1. Gin chandruoge mage ma jotich Jehova mang’eny romogago?

E PINY ngima, jotich Jehova mang’eny romoga gi chandruoge ma kelonegiga lit kod kuyo. Be isefwenyo mano e kanyaklau? Jokristo moko nyagore gi tuoche. Moko nigi lit nikech wedegi kata osiepegi otho. Moko be nigi kuyo nikech joma ne gigeno oweyo adiera. Jomoko be oseyudo chandruok nikech masiche ma ok nyal geng’, kaka yamo mager, yiengni piny, kod gik ma kamago. Owete gi nyiminego duto dwaro hoch kod jip. Ere kaka wanyalo konyogi?

2. Ang’o momiyo ne dwarore ni oho Paulo?

² Jaote Paulo noromo gi masiche ma luwore-luwore ma ne nyalo kata nege. (2 Kor. 11:23-28) Bende, ne onano gi ‘kudho moro ma ne chuoyo ringrene’ ma samoro ne en tuo moro. (2 Kor. 12:7) E wi mago, chunye nonyosore ka ne Dema ma ne gisebedo ka gitiiyogo kanyachiel oweye nikech Dema “nohero pinyni.” (2 Tim. 4:10) Kata obedo ni Paulo ne en Jakristo mowal ma jachir ma ne konyo Jokristo wetene e ndalo mag chandruok, en bende nitie kinde ma chunye ne nyosorega.​—Rumi 9:1, 2.

3. Gin jomage ma nohoyo Paulo kendo jiwe?

³ Paulo nonwang’o hoch kod jip. E yo mane? Jehova notiyo gi rohone e miye teko. (2 Kor. 4:7; Fil. 4:13) Bende, Jehova notiyo gi Jokristo mamoko e hoye. Paulo nowacho ni moko kuom Jokristo wetenego ne ‘ohoyo chunye ahinya.’ (Kol. 4:11) Moko kuomgi ne gin Aristarko, Tukiko, kod Mariko. Ne gijiwo Paulo, kendo mano nokonye nano. Gin kido mage ma Jokristogo ne nigo ma nomiyo gihoyo jowetegi e yo maber? Ere kaka wanyalo luwo ranyisigi  sama watemo hoyo jowetewa kendo jiwogi?

4. Ere kaka Aristarko nomakore gi Paulo?

⁴ Aristarko Ja-Makedonia ma ne wuok Thesalonika nomakore motegno gi Paulo. Muma hango wuoyo kuom Aristarko sama owuoyo kuom wuodh Paulo mar adek kaka jamisonari. Kinde moro ka ne en gi Paulo e tij misonari, grup moro mar joma richo nomake. (Tich 19:29) Ka ne grubno oseweye, ne ok owuok e alworano, kar mano, nosiko gi Paulo. Dweche moko bang’e ka ne gin Gris, pod nodhi nyime makore gi Paulo kata obedo ni nitie joma ne dwaro nego Paulo. (Tich 20:2-4) E higa mar 58 kama, ka ne itero Paulo Rumi ka en mabus, Aristarko nokowe e wuoth ma raborano, kendo meli nobarorenegi. (Tich 27:1, 2, 41) Ka ne gisechopo Rumi, nenore ni ne obedo gi Paulo e tuech kuom ndalo moko. (Kol. 4:10) Kare mano e momiyo Paulo ne neno Aristarko kaka ng’at ma ne jiwe kendo ma ne hoye!

5. Ka luwore gi Ngeche 17:17, ere kaka wanyalo makore gi jowetewa?

⁵ Mana kaka Aristarko, wanyalo nyiso ni wamakore gi owetewa gi nyiminewa, ok mana sama weche beyo kende, to kata mana e kinde chandruok. (Som Ngeche 17:17.) Nyalo dwarore ni wadhi nyime hoyo Jakristo wadwa kata mana bang’ ka chandruok ma noyude oserumo. Nyaminwa Frances * ma wuon-gi notho kae to bang’ dweche adek min-gi bende otho, wacho niya: “Aparo ni chandruoge moko dhiga nyime chando pachwa kuom thuolo malach. Amor ni an-gi osiepe momakore koda kendo ma dhi nyime hoya kata obedo ni ndalo mang’eny osekadho nyaka ne jonyuolna tho.”

6. Ka wamakore gadier gi jowetewa, ang’o ma wabiro yie timo?

⁶ Osiepe madier oyie nyaka tuonore gik moko mondo gikony Jokristo wetegi. Kuom ranyisi, owadwa moro ma nyinge  Peter ne oyud gi tuo moro ma ne dhi nege piyo. Kathryn chiege wacho kama: “Nyaminwa moro gi jaode ma wan-go e kanyaklawa nodhi kodwa e osiptal kama ne ofwenynwae tuo Peter. Ne ginyisowa ni ne ok gidhi weyowa mondo wanyagre kendwa, to mano e gima gisebedo ka gitimo.” To mano kaka wayudo hoch sama wan gi osiepe madier moikore konyowa sama wanyagore gi tembe!

7-8. Ka luwore gi Jo-Kolosai 4:7-9, ere kaka Tukiko nonyiso ni ne en ng’at minyalo gen?

⁷ Tukiko ma ne wuok e alwora mar Asia ma ne ni bwo loch Rumi ne en ng’at migeno ahinya. (Tich 20:4) E higa mar 55 kama, Paulo ne ochano mondo ochok mich ma nidhi konygo Jokristo ma Judea, to nyalo bedo ni Tukiko e ma noketo mondo ota tijno. (2 Kor. 8:18-20) Bang’e, ka Paulo ne ni Rumi e tuechne mokwongo, Tukiko e ma nooroga e kanyakla mopogore opogore e alwora mar Asia mondo okowne ote kod barupe.​—Kol. 4:7-9.

⁸ Tukiko nodhi nyime bedo osiep Paulo migeno ahinya. (Tito 3:12) Nitie Jokristo moko e kindeno ma ne ok nyal gen ahinya kaka Tukiko. E higa mar 65 kama, ka noyudo Paulo ni e tuechne mar ariyo, nondiko ne Timotheo konyise ni owete moko ma Asia noseweyo tudore kode, samoro nikech ne giluoro jo akwede. (2 Tim. 1:15) Mopogore gi owetego, Paulo nogeno Tukiko ahinya, kendo nomede migawo machielo. (2 Tim. 4:12) Kuom adier, Paulo ne mor bedo gi osiep ma nonyalo geno kaka Tukiko.

9. Ere kaka wanyalo luwo ranyisi mar Tukiko?

⁹ Wanyalo luwo ranyisi mar Tukiko kuom bedo osiepe minyalo gen. Kuom ranyisi, ok wawach awacha gi dhowa ni wabiro konyo owetewa gi nyiminewa ka giyudo masira, kar mano, watimonegi gik ma nyalo konyogi. (Mat. 5:37; Luka 16:10) Ka joma nigi chandruok ni gadier ni waikore konyogi, mano nyalo hoyo chunygi. Nyaminwa moro lero wachno kama: “Yot bedo gi chuny mokue sama  wan gadier ni ng’at mosingo ni obiro konyowa en ng’at migeno.”

10. Kaka onyis e Ngeche 18:24, joma kalo e tembe kata ma chunygi onyosore nyalo yudo hoch kanye?

¹⁰ Kinde mang’eny, joma kalo e tembe kata ma chunygi onyosore winjoga maber sama gin gi osiepe migeno ma ginyalo nyiso weche ma ni e chunygi. (Som Ngeche 18:24.) Chuny Owadwa Bijay nonyosore ahinya ka ne ogol wuode e kanyakla. Nowacho kama: “Ne agombo olo chunya ne ng’ama nanyalo geno.” Carlos ma ne ogol e migawo moro ma nohero ahinya e kanyakla nikech ketho moro wacho kama: “Nadwaro ng’ama nanyalo yawone chunya ma ok aluor ni nodhi kawa marach.” Nonyiso jodong-kanyakla gik moko duto ma ne chande, kendo mano nokonye ahinya. Ng’eyo ni jodongogo ne ok nyal nyiso jomamoko wechene maling’ ling’ nohoye ahinya.

11. Ere kaka inyalo bedo osiep migeno?

¹¹ Mondo wabed osiepe minyalo gen, dwarore ni wabed joma hore. Ka ne chuor Zhanna oweye, noyudo hoch ahinya ka nolero ne osiepene kaka nowinjo e chunye. Owacho kama: “Ne gichikona itgi gi horuok duto kata obedo ni seche moko nanwoyonegi mana weche ma nasewachonegi.” In bende inyalo nyiso ni in osiep migeno kuom chiko iti maber sama nyawadu leroni gik ma chande.

12. Mariko ne en ng’a, to ere kaka noikore tiyo ne jomamoko?

¹² Mariko ne en Jakristo ma Ja-Yahudi ma ne wuok Jerusalem. Barnaba owadgi ma bathe ne en jamisonari ma nong’ere ahinya. (Kol. 4:10) Nenore ni jood gi Mariko ne gin jomwandu, kata kamano, Mariko ne ok oketo mwandu kod pesa obed motelo. E ngimane duto, ne onyiso chuny mar chiwruok kendo nomor tiyo ne jomamoko. Kuom ranyisi, nitie seche moko ma notiyo kanyachiel gi jaote Paulo kod Petro, ka okonyogi timo tije moko ma ne dwarore e chopo migepegi. (Tich 13:2-5; 1 Pet. 5:13) Paulo nowuoyo kuom Mariko kaka achiel kuom ‘jotich wetene ma ne jiwe ahinya.’​—Kol. 4:10, 11, weche moler piny.

13. Weche ma ni e 2 Timotheo 4:11 nyiso nade ni Paulo ne mor gi tich ma Mariko notiyonegi?

¹³ Mariko ne en achiel kuom osiepe Paulo ma nogeno ahinya. Ka ne Paulo ni e tuechne mogik e piny Rumi e higa mar 65 kama, nondiko barua mar ariyo ne Timotheo. E baruano, Paulo nokwayo Timotheo mondo odhi gi Mariko ire Rumi. (2 Tim. 4:11) Nikech Paulo ne mor gi kaka Mariko notiyonegi e kinde mokalo, nodwaro mondo Mariko obed machiegni kode e kinde ma weche ne tekno. Mariko nokonyo Paulo e yore mang’eny. Nyalo bedo ni noteronega chiemo kod gige ndiko barua. Nyaka bed ni jip kod kony ma Paulo noyudono nokonye nano e ndalo mogik ogik ka ne pok onege.

14-15. Mathayo 7:12 nyiso nade ni ber ka wafwenyo yore ma wanyalo konyogo jomamoko?

¹⁴ Som Mathayo 7:12. Wabedoga ma mor sama ji konyowa e kinde ma weche teknwa! Ryan ma wuon-gi notho apoya e aksident wacho kama: “Gik ma wang’iyoga timo nyaloga bedo matek timo sama wan gi chandruok, omiyo, ka ng’ato osironwa kamoro kata mana matin, mano konyo kama duong’.”

¹⁵ Ka wayawo wang’wa maber, wanyalo fwenyo yore ma wanyalo konyogo jomamoko. Kuom ranyisi, nyaminwa ma ne  nigi jaode ka ne gitero Peter gi Kathryn e osiptalcha nokawo okang’ mar neno ni ng’ato okowo Peter gi Kathryn e osiptal sa asaya ma ne gidhi neno laktar. Nikech Peter gi Kathryn koro ne ok nyal riembo, nyaminwano ne oloso chenro mondo owete gi nyimine mopogore opogore e kanyakla owilre e kowogi gi mtoka. Be chenrono nokonyo? Kathryn wacho kama: “Ne wawinjo mana ka gima ogolnwa osigo moro maduong’ ma ne turowa.” Kinde duto, par ni yore matindo tindo mikonyogo ji nyalo hoyogi ahinya.

16. Gin puonj mage ma wayudo kuom Mariko e wach hoyo jomamoko?

¹⁶ Onge kiawa ni Mariko ne en Jakristo modich ahinya. Ne en gi migepe mang’eny ma noriwo nyaka ndiko bug Injili miluongo gi nyinge. To e ma pod nolosoga thuolo mondo oho Paulo kendo ojiwe! Mano e momiyo Paulo ne ni thuolo luongo Mariko sama nodwaro kony. Nyaminwa moro ma nyinge Angela noneg watne moro e yo malit ahinya. Gima hoye en kaka owete gi nyimine nokonye. Owacho kama: “Sama osiepe oikore konyowa gadier, wuoyo kodgi bedo mayot. Gitimo duto ma ginyalo mondo gikony kama digikony.” Penjri ane kama: ‘Be Jokristo wetena ong’eya kaka ng’ama oikore hoyogi kendo konyogi?’

17. Paro matut kuom weche ma ni e 2 Jo-Korintho 1:3, 4 nyalo chwalowa nade mondo waho jomamoko?

¹⁷ Nitie owete gi nyimine mang’eny ma dwarore ni waho kendo wajiw. Wanyalo kata hoyogi ka watiyo gi weche ma jomamoko nosegahoyowago. Nyaminwa Nino ma da mare notho wacho kama: “Jehova nyalo tiyo kodwa e hoyo jomamoko ka wayiene mondo otim kamano.” (Som 2 Jo-Korintho 1:3, 4.) Frances ma ne wasewuoyo kuome motelo wacho kama: “Weche ma ni e 2 Jo-Korintho 1:4 gin adier. Wanyalo hoyo jomamoko gi hoch ma wan bende osehowago.”

18. (a) Ang’o momiyo jomamoko nyalo luor hoyo jowetegi? (b) Ere kaka wanyalo hoyo ji e yo maber? Chiw ane ranyisi.

 ¹⁸ Dwarore ni wamany yore mag hoyo ji kata mana sama waluor timo mano. Kuom ranyisi, samoro wanyalo luor hoyo ng’ato nikech wakia gima dwawachne kata timone. Paul ma en jaduong’-kanyakla pod paro kaka owete gi nyimine notemo matek mondo ohoye ka ne wuon-gi otho. Owacho kama: “Nanyalo neno kaka ne gitemo ahinya mondo gihoya. Seche moko ne gikia kata ni giwachna ang’o. Kata kamano, pod amor ahinya gi kaka ne gigombo ni gihoya kendo gikonya.” Owadwa Tajon be paro kaka owete nojiwe bang’ ka yiengni piny noketho alworagi. Owacho kama: “Kiwacho adier, ok anyal paro weche te ma ji ne nyisa kata orona e kinde masirano, kata kamano, gima wiya ok nyal wilgo en kaka ne gitemo ahinya mondo ging’e kaka nadhach.” Kuom adier, wanyalo hoyo ji e yo maber ka wanyiso ni wadewogi.

19. Ang’o momiyo ing’ado e chunyi ni ibiro siko kihoyo joweteni kendo jiwogi?

¹⁹ Kaka giko medo kayo machiegni, e kaka ngima be medo bedo matek e pinyni. (2 Tim. 3:13) Bende, nikech wan joketho, wabiro siko ka wayudo chandruoge moko, nyaka ma wan wawegi e ma wakelo, to mano nyiso ni wabiro siko ka wadwaro hoch. Achiel kuom gik ma nomiyo jaote Paulo onano nyaka giko en jip ma Jokristo wetene nojiwego. Wang’aduru ni kinde duto wabiro makore motegno gi jowetewa kaka Aristarko notimo, wabiro bedo joma igeno kaka Tukiko, kendo wabiro ikore tiyo ne jomamoko kaka Mariko. Ka watimo kamano, wabiro konyo owetewa gi nyiminewa mondo gisik ka gigurore motegno e yie.​—1 The. 3:2, 3.