1. Ler ane kaka ngima joodgi Jakobo ne chalo?

JAKOBO owadgi Yesu nopon e ot ma ji nomakoree gi weche Nyasaye. * Josef gi Maria ma ne gin jonyuolne nohero Jehova ahinya, kendo ne gitimo duto ma ginyalo mondo gitine. Gueth machielo ma Jakobo ne nigo en ni owadgi maduong’ e ma ne dhi bedo Mesia ma nosingi. To mano doko thuolo makende ma Jakobo ne nigo mar bedo achiel kuom joodno!

2. Ang’o momiyo Jakobo ne nyalo puonjore weche mang’eny kuom owadgi maduong’?

² Nitie gik mang’eny ma Jakobo ne nyalo puonjore kuom owadgi maduong’. (Mat. 13:55) Kuom ranyisi, Yesu nolony ahinya gi Ndiko e okang’ ma kata ka ne en jahigni 12 kende, nomako dho jodongo ma ne ni Jerusalem ma nosomo ahinya. (Luka 2:46, 47) Nyalo bedo ni Jakobo notiyo tij bao kanyachiel gi Yesu. Ka en kamano, to nyaka bed ni nong’eyo owadgino e yo maber ahinya. Nathan H. Knorr noheroga wacho kama: “Kitiyo kanyachiel gi ng’ato, inyalo ng’eyo ng’atno maber ahinya.” * Onge kiawa ni Jakobo ne nyalo fwenyo bende ni “Yesu ne dongo ka riekone medore ameda kendo Nyasaye kod ji ne omedo bedo mamor kode.” (Luka 2:52) Nikech weche ma wawachogo, yot mondo ng’ato opar ni Jakobo e ma nonego okwong obed japuonjre Yesu. To ne ok otimore kamano.

3. Be Jakobo nobedo japuonjre Yesu e kinde ma ne Yesu ochako lendo e pinyka? Ler ane.

 ³ E kinde ma ne Yesu lendo e pinyka, Jakobo ne ok obedo achiel kuom jopuonjrene. (Joh. 7:3-5) Samoro Jakobo ne en achiel kuom wede Yesu ma ne wacho ni “wiye osekethore.” (Mar. 3:21) Bende, onge gimoro amora ma nyiso ni Jakobo ne nigi Maria min-gi ka ne inego Yesu e yadh-sand.​—Joh. 19:25-27.

4. Gin puonj mage ma wadwaro nono e sulani?

⁴ Higni moko bang’e, Jakobo nobedo gi yie kuom Yesu kendo nobedo jaduong’-kanyakla ma nogen ahinya e kinde Jokristo mokwongo. E sulani, wadwaro nono puonj moko ariyo ma wanyalo yudo kuom Jakobo: (1) gimomiyo nyaka wasik ka wabolore kod (2) kaka wanyalo bedo jopuonj molony.

5. Jakobo ne okawo okang’ mane ka ne Yesu ofwenyorene bang’ chierne?

⁵ En kinde mane ma Jakobo nobedoe jalup Yesu? Bang’ ka nosechier Yesu, “nofwenyore ne Jakobo eka ne joote duto.” (1 Kor. 15:7) Bang’ ka ne Yesu osefwenyorene, nobedo jalupne. Ka ne joote ni Jerusalem e ot moro ma malo, sama ne girito mondo oolnegi roho maler, Jakobo ne ni kodgi kanyo. (Tich 1:13, 14) Bang’e, Jakobo noyudo thuolo makende mar bedo achiel kuom owete ma ne ni e bura matayo e kinde Jokristo mokwongo. (Tich 15:6, 13-22; Gal. 2:9) Bende, kinde machuok ka ne higa mar 62 chiegni, nondiko ne Jokristo mowal barua kitaye gi roho maler. Barupeno pod konyowa nyaka kawuono, bed ni wan Jokristo mowal kata rombe mamoko. (Jak. 1:1) Ka luwore gi Josephus, ma en ja histori ma nolony gi ngima joma nodak e ndalo Jokristo mokwongo, jadolo maduong’ mar Jo-Yahudi ma nyinge ne Ananias the Younger e ma nochiko mondo oneg Jakobo. Jakobo nomakore gi Jehova nyaka e thone.

6. Ere kaka Jakobo nopogore gi jotend dinde ma ndalone?

⁶Jakobo nobolore. Ang’o momiyo wawacho kamano? Par ane pogruok mantie e kind gima Jakobo notimo bang’ neno gik ma ne nyiso ni Yesu ne en Wuod Nyasaye, kod gik ma jotend dinde notimo. Jakobo nobolore moyie bedo japuonjre Yesu; jodong-jodolo ma ne ni Jerusalem to ne ok otimo kamano. Kuom ranyisi, ka ne gineno maler ni Yesu nochiero Lazaro, ne gichako  chano kaka ne ginyalo nego Yesu gi Lazaro kar keto yie kuom Yesu kaka jal ma ne Jehova ooro. (Joh. 11:53; 12:9-11) Bang’e ka nochier Yesu, jodonj-jodologo notemo pando wachno mondo kik ji ng’e. (Mat. 28:11-15) Ne gikwedo Mesia nikech ng’ayi ma ne gin-go.

7. Ang’o momiyo ok onego wabed jo ng’ayi?

⁷Puonj: Kik ibed ja ng’ayi, kar mano bed ng’at minyalo puonji. Mana kaka tuo nyaloga mono chunywa tiyo maber, e kaka ng’ayi bende nyalo mono chunywa mar ranyisi tiyo maber mi wawe luwo kaka Jehova tayowa. Kido mar ng’ayi ma Jo-Farisai ne nigo, nomiyo chunygi obedo matek mi gitamore yie gi gik ma ne nyiso maler ni Yesu ne nigi roho mar Nyasaye kendo ni ne en Wuod Nyasaye. (Joh. 12:37-40) Mano ne en tim marach ma ne dhi monogi yudo ngima ma nyaka chieng’. (Mat. 23:13, 33) Dwarore ni wayie mondo Wach Nyasaye kod rohone maler odhi nyime chiko kitwa, pachwa, kod yiero ma watimo! (Jak. 3:17) Nikech Jakobo nobolore, noyie mondo Jehova opuonje. To mana kaka koro wadwaro neno, bolruokneno e ma nomiyo obedo japuonj molony.

8. Ang’o ma biro konyowa bedo jopuonj molony?

⁸ Jakobo ne ok osomo ahinya. Onge kiawa ni en bende jotend dinde ma ndalone ne nene kaka ne gineno Petro gi Johana, tiende ni kaka “ji ajia ma ok osomo.” (Tich 4:13) Kata kamano, Jakobo notimo kinda mobedo japuonj molony ahinya, mana kaka waneno e barupe ma nondiko. Mana kaka Jakobo, nyalo bedo ni wan bende ok wasomo ahinya. Kata kamano, ka wayie mondo Jehova okonywa gi rohone kendo warwako tiegruok ma riwruokne chiwo, wanyalo bedo jopuonj molony. We wane ane ranyisi ma Jakobo noketo kaka japuonj molony, kae to wane puonj ma wanyalo yudo kuome.

9. Ler ane yo ma Jakobo ne puonjogo.

⁹Jakobo ne ok puonj kotiyo gi weche madongo dongo ma winjo korgi tek. Nikech mano, ne yot ne jowinjone ng’eyo gik ma nonego gitim kod kaka nonego gitim gigo. Kuom ranyisi, par ane yo mayot ma Jakobo nolerogo ni  Jokristo nyaka ikre kalo e sand ka gimor. Nondiko kama: “Wakwano jo mosenano ni gin jo mamor. Usewinjo wach Ayub kaka ne onano kendo useneno gima Jehova notimone bang’ mano, ni Jehova ogundho gi hera matut kendo okecho ji.” (Jak. 5:11) Donge ineno ka notiyo mana gi Ndiko e siro gima nodwaro wacho? Notiyo gi Wach Nyasaye e konyo joma nondikonegi mondo ging’e ni kinde duto Jehova guedho joma omakore kode mana kaka notimo ne Ayub. Puonjno nodonjo maber ma ok otiyo gi weche madongo dongo ma tek winjo. Kuom puonjo e yo ma kamano, nomiyo Jehova duong’, to ok en owuon.

10. Achiel kuom yore ma wanyalo luwogo ranyisi mar Jakobo sama wapuonjo en mane?

¹⁰Puonj: Ti gi weche ma winjo yot sama ipuonjo, kendo isir wechego gi Wach Nyasaye. Sama wapuonjo jomamoko, ok onego watem nyisogi kaka wang’eyo gik mang’eny, kar mano, onego wakonygi neno gik mang’eny ma Jehova ong’eyo kod kaka odewogi. (Rumi 11:33) Gima nyalo konyowa timo mano en tiyo gi Ndiko e siro weche ma wapuonjo. Kuom ranyisi, kar nyiso japuonjre gima wan wawegi di ne watimo di ne bed ni wan e chal margi, onego wakonygi ng’eyo kaka ginyalo paro matut kuom ranyisi manie Muma mondo gin giwegi gifweny gima Jehova diher ni gitim. Mano biro miyo giti gi gik ma gipuonjore, ok nikech gidwaro morowa, to nikech gidwaro moro Jehova.

11. Gin nyawo mage ma Jokristo moko ne nigo e ndalo Jakobo, to nomiyogi siem mane? (Jakobo 5:13-15)

¹¹Jakobo ne horega gi nyawo mag jowetene. Barua ma nondiko nyiso maler ni nong’eyo nyawo mopogore opogore ma Jokristo wetene ne nigo, kendo nomiyogi puonj moriere tir ma ne nyalo konyogi loyo nyawogo. Kuom ranyisi, Jokristo moko ne ok kawga okang’ mapiyo sama nomigi puonj moro. (Jak. 1:22) Moko to ne dewo wang’ jomwandu. (Jak. 2:1-3) To moko bende ne ok ong’eyo rito lewgi. (Jak. 3:8-10) Kata obedo ni Jokristogo ne nigi nyawo madongo ma ne dware ni gitimie lokruok, Jakobo ne ohore kodgi. Nomiyogi siem moriere e yo mang’won, kendo nojiwogi ni gimany kony kuom jodongo.​—Som Jakobo 5:13-15.

12. En paro mane monego wabedgo sama wakonyo jopuonjrewa mag Muma timo lokruok?

¹²Puonj: Hori gi nyawo mag jomamoko kendo igen ni ginyalo lokore. Thoth joma wapuonjoregago Muma yudoga ka ok yotnegi tiyo gi puonj moko. (Jak. 4:1-4) Nyalo kawo kinde malach mondo giwe timbegi maricho, kendo gibed gi kido mabeyo ma dwarore ni Jokristo obedgo. Onego waluw ranyisi mar Jakobo kuom choko chir mondo wanyis jopuonjrewa kuonde monego gitimie lokruok. Bende, onego wagen ni ginyalo lokore ka wan gadier ni Jehova ywayoga joma obolore ire, kendo omiyogi teko mar timo lokruoge ma dwarore e ngimagi.​—Jak. 4:10.

13. Ka luwore gi Jakobo 3:2, en ang’o ma Jakobo nong’eyo kuome owuon?

¹³Jakobo ne ok ong’awore e wi jowetene. Jakobo ne ok kwanre ni ne en ng’at malich ahinya moloyo jowetene mana nikech nopon e ot achiel gi Yesu kata nikech ne en gi migepe makende. Noluongo Jokristo wetene ni, “owetena ma ahero.” (Jak. 1:16, 19; 2:5) Ne ok otimo gik ma ne nyalo miyo jomamoko opar ni en noler ka pamba. Kar mano, en bende nokwanore kanyachiel gi jowetene ka nondiko ni: “Waduto wachwanyore nyading’eny.”​—Som Jakobo 3:2.

14. Ang’o momiyo onego wapar kinde duto ni wan joricho?

 ¹⁴Puonj: Par ni waduto wan joricho. Ok onego wapar ni wan wabeyo moloyo joma wapuonjo. Nikech ang’o? Ka watimo gik moko e yo ma miyo japuonjrewa paro ni wan waonge ketho, mano nyalo nyoso chunye mochak paro ni dwach Nyasaye ni malo ahinya ma ok onyal chopoe. To ka wanyise koa e chunywa ni wan bende wayudoga ka ok yotnwa luwo puonj mag Muma, kendo ni Jehova e ma konyowaga mondo wanyagre gi pek ma waromogago, wabiro jiwe mondo one ni kare en bende onyalo tiyo ne Jehova.

15. Diwach ang’o e wi ranyisi ma Jakobo ne tiyogago? (Jakobo 3:2-6, 10-12)

¹⁵Jakobo ne tiyoga gi ranyisi ma chopo e chuny ji. Onge kiawa ni roho maler notaye sama nomanyo ranyisi ma nonyalo tiyogo e puonjo. Kata kamano, nyalo bedo bende ni nopuonjore ranyisi mathoth kuom nono ranyisi ma Yesu owadgi ne tiyogago. Ranyisi ma Jakobo ne tiyogago ne gin ma winjo yot, kendo ma ne miyo puonj nenore maler.​—Som Jakobo 3:2-6, 10-12.

16. Ang’o momiyo onego wati gi ranyisi ma chopo e chuny ji?

¹⁶Puonj: Ti gi ranyisi ma chopo e chuny ji. Ranyisi moyier maber, nyalo miyo japuonjre ogo picha e pache mi one puonj monyalo yudo. Mano biro konye paro adiera madongo mag Muma. Yesu nolony ahinya e tiyo gi ranyisi e puonjo, kendo Jakobo owadgi bende noluwo ranyisine. Wane ane achiel kuom ranyisi ma ne Jakobo otiyogo, kod gimomiyo ranyisino nochopo e chuny ji.

17. Ang’o momiyo ranyisi motigo e Jakobo 1:22-25 en ranyisi ma chopo e chuny ji?

¹⁷ Som Jakobo 1:22-25. Nitie gik mang’eny ma miyo ranyisi mar kio ma ne Jakobo otiyogono ne nyalo chopo e chuny ji. Puonj ma ne Jakobo temo jiwo en ma: Mondo Wach Nyasaye okonywa, some asoma ok oromo; dwarore ni wati gi gik ma wasomo e Wach Nyasaye. Notiyo gi ranyisi mar ng’at ma ng’iyore e kio, ma en ranyisi ma ji mang’eny ong’eyo. En wach mane maduong’ e ranyisi mar kiono? Ok en gima nyiso rieko ka ng’ato ong’iyore e kio mi oneno gimoro ma onego orie, kae to odhi adhiya ma ok orieyo gino. E yo ma kamano, ok en gima nyiso  rieko ka ng’ato osomo Wach Nyasaye moneno gimoro ma dwarore ni orie e kite kata e timbene, kae to odhi adhiya nyime ma ok otimo lokruok.

18. Gin gik mage adek monego watim sama watiyo gi ranyisi?

¹⁸ Sama idwaro tiyo gi ranyisi e puonjo, inyalo luwo ranyisi mar Jakobo kuom timo gik moko adek ma luwogi: (1) Ne ni ranyisi miyierono donjo maber gi wach maduong’ midwaro jiwo. (2) Ti gi ranyisi ma jowinjo ong’eyo maber. (3) Tem matek mondo puonj maduong’ mijiwo gi ranyisino onere ayanga. Ka ok yotni paroga ranyisi minyalo tiyogo, inyalo manyo moko e bug Fahirisi. Dhi e wich ma wacho ni, “Mifano [Vielelezo]” mondo iyud ranyisi moko minyalo tiyogo. Bende, ber ng’eyo ni ranyisi mwatiyogago inyalo pim gi maikrofon, tiende ni, gimiyo puonj ma watemo jiwo winjore maler. Omiyo, ti gi ranyisi mana e lero puonj madongo. Gima duong’ momiyo watemo matek mondo wamed lony e puonjo, ok en ni mondo wanyisrego, to en ni mondo wakony ji mang’eny kaka nyalore obi oti ne Jehova.

19. Gin yore mage ma wanyalo nyisogo ni wahero owetewa gi nyiminewa?

¹⁹ Nitie kama wapogoree gi Jakobo. En ne en gi owadgi maduong’ ma ne en ng’at makare chuth kendo ma ne onge richo moro amora. Wan to waonge gi owadwa ma kamano. Kata kamano, wan gi owete gi nyimine e piny ngima ma watiyonego Jehova kanyachiel. Wanyiso ni waherogi kuom bedo machiegni kodgi, puonjore kuomgi, kendo tiyo kodgi kanyachiel e lendo kod puonjo. Sama watemo matek mondo waluw ranyisi mar Jakobo e yo ma nonenogo gik moko kod kaka nopuonjo, wamiyo Jehova duong’ kendo wakonyo joma chunygi ni kare mondo gibi gilam Wuonwa ma jahera.