1-2. En ang’o ma wadwaro nono e sulani?

WAN GI gik mang’eny moloyo kinde moro amora mosekalo ma nyiso maler ni wadak e giko mar ndalo mag giko. Machiegnini, Jehova kod Yesu Kristo biro tieko sirkende duto ma kwedo Pinyruoth. Kata kamano, ka pok otiek sirkendego, ruoth ma nyandwat gi ruoth ma milambo pod biro dhi nyime gi ywaruokgi, kendo gibiro dhi nyime sando jotich Nyasaye.

² E sulani, wadwaro nono weche ma nokor e Daniel 11:40–12:1. Wabiro neno ni ruoth ma nyandwat en ng’a sani, kod gimomiyo wanyalo chung’ motegno ka wageno ni Jehova biro ritowa kata weche bed matek ma chalo nade.

3-4. Ruoth ma nyandwat en ng’a sani? Ler ane.

³ Bang’ ka ne Soviet Union osepodho e higa mar 1991, jotich Nyasaye ma nodak e alwora mopogore opogore noyudo ‘kony matin’ kuom kinde, tiende ni, ne giyudoe thuolo moro mar tiyo tij Nyasaye ka gin thuolo. (Dan. 11:34) Mano nomiyo bang’ kinde manok kwan mar jolendo nomedore ahinya e pinje ma chon ne ni e bwo Soviet Union. Mosmos, Russia kod pinje ma riwe lwedo e ma koro nobedo ruoth ma nyandwat. Mana kaka ne wapuonjore e sula mokalo, mondo owach ni sirkal moro en ruoth ma milambo kata ma nyandwat, nyaka ochop gik moko adekgi: (1) oloch e piny ma jotich Nyasaye ng’enyie, ka samoro osandogi, (2) timbene nyaka nyis ni en jasik Jehova kod jotichne, kae to (3) nyaka oyware gi ruoth machielo.

⁴ Ne ane gik ma miyo wanyalo wacho ni Russia gi pinje ma riwe lwedo e ruoth ma nyandwat sani. (1) Gik ma gitimo  mulo jotich Nyasaye achiel kachiel, gisegoyo tijwa mar lendo marfuk, kendo gisando owete gi nyimine mang’eny modak e pinje ma gilochoe. (2) Timbegigo nyiso gadier ni gin jowasik Jehova kod jotichne. (3) Gisebedo ka giyware kata piem gi ruoth ma milambo, ma en Loch mar Ingresa gi Amerka. We wane ane gik ma Russia kod pinje ma riwe lwedo osebedo ka timo ma konyowa bedo gadier ni gin e ruoth ma nyandwat.

5. En kinde mane miwuoyoe e Daniel 11:40-43, to ang’o ma ne dhi timore e kindeno?

⁵ Som Daniel 11:40-43. Weche ma nokor e ndikono wuoyo kuom kinde mag giko. Wechego nyiso ywaruok ma ne dhi bedoe e kind ruoth ma nyandwat gi ruoth ma milambo. Mana kaka Daniel nokoro, e kinde mag giko, ruoth ma milambo ne dhi ‘piem’ gi ruoth ma nyandwat.​—Dan. 11:40.

6. Ang’o ma nyiso ni ruoth ma nyandwat gi ruoth ma milambo osebedo ka yware?

⁶ Ruoth ma nyandwat gi ruoth ma milambo dhi nyime yware nikech giduto gidwaro ni gibed sirkal ma tekie mogik e piny ngima. Kuom ranyisi, ne ane gima notimore bang’ Lweny mar Ariyo mar Piny Ngima. Soviet Union kod pinje ma ne riwogi lwedo nobedo gi teko ahinya e wi pinje mang’eny ma yudore Ulaya. Ka ne ruoth ma milambo oneno mano, ne oloso winjruok gi pinje mamoko mondo giriw jolwenjgi kae to giked gi ruoth ma nyandwat. Jolweny ma ne giriwogo ne oluong ni North Atlantic Treaty Organization (NATO). Ruoth ma nyandwat pod dhi nyime piem gi ruoth ma milambo kodok korka pesa ma gitiyogo e tiego jolweny maggi kendo ritogi. Bende, sama ruoth achiel kuomgi owinjo ni machielo kedo gi piny moro, ruoth machielono riwoga pinyno lwedo, bed ni pinyno ni e Afrika, Asia, kata e pinje mag Latin America. E higni matin mokalo, Russia kod pinje ma riwe lwedo osebedo gi teko ahinya e wi piny ngima. Bende, gikedo gi ruoth ma milambo e intanet. Ruoth ma nyandwat osebedo ka wacho ni ruoth ma milambo tiyo gi programbe mag kompyuta e chocho siasagi kendo miyogi lal maduong’ e weche ohala, to ruoth ma milambo bende wachoga mana kamano e wi ruoth ma nyandwat. Bende, mana kaka Daniel nokoro, ruoth ma nyandwat osedhi nyime monjo jotich Nyasaye.​—Dan. 11:41.

7. “Piny ma Jaber” en ang’o?

⁷ Daniel 11:41 wacho ni ruoth ma nyandwat ne dhi “donjo nyaka e Piny ma Jaber.” Pinyno en piny mane? E kinde machon, piny Jo-Israel e ma nikwano kaka “piny maber moloyo pinje duto.” (Eze. 20:6) To gimomiyo pinyno e ma ne ber moloyo pinje duto ne en ni kuno kende e ma lamo madier ne yudoree. Kata kamano, chakre Pentekost ma higa 33 ka dhi nyime, ‘pinyno’ koro ne ok nyal bedo mana kamoro achiel kende, nikech jotich Jehova koro yudore e piny ngima. Kuom mano, e kindewagi, “Piny ma Jaber” ochung’ ne gik moko duto motudore gi lamo madier ma jotich Jehova timoga, moriwo nyaka tij lendo kod dhi e chokruoge mag lamo.

8. Ere kaka ruoth ma nyandwat osedonjo e “Piny ma Jaber”?

⁸ E kinde mag gikogi, ruoth ma  nyandwat osedonjo nyadinwoya e “Piny ma Jaber.” Kuom ranyisi, e kinde ma Germany ne en ruoth ma nyandwat, nodonjo e “Piny ma Jaber” ka ne osando jotich Nyasaye kendo nego moko kuomgi. Bang’ Lweny mar Ariyo mar Piny Ngima, Soviet Union nobedo ruoth ma nyandwat, kendo en bende nodonjo e “Piny ma Jaber” ka ne osando jotich Nyasaye. Ne omako jotich Nyasaye mang’eny moterogi e tuech e pinje mamoko.

9. E higni machiegnigi, ere kaka Russia kod pinje ma riwe lwedo osedonjo e “Piny ma Jaber”?

⁹ E higni machiegnigi, Russia kod pinje ma riwe lwedo bende osedonjo e “Piny ma Jaber.” E yo mane? E higa mar 2017, Russia nogoyo tijwa marfuk kendo nomako owetewa gi nyiminewa motueyogi e jela. Bende, osegoyo bugewa marfuk moriwo nyaka Muma mar Loko mar Piny Manyien. E wi mano, osemayowa ofiswa man e piny Russia kaachiel gi Ute Romo kod Ute Chokruok mag Alwora. Nikech wechego, e higa mar 2018, Bura Matayo nowacho ni Russia kod pinje ma riwe lwedo e ruoth ma nyandwat sani. Kata kamano, sama isandoga jotich Nyasaye malit, ok gitemga kedo kata matin, kendo ok gitem loko sirkende mag dhano. Kar mano, giluwoga mana gima Muma wacho ni walem ne “jotelo duto,” to moloyo sama jotelogo ng’ado paro e wi weche ma nyalo mulo ratiro ma wan-go mar lamo Jehova.​—1 Tim. 2:1, 2.

10. Be ruoth ma nyandwat biro loyo ruoth ma milambo? Ler ane.

¹⁰ Weche ma nokor e Daniel 11:40-45 wuoyo ahinya-ahinya e wi gik ma ruoth ma nyandwat ne dhi timo. Dibed ni mano nyiso ni nodhi loyo ruoth ma milambo? Ooyo. E kinde ma Jehova gi Yesu biro ketho sirkende duto mag dhano, biro yudo ka ruoth ma milambono pod ‘ngima.’ (Fwe. 19:20) Ang’o momiyo wanyalo bedo gadier gi wachno? Ne ane weche moko e bug Daniel kod Fweny.

11. Daniel 2:43-45 fwenyonwa wach mane? (Ne picha manie nyim gaset.)

¹¹ Som Daniel 2:43-45. Janabi Daniel wuoyo kuom sirkende mag dhano mosemulo jotich Nyasaye e yo moro. Ne opim sirkendego gi fuoni mopogore opogore mag sanamu moro maduong’. Sirkal mogik mar dhano, ma en tiende sanamuno, ipimo gi lowo mokikore gi nyinyo. Tielogo ochung’ ne Loch mar Ingresa gi Amerka. Weche ma nokorgo nyiso achiel kachiel ni Loch mar Ingresa gi Amerka pod biro bet e loch e kinde ma Pinyruodh Nyasaye biro kethoe sirkende duto mag dhano.

12. Wich mar abiriyo mar ondiek ochung’ ne ang’o, to ang’o momiyo mano en wach maduong’?

¹² Jaote Johana bende nowuoyo e wi sirkende madongo mag piny ma oselocho e wi jotich Jehova. Johana noluongo sirkendego ni ondiek ma nigi wiye abiriyo. Wich mar abiriyo mar ondiegno ochung’ ne Loch mar Ingresa gi Amerka. Mano wach maduong’ ahinya nikech onge kama inyisowae ni ondiegno nochako obedo gi wich machielo. Wich mar abiriyono biro bedo ka pod locho e kinde ma Kristo kod jolwenyne mag polo biro kethe kaachiel gi ondiegno. *​—Fwe. 13:1, 2; 17:13, 14.

13-14. “Gog mar piny Magog,” en ang’o, to ang’o ma biro chwale mondo omonj jo Nyasaye?

¹³ Nitie wach moro ma Ezekiel nokoro ma konyowa ng’eyo gima nyalo timore e ndalo mogik ogik mag ruoth ma nyandwat kod ruoth ma milambo. Ka Ezekiel 38:10-23; Daniel 2:43-45; 11:44–12:1; kod Fweny 16:13-16, 21 wuoyo kuom kinde machal kendo weche machal, wanyalo geno ni gik ma luwogi biro timore.

¹⁴ Kinde moko bang’ ka masira maduong’ osechakore, “ruodhi mag piny mangima” biro riwore. (Fwe. 16:13, 14; 19:19) Sama giriworeno e ma gibiro bedoe “Gog mar piny Magog.” (Eze. 38:2) Gibiro monjo jo Nyasaye ka gigeno tiekogi chuth. Ang’o ma biro chwalogi? E weche ma Johana nokoro e wi kindeno, noneno kite mag pe madongo ka lwar kuom wasik Nyasaye. Nyalo bedo ni kite mag pe madongogo biro bedo ote mag kum ma jotich Jehova biro lando e kindego. Nenore ni oteno e ma biro wang’o i Gog mar Magog ma chwale mondo omonj jotich Nyasaye kodwaro tiekogi giduto e pinyni.​—Fwe. 16:21.

15-16. (a) Nyalo bedo ni Daniel 11:44, 45 wuoyo kuom ang’o? (b) Ang’o ma biro timore ne ruoth ma nyandwat kod Gog mar Magog?

¹⁵ Nyalo bedo ni ote ma chalo gi pe madongogo kod monj mogik ma jowasik Nyasaye biro monjogo joge e ma iwuoye e Daniel 11:44, 45 bende. (Som.) E ndikono, Daniel wacho ni “ripode mowuok yo wuok chieng’ gi yo nyandwat” nochand chuny ruoth ma nyandwat, kendo obiro wuok gi “mirima mager.” Ruoth ma nyandwatno biro dwaro ni “otiek ji mang’eny chuth.” Nenore ni “ji mang’eny” miwuoye e ndikono gin jotich Jehova. * Nyalo bedo ni Daniel ne wuoyo kuom monj mogik mibiro monjgo jo Nyasaye.

¹⁶ Monj mogik ma ruoth ma nyandwat biro monjogo jo Nyasaye koriwore gi  sirkende mamoko mag piny, biro tugo mirimb Nyasaye Manyalo Duto, to mano e ma biro kelo lweny mar Har–Magedon. (Fwe. 16:14, 16) E Har–Magedon, ibiro tiek ruoth ma nyandwat kaachiel gi pinje duto ma biro riwore kode (Gog mar Magog), kendo “onge ng’ama nokonye.”​—Dan. 11:45.

17. Mikael “jatelo maduong’” miwuoye e Daniel 12:1 en ng’a, to ang’o motimo?

¹⁷ Wes ma luwo e weche Daniel nyisowa weche momedore e wi kaka ibiro keth ruoth ma nyandwat kod pinje moriwore kode, kaachiel gi kaka ibiro reswa. (Som Daniel 12:1.) Weche ma ni e ndikono tiendgi ang’o? Mikael en nying machielo miluongogo Ruoth Yesu Kristo. Osebedo ‘kochung’ kokonyo’ jo Nyasaye chakre higa mar 1914 ka ne Pinyruoth ochako locho e polo. Machiegnini, ‘obiro chung’,’ kata kawo okang’ mar ketho jowasik Nyasaye e lweny mar Har–Magedon. Lwenyno e ma Daniel luongo ni “kinde chandruok marach ma pok nobedoe nyaka ne ogendni chakre.” Weche ma Johana nokoro e bug Fweny luongo kinde mochomo lwenyno ni “masira maduong’.”​—Fwe. 6:2; 7:14.

18. Ang’o momiyo wanyalo rito kinde ma biro ka wan gi chir?

¹⁸ Wanyalo rito kinde ma biro ka wan gi chir nikech Daniel gi Johana nyiso maler ni joma tiyo ne Jehova gi Yesu biro tony e kinde matekno. Daniel wacho ni joma biro tonygo gin joma ‘osendik nyinggi e bug Nyasaye.’ (Dan. 12:1) Ang’o ma wanyalo timo mondo ndik nyingwa e bugno? Nyaka wanyis ni wan gi yie kuom Yesu, ma en Nyarombo mar Nyasaye. (Joh. 1:29) Nyaka wachiwre ne Nyasaye mi batiswa. (1 Pet. 3:21) Bende, nyaka wanyis ni wariwo Pinyruodh Nyasaye lwedo kuom konyo jomamoko mondo ong’e Jehova.

19. Ang’o monego watim sani, to nikech ang’o?

¹⁹ Mae e kinde monego wagen ahinya Jehova kod riwruok mar ogandane. Mae e kinde monego wariwie Pinyruodh Nyasaye lwedo chuth. Ka watimo kamano, ibiro reswa e kinde ma Pinyruodh Nyasaye biro kethoe ruoth ma nyandwat kod ruoth ma milambo.