopogore opogore ma waromogo e ngima nyalo miyo wapar ni wan kendwa. Pekgo gin kaka sama ng’at ma wahero otho, dak e alwora ma pok wadakiega, kod sama wan mabor gi joodwa kod osiepewa. Aseromo gi pekgo duto e ngimana. Kata kamano, ka ang’iyo chien, anyalo wacho ka an gadier ni onge chieng’ ma Jehova noseweya. We anyisu gimomiyo awacho kamano.
RANYISI MABER MA JONYUOLNA NOKETONA
Wuonwa gi minwa nomakore gi din mar Katholik ahinya. To ka ne gipuonjore ni Muma wacho ni nying Nyasaye en Jehova, ne giweyo bedo jo Katholik mi gibedo Joneno mag Jehova ma jokinda. Wuonwa ne en fundi bao kendo nolosoga sanamu mag Yesu. Kata kamano, noweyo loso sanamugo kendo notiyo gi lony ma ne en-go e loko rum moro ma piny ma ne nie odwa, mobedo Od Romo mokwongo mar Joneno mag Jehova e gweng’ mar San Juan del Monte man machiegni gi Manila, ma en taon maduong’ e piny Philippines.
Bang’ ka nosenyuola e higa mar 1952, jonyuolna nochako puonja Muma mana kaka ne gisebedo ka gitimo ne owetena ang’wen ma ne dongona, kod nyiminena adek ma bende ne dongona. Wuonwa nojiwa ni asomga sula achiel e Muma odiechieng’ kodiechieng’, kendo nopuonjaga kotiyo gi bugewa mopogore opogore. Kinde ka kinde, jonyuolna ne gweloga jorit-alwora kod owete mamoko ma ne ofis oroga e migepe mopogore opogore e odwa. Owetego ne jiwowaga ahinya kendo mbaka ma ne wagoyo kodgi nokonyowa keto tij Nyasaye obed mokwongo e ngimawa.
Napuonjora weche mathoth kokalo kuom ranyisi maber ma jonyuolna noketona. Minwa nobedo matuo motho kendo bang’ mano, an kod wuonwa ne wabedo jopainia e higa mar 1971. Kae to, e higa mar 1973 ka ne ajahigni 20, wuonwa notho. Tho mar jonyuolna noweya ka akuyo kendo ka piny ochama. Kata kamano, “geno madier” ma chalo kaka nanga mar meli nokonya nyagora maber kendo nasiko ka amakora gi Jehova. (Hib. 6:19) Mana matin bang’ tho mar wuonwa, noketa painia makende e chula moro miluongo ni Coron, manie provins mar Palawan.
NYAGRUOK GI PEK MA NAROMOGO E MIGEPE MOPOGORE OPOGORE KA AN KENDA
Ne ajahigni 21 ka nachopo Coron. Ne pok adakga e risaf. Omiyo, nahum ka nafwenyo ni kuonde
mang’eny e chulano ne onge sitima, pi freji, kendo mtokni bende ne tin. Ne nitie mana Joneno matin e chulano, kendo naonge gi painia wadwa. Omiyo, seche moko najadhiga lendo kenda. E dwe mokwongo ma nahangoe bedo kuno, nasiko ka agombo joodwa kod osiepena. E seche mag otieno, nang’iyoga sulwe manie polo ka pi wang’a mol. Nagombo weyo migawono mondo adog dala.E kindego, naologa ne Jehova weche duto manie chunya. Naparoga weche ma ne nyalo jiwa ma nasesomo e Muma kod e bugewa. Thothne najaparo weche manie Zaburi 19:14. Nafwenyo ni Jehova biro bedo “Lwandana kendo Jawarna” ka aparo matut kuom gik ma more, kuom ranyisi, tijene kod kido mabeyo ma en-go. Sula moro ma yudore e The Watchtower ma ne wacho ni “You Are Never Alone” a nokonya ahinya. Nasome nyadinwoya. E kinde ma naparo ni an kenda, nawinjoga ka gima an gi Jehova nikech nawuoyoga kode e lamo, napuonjoraga, kendo naparoga matut kuom gik ma napuonjora.
Kinde machuok bang’ ka nasechopo Coron, noketa jaduong’-kanyakla. Nikech ne an jaduong’ achiel e kanyaklano, natayoga Skul mar Tij Nyasaye, Chokruok mar Tijwa, Puonjruok-Buk mar Kanyakla, kod Puonjruok mar Ohinga mar Jarito juma ka juma. Bende, nagologa twege mag ji duto. Migepe ma natimogo ne miyo abedo modich ahinya kendo ne ok awinjga ka an kenda.
Lendo e alwora mar Coron ne nigi nyak ahinya. Moko kuom jopuonjrena nobatisi. Kata kamano, nitiere pek moko ma naromogo. Nitie kinde ma ne chuna wuotho nus odiechieng’ mondo achop e alwora mar lendo, kendo ne ok ang’eyoga kama nadhi nindoe. Alwora mar kanyaklawa noriwo chulni matindo tindo mang’eny. Thothne, sama nadhiga e chulnigo natiyoga gi yie kendo nam ne bedoga gi apaka madongo dongo. To gima lit en ni nakia goyo abal. E pekgo duto, Jehova norita kendo nosira. Bang’e, nafwenyo ni Jehova ne ika ne pek mamoko madongo ma nadhi romogo e migapa ma noluwo.
PAPUA NEW GUINEA
E higa mar 1978, nomiya migawo e piny Papua New Guinea man yo nyandwat mar Australia. En piny motimo gode kendo ochiegni romo mana gi piny Spain. Nawuoro ahinya ka nafwenyo ni ji mopogore opogore ma kwan-gi ne romo milion adek kama e pinyno ne wacho dhok 800. Gima ber en ni thoth ji ne wacho dho Melanesian Pidgin, mong’ere kaka Tok Pisin.
Nomiya migawo kuom kinde moro matin e kanyakla ma ne wacho dho Kisungu e taon maduong’ mar pinyno miluongo ni Port Moresby. Kata kamano, bang’ kinde nadar ma adhi e kanyakla ma ne wacho dho Tok Pisin, kendo nadhi e klas mipuonjoe dhokno. Natiyo gi weche ma napuonjora e klasno e tij lendo. Mano nokonya puonjora dhokno mapiyo. Mana bang’ kinde machuok, nanyalo golo twege mag ji duto e dho Tok Pisin. Kata ka pok higa achiel orumo bang’ chopo Papua New Guinea, nahum ka noketa jarit-alwora e kanyakla ma ne wacho dho Tok Pisin. Kanyaklago ne ni kuonde maboyo boyo.
Nikech kanyaklago ne ni kuonde maboyo boyo, ne chunaga chano chokruoge mang’eny mag alwora kendo dhi kuondego duto. Mokwongo okwongo, nawinjo ka gima an kenda e alwora ma
ne pod anie wendo, piny manyien, dhok manyien, kod kit ngima manyien. Ne ok yot dhi gi mtoka kiwuok e kanyakla achiel kidhi e machielo nikech pinyno otimo gode kod kite madongo dongo. Omiyo, chiegni ni juma ka juma nadhiga gi ndege. Nitie kinde ma nayudoraga ka an e jawuoth kenda e ndege ma samoro ne tin kendo oti. Naluorga dhi e wuoth gi ndege mana kaka naluor bende dhi e wuoth gi yie.Ji matin ahinya e ma ne nigi simu. Omiyo, natudoraga gi kanyakla mopogore opogore e yor barua. Thothne, nakwongoga chopo e kanyakla moro ka barupe ma naoronegi pok ochopo. Omiyo, ne chunaga penjo joma nodak e alworano ka be ging’eyo Janeno moro amora. Sa asaya ma naromoga gi owete ne girwakaga gimor. Mano ne konyaga neno gimomiyo nonego atim migapa kaka jarit-alwora gi kinda ahinya. Naneno kaka Jehova nokonya e yore mopogore opogore, kendo winjruokna kode nomedo bedo motegno
E chokruok mokwongo ma ne watimo e chula miluongo ni Bougainville, dichwo moro gi jaode nobiro ira ka gibwonjo, mi gipenja niya, “Be iparowa?” Nanyalo parogi nikech nalendonegi ka nahango dhi Port Moresby. Nachako puonjora kodgi Muma kono, kae to bang’e naweyogi e lwet owadwa moro mondo odhi nyime puonjore kodgi. Ka ne waromo kendo, nosebatisgi! Mano mana achiel kuom gueth ma nayudo kuom higni adek ma nadakgo Papua New Guinea.
NGIMA MAR JOOT
Ka ne pok awuok Coron e higa mar 1978, naromo gi nyaminwa moro ma jaber, ma ne chiwore ahinya, kendo japainia mapile ma niluongo ni Adel. Ne en gi nyithindo ariyo ma niluongo ni Samuel kod Shirley. Gie kindego bende, norito min-gi ma koro noseti. E dwe mar Mei 1981, nadok Philippines mondo wakendre gi Adel. Bang’ ka ne wasekendore, ne wabedo jopainia mapile ka wapidho nyithindwa.
Kata obedo ni ne an gi nyithindo, e higa mar 1983, noketa painia makende kendo, kae to nomiya migawo e chula mar Linapacan manie provins mar Palawan. An kaachiel gi jooda duto ne wadar ma wadhi e chulano kata obedo ni ne onge Janeno moro amora kuno. Min Adel notho higa achiel kama bang’e. Kata kamano, ne wadhi nyime bedo modich e tijwa mar lendo kendo mano nomiyo wanyagore maber gi kuyo ma ne wan-go. Ne wachako puonjore Muma gi ji mang’eny ma notimo dongruok e Linapacan kendo bang’ kinde matin ne wafwenyo ni Od Romo ne dwarore. Omiyo, ne wagero Od Romo moro kendwa. Higni adek bang’ ka ne wasechopo kuno, ne wamor neno ka ji 110 obiro e Rapar. Thothgi notimo dongruok mochopo e batiso bang’ ka ne wasewuok e chulano.
E higa mar 1986, nomiya migawo e chula mar Culion, ma en chula ma nigi jodhoho mang’eny. Bang’ kinde machuok, noket Adel bende mondo obed painia makende. Mokwongo okwongo, ne waluor lendo ne jodhoho nikech ne waparo ni ginyalo miyowa tuono. Kata kamano, jolendo ma ne nie alworano nonyisowa ni jogo noseyudo thieth kendo ne ok yot mondo gimi ng’ato tuono. Moko kuomgi ne biroga e chokruoge ma nitimoga Luka 5:12, 13.
e od nyaminwa moro. Jogo ne paro ni Nyasaye kod dhano ok dewgi. Kata kamano, ne wamor ahinya sama ne waneno kaka joma ne nigi tuo marachno mor bang’ fwenyo ni ibiro changgi chuth e kinde ma biro.—Ere kaka nyithindwa nonyagore ka ne wan Culion? An gi Adel ne wagwelo nyimine moko ariyo ma rowere ma ne a Coron mondo gibi gibed kodwa kendo mano nomiyo nyithindwa oyudo joma ne ginyalo timogo gik moko. Samuel, Shirley, kod nyimine ariyogo ne nigi nyak ahinya e tij lendo. Ne gipuonjoga nyithindo mang’eny, ka e sechego an gi Adel ne wapuonjo jonyuol nyithindogo. Nitie kinde ma ne wapuonjo joot 11 mopogore opogore. Mapiyo nono, ji mang’eny ma ne wapuonjorego notimo dongruok, kendo gikone ne wachako kanyakla manyien kuno!
E kindeno, an kenda e ma ne an jaduong’-kanyakla e alworano. Kuom mano, ofis nokwaya mondo ata chokruoge e alwora mar Culion ma ne nigi jolendo aboro, kendo atim kamano bende e gweng’ mar Marily ma ne nigi jolendo ochiko. Ne nyalo kawo ng’ato seche adek mondo ochop Marily kodhi gi yie. Bang’ timo chokruoge kono, ne wawuothoga kaka joot e alwora motimo godeno kuom seche mang’eny mondo wadhi wata jopuonjre mag Muma ma nodak e alwora machielo miluongo ni Halsey.
Ne wayudo nyak ahinya e gweng’ mar Marily kod Halsey kendo bang’ kinde matin ne wagero Ute Romo kuonde ariyogo. Mana kaka notimore ka ne wan Linapacan, kuondego bende owete kaachiel gi joma norwako wach nochiwo gige gedo mathoth, kendo ne gichiwore timo tij gedo bende. Ot ma ne waromoe Marily ne nyalo ting’o ji 200 kendo ne inyalo yare moting’ ji mang’eny mokalo kanyo, omiyo, ne watimoga chokruoge mag alwora bende kanyo.
BEDO GI KUYO, WINJO KA AN KENDA, KOD BEDO MAMOR KENDO
E higa mar 1993 bang’ ka nyithindwa nosebedo joma dongo, nochak oketa jarit-alwora e piny Philippines kendo ne adhiga gi Adel. Kae to e higa mar 2000, nogwela e Skul mar Tiego Owete e Tije Kanyakla (MTS) mondo otiega kaka japuonj mar skundno. Naparo ni ok awinjora timo migawono. Fil. 4:13) Adel ne nyalo wacho kamano nikech noseneno kaka Jehova nosebedo ka konye timo migepene kata obedo ni ne en gi tuo moro ma nosebedo ka chande.
Kata kamano, Adel nojiwa monyisa ni Jehova biro miya teko mar timo migawo manyienno. (E higa mar 2006 ka noyudo apuonjo e skundno, noyud Adel gi tuo mar leche miluongo ni Parkinson. Wachno nobwogowa ahinya! Ka ne anyiso Adel ni wawe migawowa mondo adhi arite, nodwoka kama: “Ooyo, in many laktar ma biro thiedha, ang’eyo ni Jehova biro konyowa nyagore maber.” Kuom higni auchiel ma noluwo, Adel nodhi nyime tiyo ne Jehova ma ok ong’ur. Ka nochopo kinde ma ne ok onyal wuotho, nolendoga ka en wheelchair. Sama ne ok onyal wuoyo maber, nochiwoga paro e chokruoge kotiyo gi wach achiel kata weche ariyo. Ng’eny owete gi nyimine ne oronega Adel ote mabeyo ka giparone gik mabeyo ma nosebedo kotimo nyaka chop chieng’ ma notho e higa mar 2013. Ne asedak gi jaoda Adel kuom higni mokalo 30. Omiyo, ka notho piny nochama, nakuyo ahinya, kendo nawinjo ka an kenda.
Adel ne gombo ni asik e migapa, to mano e ma natimo. Bedo modich e tij Nyasaye nokonya nyagora gi kuyo ma ne an-go. Chakre higa mar 2014 nyaka 2017, nomiya migawo mar limo kanyakla ma wacho dho Tagalog ma yudore e pinje mopogore opogore ma tijwa nogoye marfuk. Bang’ mano, nalimo kanyakla ma wacho dhokno e piny Taiwan, Amerka, kod Canada. E higa mar 2019, napuonjo Skul mar Joland-Injili mar Pinyruoth ma notim gi dho Kisungu e piny India kod Thailand. Migepego duto osemiya mor mang’eny. Abedoga mamor ahinya sama aketo pacha duto e tij Jehova.
JEHOVA POK OJWANG’AGA
E migepe duto ma asebedo ka atimo, asepuonjora hero owete gi nyimine ma asebedo ka aromogo kendo bedonaga matek weyogi sama adhi e migawo machielo. Asepuonjora geno Jehova gi chunya duto e kinde kaka mago. Asebedo ka aneno kaka okonya kendo mano osejiwa mondo arwak lokruok moro amora ma aromogo e ngimana. Sani an japainia makende e piny Philippines. An e kanyakla manyien mosekonya ahinya kendo ma dewa gadier. Bende, amor ahinya neno ka Samuel kod Shirley luwo yie mar min-gi.—3 Joh. 4.
Asekalo e chandruoge mang’eny e ngimana, moriwo nyaka neno ka jaoda ma nahero chandore malit nikech tuo nyaka e thone. Bende, asetimo lokruoge mang’eny ka luwore gi chal ma antie. Adier, aseneno kaka Jehova ok ni “mabor gi ng’ato ka ng’ato kuomwa.” (Tich 17:27) “Lwet Jehova ok chiek” ma dimone tego kendo jiwo jotichne, moriwo nyaka joma odak e alwora man kuonde mosokore. (Isa. 59:1) Jehova, ma en Lwandana, osebedo koda kinde duto. Ee, Jehova pok noweyaga.
a Ne The Watchtower mar Septemba 1, 1972, ite mar 521-527.