Sara * wacho niya: “Nonyuola ng’ama luor-luor, kendo wiya kuotga ahinya. Omiyo, ok awinjga ka an thuolo kama nitie joma nigi chir kata joma timoga gik moko piyo-piyo. To sama an but joma muol kendo mobolore, awinjoga ka an thuolo. Anyaloga goyo mbaka gi joma kamago, kendo anyalo nyisogi nyaka gik ma chanda. Osiepena ma ang’iyogo ahinya gin-ga joma muol kendo mobolore.”

Weche ma Sara wachogo nyiso ni ka wamuol, ji biro dwaro bedo osiepewa. Jehova bende ohero joma muol. Wachne nyisowa kama: “Rwakuru . . . muolo.” (Kol. 3:12) Muolo en ang’o? Ere kaka Yesu nonyiso kidono? To ere kaka kidono nyalo miyo wamed mor ma wan-go?

Muolo en bedo mokue kendo hero kue. Ng’at ma muol demboga jowetene, ong’won kodgi, kendo onyalo ling’ mos kata dikore sama jomoko owang’o iye.

Bedo ma muol ok en nyawo kaka jomoko paro; kar mano, en kido ma nyiso ni ng’ato otegno. E dho Grik, wach miloko ni “muolo” nitiyogo kiwuoyo kuom faras mar thim ma osebo mondo odag gi ji. Farasno pod otegno atega kaka farese mamoko mag thim, en mana ni tiegruok mosemiye osepuonje gayo tekone. E yo ma kamano, ka wan gi kido mar muolo, wanyalo gayo kido maricho ma samoro wan-go mondo kue obed e kindwa gi jowetewa.

Samoro ng’ato nyalo wacho e chunye ni, ‘An to ne ok onyuola ng’ama muol.’ Wadak e piny ma ji ohero rikni kendo ok gihorega, to mano miyo wayudoga pek moko sama watemo bedo ma muol. (Rumi 7:19) Kuom mano, mondo wabed gi kido mar muolo, nyaka watim kinda ahinya. Gima ber en ni roho maler mar Jehova biro konyowa sama watemo matek mondo wabed gi kidono. (Gal. 5:22, 23) Ang’o momiyo onego watim kinda mondo wabed ma muol?

Ka wamuol, ji biro dwaro bedo osiepewa. Mana kaka Sara nowacho, wawinjoga ka wan thuolo sama wan but joma muol. Yesu noketo ranyisi maber ahinya e bedo ma muol kendo mang’won. (2 Kor. 10:1) Kata mana nyithindo ma ne ok ong’eye malong’o ne dwaroga bedo bute.​—Mar. 10:13-16.

 Ka wamuol, wageng’o chandruok ne wan wawegi kod ne joma ni kodwa. Muolo miyo iwa ok wang’ piyo, to bende ok warikni kawo okang’ moro amora e seche ma kamago. (Nge. 16:32) Mano geng’onwaga lit ma nyalo betie sama wachwanyo jomamoko, to ahinya-ahinya joma wahero. Bende, sama wagayo timbewa, joma ni kodwa bedo gi kue.

Kata obedo ni Yesu ne nigi migawo mapek kendo nodich ahinya, pod nomuol gi ji duto. Thoth joma nodak e ndalone ne chandore kendo nitie gik mang’eny ma ne nyoso chunygi, omiyo, ne gidwaro gima ne nyalo duogo chunygi kata miyogi yueyo. Nyaka bed ni ne gimor ahinya ka ne Yesu onyisogi niya: “Biuru ira, . . . nimar adembora kendo chunya muol”!​—Mat. 11:28, 29.

Ang’o ma wanyalo timo mondo wabed ma muol kaka Yesu? Dwarore ni wapuonjre Wach Nyasaye mondo wang’e yo ma Yesu ne nenogo ji, kod gik ma notimo sama weche ne tek. Kae to, sama waromo gi weche ma dwaro ni wanyisie muolo, watem luwo ranyisi mar Yesu. (1 Pet. 2:21) Ne ane gik moko adek ma nomiyo Yesu obedo ma muol.

Yesu ne nyiso muolo kowuok e chunye. Yesu owuon nowacho niya: “Adembora kendo chunya muol.” (Mat. 11:29) Muma wuoyo kuom kido mar bolruok gi muolo kanyachiel nikech thothne kidogo dhiga riat.​—Efe. 4:1-3.

Bolruok miyo ok wachwanyre piyo sama jomoko ok tim gik moko kaka dwaher. Yesu notimo nang’o ka ne jomoko hangone ni “iye lach” kendo ni ne en “jamadh divai”? Noweyo mondo ranyisi mare e ma onyis ka be jogo ne wacho adier kata ooyo, kendo nowacho e yo ma muol niya: “Rieko ng’ere ni en kare kuom gik motimo.”​—Mat. 11:19.

Ka po ni ng’ato ojari mana nikech in dichwo kata dhako, kata owuoyo marach e wi rangi mar pien dendi kata yo ma nipon-go, donge inyalo temo mondo idwoke adwoka ma muol? Peter ma en jaduong’-kanyakla e piny South Africa wacho kama: “Sama ng’ato owacho gimoro mochwanya, ajapenjora ni, ‘Yesu dotimo nang’o?’” Omedo kama: “Asepuonjora dhil mondo kik achwanyra mayot.”

Yesu nong’eyo ni dhano orem. Jopuonjre Yesu ne nigi gombo mar timo gik mabeyo, kata kamano, rem margi ne miyo seche moko mano ok nyalre. Kuom ranyisi, e otieno mogik kae to Yesu tho, Petro, Jakobo, gi Johana ne ok osiko ka neno kaka Yesu nokwayogi. Nikech Yesu nong’eyo ni “chuny dwaro, to ringruok e ma nyap,” iye ne ok owang’ gi jootego.​—Mat. 26:40, 41.

Ne ane ranyisi mar Nyaminwa Mandy. Chon nosiko koneno mana ni ji ok tim gik moko e yo makare. Sani to otemo ahinya mondo obed ma muol ka Yesu. Owacho niya: “Atemo mondo asik ka aketo e pacha ni dhano duto orem, kendo aketo pacha mana kuom kido mabeyo ma ji nigo, mana kaka Jehova be timo.” Donge in be inyalo temo mondo ine ji kaka Yesu ne nenogi, kae to ibed ma muol kodgi?

Yesu ne weyoga weche e lwet Jehova. Ka ne Yesu ni e piny ka, ji notimone gik maricho nyading’eny. Jomoko ne paro ni wiye rach, moko nochaye, to moko nogoye malit. To e ma nosiko asika komuol koweyo weche “e lwet Jal ma ng’ado bura kare.” (1 Pet. 2:23) Yesu ne ni gadier ni Wuon-gi me polo ne dhi rite maber kendo rieyo weche e sa mowinjore.

Ka wabedo gi mirima mi wachako temo rieyo gik maricho ma ji timonwa, yot ahinya mondo wakal tong’ mi wamed mana ketho weche. Mano e momiyo Muma paronwa niya: “Mirimb dhano ok chop gima kare e wang’ Nyasaye.” (Jak. 1:20) Kata ka ochwanywa gadier, nyawo ma wan-go nyalo miyo wakaw okang’ ma ok owinjore.

Nyaminwa Cathy ma wuok e piny Germany chon ne japaroga ni ka ng’ato ok ochung’ matek mondo okwer gik maricho mitimone, onge ng’ama chielo ma biro timo mano e loye. To ka nopuonjore weyo weche e lwet Jehova, noloko kite. Owacho kama: “Tinde ok ane ni nyaka akwer gimoro amora  motimna kata temo nyiso ni an kare. Aweyoga aweya weche e yo ma muol nikech an gadier ni Jehova neno duto ma timore.” Ka po ni osegatimni gik maricho, luw ranyisi mar Yesu kuom weyo weche e lwet Jehova. Mano biro miyo isik kimuol.

Yesu nowacho ni ka wadwaro ni wabed mamor, nyaka wabed ma muol. Nonyiso jolupne kama: “Jo mamor gin jo mamuol.” (Mat. 5:5) Ne ane kaka muolo nyalo konyo e weche ma luwogi.

Muolo kueyo weche e kend sama nitie pek moko. Owadwa Robert ma wuok Australia wacho kama: “Nitie seche ma aseganyiso jaoda gik ma ok kare ka iya owang’. Gima lit en ni wach kosewuok e dhok to ok dodogi. Nawinjoga marach ahinya ka naneno kaka jaoda winjo malit nikech weche ma nabayone.”

Waduto waboth nyading’eny, kendo weche mibayo ao yaye nyalo kelo tungni e kend. (Jak. 3:2) Sama nyawadwa ma wakendorego odironwa wach malit, muolo biro miyo wakue mos kendo warit lewwa mondo kik wadwok marach.​—Nge. 17:27.

Robert nokedo matek ahinya mondo obed gi muolo kod ritruok. Mano osekelone ber mane? Owacho kama: “Sani ka ywaruok owuok e kinda gi jaoda, atemo ahinya mondo achikne ita, awuo ma muol, kendo kik iya wang’. Sani wawinjore maber moloyo kinde mokalo.”

Muolo miyo warito osiep ma ni e kindwa gi ji. Joma igi wang’ga piyo bedoga gi osiepe manok. Muolo to miyo ‘warito kue ma tueyowa kanyachiel’ gi jowetewa. (Efe. 4:2, 3) Cathy ma ne wasewuoyo kuome wacho kama: “Muolo osemiyo sani adhach maber gi ji duto ma atudoragago, kata obedo ni jomoko to tijgi tek.”

Muolo miyo wabedo gi chuny mokue. Muma tudo “rieko moa malo” gi muolo kod kue. (Jak. 3:13, 17) Ng’at ma muol bedoga gi “chuny mokuwe.” (Nge. 14:30) Martin ma osetimo kinda ahinya mondo obed ma muol wacho kama: “Sani an ng’ama tur kendo iya ok thor wang’. Bende, an gi chuny mokue kendo amor sidang’.”

Adiera en ni bedo ma muol dwaro kinda mathoth. Owadwa moro kete kama: “Kiwacho awacha adier, nyaka chil kawuono pod nitie seche moko ma awinjoga ka iya owang’ matek.” Kata kamano, Jehova ma e Nyasaye ma jiwowa mondo wabed ma muol oikore konyowa. (Isa. 41:10; 1 Tim. 6:11) Obiro miyo tiegruok ma watiegorego e wach muolo “obed moromo chuth” kendo ‘obiro tegowa.’ (1 Pet. 5:10) Kae to mana kaka jaote Paulo, wabiro bedo gi “muolo kod ng’wono [ma chal gi] mar Kristo.”​—2 Kor. 10:1.