1. Ere kaka wanyalo yudo rieko, to riekono nyalo konyowa nade?

JEHOVA e wuon rieko kendo ochiwo riekono ne jomamoko. Jakobo 1:5 wacho niya: “Ka nitiere ng’ato e kindu mochando rieko, osik kokwayo Nyasaye, nimar Nyasaye chiwo rieko ne ji duto e yo mogundho ma ok omany ketho kuom ng’ato.” Yo achiel ma wayudogo rieko mowuok kuom Nyasaye en ka wayie gi yo ma orieyowago. Riekono nyalo konyowa mondo kik wadonj e obadho ma nyalo ketho timbewa mabeyo kata winjruokwa gi Nyasaye. (Nge. 2:10-12) Mano miyo “[waritore] e hera mar Nyasaye . . . ka [wan] gi geno mar ngima ma nyaka chieng’.”​—Juda 21.

2. Wanyalo nyiso nade ni wayie gi yo ma Nyasaye rieyowago?

² Bedo gi paro mowinjore sama oriewa nyalo bedo matek nikech wan dhano morem, ne wapon e yore mopogore opogore, kata nikech weche mamoko. Kata kamano, neno kaka yo ma Nyasaye rieyowago konyowa miyo wang’eyo ni oherowa gadier. Ngeche 3:11, 12 wacho niya: “Wuoda, kik icha weche ma Jehova opuonji, . . . ni mar Jehova okwero ng’a ma chunye ohero.” Adier, wiwa kik wil ni Jehova dwaro ni ngimawa odhi maber. (Som Jo-Hibrania 12:5-11.) Nikech Nyasaye ong’eyowa maber, orieyowa e yo mowinjore kendo ma ok okal tong’. We koro wanon  yore moko ang’wen ma irieyowago: (1) kaka wanyalo rieyo yorewa wawegi, (2) kaka jonyuol nyalo rieyo nyithindgi, (3) kaka irieyowa e kanyakla, kod (4) gima rach moloyo lit ma wabedogo sama oriewa.

3. Nyathi nyalo ng’eyo nade kaka onyalo rieyo yorene owuon? Chiw ane ranyisi.

³ Mondo ng’ato orie yorene, nyaka obed gi ritruok ma biro konye dhi nyime bedo gi timbe ma beyo kod paro maler. Ne ok onyuolwa gi chuny mar rieyo yorewa wawegi. Nyaka wapuonjre timo kamano. Kuom ranyisi: Sama nyathi chako puonjore riembo ndiga, janyuolne makone ndiga mondo kik ogore piny. To sama nyathino chako ng’eyo riembo ndiga, janyuol chako weye matin tin. Gikone, ka nyathino oseng’eyo riembo ndiga, onyalo weye mondo odhi adhiya kende. E yo ma chalo kamano, ka jonyuol odhi nyime tiego nyithindgi ka ‘girieyogi kendo puonjogi kaka Jehova dwaro,’ gikonyogi mondo ging’e kaka ginyalo rieyo yoregi giwegi mondo gibed mariek.​—Efe. 6:4.

4, 5. (a) Ang’o momiyo rieyo yorewa en gima ochuno mondo ng’ato orwak “kit dhano manyien”? (b) Ang’o momiyo chunywa ok onego onyosre kata kapo ni ‘wapodho ndalo abiriyo’?

⁴ Wachno nyalo konyo nyaka joma nong’eyo Jehova kosebedo joma dongo. En adier ni mondo gibed joma dongo kamano, ne giseng’eyo kaka ginyalo rieyo yoregi giwegi. Kata kamano, sama ng’ato chako puonjore adiera, pod ok en Jakristo motegno. Onyalo timo dongruok mos mos mobed motegno e wach Nyasaye, to mano biro konye mondo orwak “kit dhano manyien.” (Efe. 4:23, 24) Rieyo yorewa wawegi nyalo konyowa mondo watim dongruok ma kamano. Mano miyo wang’eyo kaka wanyalo tamore “timbe ma ok nyis luoro Nyasaye kod gombo mag piny, kendo mondo wadag ka wanyiso ni wan gi paro malong’o gi tim makare kod chiwruok chuth ne Nyasaye e ndalo ma sani.”​—Tito 2:12.

⁵ En adier ni waduto wan joricho. (Ekl. 7:20) Kata kamano, sama ng’ato okier ok onyis ni koro ok onyal rieyo yorene. Ngeche 24:16 wacho niya: “Ng’at makare kata opodho ndalo abiriyo, to oa malo kendo.” Ang’o ma biro konye mondo oa malo kendo? Roho mar Nyasaye e ma nyalo konye, to ok tekone owuon. (Som Jo-Filipi 4:13.) Olembe ma roho nyago oriwo ritruok ma bende otudore gi nyalo mar rieyo yorewa.

6. Ere kaka wanyalo puonjore Wach Nyasaye e yo maber? (Ne picha manie chak sulani.)

⁶ Gik ma nyalo konyowa rieyo yorewa gin lamo, puonjruok Muma, kod paro matut gik ma wasomo. To nade ka puonjruok Wach Nyasaye tekni? Samoro ineno ni ok in ng’at ma ohero somo ahinya. Par ni Jehova biro konyi mana ka imiye thuolo mar timo kamano. Onyalo konyi mondo “ibed gi gombo” mar somo Wachne. (1 Pet. 2:2) Mokwongo, kwa Jehova rohone mondo okonyi isom Muma ma ok ibari. Kae to tim ka luwore gi kwayono. Kuom ranyisi, inyalo chako puonjori mana kuom thuolo machuok. Mos mos, puonjruok biro bedo ma yot kendo ma mit. Ka itimo kamano, ibiro yudo ber mar puonjori weche ma beyo mag Jehova.​—1 Tim. 4:15.

7. Rieyo yorewa wawegi nyalo konyowa nade mondo wachop chenro ma wan-go e tij Nyasaye?

⁷ Sama watimo gik moko ka luwore gi kaka wachano konyowa chopo gombo ma wan-go e wach Nyasaye. Ne ane ranyisi mar owadwa moro man gi joot ma ne neno ni kindane e tij lendo nochako dok chien. Nikech wachno ne chande, ne oketo chenro mar bedo painia mapile kendo nochako somo sula moko e gasedewa ma wuoyo e wi  bedo painia mapile. Timo kamano kaachiel gi lamo nojiwe kendo notego winjruokne gi Jehova. Bende notimo chenro mondo obed painia makonyo ka mano ne nyalore. Mano nokelone ber mane? Kata bed ni nokalo e pek moko, nomakore gi chenrone mar bedo painia mapile, kendo gikone nochopo chenrono.

8-10. Ang’o ma nyalo konyo jonyuol mondo opidh nyithindgi e yo ma biro miyo giti ne Jehova? Chiw ane ranyisi.

⁸ Jonyuol nigi migawo mar pidho nyithindgi ka ‘girieyogi kendo puonjogi kaka Jehova dwaro.’ (Efe. 6:4) Mano ok en migawo mayot e piny ma sani. (2 Tim. 3:1-5) Onge nyathi ma inyuolo koseng’eyo pogo gima ber kod gima rach. To inyuologi gi nyalo mar pogo ber gi rach, en mana ni nyaka tieggi mondo giti gi nyalono e yo maber. (Rumi 2:14, 15) Buk moro malero weche mag Muma wacho ni wach molok e dho Grik ni “rieyo” bende inyalo tigo kiwuoyo kuom “kaka nyathi dongo.”

⁹ Nyithindo ma irieyo e yor hera kinde duto winjoga ka gin maber. Gipuonjore ni gimoro amora ma gitimo nigi tong’ kendo yiero ma gitimo nyalo kelonegi ber kata rach. Omiyo, en gima ber ka jonyuol ogeno Jehova mondo otagi e pidho nyithindgi. Ng’e bende ni yore mag rieyo nyithindo opogore ka luwore gi ogendini ma ji wuokie kod tieng’ ma gidakie. Ka jonyuol oluwo kaka Nyasaye tayogi, ok gibi rieyo nyithindgi ka gitiyo gi yore ma gitemo atema ka be nyalo tiyo, kendo ok gibi geno lony mar dhano.

¹⁰ Wane ane ranyisi mar Noa. Ka ne Jehova onyise mondo oger yie, ne ok nyal geno kuom lonyne owuon. Nikech pok nogeroga yie nyaka nene, ne nyaka ogen kuom Jehova kotimo mana kaka Jehova nochike. (Cha. 6:22) Weche nobedo nade? Nogero yie ma noreso ngimane kaachiel gi joode. Noa bende norito joode e yo maber mana nikech nogeno kuom rieko mar Nyasaye. Mano nomiyo opuonjo nyithinde e yo maber kendo noketonegi ranyisi mowinjore e piny ma ne rachno kata obedo ni timo kamano ne ok en gima yot e kindego.​—Cha. 6:5.

11. Yo ma jonyuol puonjogo nyithindgi nyalo konyogi nade?

¹¹ Un jonyuol, ang’o ma nyalo konyou mondo upidh nyithindu kaka Jehova dwaro? En mana luwo kaka Jehova chikou. Yieuru mondo Jehova otiegu kaka unyalo konyo nyithindu ka otiyo gi Wachne kod riwruok mar ogandane. Onge kiawa ni chieng’ moro nyithindu biro gonu erokamano ahinya kuom konyogi! Owadwa moro nowacho niya: “Ago erokamano ahinya ne jonyuolna kuom yo ma ne gipidhago. Ne gitimo duto ma ne ginyalo mondo gichop e chunya. Gin e ma ne gikonya ahinya mondo  atim dongruok e Wach Nyasaye.” Gima lit en ni nitie nyithindo moko ma pod weyo tiyo ne Jehova kata obedo ni jonyuolgi nokonyogi e yo maber kamano. Kata kamano, jonyuol ma osetimo matek mondo orwak adiera e chuny nyithindgi bedo gi chuny maler kata ka ogol nyathigi e kanyakla. Ginyalo geno ni nyathino chieng’ moro biro duogo ir Jehova.

12, 13. (a) Jonyuol ma Jokristo nyiso nade ni giwinjo Nyasaye sama ogol nyathigi e kanyakla? (b) Joot moro noyudo ber mane nikech jonyuol noluwo kaka Jehova dwaro?

¹² Achiel kuom tembe ma jonyuol romogo ma nyiso kabe giyie winjo Jehova en tudruok ma gibedogo gi nyathigi mogol e kanyakla. Ne ane ranyisi mar nyaminwa moro ma nyare nogol e kanyakla kae to nyareno owuok dala. Nyaminwano wacho niya: “Ne amanyo gimoro amora ma bugewa ne ok owacho ayanga ma ne nyalo miyo ayud thuolo mar bedo kanyachiel gi nyara kod nyakwara.” Omedo wacho kama: “Jaoda nokonya e yo mang’won konyisa ni nyarwano ne onge e lwetwa kendo ne ok onego wadonjre e kum ma Jehova ne omiye.”

¹³ Higni moko bang’e, ne odwok nyakono e kanyakla. Nyaminwano wacho kama: “Sani ogochoga kata oorona mesej chiegni pile ka pile! Omiyowa luor matut an kaachiel gi wuon-gi nikech ne waluwo kaka Nyasaye dwaro. Sani wan osiepe ahinya.” Kapo ni ogol nyathini e kanyakla, be ibiro geno Jehova gi chunyi duto, to ok lony ma in-go iwuon? (Nge. 3:5, 6) Par ni yo ma Jehova rieyowago nyiso riekone matut kod herane mosiko. Kik wiyi wil ni nochiwo wuode ne ji duto, moriwo nyaka nyathini. Nyasaye ok dwar ni mondo oketh ng’ato ang’ata. (Som 2 Petro 3:9.) Omiyo, bed gadier ni yo ma Jehova rieyowago kod kaka otayowa e ma ber. Tim kamano kata obedo ni mano nyalo keloni lit moko kaka janyuol. Ee, riw yo ma Nyasaye rieyowago lwedo kendo kik toki bed matek.

14. Yo ma Jehova tayowago kokalo kuom “jarit mogen” konyowa nade?

¹⁴ Jehova osesingo mar konyo, rito, kendo tayo kanyakla mar Jokristo. Otimo kamano e yore mathoth. Kuom ranyisi, oseketo kanyakla e lwet Wuode kendo wuodeno oseyiero “jarit mogen” mondo ochiwne kanyakla chiemb chuny e kinde mowinjore. (Luka 12:42) Chiemb chunyno yudore e yore mopogore opogore kendo oting’o puonj ma rieyowa. Penjri ane niya, ‘Be nitie twak moro ma asewinjo kata sula moro ma osesomo mojiwa mondo alok pacha kata timna moro?’ Ka ne itimo lokruok ma dwarore, to ne itimo maber! Mano nyiso ni imiyo Jehova thuolo mar chueyi kendo rieyi mondo iyud konyruok.​—Nge. 2:1-5.

15, 16. (a) Ere kaka inyalo yudo ber kuom joma Nyasaye ‘ochiwo kaka mich’ e kanyaklau? (b) Wanyalo timo ang’o mondo wami jodongo tich mayot?

¹⁵ Kristo nochiwo ne kanyakla “ji kaka mich,” tiende ni jodongo mondo orit kueth mar Nyasaye. (Efe. 4:8, 11-13) Ere kaka wanyalo yudo ber kuom jodong-kanyakla? Yo achiel en luwo yie margi kod ranyisi maber ma giketonwa. Yo machielo en luwo paro ma gimiyowa ka gitiyo gi Ndiko. (Som Jo-Hibrania 13:7, 17.) Par ni jodongo oherowa ahinya kendo gidwaro ni wadhi nyime bedo Jokristo motegno. Kuom ranyisi, jodongo biro konyowa ka gifwenyo ni wachako bare ne chokruoge kendo ni kindawa e tij lendo bende osedok chien. Gibiro chikonwa itgi, gibiro jiwowa, kendo gibiro miyowa puonj ma dwarore ka gitiyo gi Ndiko. Be ineno kony ma kamano kaka yo ma Jehova nyisogo ni oheri?

¹⁶ Par ni kata jodongo bende yudo ka samoro ok yotnegi chomowa tir ka gibiro  riewa. Kuom ranyisi, par ane kaka samoro ne nyalo bedo matek ne janabi Nathan dhi nyiso Ruoth Daudi richo maduong’ ma notimo motemo pando. (2 Sa. 12:1-14) E yo ma kamano, jaote Paulo bende nyaka ne chok chir mondo orie Petro ma ne en achiel kuom joote 12, ka ne obuono Jokristo ma ne ok gin Jo-Yahudi. (Gal. 2:11-14) Kuom mano, inyalo timo ang’o mondo imi jodong-kanyaklau tich mayot? Bed ng’at mobolore, ma chopo ire yot, kendo ma goyo erokamano. Ng’e bende ni yo ma gikonyigo nyiso kaka Jehova oheri. Timo kamano biro konyi kendo gin bende gibiro bedo ma mor sama girito kueth.

17. Ere kaka jodong-kanyakla nokonyo nyaminwa moro ma chunye nonyosore?

¹⁷ Nitie nyaminwa moro ma noyudo ka hero Jehova tekne nikech gimoro ma notimore e ngimane. Nowacho niya: “Sa asaya ma nawinjo ka chunya onyosore nikech gima notimorenano kod weche mamoko, nang’eyo ni nyaka awuo gi jodongo. Ne ok gidhawona kata jara, to ne gijiwa kendo tega. Bang’ chokruok ka chokruok, achiel kuom jodongo nyaka ne wuoye koda kopenja kaka adhi kata bed ni ne gidich machalo nade. Nikech gima notimorenano, naneno ni Nyasaye ok onego ohera. Kata kamano, Jehova osetiyo gi kanyakla kod jodongo mondo onyisa ni ohera. Alemo ahinya mondo asik ka amakora kode chuth.”

18, 19. En ang’o ma rach moloyo lit ma wabedogo sama oriewa? Chiw ane ranyisi.

¹⁸ Kata obedo ni wanyalo winjo malit sama oriewa, gima rach moloyo litno en rach ma nyalo yudowa ka watamore mondo kik riewa. (Hib. 12:11) Ne ane ranyisi mar Kain kod Ruoth Zedekia. Ka ne Kain obedo gi mirima mochano mar nego Abel, Nyasaye nowuoyo kode mamuol kama: “Mirima omaki nang’o? Kendo wang’i ijuolo nang’o? Kitimo maber, ok noyiei koso? To ka ok itimo maber, richo obedo e dho odi: kendo gi modwaro notimre kuom yieni, to in mondo iloye.” (Cha. 4:6, 7) Kain notamore winjo. Mano nomiyo richo oloye. To mano kaka Kain nokelo lit kod chandruok ma ok ochuno e ngimane owuon! (Cha. 4:11, 12) Lit ma nodhi yudo ka dine oyie mondo Jehova orieye ne tin ka opim gi lit ma noyudo nikech wich teko.

¹⁹ Zedekia ne en ruoth ma ne mbeko chike kendo ma timbene ne richo. Ne olocho e kinde ma gik ma richo ahinya ne timore e Jerusalem. Janabi Jeremia nokwero Zedekia nyadinwoya mondo owe yorene ma richo, to notamore. Wich teko nokelone masira. (Yer. 52:8-11) Jehova dwaro ni ogeng’nwa lit ma ok ochuno kamano.​—Som Isaiah 48:17, 18.

20. Ang’o ma biro timore ne joma oyie mondo Nyasaye oriegi kod joma ok dwar ni Nyasaye oriegi?

²⁰ Ji mang’eny e piny ok ohero mondo oriegi kata rieyo yoregi giwegi sama gitimo marach. Kata kamano, ng’ato ang’ata ma ok dwar ni Nyasaye orieye nyaka yud lit mang’eny. (Nge. 1:24-31) Kuom mano, ‘wawinjuru puonj mondo wabed mariek.’ Ngeche 4:13 wachonwa kama: “Ket chunyi mondo ipuonjri, kik iwe puonjruok: Rit weche misepuonjori, ni mar gimiyi bedo mangima.”