1. Ang’o ma nyalo bedo ni nokawi gi wuoro ka ne ihango nyiso jomamoko adiera mag Muma ma ne isepuonjori?

BE INYALO paro kinde ma ne ikwongo fwenyo ni iseyudo adiera? Puonj mag Muma ma ne ipuonjori ne winjoreni maler. Ne iparo ni ng’ato ang’ata ne nyalo yie gi gik ma ne ipuonjorigo. Ne in gadier ni puonj mag Muma ne nyalo miyo gidag e ngima maber gie sani, kendo miyogi geno ma jaber mar kinde mabiro. (Zab. 119:105) Mano nomiyi siso mar nyiso osiepeni kod wedeni adiera ma ne isepuonjori. Kata kamano, samoro nokawi gi wuoro ahinya ka ne jogo okwedo gik ma ne iparo ni gidhi yiego.

2-3. E kinde ma Yesu ne ni e piny ka, ji mang’eny nokawe nade kaachiel gi puonjge?

² Ok onego okawwa gi wuoro ka ji kwedo wach ma walando. E kinde ma Yesu ne ni e piny, ji mang’eny nokwede kata obedo ni notimo honni mang’eny ma ne nyiso ni Nyasaye ne tiyo kode. Kuom ranyisi, Yesu nochiero Lazaro, kendo mano ne en hono ma kata jo akwedego ne ok nyal tamore. Kata kamano, jotend Jo-Yahudi nodagi yie ni Yesu ne en Mesia. Ne gichano kata mana nege gi Lazaro bende!​—Joh. 11:47, 48, 53; 12:9-11.

³ Yesu nong’eyo maler ni ji mang’eny ne dhi tamore yie ni en e Mesia. (Joh. 5:39-44) Nonyiso jopuonjre moko mag Johana Jabatiso niya: “Ng’at mamor en ng’atno ma ok chwanyre nikech an.” (Mat. 11:2, 3, 6) Ang’o momiyo ji mang’eny nokwedo Yesu kamano?

4. Ang’o ma wabiro nono e sulani?

⁴ E sulani kachiel gi e sula ma luwo, wabiro nono weche  moko ma nomiyo ji mang’eny e kinde ma Yesu ne ni e piny ka notamore keto yie kuome. Wabiro neno bende gimomiyo ji mang’eny chwanyorega nikech wach ma walando. To maduong’ie moloyo, wabiro puonjore gimomiyo onego wabed gi yie motegno kuom Yesu mondo kik wachwanyre ma yiewa dog chien.

5. Ang’o ma ne nyalo miyo jomoko opar ni Yesu ne ok en Mesia ma nokor wachne?

⁵ Ji mang’eny nokwedo Yesu nikech yo ma nopon-go. Yie to ne giyie ni Yesu ne en japuonj molony, kendo ni notimo honni madongo. Kata kamano, ne ginene mana kaka wuod fundi bao moro modhier, ma nowuok mana Nazareth, taon moro matin ma ne ji ochayo. Kata mana Nathanael ma bang’e nobedo japuonjre Yesu, nokwongo openjo kama: “Be nitie gima ber ma nyalo wuok Nazareth?” (Joh. 1:46) Nyalo bedo ni Nathaniel bende ne ok mor gi taon ma Yesu nodakie. Kata nyalo bedo ni noparo weche ma nokor e Mika 5:2 ni ne idhi nyuol Mesia Bethlehem to ok Nazareth.

6. Ang’o ma ne nyalo konyo ji e ndalo ma Yesu ne ni e piny ka mondo gifweny ni en e ma ne en Mesia?

⁶ Ang’o ma Ndiko wacho? Janabi Isaya nokoro ni wasik Yesu ne ok dhi nono ‘anyuola ma Mesia ne dhi wuokie.’ (Isa. 53:8) Nitie weche mang’eny ma nokor e wi Mesia. Di ne jogo okaw thuolo mar nono weche duto ma nokor e wi Mesia e yo matut, di ne gifwenyo ni Yesu ne onyuol Bethlehem, kendo ni ne owuok e anyuola mar Ruoth Daudi. (Luka 2:4-7) Omiyo, mana kaka nokor e Mika 5:2, Yesu ne onyuol Bethlehem. To kare ang’o ma ne chando jogo? Ne girikni ng’ado bura. Ne ok ginono weche duto motudore gi Mesia. To mano nomiyo gichwanyore ma gikwedo Yesu.

7. Ang’o momiyo ji mang’eny e kindegi kwedoga jotich Jehova?

⁷ Be gima kamano timore e kindegi? Ee timore. Thoth ji neno ni ng’eny jotich Jehova odak e ngima ma piny kendo ni “gin ji ajia ma ok osomo.” (Tich 4:13) Jomoko paro ni Joneno mag Jehova ok nyal puonjo ji Muma nikech pok gidhi e skunde mong’ere ma ipuonjoe ji weche din. Jomoko to paro ni din mar Joneno mag Jehova en din mar Jo-Amerka. Kata kamano, adiera en ni mana Joneno ma kwan-gi dirom pasent 14 kama e ma odak Amerka. Jomoko to osenyis ni Joneno mag Jehova ok oyie kuom Yesu. Kuom higni mang’eny, jomoko osewacho ni Joneno mag Jehova gin “Jo-Komunist,” “joote mag Amerka,” kendo ni gin “joma rido chike din ahinya.” Ji mang’eny mosewinjo weche ma kamago ok non-ga wechego matut, kendo mano miyo gikwedoga jo Jehova.

8. Ka luwore gi Tich Joote 17:11, ang’o ma dwarore ni ji otim ka gidwaro fwenyo jotich Nyasaye madier e kindegi?

⁸ Ang’o ma ng’ato nyalo timo mondo kik ochwanyre ma yiene dog chien? Dwarore ni ji onon weche duto e yo matut. Mano e gima Luka ma nondiko achiel kuom buge mag Injili notimo gi kinda. Notemo mondo ‘onon weche duto koa e chakruokgi adimba.’ Nodwaro ni joma ne dhi somo weche ma nondiko ‘ong’e adiera chuth’ kuom gik ma ne gisewinjo e wi Yesu. (Luka 1:1-4) Jo-Yahudi ma nodak Beria bende notimo mana gima Luka notimo. Ka ne gihango winjo wach maber e wi Yesu, ne ginono Ndiko mag Dho-Hibrania mondo gine ka be weche ma ne inyisogi ne gin kamano adier. (Som Tich Joote 17:11.) Ji bende onego onon weche e yo  ma kamano. Onego gipim gik ma jo Nyasaye puonjo kod gik ma Ndiko wacho. Bende, dwarore ni gipuonjre mondo ging’e gik ma Joneno mag Jehova osebedo ka timo e kindegi. Ka ginono weche duto adimba, ok gibi yie gi miriambo ma ji osebedo ka wacho e wi Joneno mag Jehova.

9. Ang’o ma notimore ka ne Yesu otamore timo ranyisi ma jomoko ne dwaro ni otim?

⁹ Nitie joma ne dwaro gik momedore mondo e ka giyie kuom Yesu mopogore mana gi weche ma nopuonjo. Ne gidwaro ni Yesu omigi “ranyisi moa e polo” mondo e ka giyie ni en e Mesia. (Mat. 16:1) Nyalo bedo ni ne gidwaro mano nikech gima ne gisomo e Daniel 7:13, 14. Kata kamano, kinde ma Jehova noketo mondo weche manie ndikono otimre, ne pok ochopo. Weche ma ne Yesu puonjo noromo miyo gibed gadier ni en e ma ne en Mesia. To ka notamore miyogi ranyisi ma ne gidwaro, ne gichwanyore.​—Mat. 16:4.

10. Ere kaka Yesu nochopo weche ma Isaya nokoro e wi Mesia?

¹⁰ Ang’o ma Ndiko wacho? Janabi Isaya nowacho kama e wi Mesia: “Ok nokog matek kata ting’o dwonde malo, ok nomi ji owinj dwonde e nderni.” (Isa. 42:1, 2) Yesu notiyo tije mar yalo kobolore, kendo ne ok onyisre. Ne ok ogero hekalu madongo dongo, ne ok orwarkore gi lep din molichore, bende, ne ok odwar ni oluonge gi nyinge midhialego mag din. Ka ne iyale e nyim Ruoth Herode, Yesu notamore timo hono mana ni mondo omorgo chuny Herode. (Luka 23:8-11) En adier ni Yesu notimo honni moko, kata kamano, noketo pache duto e tij yalo wach maber. Nonyiso jopuonjrene niya: “Mano e momiyo nabiro.”​—Mar. 1:38.

11. Gin paro mage ma ok owinjore ma ji nigo kuomwa e kindegi?

¹¹ Be gima kamano timore e kindegi? Ee, timore. Tinde ji mang’eny mor mana gi kanisni madongo dongo modus gi gik molichore, jotend dinde miluongo gi nyinge madongo  midhialogigo, kaachiel gi nyasi molichore ma ji kia kata kuma ne gichakoree. Kata kamano, joma dhi e dindego ok puonjga adiera e wi Nyasaye kod dwache. Joma biroga e chokruogewa to ipuonjoga gik ma Jehova dwaro ni watim kod kaka wanyalo dak ka luwore gi dwache. Bende, utewa mag romo beyo, ler, kendo ok odusgi gi gik molichore. Joma tayowa ok rwakre gi lewni makende ma pogogi gi jomamoko, kendo ok dhialgiga gi nyinge madongo. Wach Nyasaye e ma chiko gimoro amora ma wapuonjo kod gik ma wayiego. To e ma pod ji mathoth kwedowa nikech gineno ni yo ma walamogo ok olichore, kendo ni gik ma wapuonjo opogore ahinya gi gik ma de giher winjo.

12. Ka luwore gi Jo-Hibrania 11:1, 6, en ang’o ma nyalo miyo wabed gi yie motegno?

¹² Ang’o ma wanyalo timo mondo kik wachwanyre ma yiewa dog chien? Jaote Paulo nonyiso Jokristo ma nodak Rumi niya: “Ng’ato bedo gi yie bang’ kosewinjo wach. Bende, wach miwinjono en wach Kristo.” (Rumi 10:17) Omiyo, wanyalo mana gero yiewa kuom puonjruok Muma, to ok kuom timo nyasi mag din ma ok winjre gi Muma, kata bed ni nyasigo moro ji ma rom nade. Nyaka wabed gi yie motegno motenore kuom puonj madier, nikech “ka ng’ato onge gi yie, ok onyal moro Nyasaye e yo malong’o.” (Som Jo-Hibrania 11:1, 6.) Kuom mano, ok ochuno ni wane ranyisi moro malich moa e polo e ka wabed gadier ni waseyudo adiera. Nono ndiko adimba oromo tego yiewa kendo konyowa golo kiawa moro amora ma wanyalo bedogo ni ma e adiera.

13. Ang’o momiyo ji mang’eny nokwedo Yesu?

¹³ E kinde ma Yesu ne nie piny ka, jopuonjre mag Johana Jabatiso ne wuoro ahinya gimomiyo jopuonjre mag Yesu ne ok tue chiemo. Yesu noleronegi ni ne onge tiende timo kamano ka ne pod ongima. (Mat. 9:14-17) Kata kamano, Jo-Farisai kod jomamoko ma  ne kwedo Yesu, ne okwede nikech ne ok oluw kueche kod timbegi. Mirima nomakogi ka ne Yesu ochango ji odiechieng Sabato. (Mar. 3:1-6; Joh. 9:16) Konchiel ne giwacho ni gimiyo odiechieng Sabato luor, to komachielo ne ok gine rach moro amora timo ohala e hekalu. Igi nowang’ ahinya ka ne Yesu okwedo timno. (Mat. 21:12, 13, 15) Nitie bende joma mirima nomako ka ne Yesu yalo e sunagogi moro ma ne ni Nazareth. Yesu notiyo gi ranyisi moro mar Jo-Israel e nyiso kaka ne gin joma igi lach kendo ma onge yie. (Luka 4:16, 25-30) Ji mang’eny nokwedo Yesu nikech ne ok otim gik ma ne gidwaro ni otim.​—Mat. 11:16-19.

14. Ang’o momiyo Yesu nokwedo kueche mag dhano ma ne ok winjre gi Ndiko?

¹⁴ Ang’o ma Ndiko wacho? Jehova nowacho kama kokalo kuom janabi Isaya: “Ogandani sudo ira mana gi dhogi kendo gimiya duong’ mana gi wechegi, to chunygi bor ahinya koda; kendo giluora mana nikech chike dhano ma osepuonjgi.” (Isa. 29:13) Yesu ne ni kare kwedo kueche mag dhano ma ne ok winjre gi puonj mag Ndiko. Joma ne chuno ji luwo chike mag dhano kar luwo Ndiko ne okwedo Jehova kod Mesia ma nooro.

15. Ang’o momiyo ji mang’eny ok oheroga Joneno mag Jehova e kindegi?

¹⁵ Be gima kamano timore e kindegi? Ee, timore. Ji mang’eny winjoga marach nikech Joneno mag Jehova ok riwre kodgi e timo nyasi ma ok winjre gi Ndiko, kaka paro odiechienge mag nyuol kod Krismas. Moko to igi wang’ga gi Joneno mag Jehova sama ok giriwore kodgi e timo nyasi mag piny kata luwo kueche moko ma ok winjre gi Muma sama ng’ato otho. Joma kwedo Joneno mag Jehova nikech weche ma kamago paroga ni gin e ma gitiyo ne Nyasaye e yo ma oyiego. Kata kamano, ok ginyal moro Nyasaye ka po ni giluwo timbe mag pinyni kar luwo puonj mag Muma ma winjore maler.​—Mar. 7:7-9.

16. Ka luwore gi Zaburi 119:97, 113, 163-165, ang’o ma dwarore ni watim, to ang’o ma dwarore ni wakwed?

¹⁶ Ang’o ma wanyalo timo mondo kik wachwanyre ma yiewa dog chien? Onego waher chike kod puonj mag Jehova koa e chunywa. (Som Zaburi 119:97, 113, 163-165.) Ka wahero Jehova, wabiro kwedo timbe kod kueche ma ok more. Ok wabi hero gimoro amora moloyo kaka wahero Jehova.

17. Ji mang’eny e kinde Yesu ne geno ni Mesia ne dhi timo ang’o?

¹⁷ E ndalo ma Yesu ne ni e piny ka, nitie joma ne gombo wuok e bwo loch mar Rumi ma ne locho e kindego. Ne gigeno ni Mesia ne dhi gologi e bwo loch ma noridonegi ngima ahinyano. Kata kamano, ka ne gitemo keto Yesu mondo obed ruodhgi, nodagi. (Joh. 6:14, 15) Jomoko moriwo nyaka jodolo to ne luor ni Yesu ne nyalo kelo lokruok e weche mag siasa, to mano ne nyalo wang’o i Jo-Rumi ma noyudo osemiyo jotend din-go teko moro mar locho e wi ji. Weche mag siasa kaka mago nomiyo ji mang’eny okwedo Yesu.

18. Gin weche mage ma nokor e wi Mesia ma ji mang’eny ne ok odichgo ka ne Yesu ni e piny ka?

¹⁸ Ang’o ma Ndiko wacho? Kata obedo ni nitie weche mang’eny ma nokor ma ne nyiso ni Mesia ne dhi locho, nitie weche mamoko bende ma nokor ma nyiso ni Mesia ne nyaka kwong tho nikech richowa. (Isa. 53:9, 12) Kare ang’o momiyo Jo-Yahudi ne nigi paro mobam e wi Mesia? Thoth joma nodak e kinde ma Yesu ne ni e piny ka, ne ok mor gi weche ma nokor ma ne nyiso ni chandruogegi ne dhi rumo e kinde mabiro. Ne gidich  mana gi gik ma ne nyalo konyogi gie kindego.​—Joh. 6:26, 27.

19. Gin paro mage ma ok owinjore ma ji mang’eny nigo kuomwa mosemiyo gikwedowa e kindegi?

¹⁹ Be gima kamano timore e kindegi? Ee, timore. Ji mang’eny kwedowaga e kindegi nikech ok wadonjrega e weche mag siasa. Gidwaroga ni wago ombulu e kinde yiero. Kata kamano, wang’eyo ni ka luwore gi chike mag Jehova, sama wayiero dhano mondo e ma oloch e wiwa, mano nyiso ni wakwedo Jehova. (1 Sa. 8:4-7) Jomoko bende paroga ni onego wager skunde kod osiptende kaachiel gi timo tije mamoko ma konyo oganda. Ok gimor kodwa nikech waketo pachwa duto e tij yalo wach maber kar temo tieko chandruoge ma yudo dhano e kindegi.

20. Ka luwore gi weche Yesu ma yudore e Mathayo 7:21-23, ang’o monego waket mokwongo e ngimawa?

²⁰ Ang’o ma wanyalo timo mondo kik wachwanyre ma yiewa dog chien? (Som Mathayo 7:21-23.) Gima duong’ monego waket mokwongo e ngimawa en timo tich ma Yesu nochikowa ni watim. (Mat. 28:19, 20) Ok onego wayie mondo weche siasa kata gik ma ji timo ka gitemo tieko chandruoge e pinyni ogalwa. Adiera en ni wahero dhano wetewa, kendo wawinjoga marach nikech chandruoge ma gikaloe. Kata kamano, wang’eyo ni yo maber ma wanyalo konyogigo en puonjogi wach Pinyruodh Nyasaye, kendo konyogi mondo gibed gi winjruok maber gi Jehova.

21. Onego wang’ad mar timo ang’o?

²¹ E sulani, waseneno weche ang’wen ma nomiyo ji okwedo Yesu ka ne en e piny ka, kendo ma nyalo miyo ji okwed jolupne e kindegi. Kata kamano, be mago kende e gik monego watang’go? Ooyo. E sula ma luwo, wabiro neno weche ang’wen mamoko ma nomiyo ji okwedo Yesu kendo ma miyo ji kwedowa e kindegi. Wang’aduru e chunywa ni wabiro dhi nyime tego yiewa kendo ni ok wabi yie mondo gimoro amora ochwanywa nikech Yesu!