1-3. (a) Ang’o momiyo Jehova nohero Solomon, to noyudo gueth mage? (b) Gin penjo mage ma wadwaro nono e sulani?

SOLOMON nobedo ruodh Israel ka ne pod en rawera. E kinde ma nochako locho, Jehova nofwenyorene e lek mopenje kama: “Kwa gi midwaro, mi namii.” Solomon nodwoke kama: “An mana rawera mayot; kendo ok ang’eyo kaka owinjore awuothi e nyim ji. . . . Kuom mano mondo imi jatichni chuny mariek mar ng’ado ni jogi bura.” (1 Ru. 3:5-10) “Chuny mariek” e ma nokwayo, tiende ni chuny mar winjo wach Jehova! Kare e momiyo Jehova nohero Solomon! (2 Sa. 12:24) Jehova ne mor ahinya gi gima Solomon nokwayono mi nomiye “chuny mar rieko kod mar ng’eyo.”​—1 Ru. 3:12.

² Kinde duto ma Solomon nomakore gi Jehova, noyudo gueth mathoth. Kuom ranyisi, noyudo thuolo makende mar gero e hekalu ne “nying Jehova Nyasach Israel.” (1 Ru. 8:20) Bende, humbe nolandore nikech rieko ma Nyasaye nomiye. E wi mago, weche ma nowacho kotelne gi roho maler ondik e buge adek e Muma. Achiel kuom bugego en Ngeche.

³ Bug Ngeche wuoyo kuom chuny nyading’eny. Kuom ranyisi, Ngeche 4:23 wacho kama: “Ritri gi kinda duto ni mondo chunyi obedi makare.” Chuny miwuoye e ndikoni en ang’o? Sulani biro leronwa. Bende, wabiro nono penjo moko ariyo ma gin: Ere kaka Satan temo mondo oduw chunywa? To ang’o ma wanyalo timo mondo warit chunywa? Mondo wasik ka wamakore gi Jehova, dwarore ni wang’e dwoko mag penjogo.

4-5. (a) Zaburi 51:6 konyowa ng’eyo nade gima chuny ochung’ne? (b) Ere kaka yo ma waritogo dendwa konyowa ng’eyo gimomiyo dwarore ni warit chunywa?

⁴ E Ngeche 4:23, chuny ochung’ ne kaka ng’ato chalo gi iye. (Som Zaburi 51:6.) Tiende ni chunywa ochung’ ne gik ma waparo aling’ ling’, dwachwa ma iye, kod gombowa, to ok kaka wanenore gi oko.

⁵ Par ane kaka yo ma waritogo dendwa konyowa ng’eyo gimomiyo dwarore ni warit chunywa. Mokwongo, mondo fuonni man e i dendwa oti maber, nyaka wacham chiemo mowinjore kendo warie dendwa kinde ka kinde. E yo ma kamano, mondo warit chunywa, nyaka wacham chiemb chuny ma Jehova miyowa kendo kinde ka kinde nyaka watim gik ma nyiso ni wan gi yie kuom Jehova. Mano oriwo tiyo gi gik ma wapuonjore kendo lero ne jomamoko yiewa. (Rumi 10:8-10; Jak. 2:26) Mar ariyo, yo ma dendwa nenorego gi oko nyalo miyo wapar ni wangima maber to kare watuo gi e iye. E yo machalo kamano, gik ma watimo e tij Nyasaye nyalo miyo wapar ni yiewa otegno to kare gombo maricho osechako donjo e chunywa. (1 Kor. 10:12; Jak. 1:14, 15) Onego wapar kinde duto ni Satan gombo ahinya duwo chunywa mondo warwak pache. Gin yore mage monyalo tiyogo? To ang’o ma wanyalo timo mondo warit chunywa?

6. En ang’o ma Satan dwaro, to otiyo gi yore mage e chopo dwacheno?

⁶ Satan dwaro ni wachal kode. Odwaro ni wan bende wakwed chike Jehova kendo waher mana gik ma morowa. To ong’eyo ni ok onyal chunowa mondo warwak pache kendo wabed gi timbe machal gi meke. Omiyo, otemo tiyo gi yore mamoko. Kuom ranyisi, joma otemo keto machiegni kodwa gin joma oseduwo pachgi. (1 Joh. 5:19) Ogeno ni mosmos wabiro chako mako osiep gi jogo kata obedo ni wang’eyo maber ni osiepe maricho ketho timbe mabeyo. (1 Kor. 15:33) Yorno notiyone maber ka nodwaro duwo  chuny Ruoth Solomon. Solomon nokendo mon mang’eny ma ne ok lam Jehova mi gikone mon-go “noloko chunye” mi oweyo lamo Jehova.​—1 Ru. 11:3.

7. En yo mane machielo ma Satan tiyogo mondo orwakgo pache kuom ji, to ang’o momiyo onego watang’ gi yorno?

⁷ Satan tiyo gi sinembe kod programbe mag TV mondo orwakgo pache kuom ji. Ong’eyo maber ni gik ma ipimonwa ok miwa mana mor kende, to bende ginyalo chiko pachwa kod timbewa. Yesu notiyo gi yorno ka ne opuonjo. Kuom ranyisi, inyalo neno mano e ngero ma nogoyo e wi Ja-Samaria ma nokonyo Ja-Yahudi kod ngero mar wuoyi ma nolal. (Mat. 13:34; Luka 10:29-37; 15:11-32) Kata kamano, joma Satan oseduwo pachgi nyalo pimonwa weche ma ging’eyo maber ni dhi ketho pachwa kod timbewa. Omiyo, nyaka wabed gi tong’ mowinjore. En adier ni nitie sinembe moko kod programbe mag TV ma nyalo morowa kendo puonjowa weche moko ma ok giketho pachwa. Kata kamano, pod nyaka wasik ka watang’. Sama wayiero sinema kata program ma wadwa neno e TV, onego wapenjre kama: ‘Be dibed ni sinemani kata programbni temo puonja ni luwo gombo mag ringruok ok rach ahinya?’ (Gal. 5:19-21; Efe. 2:1-3) Ang’o monego itim kifwenyo ni program moro mihero jiwo pach Satan? Bed mabor kode mana kaka dibed mabor gi ng’ama nigi tuo ma landore!

8. Ere kaka jonyuol nyalo konyo nyithindgi mondo girit chunygi?

⁸ Jonyuol, un gi migawo makende mar neno ni urito nyithindu maber mondo kik Satan duw chunygi. Onge kiawa ni utimoga duto munyalo mondo ugeng’ ne nyithindu tuoche. Kuom ranyisi, uketoga uteu mondo osik ka ler kendo uwito gimoro amora ma nyalo kelo tuo ne un  uwegi kendo ne nyithindu. E yo ma chalo kamano, dwarore ni urit nyithindu mondo gibed mabor gi gik ma nyalo miyo girwak pach Satan, kaka sinembe maricho, programbe mochido minyiso e TV, tuke mopong’ gi timbe gero kod juok ma nyithindo ohero tugo e kompyuta kata simo, kod websait moting’o gik ma ok ler. Jehova omiyi ting’ mar konyo nyithindi mondo gibed osiepene. (Nge. 1:8; Efe. 6:1, 4) Omiyo, kik iluor keto ne nyithindi chike motenore gi Muma mondo otagi. Nyis nyithindi ma pod tindo gik monego gine kod ma ok onego gine, kod gimomiyo inyisogi kamano. (Mat. 5:37) Kaka gimedo bedo madongo, tieggi mondo ging’e pogo kendgi gik mabeyo gi gik maricho ka luwore gi puonj mag Jehova. (Hib. 5:14) To wiyi kik wil ni nyithindi biro puonjore gik mang’eny kuom rango gik mitimo moloyo mana weche minyisogi kende.​—Rap. 6:6, 7; Rumi 2:21.

9. Achiel kuom paro ma Satan jiwo en mane, to ang’o momiyo parono rach?

⁹ Yo machielo ma Satan tiyogo e temo duwo chunywa en chwalowa mondo wagen kuom pach dhano kar geno Jehova. (Kol. 2:8) Achiel kuom parogo en ni manyo mwandu e ma onego obed gima duong’. Joma rwako paro ma kamano gikone nyalo bedo jomwandu adier kata ooyo. Bed ni ginwang’o mwandu kata ooyo, pod ginyalo hinyore. Nikech ang’o? En nikech giketo pachgi ahinya e manyo pesa ma chop kama koro gijwang’o ngimagi, joodgi, kod osiep ma ni e kindgi gi Nyasaye. (1 Tim. 6:10) Wan wamor ahinya ni Jehova Nyasachwa ma e Wuoro mariek mogik konyowa mondo wabed gi paro mowinjore e wi pesa.​—Ekl. 7:12; Luka 12:15.

10-11. (a) Mondo warit chunywa e yo maber, ang’o ma nyaka watim? (b) En ang’o ma jorit ne timo e kinde machon, to ere kaka nyalo ma wan-go mar pogo ber gi rach nyalo bedonwa kaka jarit?

¹⁰ Mondo warit chunywa e yo maber, nyaka wang’e gik ma nyalo hinyowa kendo wakaw okang’ mapiyo mondo wageng’gi. Wach molok ni “ritri” e Ngeche 4:23 paronwa tij jarit. E ndalo Ruoth Solomon, jorit ne chung’ga e ohingni mag pacho kendo ka ne gineno gimoro marach, ne gigoyo milome. Mano konyowa ng’eyo gima nyaka watim mondo Satan kik keth pachwa.

¹¹ E kinde machon, jorit pacho ne tiyoga kanyachiel gi joma ne rito rangeye. (2 Sa. 18:24-26) Ne nyaka gine ni rangeye olor maber sama jowasigu ne ni machiegni. (Neh. 7:1-3) Ka watiyo gi Muma e tiego nyalowa mar pogo ber gi rach *, nyalono biro bedonwa kaka jarit ma goyonwa milome sama Satan dwaro duwo chunywa, pachwa, kod gombowa. Sama wawinjo milome ma kamano, onego wakawo okang’ mapiyo mondo wadin ne Satan.

12-13. En tem mane ma wanyalo donje, to ang’o monego watim?

¹² Ne ane ranyisi achiel ma konyowa ng’eyo kaka wanyalo rito chunywa mondo pach Satan kik donjee. Jehova osepuonjowa ni ‘terruok, gi kit timbe duto ma ok ler, kod ich-lach, kik hulie kata matin e kindwa.’ (Efe. 5:3) Kata kamano,  wabiro timo nang’o ka joma watiyogo kata ma wasomogo ochako goyo mbekni mochido mag terruok? Wang’eyo ni onego “watamre timbe ma ok nyis luoro Nyasaye kod gombo mag piny.” (Tito 2:12) Nyalowa mar pogo ber gi rach nyalo goyo milome e chunywa kokwerowa. (Rumi 2:15) To be wabiro luwo kaka okwerowa? Seche moko wanyalo donjo e tem mar winjo mbeknigigo kata neno pichni ma gin-go kanyo. Kata kamano, mago e seche monego walorie rangeye, tiende ni walok mbaka kata wawuog kanyo.

¹³ Timo kamano dwaro chir ahinya. Wan gadier ni Jehova neno kinda ma watimo kendo oikore miyowa teko kod rieko mar kwedo paro maricho mag Satan. (2 We. 16:9; Isa. 40:29; Jak. 1:5) To ang’o kendo ma wanyalo timo mondo wadhi nyime rito chunywa?

14-15. (a) En ang’o monego wayawne chunywa, to ere kaka wanyalo timo mano? (b) Ere kaka tiyo gi puonj ma ni e Ngeche 4:20-22 nyalo miyo somo Muma okonywa maber? (Ne bende sanduk ma wiye wacho ni “ Kaka Inyalo Paro Matut Kuom Gik Misomo.”)

¹⁴ Mondo warit chunywa, loro ne gik maricho kende ok oromo, to onego wayawe bende mondo gik mabeyo odonjee. Par ane kendo pacho mochiel gi ohinga. Joma ne rito rangeye ne lorogiga mondo jowasigu kik monjgi, kata kamano, nitie seche ma ne giyawogiga mondo joma ne kelo chiemo kod mwandu mamoko odonji. Ka ne ginyalo loro rangeye kinde te, kech ne nyalo nego joma nie dalano. E yo ma chalo kamano, wan be onego wayaw chunywa kinde ka kinde mondo pach Nyasaye odonjee.

¹⁵ Muma oting’o pach Jehova, omiyo, sa asaya ma wasome, warwako pach Jehova mondo e ma ochik gik ma watimo kendo waparo. Wanyalo timo ang’o mondo somo Muma okonywa maber? Lamo dwarore ahinya. Nyaminwa moro wacho niya: “Sa asaya ma adwa somo Muma, akwongo alamo Jehova ka akwaye mondo ‘oyaw wang’a mondo ane weche miwuoro’ ma ni e Wachne.” (Zab. 119:18) Dwarore bende ni wapar matut kuom gik ma wasomo. Sama walemo, wasomo Muma, kendo waparo matut kuom gik ma wasomo, Wach Nyasaye chopo e ‘chunywa ma iye,’ to mano miyo wachako hero pach Jehova.​—Som Ngeche 4:20-22; Zab. 119:97.

16. Program mar JW Broadcasting osekonyo owete gi nyimine nade?

¹⁶ Yo machielo ma warwakogo pach Nyasaye en neno gik miketonwaga e JW Broadcasting^®. Owadwa moro gi jaode wacho niya: “Neno program ma dwe ka dwe e JW Broadcasting^® osekonyowa ahinya! Gisebedo ka gijiwowa kendo giduogo chunywa sama wakuyo kata chunywa ool. Bende, wahero winjo wende makende miketoga e programgo. Wawinjogiga sama watedo, waluoko, kata wamadho chai.” Programbego konyowa rito chunywa. Gipuonjowa bedo gi paro ma chal gi mar Jehova kendo kwedo paro mag Satan.

17-18. (a) Ka luwore gi 1 Ruodhi 8:61, ang’o monego otimre sama watiyo gi gik ma Jehova puonjowa? (b) Ranyisi mar Ruoth Hezekia puonjowa ang’o?(c) Ka luwore gi lamb Daudi ma yudore e Zaburi 139:23, 24, ang’o ma wanyalo kwayo e lamo?

¹⁷ Sa asaya ma waneno ber mar timo gik ma kare, yiewa medo bedo motegno. (Jak. 1:2, 3) Wawinjo maber nikech wamiyo Jehova bedo ma mor sama oluongowa ni nyithinde, to mano miyowa mijing’o mar timo gik ma more. (Nge.  27:11) Tem ka tem ma waromogo miyowa thuolo mar nyiso ni ok wati ne Jehova gi chuny ma nusnus. (Zab. 119:113) Tembego miyowa thuolo mar nyiso ayanga ni wahero Jehova gi chunywa duto kendo ni waikore luwo chikene kendo timo dwache.​—Som 1 Ruodhi 8:61.

¹⁸ Pod wabiro both e yore moko nikech wan dhano morem. To ka waboth, ber mondo wapar ranyisi mar Ruoth Hezekia. Ne oboth e yore moko. Kata kamano, noloko chunye gi yorene mi odhi nyime tiyo ne Jehova gi chunye duto. (Isa. 38:3-6; 2 We. 29:1, 2; 32:25, 26) Kuom mano, watimuru kinda mondo Satan kik rwak pache kuomwa mi oduw chunywa. Wakwa Jehova omiwa “chuny mariek,” tiende ni chuny ma winjo wachne. (1 Ru. 3:9; som Zaburi 139:23, 24.) Wanyalo siko ka wamakore gi Jehova ka warito chunywa moloyo gimoro amora monego warit.