NE APON e taon miluongo ni Graz e piny Austria. Ka ne an jahigni abiriyo, ne otera e skul ma ipuonjee weche din. Kata kamano, naneno kaka bisobe kod sista mag katholik ne terore e kindgi. Nikech mano, mamawa ne oyiena mondo awuog e skundno bang’ higa achiel.

Bang’e ne adhi e skul mar boding’. Chieng’ moro gotieno, wuonwa ne obiro ma okawa e skul nikech taondwa mar Graz ne igoyo gi mbom. Ne waringo wadhi e taon mar Schladming. To ka ne wachopo achopa ni i ma wang’ado olalo, mbom nogoyo olalono mokethore. Nitie chieng’ moro ma ndeke moko ma ringo gi piny nogoyowa bunde an gi dawa ka wan e laro. Ka ne lweny orumo nonenore maler ni kanisa kod sirkal ne ok nyal konyowa kata matin.

E higa mar 1950, Janeno moro nochako puonjore Muma gi mamawa. Nabetga kodgi sama gipuonjore Muma kendo nadhiga gi mama e chokruoge mag Joneno kinde ka kinde. Mama nobedo gadier ni Joneno mag Jehova e ma ne puonjo adiera, omiyo notise e higa mar 1952.

E kindego, kanyakla ma ne wadhiye ne opong’ mana gi nyimine moti. Bang’e, ne wadhi chokruok e kanyakla moro ma ne nigi gi rowere mang’eny to ok mine moti kende. Ka ne waduogo Graz, nachako dhi e chokruoge duto kendo bang’ kinde nabedo gadier ni gik ma ne apuonjora ne gin adiera. Bende, ne apuonjora ni Jehova en Nyasaye ma ok jwang’ jotichne kata matin. Ok ojwang’wa kata sama wan wawegi waneno ni yore odinore.​—Zab. 3:5, 6.

Nagombo lando ne jomoko adiera. Nyithindwa e ma ne akwongo lendonegi. Nyiminena ang’wen madongo noyudo osewuok pacho ka  gidhi tiyo tij puonjo. Kata kamano, ne alimogi e gwenge ma ne gidakie kendo ne ajiwogi mondo gipuonjre Muma. Gikone nyithindwa duto nopuonjore mobedo Joneno mag Jehova.

Ka ne an e tij lendo juma mar ariyo, naromo gi dhako moro ma jahigni 30 gi wiye ma ne achako puonjorago Muma. Notimo dongruok mobatise, kae to bang’e chwore gi yawuotgi ariyo bende nobatis. Puonjruok kode nokonya an be. Nikech ang’o? Nikech onge ng’at ma ne osebet koda piny ka puonja Muma e yo mochanore maber. Omiyo, nyaka ne aikra maber ka ne pok adhi puonjora kode. Ne aikora kamano mondo akwong apuonjora an awuon eka bang’e adhi apuonjora kode. Timo kamano nomiyo amedo ng’eyo adiera e yo matut. Ne achiwora ne Jehova kendo nobatisa dwe mar April higa mar 1954.

E higa mar 1955, ne adhi e chokruoge moriwo pinje ma ne otim e piny Germany, France, kod England. Ka ne an London, naromo gi Owadwa Albert Schroeder. Ne en japuonj e Skul mar Gilead kendo bang’e nobedo achiel kuom owete manie Bura Matayo. Ka ne wadhi limbe e British Museum, Owadwa Schroeder nosiemonwa moko kuom Mumbe machon ma ne okop gi lwedo. Mumbego noting’o nyukta mag dho Hibrania mochung’ ne nying Nyasaye kendo noleronwa gimomiyo oti gi nyuktago. Mano nomiyo amedo hero Jehova kod adiera moloyo kendo nang’ado mar lando Wach Nyasaye gi kinda.

Nabedo painia Januar 1, higa mar 1956. Dweche ang’wen bang’e, nayudo migawo mar bedo painia makende e taon mar Mistelbach e piny Austria. Gie kindego ne onge Joneno e taondno. Kata kamano, ne aromo gi pek moro. An gi nyaminwa ma ne walendogo ne wapogore ahinya. Ne an jahigni 19 kama, kendo ne apon e taon, to nyaminwano ne en jahigni 25 kendo nopon e gweng’. Ne aheroga chiewo molewo to en nomondoga chiewo. Bende naheroga nindo molewo to en nochakoga nindo chon. Kata kamano, tiyo gi puonj mag Muma nokonyowa keto winjruok e kindwa, kendo ne wadhi nyime bedo jopainia ka wamor.

Pod ne waromo gi pek mamoko madongo. Ne osandwa to Jehova ne ‘ok ojwang’owa.’ (2 Kor. 4:7-9) Chieng’ moro ka ne walendo e gweng’ moro, jogweng’no ne osiayonwa guogi mondo okawa. Mapiyo nono guogigo nolworowa ka gigiyo kendo ging’iro lekegi ka gidwa kayowa. Ne wamako lwetwa kae to alemo matek niya, “Jehova, ka guogigo okayowa to yie watho mapiyo!” Ka ne gichopo machiegni kodwa, ne gichung’ ma gichako kitho yiwgi kae to gidok. Ne waneno kaka Jehova okonyowa. Bang’ mano, ne walendo e gweng’no duto kendo ji norwako wach, to mano nomorowa ahinya. Samoro ne girwako wach mana nikech guogigo ne ok okawa kata nikech ne ok waweyo lendo e chal matek kamano. Jomoko kuomgi nobedo Joneno.

Nitie wach machielo matek ma bende ne waromogo. Chieng’ moro wuon ot ma ne wadakie noduogo komer kendo nodwaro negowa kowacho  ni ne wachando ji modak e alworano. Chiege notemo hoye to notamore winje. Ne wawinjo kokogo duto ka ne wan e odwa malo e gorofa. Ne wadino dhoot gi kombe kae to wachako fundo lepwa. Ka ne wayawo dhoot, ne wayudo kochung’ e dhoot gi pala. Ne wawuok gi dhoot ma toke ka wating’o giwa te, kae to waringo ka waluwo yo mang’ado e kind puodho ma wadhi chuth.

Ne wadhi e otel moro ma wachulo ot ma wanyalo dakie. Ne wadak kanyo kuom higa achiel kama, to mano nomiyo tijwa mar lendo obedo maber. E yo mane? Otendno ne nitie chuny e taon to kuno e ma jopuonjrewa moko ne dwaro puonjoree Muma. Mapiyo nono, ne wachako timo puonjruok mar buk kod Ohinga mar Jarito juma ka juma e otel kama ne wadakie kendo ji ma dirom 15 ne biroga.

Ne wabedo Mistelbach kuom higa achiel gi bathe. Kae to nayudo migawo mar dhi lendo Feldbach, ma en taon ma yudore yo ugwe mar Graz. Taondno bende ne onge kanyakla. Ne omiya migawo gi nyaminwa machielo. Ne wadak e gorofa mar ariyo e ot moro moger gi bao. Yamo ne futoga ma kal e kind bepego omiyo ne wadino buchego gi otese. Pi bende ne watuomoga mana e kisima. Kata kamano ne wayudo nyak maber. Bang’ dweche matin, ne wachako grup. Gikone ji 30 ma ne gin joot moro ma ne wapuonjorego nobedo Joneno!

Gik ma notimorego nomiyo amedo bedo gadier ni Jehova ok nyal jwang’o joma keto weche Pinyruoth obed mokwongo. Kata obedo ni samoro dhano ok nyal konyowa, Jehova to konyowa kinde duto.​—Zab. 121:1-3.

E higa mar 1958, notim chokruok maduong’ moriwo pinje e New York City, e Yankee Stadium kod Polo Grounds. Ne aoro kwayo mondo adhi e chokruogno, to ofis ma Austria bende nopenja kabe daher dhi e klas mar 32 e Skul mar Gilead. Onge kaka nanyalo tamora thuolo ma jaber kamano. Nayie piyo malich.

Nabet but Martin Poetzinger e klas mar Gilead. Nosenano e sand malich e kembe mag Jo-Nazi. Bang’e nobedo achiel kuom owete manie  Bura Matayo. Sama ne wan e klas, Martin ne jakuodho wach e ita kopenja niya, “Erika, mano tiende ang’o gi dho German?”

Ka ne klas pod dhi nyime, Nathan Knorr nolando migawo ma ng’ato ka ng’ato ne dhi yudo. An nomiya migawo e piny Paraguay. Nikech ne pod an rawera, ne nyaka akwa wuonwa rusa mar dhi e pinyno. Ka noseyiena, nadhi Paraguay e dwe mar Mach 1959. Ne wadak e od jomisonari ma ne nitie Asunción gi nyaminwa ma ne wadhigo e migawono.

Bang’ kinde matin, ne aromo gi owadwa Walter Bright, ma en jamisonari ma ne odhi e klas mar 30 e Skul mar Gilead. Bang’e ne wakendore kendo koro ne wanyagore gi pek mag ngima kanyachiel. Sa asaya ma ne waromo gi chandruok moro, ne wasomoga singo ma Jehova nochiwo e Isaiah 41:10 niya: “Kik iluor, ni kech an kodi; we ng’eng’, ni kech an Nyasachi: anamii teko.” Singono ne miyo wabedo gadier ni ka wadhi nyime makore gi Nyasaye kendo keto Pinyruoth obed mokwongo, ne ok odhi jwang’owa.

Bang’e nomiwa migawo e alwora moro ma ne ni machiegni gi tong’ mar piny Brazil. Ka ne wan kuno, jotend dinde moko nonyiso rowere moko kanyo mondo giba kite e odwa mar jomisonari ma bende noseti. Walter nochako puonjore Muma gi jatend polise. Ng’atno notimo chenro mondo polise moko oritwa kuom juma achiel kendo joma ne sandowa ne ok odhi nyime sandowa. Mapiyo bang’ mano, ofis ne odaro jomisonari duto kendo ne wang’ado tong’ ma wadhi dak e piny Brazil. Mano nobedo maber nikech koro ne wanyalo timo chokruoge e piny Paraguay kod Brazil. Nochak kanyakla ariyo e kinde ma ne wantiere e migawono.

Lakteche nonyisa ni ne ok anyal nyuol, omiyo ne wabwok ahinya ka ne amako ich e higa mar 1962! Gikone ne wadhi dak Hollywood, Florida, machiegni gi jood gi Walter. An kaachiel gi Walter ne ok wanyal dhi nyime bedo jopainia kuom higni mang’eny. Ne chunowa ni wapidh nyathiwa. Kata kamano, pod ne wadhi nyime keto Pinyruoth obed mokwongo.​—Mat. 6:33.

Ka ne wadhi Florida e dwe mar Novemba 1962, ne wabwok ka ne wafwenyo ni owete ma jorotenge ne timo chokruogegi kendgi kendo owete ma wasunge bende ne timo mekgi kendgi to alwora ma ne gilendee bende ne opogore. Kata kamano, Jehova ok bwon ji, omiyo mapiyo nono, owete ma jorotenge kod ma wasunge nochako timo chokruoge kanyachiel. Jehova noguedho chenrono kendo sani nitie kanyakla mathoth ahinya e alworano.

Gima lit en ni Walter notho e higa mar 2015 bang’ bedo gi kansa mar obwongo. Ne wadak kode kuom higni 55, kendo ne en dichwo maber ahinya. Nohero Jehova kendo nokonyo owete mang’eny. Arito gi siso ahinya nene kochiere kendo ka koro ngimane ber.​—Tich 24:15.

Amor ahinya ni natiyo ne Jehova gi thuolona duto kuom higni mokalo 40 kendo aseyudo gueth mathoth. Kuom ranyisi, an gi Walter ne waneno ka itiso ji 136 ma ne wapuonjorego Muma. En adier ni ne waromo gi pek moko bende. Kata kamano, pekgo ne ok omiyo waweyo tiyo ne Nyasachwa moherowa. Kar mano, ne wamedo sudo machiegni kode ka wageno ni obiro rieyo weche duto e kinde mowinjore kendo kaka en e ma odwaro. To adier notimo kamano!​—2 Tim. 4:16, 17.

En adier ni awinjoga malit nikech Walter onge, kata kamano tij painia konya mondo anyagra gi litno. Puonjo jomoko moriwo nyaka nyisogi geno mar chier osekonya ahinya. Kuom adier, Jehova osekonya e weche duto kendo pok ojwang’a kata matin. Oserita, osemiya teko, kendo osesira gi ‘luete mar achwich matimo kare’ mana kaka nosingo.​—Isa. 41:10.