1, 2. (a) En wach mane maduong’ ma omako ji duto? (b) Ang’o momiyo onego waket pachwa e wi wachno?

E KINDEGI ji mathoth neno ni pesa e gima duong’ ahinya. Gidich mana gichoko mwandu kata rito mwandu ma giseyudo. Jomoko to neno ni gima duong’ en joodgi, bedo gi ngima ma onge tuoche, kata gik ma gisetimo e ngimagi.

² Kata kamano, wach maduong’ momako dhano duto e piny en riwo lwedo ratiro ma Jehova nigo mar bedo jaloch e polo gi piny. Onego watem matek mondo kik wiwa wil gi wachno kata matin. Ang’o ma nyalo miyo wiwa wil? Wanyalo siko wiwa e gik ma watimo e ngimawa ma pile ka pile ma wiwa wil ni gima duong’ e ngima en nyiso ni Nyasaye e ma nigi ratiro mar bedo jaloch. Kata, wanyalo weyo mondo tembe ma yudowa omonwa fwenyo wach maduong’no. Mopogore gi mano, kaka wamedo keto pachwa e riwo lwedo ratiro ma Jehova nigo mar locho, e kaka biro bedonwa mayot nyagore gi pek ma waromogo e ngimawa ma pile ka pile. Timo mano biro konyowa wamed sudo machiegni gi Jehova.

3. En wach mane ma Satan nohango e wi loch mar Nyasaye?

³ Gima Satan Jachien notimo nomiyo chuech duto openjore  kabe Jehova nigi ratiro mar bedo jaloch e polo gi piny. Satan oramo ni loch mar Nyasaye rach kendo ni otuono chuechne gik ma beyo mowinjore giyudi. Satan ne temo wacho ni dhano nyalo dak maber kendo ka gimor mana ka gichikore kendgi giwegi. (Cha. 3:1-5) Satan bende osewacho ni onge dhano moro amora ma nyalo makore gi Nyasaye kendo ni ka ng’ato oyudo tem mager to obiro kwedo loch mar Jehova. (Ayub 2:4, 5) Nikech wachno, Jehova oseweyo kinde malach okal mondo dhano one rach mabedoe sama gikwedo lochne makare.

4. Ang’o momiyo dwarore ni otiek wach ma Satan nochako?

⁴ Onge kiawa ni Jehova ong’eyo ni weche ma Satan nowachogo gin miriambo. Kare ang’o momiyo osemiyo Satan thuolo malach mondo otem nyiso kabe gik ma ne owacho gin adier? Dwoko mar penjono omako malaike kod dhano. (Som Zaburi 83:18.) Dichwo gi dhako ma Jehova ne okwongo chweyo ne okwedo lochne, to ji mathoth bende osetimo mana kamano. Mano osemiyo ji mang’eny ochako paro ni samoro Satan ne wacho adier. Nikech malaike kod dhano pod dhi nyime penjore penjono, mano osemiyo kuwe onge e kind ogendni, pinje, dhoudi, joot, kod kind ji. Bang’ ka chuech duto oseriwo lwedo loch mar Nyasaye, giduto gibiro bolore e bwo lochne nyaka chieng’. Piny duto biro bedo gi kuwe.—Efe. 1:9, 10.

5. Ratiro ma Jehova nigo mar locho omakowa e yo mane?

⁵ Gikone, Jehova e ma biro locho e wi polo gi piny. Ibiro tiek loch mar Satan kod dhano nikech lochgi osebedo marach ahinya. Loch mar Nyasaye kokalo kuom Pinyruodh Mesia nobed maber kendo joma ohero tim makare biro nyiso ayanga ni dhano nyalo riwo lwedo loch mar Nyasaye. (Isa. 45:23, 24) Be diher bedo achiel kuom joma makore gi tim makare kendo ma riwo loch mar Jehova lwedo? Onge kiawa ni diher timo kamano. Mondo wadhi nyime makore gi tim makare, nyaka waket pachwa kuom wach maduong’, kendo neno kaka timo kamano en gima dwarore.

6. Riwo lwedo loch mar Jehova en gima duong’ e okang’ maromo nade?

⁶ Mana kaka waseneno, riwo lwedo ratiro ma Jehova nigo mar bedo jaloch e wach maduong’ momako dhano duto. Mano e gima duong’ moloyo kata ngima maber ma ng’ato nyalo gombo bedogo. Be mano koro nyiso ni Jehova ok okawo warruokwa kaka gima duong’, kata ni ok odewwa? Ooyo. Ang’o momiyo ok en kamano?

7, 8. Ang’o momiyo nyiso ni Jehova e ma nigi ratiro mar locho oriwo chopo gik moko duto mosingo?

⁷ Jehova ohero dhano ahinya. Noyie kata mana chiwo Wuode mondo wayud warruok mosiko. (Joh. 3:16; 1 Joh. 4:9) Kapo ni Jehova nyalo weyo ma ok ochopo gik mosingo, Satan nyalo tiyo gi thuolono mondo owach ni Nyasaye en jamiriambo kendo otuono joge gik ma beyo, omiyo loch mare rach. Timo kamano bende biro moro joma kwedo Jehova ka wacho niya: “Ere wach ma ne osing e wi kinde ma biro yudo ka entie? Nimar nyaka ne kwerewa nind e tho, gik moko duto dhi nyime mana kaka gisebedo a chakruok mar chuech.” (2 Pet. 3:3, 4) Kuom mano, kinde ma Jehova biro nyiso ni en e ma en gi ratiro mar bedo jaloch e polo gi piny, obiro neno ni timo kamano oriwo reso ji duto ma timo dwache! (Som Isaiah 55:10, 11.) E wi mano, Jehova en jaloch ma jahera. Omiyo, wan gadier ni kinde duto obiro dhi nyime hero jotichne momakore kode.—Wuok 34:6.

 ⁸ Sama wayie ni loch mar Jehova e gima duong’, mano koro ok nyis ni waneno ni warruokwa ok en gimoro malich, kata ni koro ok wan gimoro e nyim Jehova. Kar mano, wabedo gi paro mowinjore e wi ratiro ma Jehova nigo mar locho kod nyalone mar warowa. Bedo gi paro ma kamano biro konyowa mondo waket pachwa e wi wach maduong’ ma omako chuech duto kendo konyowa mondo wariw lwedo loch makare mar Jehova.

9. En wach mane ma Satan nowacho e wi Ayub? (Ne picha manie chak sulani.)

⁹ Gimomiyo bedo gi paro mowinjore en gima duong’ onyis maler e bug Ayub, ma en achiel kuom buge ma ne okwong ndiki ma yudore e Muma. E bugno, waneno kaka Satan nohango ni ka Ayub oyudo tembe mager, to ne onyalo kwedo Nyasaye. Satan nowacho ni Nyasaye e ma ne sando Ayub. Jehova ne ok osando Ayub, kata kamano, ne omiyo Satan thuolo mar temo Ayub kowacho niya: “Ero, gik moko duto ma en-go ni e tekoni.” (Som Ayub 1:7-12.) Mapiyo nono, Ayub nolalo gik moko duto ma ne en-go moriwo jotije, jambe, kod nyithinde apar ma nohero ahinya. Satan notimo gigo e yo ma ne miyo nenore ni Nyasaye owuon e ma ne kelo ne Ayub chandruok. (Ayub 1:13-19) Bang’ mano, Satan nogoyo Ayub gi tuwo malich ma nokelone rem marach. (Ayub 2:7) Chandruok mar Ayub nomedo bedo marach moloyo nikech weche ma chiege kod osiepene adek ne nyise ne chwoyo chunye malit.—Ayub 2:9; 3:11; 16:2.

10. (a) Ayub notimo ang’o ma nonyiso ni omakore gi Nyasaye? (b) Ere kaka nobedo gi paro ma ok owinjore?

¹⁰ Weche nobedo nade? Nonenore maler ni weche ma Satan nowacho ne gin miriambo lilo. Ayub ne ok okwedo Nyasaye. (Ayub 27:5) Kata kamano, kuom kinde moro, Ayub ne ok nigi paro mowinjore. Noketo pache kuom nyiso ni en ng’at makare kodwaro ng’eyo gimomiyo Nyasaye ne sande. (Ayub 7:20; 13:24) Wanyalo paro ni Ayub ne ni mana kare ka luwore gi chandruoge ma ne oyude. Kata kamano, Nyasaye to ne oneno ni nyaka okonye mondo orie pache. Jehova ne onyise nang’o?

11, 12. Ere kaka Jehova ne orieyo Ayub, to Ayub ne otimo nang’o?

¹¹ Weche ma Nyasaye ne onyiso Ayub yudore e sula ang’wen mag bug Ayub, chakre sula 38 nyaka 41. Kata kamano, e sulago duto, onge kama Jehova nonyisee Ayub gimomiyo nochandore. Gima duong’ momiyo Jehova nowuoyo gi Ayub ne ok en ni mondo olerne gimomiyo ne ochandore konyisego ni ne ok okelone chandruok. Kar  mano, Jehova ne dwaro konyo Ayub mondo ong’e ni en chuech moro matin kopime gi duong’ mar Nyasaye. Bende, nokonyo Ayub mondo ong’e ni ne nitie weche moko ma dongo moloyo mana chandruokne. (Som Ayub 38:18-21.) Mano nokonyo Ayub mondo obed gi paro makare kendo.

¹² Be Jehova notimo marach kuom miyo Ayub siem ma achiel ka achiel kamano bang’ nano e tembe mager? Nyasaye ne ok otimo marach, to Ayub bende ne ok oparo kamano. Kata obedo ni Ayub ne osandore kamano, gikone ne ochako wuoyo maber e wi Nyasaye. Nowacho kama: “Achara awuon, mi alokora kamienora gi lowo gi buru.” Ayub nowacho wechego nikech yo ma Jehova ne orieyego ne ber kendo ne okonye. (Ayub 42:1-6) Kapok Jehova orieyo Ayub, ne oyudo osiepne ma Elihu osetemo rieye. (Ayub 32:5-10) Bang’ Ayub rwako siem ma Nyasaye nomiye ma oloko pache, Jehova ne onyiso ni omor gi kaka nochung’ motegno e bwo tembe mager.—Ayub 42:7, 8.

13. Yo ma Jehova ne orieyogo Ayub ne dhi konye nade kata mana bang’ yudo tembe?

¹³ Yo ma Jehova norieyogo Ayub pod ne dhi konye kata mana bang’ ka masichene noserumo. E yo mane? Kata obedo ni Jehova “noguedho Ayub moloyo kaka noseguedhe e ndalo mokwongo,” nenore ni Ayub nochango mos mos. Bang’ kinde, nonyuolo “yawuowi abiriyo gi nyiri adek” mamoko. (Ayub 42:12-14, The Bible in Luo, 1976) Nyaka bed ni seche moko Ayub ne paroga nyithinde ma Satan nonego malit. Bende, nyaka bed ni Ayub ne paroga maler masiche ma ne oyude. Kata obedo ni bang’e ne ong’eyo gimomiyo ne oyudo tembe mager kamano, nyaka bed ni kinde ka kinde ne oparore ka be ne ochuno ni nyaka osandre marach kamano. Bed ni nonyalo paro gigo duto kata ooyo, pod nonyalo paro yo ma Nyasaye ne orieyego. Timo kamano ne dhi konye mondo obed gi paro mowinjore kendo ne dhi hoye.—Zab. 94:19.

14. Gik ma noyudo Ayub puonjowa ang’o?

¹⁴ Wan bende somo wach Ayub nyalo konyowa mondo wabed gi paro mowinjore kendo nyalo hoyowa. Mano e momiyo Jehova noyie mondo ondik wechego mondo “gipuonjwa, mondo kokalo kuom nano ma wanyiso, kendo kokalo kuom hoch moa e Ndiko, wabed gi geno.” (Rumi 15:4) En puonj ma ne ma wayudo? Puonj maduong’ en ma: Kik waket pachwa ahinya e gik ma watimo e ngimawa ma wiwa wil gi wach maduong’ ma en riwo lwedo ratiro ma Jehova nigo mar bedo jaloch. Wanyiso maler ni Jehova e ma ni gi ratiro mar bedo jaloch sama wachung’ motegno kata mana e bwo tembe mager mana kaka Ayub notimo.

15. Chung’ motegno e bwo tembe konyowa nade?

 ¹⁵ Ang’o momiyo paro kaka wasemakore gi Jehova en gima jiwowa? En nikech tembe ma wayudo konyowa e okang’ moro. Tembego ok nyis ni Jehova osin kodwa, to gimiyowa thuolo mar nyiso ni wariwo lwedo loch mar Jehova. (Nge. 27:11) Sinani ma watimo miyo wabedo ‘joma Nyasaye oyiego,’ to mano miyo wamedo bedo gi geno motegno. (Som Jo-Rumi 5:3-5.) Yo ma Jehova ne oguedhogo Ayub nyiso ni “Jehova ogundho gi hera matut kendo okecho ji.” (Jak. 5:11) Mano miyo wabedo gadier ni obiro guedhowa kendo obiro guedho jogo duto ma riwo lochne lwedo. Ng’eyo wachno konyowa mondo ‘wanan chuth kuom horuok, kendo gi mor.’—Kol. 1:11.

16. Ang’o momiyo kinde duto onego wapar gimomiyo riwo lwedo loch mar Jehova en gima duong’?

¹⁶ En adier ni riwo loch mar Jehova lwedo kinde duto ok en gima yot. Chandruoge ma wayudo nyalo bembowa seche moko. Kata mana chandruoge moko matindo tindo nyalo bedo madongo ka gin e ma wasiko waparogi. Omiyo, ber ka kinde duto waparo ni riwo lwedo loch mar Jehova en gima duong’ sama waromo gi chandruoge.

17. Ere kaka timo tij lendo gi kinda nyalo konyowa dhi nyime keto pachwa kuom wach maduong’?

¹⁷ Ka wadhi nyime timo kinda e tij lendo, mano nyalo konyowa mondo waket pachwa kuom wach maduong’ ma omako chuech duto. Kuom ranyisi, nyaminwa moro miluongo ni Renee ne tuwo mar strok ogoyo, to mano nokelone rem ma kinde ka kinde kendo kansa bende nomake. E kinde ma ne en e osiptal, nolendo ne joma ne tiyo kuno, jotuwo wetene, kod joma ne lime. Nitie kinde ma nolendo seche 80 kuom jumbe ariyo gi nus kende ka ne en e osiptal moro. Kata ka nochiegni tho, wiye ne ok owil gi wach riwo lwedo loch mar Jehova. Timo mano ne odwokone parruok chien.

18. Ere kaka ranyisi mar nyaminwa moro nyiso ber mar keto pachwa kuom loch mar Jehova?

¹⁸ Waduto wadwaro dhi nyime riwo lwedo ratiro ma Jehova nigo mar locho kata mana sama wanyagore gi chandruoge matindo tindo. Kuom ranyisi, nyaminwa miluongo ni Jennifer notieko ndalo adek e paw ndege korito ndege ma tere thurgi. Ndege ma nonego odhigo thurgi ne siko bare. Nikech koro ne oseol, ne nyalo bedo mayot mondo chunye onyosre. Kar mano, nolemo mondo Jehova okonye ng’eyo kaka nonyalo konyo joma ne nigi chandruok kaka mareno. Weche nobedo nade? Nolendo ne ji mang’eny kendo nochiwo bugewa mathoth. Owacho niya: “Aneno ni Jehova ne oguedha kata obedo ni ne anie chal matek, kendo nomiya teko mar miyo nyinge duong’.” Kuom adier, nyaminwano noketo pache kuom timo dwach Jehova.

19. Jotich Jehova osekawo okang’ mane e wach ratiro ma Jehova nigo mar locho?

¹⁹ Riwo lwedo ratiro ma Jehova nigo mar bedo jaloch osemiyo pogruok oneno e kind din mar adier kod mar miriambo. Jotich Nyasaye osebedo ka riwo lwedo lochne. Omiyo, nikech wan bende wahero lamo madier, watem matek mondo wadhi nyime bedo gi paro ma Ndiko chiwo e wi wachno.

20. Jehova neno nade kinda mitimo mondo iriw lwedo lochne?

²⁰ Bed gadier ni Jehova ogeno ahinya kinda mitimo mondo iriw lwedo lochne sama idhi nyime tiyone gi kinda kendo nano e tembe. (Zab. 18:25) Sula maluwo mae biro medo lero gimomiyo owinjore iriw lwedo loch mar Jehova gi chunyi duto, kod kaka inyalo timo kamano.