1. Moko kuom gueth ma wayudo nikech bedo e riwruok mar oganda Jehova gin mage?

 BEDO e riwruok mar oganda Jehova e ndalo matek mag gikogi en gueth maduong’ ahinya. Kata obedo ni gik maricho medo timore e piny, Jehova omiyowa owete gi nyimine ma watiyogo kanyachiel gi kuwe. (Zab. 133:1) Okonyowa mondo ngimawa mar joot obed gi mor. (Efe. 5:33–6:1) Bende, omiyowa rieko ma dwarore mondo wasik ka wan gi chuny mokuwe.

2. Ang’o ma dwarore ni watim, to nikech ang’o?

² Kinda dwarore ahinya mondo wadhi nyime makore gi Jehova. Nikech ang’o? En nikech seche moko, nyawo mag jowetewa nyalo chwanyowa. Bende, wanyalo yudo ka ok yotnwa nano sama gik ma wagombo timo ok dhinwa kaka dwaher, to ahinya-ahinya sama watimo ketho moro nyadinwoya. Dwarore ni wanan e tij Jehova (1) sama Jakristo wadwa ochwanyowa, (2) sama ng’at ma wakendorego timo gik ma ok morwa, kod (3) sama watimo richo. Sama wanono moro ka moro kuom wechego e sulani, wabiro neno puonj ma wanyalo yudo kuom jomoko miwuoyo kuomgi e Muma, ma nonano e weche ma chal gi mago.

DHI NYIME NANO SAMA JAKRISTO WADU OCHWANYI

3. En pek mane ma jotich Jehova nyaloga romogo?

³ Pek ma nyalo betie. Jokristo wetewa moko nyalo bedo gi kido moko ma ok morwa. Moko kuomgi nyalo wacho kata timo gik ma chwanyowa. Owete matayo bende nyaloga both. Gik ma kamago nyalo miyo jomoko ochak paro ni samoro mae ok en riwruok mar oganda Nyasaye. Kar dhi nyime tiyo  ne Jehova “ka gin gi winjruok” kanyachiel gi owete gi nyiminegi, ginyalo weyo tudore gi joma gineno ni ochwanyogi, kata weyo dhi e chokruoge. (Zef. 3:9) Be mano nyiso rieko? Ne ane gima wanyalo puonjore kuom jal moro miwuoyo kuome e Muma, ma noyudore e chal ma kamano.

4. Gin pek mage ma jaote Paulo noromogo?

⁴ Ranyisi manie Muma. Jaote Paulo nong’eyo ni Jokristo wetene ne gin dhano morem. Kuom ranyisi, mapiyo bang’ ka nosebedo Jakristo, owete gi nyimine moko ne ok oyie ni koro nosebedo japuonjre Yesu. (Tich 9:26) Bang’e, moko kuomgi nokuodhe kendo ketho nyinge. (2 Kor. 10:10) Nitie kinde ma Paulo noneno ka achiel kuom owete ma ne tayo timo yiero marach ma ne nyalo chwanyo jomamoko. (Gal. 2:11, 12) Bende, Mariko ma ne en osiepne ahinya nochwanye. (Tich 15:37, 38) Paulo ne nyalo ng’ado ni koro ne ok odhi dhi nyime tudore gi Jokristo wetenego nikech gik ma ne gitimogo. Kar mano, nosiko ka en gi paro mowinjore e wi owetene gi nyiminene, kendo nodhi nyime nano e tij Jehova. Ang’o ma nokonye nano?

5. Ang’o ma nokonyo Paulo mondo kik ojog gi owetene gi nyiminene? (Jo-Kolosai 3:13, 14) (Ne picha bende.)

⁵ Paulo nohero owetene gi nyiminene. Mano nomiyo oketo pache kuom kido mabeyo ma ne gin-go, to ok nyawogi. Hera nochwale mondo otim gima nojiwo Jokristo wetene ni otim e Jo-Kolosai 3:13, 14. (Som.) Ne ane kaka mano nokonye ka ne Mariko ochwanye. Kata obedo ni Mariko nojwang’e e wuodhe mokwongo kaka jamisonari, ne ok osiko gi ich-wang’. Bang’e ka ne Paulo ndiko ne kanyakla ma ne ni Kolosai, nopako Mariko kokwane kaka jatich wadgi ma ‘nohoyo chunye ahinya.’ (Kol. 4:10, 11) Ka ne Paulo nie jela e piny Rumi, nokwayo achiel kachiel mondo Mariko odhi okonye. (2 Tim. 4:11) Nenore maler ni Paulo ne ok ojok gi Jokristo wetene. Ranyisi mare nyalo puonjowa ang’o?

6-7. Ere kaka wanyalo dhi nyime hero Jokristo wetewa, ma ok waketo pachwa e nyawogi? (1 Johana 4:7)

⁶ Puonj ma wayudo. Jehova dwaro ni wadhi nyime hero owetewa gi nyiminewa, kata ka nitie gik ma nyalo monowa timo kamano. (Som 1 Johana 4:7.) Ka owadwa kata nyaminwa moro ok onyiso kido moro ma dwarore kuom Jokristo, wanyalo ng’ado ang’ada e chunywa ni samoro nobothne abotha, to ok ni ok oluw puonj mag Muma. (Nge. 12:18) Nyasaye ohero jotichne momakore kode, kata ka gin joma orem. Ok ojwang’wa  sama waketho, to bende ok omaknwa wach. (Zab. 103:9) Donge dwarore ahinya ni waluw ranyisi mar Jehova Wuonwa?—Efe. 4:32–5:1.

⁷ Par bende ni kaka giko medo sudo machiegni, e kaka dwarore ahinya ni wamed sudo machiegni gi owetewa gi nyiminewa. Sand biro medore nyime kae. Inyalo kata tuewa e jela nikech yiewa. Ka gik ma kamago otimore, wabiro dwaro ahinya ni owetewa gi nyiminewa okonywa moloyo kinde moro amora mosekalo. (Nge. 17:17) Ne ane gima notimore ne Josep, a ma en jaduong’-kanyakla e piny Spain. Notueye kaachiel gi owete mamoko e jela nikech ne gidagi dhi e lweny. Owacho kama: “Ka ne wan e jela, ne yot ahinya mondo wachwanyre gi Jokristo wetewa ma notuewago, nikech ne wan mana kamoro achiel pile ka pile. Kata kamano, ne nyaka wanan kendo wawe ne jowetewa kethogi gi chuny man thuolo. Mano nokonyowa mondo wasik ka wan gi winjruok, kendo wasir jowetewa. Nitie jojela mang’eny ma ne wan-go ma ne ok gin Joneno mag Jehova. Kinde moro nahinyo bada moketna plasta, omiyo, ne ok anyal timo gik mang’eny kenda. Kata kamano, achiel kuom owetewa ne lwokonaga lepa kendo rita maber e yore mamoko. Nonyisa hera e sama nadwaroe mano moloyo.” To mano kaka dwarore ni walos ywaruok moro amora ma wanyalo bedogo gi Jokristo wetewa sani!

DHI NYIME NANO SAMA NG’AT MIKENDORIGO TIMO GIK MA OK MORI

8. En pek mane ma jo mokendore romogago?

⁸ Pek ma nyalo betie. Kend duto niga gi pek moko. Muma wacho ayanga ni jo mokendore nigi “masira e ringregi.” (1 Kor. 7:28) Nikech ang’o? En nikech kend en riwruok mar ji ariyo morem ma moro kamoro nigi kite, gik mohero, kod ma ok ohero. Bende, nyalo bedo ni ne gipon e yore mopogore opogore, kata gia e ogendni mopogore opogore. Mosmos, ginyalo chako nyiso kido moko ma ne ok nenre maler ka ne pok gikendore. Gik ma kamago nyalo kelo ywaruok. Kar mondo ng’ato oyie ni en be nitie gima otimo momiyo chandruok moro obetie kendo okaw okang’ mar rieyo weche, onyalo keto ketho duto kuom nyawadgi. Onyalo kata chako paro ni pogo dak kata ketho kend chuth e yath. To kuom adier, be timo mano biro kelonegi mor madier? b We wane ane gima wanyalo puonjore kuom miyo moro miwuoyo kuome e Muma, ma nonano e kend ma ne nigi chandruok mang’eny ahinya.

9. En pek mane ma Abigail noromogo?

⁹ Ranyisi manie Muma. Abigail ne en chi Nabal, jal ma Muma wacho ni ne ger kendo timbene ne richo. (1 Sa. 25:3) Nyaka bed ni dak gi ng’at ma kamano ne kelo ne Abigail pek mang’eny. Be Abigail ne nyalo yudo thuolo mar wuok mayot e kendno? Thuolo ma kamano noneno ka ne Daudi, ma nosewal mondo obi obed ruodh Israel, ne dwaro nego Nabal nikech Nabal noyanye kaachiel gi chwo ma ne ni kode. (1 Sa. 25:9-13) Abigail ne nyalo yiero wuok e dala Nabal, mondo owe Daudi oneg Nabal. To e ma pod nokawo okang’ mar dhi wuoyo gi Daudi mondo kik oneg Nabal. (1 Sa. 25:23-27) Ang’o ma nochwale mondo okaw okang’ ma kamano?

10. Ang’o ma nyalo bedo ni nochwalo Abigail mondo onan e kend ma nopong’ gi chandruok?

 ¹⁰ Abigail nohero Jehova kendo nochiwo luor ne paro ma Jehova nigo e wi kend. Onge kiawa ni nong’eyo gima Jehova nonyiso Adam gi Hawa ka noriwogi e kend mokwongo. (Cha. 2:24) Abigail nong’eyo ni Jehova neno kend kaka gima ler. Nodwaro moro Nyasaye, to nyalo bedo ni mano e gima nochwale mondo otim duto ma nonyalo mondo ores ode, moriwo nyaka chwore. Nokawo okang’ mapiyo mondo ogeng’ Daudi kik oneg Nabal. Noikore kata mana kwayo ng’wono e wi ketho ma ne ok otimo. Kuom adier, Jehova nohero Abigail nikech chir ma nonyiso kod gombo ma ne en-go mar reso jomamoko. Ranyisi mar Abigail nyalo puonjo mon kod chwo wach mane?

11. (a) Jehova dwaro ni joma okendore obed gi paro mane? (Jo-Efeso 5:33) (b) Kinda ma ne Carmen otimo mondo ores kendne puonji ang’o? (Ne picha bende.)

¹¹ Puonj ma wayudo. Jehova dwaro ni joma nie kend ochiw luor ne chenro mar kend kata ka po ni joma gikendorego gin joma tijgi tek. Omorga ahinya sama oneno ka joma okendore timo duto ma ginyalo mondo gitiek ywaruok moko ma ginyalo bedogo kendo ginyis hera kod luor e kend margi. (Som Jo-Efeso 5:33.) Ne ane ranyisi mar Carmen. Bang’ bedo e kend kuom higni auchiel, nochako puonjore Muma gi Joneno mag Jehova, kendo bang’e nobatise. Carmen wacho kama: “Jaoda ne ok mor gi yiero ma natimo. Ne rachne ni nakawo okang’ mar lamo Jehova. Nosiko koyanya, kendo nojanyisa ni obiro weya.” Kata kamano, Carmen nonano e kendne. Kuom higni 50, nosiko kotimo kinda mondo one ni kendne opong’ gi hera kod luor. Owacho kama: “Kaka higni ne medo kalo, e kaka namedo puonjora tiyo gi rieko sama awuoyo gi jaoda. Nikech ang’eyo ni Jehova neno kend kaka gima ler, natimo duto ma ne dwarore mondo arit kendna. Ne ok ajok, nikech ahero Jehova.” c Ka po ni iromo gi pek moko e kendni, bed gadier ni Jehova oikore siri kendo konyi mondo inan.

DHI NYIME NANO SAMA ITIMO RICHO

12. En pek mane ma wanyalo bedogo sama watimo richo maduong’?

¹² Pek ma nyalo betie. Sama watimo richo maduong’, chunywa nyalo jok mi wawe tiyo ne Jehova. Muma wacho ni richo nyalo miyo wabed gi “chuny monyosore kendo motur.” (Zab. 51:17) Owadwa moro miluongo ni Robert notimo kinda kuom higni mang’eny mondo obed jakony-tich, kendo  gikone noyudo migawono. Kata kamano, bang’e notimo richo moro maduong’ mi ochako winjo e chunye ni ondhogo Jehova. Owacho kama: “Chunya ne chanda ahinya. Paro apara wachno ne miya wich-bar. Nalamo Jehova ka aywakne malit. Nitie kinde ma nachako paro ni Jehova koro ne ok nyal winjo lamoga kendo. Nonyalo winjo lamoga nade to ne andhoge?” Sama wapodho e richo, wanyalo jok gi tiyo ne Jehova nikech chunywa nyalo nyisowa ni Jehova oseol kodwa. (Zab. 38:4) Ka po ni isegawinjo kamano e chunyi, ne ane ranyisi mar jal moro miwuoyo kuome e Muma, ma nodhi nyime tiyo ne Jehova kata bang’ timo richo maduong’.

13. En richo mane maduong’ ma Petro notimo, to gin ketho mage mamoko ma notimo ka pok notimo richo maduong’no?

¹³ Ranyisi manie Muma. E otieno mogik ka pok noneg Yesu, jaote Petro notimo ketho moko mang’eny, mi gikone otimo richo moro maduong’ ahinya. Mokwongo, Petro nonyiso ni nogenore mokalo tong’ ka nowacho ni en ne ok onyal weyo Yesu kata ka joote mamoko duto oringo oweye. (Mar. 14:27-29) Bang’e, e puodho mar Gethsemane, nindo notero Petro nyading’eny sama nonego bed ni oneno kendo olemo korito. (Mar. 14:32, 37-41) Kae to, noringo sama nimako Yesu. (Mar. 14:50) Gikone, notimo richo moro maduong’: Nokwer nyadidek mokuong’ore ni ne ok ong’eyo Yesu. (Mar. 14:66-71) Ang’o ma Petro notimo bang’ fwenyo ni notimo richo maduong’ kamano? Chunye nochande moywak malit ahinya. (Mar. 14:72) Temie paro lit ma Petro nowinjo ka noneg Yesu osiepne ma nogeno ahinya mana seche matin bang’ mano. Nyaka bed ni nowinjo e chunye ni koro ne en ng’at manono.

14. Ang’o ma nokonyo Petro dhi nyime tiyo ne Jehova? (Ne picha bende.)

¹⁴ Nitie gik mang’eny ma nomiyo Petro odhi nyime tiyo ne Jehova kata mana bang’ timo richo maduong’. Ne ok ong’ado ni owe riwore gi jowetene, kar mano nodhi irgi, kendo onge kiawa ni ne gihoye ahinya. (Luka 24:33) Bende, Yesu nodhi ire bang’ chierne, to nenore ni notimo kamano mondo ojiwe. (Luka 24:34; 1 Kor. 15:5) Bang’e, Yesu ne ok osiemo Petro nikech richo ma notimo, kar mano, nonyise ni nodhi miye migepe momedore. (Joh. 21:15-17) Kata obedo ni Petro nong’eyo maler ni nosetimo richo maduong’, chunye ne ok ojok. Nikech ang’o? En nikech ne en gadier ni Yesu Ruodhe ne pok ojok kode. Jowetene bende nodhi nyime  konye. Ranyisi mar Petro nyalo puonjowa ang’o?

15. En wach mane ma Jehova diher ni wabedgo gadier? (Zaburi 86:5; Jo-Rumi 8:38, 39) (Ne picha bende.)

¹⁵ Puonj ma wayudo. Jehova dwaro ni wabed gadier chuth ni oherowa kendo oikore weyonwa richowa. (Som Zaburi 86:5; Jo-Rumi 8:38, 39.) Sama watimo richo, wawinjoga malit e chunywa. Mano en gima owinjore. Kata kamano, ok onego wapar ni wasechopo kama koro Jehova ok nyal herowa kata weyonwa richowa. Kar mano, onego wamany kony mapiyo. Robert ma nosewuo kuome motelo wacho kama: “Napodho e richo nikech nagenora mokalo tong’, ka aparo ni nanyalo loyo tembe gi tekona awuon.” Nong’ado ni nodhi wuoyo gi jodongo e wachno. Owacho kama: “Ka nachako wuoyo gi jodongo, gikanyono nawinjo e chunya ni Jehova ne nyisa herane kokalo kuomgi. Jodongogo ne ok ojok koda. Ne gikonya bedo gadier ni Jehova bende ne ok ojok koda.” Wan bende wanyalo bedo gadier ni Jehova oherowa kendo oikore weyonwa richowa ka waloko chunywa, wamanyo kony ma dwarore, kendo watemo matek mondo kik wachak wanwo richo ma ne watimo. (1 Joh. 1:8, 9) Ng’eyo mano biro konyowa mondo kik chunywa jog sama wapodho e richo moro.

16. Ang’o momiyo ing’ado e chunyi ni ibiro dhi nyime nano e tij Jehova?

¹⁶ Jehova mor ahinya gi kinda ma watimo mondo watine e ndalo matek mag gikogi. Ka wayie mondo okonywa, wanyalo dhi nyime nano kata sama weche ok dhinwa kaka dwaher. Wanyalo temo matek mondo waher owetewa gi nyiminewa kendo wawenegi kethogi sama gichwanyowa. Wanyalo nyiso ni wahero Jehova kendo wachiwo luor ne chenro mar kend kata sama nitie chandruoge moko ma nyalo kelo chochni e kend marwa. To ka watimo richo, wanyalo kwayo Jehova mondo okonywa, wabed gadier ni oherowa kendo oikore weyonwa richowa, kendo wadhi nyime nano e tije. Wanyalo bedo gadier chuth ni Jehova biro guedhowa ka ‘ok waol gi timo gik mabeyo.’—Gal. 6:9.