1-2. En ang’o ma nyaka wadhi nyime timo bang’ kosebatiswa? Ler ane.

 ILWOKOGA odi nyadidi? Samoro ka nihango donjo e odino, nilwokega nyading’eny ahinya. To nade ka po ni iweyo lwoke? Mosmos, obiro chako mako buru mobed mochido. Mondo odi osik ka ler, nyaka ilwoke pile pile.

² Kinda ma kamano dwarore mondo wasik ka wan gi paro maler kod kido mabeyo. En adier ni ka pok nobatiswa, ne watimo kinda ahinya ma wabedo gi timbe mabeyo mondo ‘wapwodhre kuom gik moko duto ma chido ringruok kod paro.’ (2 Kor. 7:1) Kata kamano, pod dwarore ni waluw paro ma jaote Paulo nowacho, ni ‘wadhi nyime bedo manyien e paro ma chikowa.’ (Efe. 4:23) Ang’o momiyo kinda ma kamano dwarore? En nikech buru kod chilo mag pinyni nyalo mienowa. Mondo gima kamano kik timrenwa kendo wasik ka waler e wang’ Jehova, dwarore ni wasik ka wanono pachwa, kitwa, kod gombowa.

3. ‘Loko pachwa obed manyien’ tiende en ang’o? (Jo-Rumi 12:2)

³ Ang’o ma dwarore ni watim mondo walok pachwa obed manyien? (Som Jo-Rumi 12:2.) E dho Grik, weche molok ni ‘loko pachi obed manyien’ inyalo lok bende ni “loso kuonde mokethore e pachi.” Mano nyiso ni ok dwatim mana gik manok mabeyo kae to wawacho ni waseloko pachwa obedo  manyien. Kar mano, dwarore ni wanon timbewa mondo wane ka po ni nitie lokruoge momedore monego watim mondo wadag ka luwore gi chike mag Jehova. Ok onego watim kamano mana dichiel kende, to kinde duto.

4. Ang’o ma wanyalo timo mondo pinyni kik chik ngimawa?

⁴ E kinde ma wabiro bedoe joma kare chuth, wabiro bedo gi nyalo mar timo gik moko duto ma moro Jehova. Kata kamano, ka kindeno pok ochopo, dwarore ni wadhi nyime timo kinda mondo wamor Jehova. E Jo-Rumi 12:2, Paulo nowacho ni dwarore ni walok pachwa obed manyien mondo wang’e dwach Nyasaye. Kar yie mondo pinyni kod pachwa ochik ngimawa, dwarore ni wanonre wawegi mondo wane ka be wayie mondo pach Nyasaye e ma ochik yiero ma watimo.

5. Ere kaka wanyalo nyiso ni wang’eyo ni odiechieng Jehova okayo machiegni? (Ne picha.)

⁵ Wane ane ranyisini. Muma nyisowa ni waket pachwa kuom odiechieng Jehova. (2 Pet. 3:12) Penjri ane kama: ‘Be kit ngimana nyiso ni ang’eyo ni giko pinyni okayo machiegni? Be yiero ma atimo kotudore gi weche mag somo kod tich nyiso ni dwach Jehova e gima duong’ e ngimana? Be an gi geno kuom Jehova ni obiro rita gi jooda, koso asiko aparora e wi gige ringruok?’ Temie paro kaka Jehova morga sama watimo kinda mondo wadag ka luwore gi dwache.—Mat. 6:25-27, 33; Fil. 4:12, 13.

6. Ang’o ma dwarore ni wadhi nyime timo?

⁶ Dwarore ni wanon pachwa kinde ka kinde mondo wane ka nitie lokruoge monego watim. Paulo nowacho kama: “Sikuru ka unonoru mondo une ka be un e yie; sikuru ka unyiso gadier gima un uwegi.” (2 Kor. 13:5)  Siko “e yie” oriwo gik mang’eny moloyo mana dhi e chokruoge mag kanyakla, kod dhi e tij lendo kinde ka kinde. Oriwo bende gik ma wagombo, yo ma waparogo, kod kaka waneno gik moko. Omiyo, dwarore ni walok pachwa obed manyien kuom somo Wach Nyasaye, watem bedo gi paro kaka mar Nyasaye, kendo watim duto ma wanyalo mondo wadag ka luwore gi dwache.—1 Kor. 2:14-16.

7. Ka luwore gi Jo-Efeso 4:31, 32, en ang’o machielo ma dwarore ni watim, to ang’o momiyo timo kamano ok yot?

⁷ Som Jo-Efeso 4:31, 32. Mopogore gi loko pachwa mondo obed manyien, dwarore bende ni ‘warwak kit dhano manyien.’ (Efe. 4:24) Timo kamano bende dwaro kinda. Dwarore ni watim kinda mondo walo kido kaka ich-wang’ kod mirima. Ang’o momiyo nyalo bedo matek weyo timbe kaka mago? En nikech nyalo bedo ni timbego ogurore e chunywa ahinya. Kuom ranyisi, Muma wacho ni nitie jo “mirima” kendo ma igi “siko wang’.” (Nge. 29:22) Nyalo dwarore ni wadhi nyime timo kinda mondo walo kido maricho mosegurore e chunywa kata mana bang’ kosebatiswa, mana kaka wanyalo neno e ranyisi ma luwoni.

8-9. Ere kaka ranyisi mar Stephen nyiso ni dwarore ni wadhi nyime timo kinda mondo walony kit dhano machon?

⁸ Owadwa moro moluongo ni Stephen ne en ng’at ma iye wang’ piyo. Owacho kama: “Kata bang’ kosebatisa, podi ne dwarore ni atim kinda mondo awe bedo ng’at ma iye wang’ piyo kendo mager. Kuom ranyisi, chieng’ moro ka ne alando Wach Nyasaye e ot ka ot, jakuo moro nokwalo redio e mtoka, ma achako lawe gi ng’wech. Ka ne achiegni juke, nolwaro rediono kae to oringo olal. Ka ne agoyo mbakano ne joma ne alendogo kanyo, jaduong’-kanyakla moro nopenja niya: ‘Stephen, dimako ng’atno, ditime nade?’ Penjono nokonya fwenyo ni dwarore ni atem ahinya abed ng’at ma dak gi kuwe gi jomamoko.” b

⁹ Mana kaka ranyisi mar Stephen nyiso, kido moko maricho nyalo chiko ngimawa apoya nono kata bang’ ka ne wasetimo kinda mondo walo kido kaka mago. Ka po ni gima kamano otimoreni, kik chunyi nyosre michak paro ni koro in ng’at marach. Kata mana jaote Paulo bende nokedo gi weche kaka mago. Nowacho niya: “Ka adwaro timo gima kare, to gima rach e ma ni koda.” (Rumi 7:21-23) Nikech waduto warem, dwarore ni waked gi kido maricho ma ne waseweyo chon kendo ma nyalo duogo kuomwa mana kaka buru kod chilo pod nyalo mako ot ma oselwok maler. Dwarore ni wadhi nyime timo kinda mondo wasik ka waler. Wanyalo timo kamano e yo mane?

10. Ere kaka wanyalo kedo gi kido moko maricho ma wanyalo bedogo? (1 Johana 5:14, 15)

¹⁰ Lam Jehova kikwaye mondo okonyi kedo gi kido maricho, kendo bed gadier ni obiro winjo kwayoni. (Som 1 Johana 5:14, 15.) Kata obedo ni Jehova ok bi goloni kido marichogo e yor hono, onyalo miyi teko mar kedo gi kidogo ma ilogi. (1 Pet. 5:10) Bende, tim ka luwore gi kwayoni kuom bedo mabor gi gik ma nyalo miyo ichak rwako kit dhano machon. Kuom ranyisi, bed motang’ gi neno movie ma jiwo kido maricho mitemo kedogo, programbe mag TV ma nyiso timbego, kata somo buge ma jiwo kidogo. Bende, kik iwe  pachi oged e gombo maricho.—Fil. 4:8; Kol. 3:2.

11. Gin okenge mage ma wanyalo kawo ma nyalo konyowa dhi nyime rwako kit dhano manyien?

¹¹ Kata obedo ni isetemo matek ma ilonyo kit dhano machon, dwarore bende ni irwak kit dhano manyien. Ere kaka inyalo timo kamano? Tem matek mondo iluw ranyisi mar Jehova kuom bedo gi kido kaka mage. (Efe. 5:1, 2) Kuom ranyisi, kisomo kamoro e Muma ma wuoyo e wi kaka Jehova weyo ne ji richogi, penjri ane kama: ‘Be aweyonega jomamoko kethogi?’ Sama isomo kamoro e wi kaka Jehova nonyiso joma chandore ng’wono, penjri ane kama: ‘Be atimoga kamano ne Jokristo wetena ma chandore kendo konyogi?’ Dhi nyime loko pachi mondo obed manyien kuom rwako kit dhano manyien kendo ihori sama itimo kamano.

12. Ere kaka ranyisi mar Stephen nyiso ni Muma nigi teko mar loko kit ngima ji?

¹² Stephen ma nosewuo kuome motelo, mosmos nochako rwako kit dhano manyien. Owacho kama: “Chakre ne batisa, asekaloe gik mang’eny ma wang’oga iya ahinya. Tinde ang’eyo gimomiyo ber wuok e kind joma dwaro wang’o iya, kata seche moko atemoga kueyo ywaruok e yore mamoko. Ji mang’eny moriwo nyaka jaoda, osepwoya ahinya kuom kaka ajatimo sama ywaruok moro otuch. Kata mana an awuon, awuoroga kuom lokruok masetimo! Ok dawach ni asetimo lokruok kamano gi tekona awuon. To en nikech Muma nigi teko mar loko ngima ng’ato.”

13. Ang’o ma biro konyowa kedo gi gombo maricho? (Jo-Galatia 5:16)

¹³ Som Jo-Galatia 5:16. Jehova oikore miyowa rohone maler mondo okonywa bedo gi timbe mabeyo. Sama wasomo Wach Nyasaye, wamiyo roho malerno thuolo mar konyowa. Bende, wayudo roho maler sama wan e chokruogewa mag Jokristo. E chokruoge kaka mago, waromoga gi nyiminewa gi owetewa ma temo timo kinda mondo gitim gik mabeyo mana kaka wan bende watimo, to mano en gima jiwowa ahinya. (Hib. 10:24, 25; 13:7) Bende, sama walemo, wanyalo kwayo Jehova rohone maler gi kinda mondo okonywa loyo nyawo ma wanyalo bedogo kendo miyowa teko mar dhi nyime kedo gi nyawogo. Kata obedo ni timo gigo duto ok bi miyo gombo ma richogo olal kendgi, gibiro miyowa teko mar kwedo gombogo. Mana kaka Jo-Galatia 5:16 wacho, ka wadhi nyime wuotho kuom roho ok wabi “timo timbe ma luwore gi gombo mag ringruok.”

14. Ang’o momiyo dwarore ahinya ni wadhi nyime gombo timo gik mabeyo?

¹⁴ Ka wasetimo kinda ma wabedo gi chenro maber mag timo gik motudore gi lamo, dwarore ni wadhi nyime makore gi chenrogo mondo okonywa dhi nyime bedo gi timbe mabeyo. Nikech ang’o? En nikech nitie jasikwa moro ma ok nindi. Jasikwano en gombo ma wan-go mar timo gik maricho. Kata mana bang’ kosebatiswa, wanyalo donjo e timbe moko ma onego wakwedi kaka tugo tuke mag loyo mich e yor hawi, madho kong’o asasa, kata neno ponografi. (Efe. 5:3, 4) Owadwa moro ma rawera wacho kama: “Achiel kuom timbe ma asebedo ka akedogo mondo kik adogie en gombo nindo gi chwo wetena. Naparo ni gombo kaka mano ne nyalo rumo aruma mayot. Kata kamano, pod akedo kode nyaka sani.” Ang’o ma nyalo konyi ka po ni gombo maricho kaka mago ochako bedo gi teko e chunyi?

15. Ang’o momiyo en gima jiwowa ng’eyo ni gombo maricho en gima “yudo ji duto”? (Ne picha.)

 ¹⁵ Sama itemo matek mondo iked gi gombo moro marach ma nyalo bedo ni osegurore e chunyi, ng’e ni ok in kendi. Muma wacho kama: “Onge tem moro amora mosebironu mak mana mano ma yudo ji duto.” (1 Kor. 10:13a) Wechego ne ondik ne Jokristo ma nodak Korintho. Moko kuomgi chon ne gin jochode, chwo ma nindo gi chwo wetegi, kata mon ma nindo gi mon wetegi, kendo jomer. (1 Kor. 6:9-11) Be iparo ni bang’ ka ne osebatisgi, gombo kaka mago ne ok ochako ochier kuomgi kendo? Ooyo, ok wanyal wacho kamano ngang’. En adier ni ne gin Jokristo mowal, kata kamano, pod ne gin joma orem. Omiyo, kinde ka kinde, pod nyaka ne giked gi gombo marichogo. Wachno onego ojiwwa. Nikech ang’o? En nikech ka po ni nitie gombo moro marach ma wakedogo, onego wang’e ni nitie joma nosekedo matek moloyo gombono. Kuom adier, inyalo siko ‘ka ichung’ motegno e yie,’ ka ing’eyo ni “riwruok mar owete e piny ngima” bende kedo matek gi gik ma kamago.—1 Pet. 5:9.

16. En paro mane ma ok onego wabedgo, to nikech ang’o?

¹⁶ Kik ipar ni onge ng’ama dewo pek mikaloe. Paro ma kamano nyalo miyo ine ni in ng’at manono kendo ni ionge gi teko mar kwedo gombo maricho. Muma to nigi paro mopogore. Owacho kama: “Nyasaye en ja adiera, kendo ok obi weyo mondo otemu mokalo ma unyalo nanoe, to kaachiel gi temno obiro losonu yo mar wuok mondo ubed gi nyalo mar nano.” (1 Kor. 10:13b) Kuom mano, kata obedo ni gombo moro marach nyalo bedo gi teko ahinya kuomwa, wan gadier ni wanyalo loyo gombono nikech Jehova oikore konyowa.

17. Kata obedo ni ok wanyal tieko gombo maricho kuomwa chuth, en ang’o ma ok onego wayie mondo otimre?

 ¹⁷ Kinde duto par wachni: Nikech wan dhano morem, ok wanyal tieko gombo maricho kuomwa chuth. Kata kamano, sama gombo kaka mago osieko, pod wanyalo kwedogi e yo mariek mana kaka Josef notimo ka noringo oa e lwet chi Potifar ma ne dwaro make githwon. (Cha. 39:12) Ok onego iyie mondo gombo maricho ochik ngimani!

18-19. Gin penjo mage ma wanyalo penjore sama watimo kinda mondo walok pachwa obed manyien?

¹⁸ Mondo walok pachwa obed manyien, dwarore ni wadhi nyime timo kinda mondo pachwa kod timbewa oluwre gi dwach Jehova. Omiyo, kinde ka kinde, nonri kuom penjori penjo ma luwogi: ‘Be timbena nyiso ni ang’eyo ni ndalo mag giko okayo machiegni? Be atimo kinda mondo amed bero kit dhano manyien ma aserwako? Be ayie mondo roho maler mar Jehova otaya kendo okonya kedo gi gombo maricho mag ringruok?’

¹⁹ Sama inonori, kik iket pachi kuom timo gik moko e yo makare chuth, kar mano, bed mamor gi dongruok misetimo. Ka ifwenyo ni dwarore ni imed timo lokruok, kik chunyi jogi. Dhi nyime luwo paro ma yudore Jo-Filipi 3:16 ma wacho niya: “Kata bed mana ni wasetimo dongruok e okang’ marom nade, wadhiuru nyime wuotho kaka dwarore e yo achielno.” Sama itimo kamano, bed gadier ni Jehova biro guedho kinda mitimo mondo ilok pachi obed manyien.