1. En ranyisi mane ma Yesu noketo ne jopuonjrene, to ne gitimo nang’o? (Ne picha manie nyim gaset.)

YESU notiyo tij lendo komor kinde duto ma ne en e piny ka, kendo doher ni jolupne bende obed mamor e tij lendo. (Joh. 4:35, 36) Jopuonjre Yesu ne lendo gi ilo ahinya e kinde ma Yesu pod ne ni kodgi. (Luka 10:1, 5-11, 17) To ka nomak Yesu monege, chunygi nojok kuom kinde. (Joh. 16:32) Bang’ ka Yesu nosechier, nojiwogi mondo giket pachgi e tij lendo. Kendo ka nosedok e polo, jopuonjrego nolendo gi kinda mochopo kama jowasikgi owachonegi ni, “Neuru! usepong’o Jerusalem gi puonju.”​—Tich 5:28.

2. Ere kaka Jehova oseguedho tij lando wach maber?

² Yesu notayo Jokristo mokwongogo sama ne gilendo, kendo Jehova noguedhogi mi kwan-gi nomedore ahinya. Kuom ranyisi, chieng’ Pentekost ma higa 33, ne obatis jopuonjre ma dirom 3,000. (Tich 2:41) Kendo kwanno nosiko ka medore ahinya. (Tich 6:7) Yesu nosewacho motelo ni tij lando wach maber ne idhi tim e okang’ malach moloyo e ndalo mag giko.​—Joh. 14:12; Tich 1:8.

3-4. Ang’o momiyo jomoko nyalo yudo ka lendo ok yot ahinya e alwora ma gidakie, to ang’o ma wadwaro nono e sulani?

³ Waduto watemo ahinya mondo wasik ka wamor e tijwa mar lendo. Nitie pinje moko ma lendo yotie kopim gi pinje mamoko! Nikech ang’o? En nikech yudo jopuonjre Muma yot, kendo jolendo nigi jopuonjre mang’eny, ma chopo kama jalendo wuoro awuora ni to opuonj ng’a, to owe ng’a! Pinje moko to opogore ahinya; ji mang’eny ok yudre e udi, to kata mana joma nok ma yudore e udi ok dwar puonjore Muma.

 ⁴ Ka po ni idak e alwora ma tij lendo ok yotie, paro mochiw e sulani nyalo konyi. Wabiro neno moko kuom gik ma jolendo moko osetimo mondo gilend ne ji mang’eny kaka nyalore e alworagi. Bende, wabiro neno gimomiyo wanyalo siko ka wamor e tijwa mar lendo, bed ni ji rwako wach ma walando kata ooyo.

5. Gin pek mage ma Joneno mang’eny romogago?

⁵ Kuonde mang’eny, Joneno ok yudga ji e utegi sama gilendo. Jolendo moko odak e alwora ma ute ji nigi arita mager, kata ochielgi ma ng’ato ok nyal kalo rangach. Kuonde moko nitiega jorit e rangach ma ok yiega ne welo ma ok ogwel donjo kuondego. Jolendo moko to odak e alwora ma ginyalo dhi lendo ot ka ot ma onge ng’ama chandogi, kata kamano, ok giyudga ji e utegi. Jomoko to lendo e gweng’ ma joma nok e modakie. Seche moko jolendo nyalo wuotho mabor ahinya ka gidhi limo mana ng’ato achiel, kae to be samoro giyudo ka oonge. Ka po ni waromo gi pek ma kamago, kik chunywa jogi. Ang’o ma wanyalo timo mondo wanyagre gi pekgo kendo wabed gi nyak e tij lendo?

6. Tijwa mar lendo inyalo pim gi lupo e yo mane?

⁶ Yesu nopimo tij lendo gi lupo. (Mar. 1:17) Jolupo moko nyalo kawo ndalo mang’eny ka pok gimako kata rech achiel, to chunygi ok jogga. Gilokoga mana yore mag lupo, kuom ranyisi, ginyalo loko sa, kama gilupoe, kata mana gik ma gitiyogo e lupo. Wan bende wanyalo timo lokruoge ma kamago e tijwa mar lendo. Ne ane paro ma luwogi.

7. Gin nyak mage ma wanyalo yudo ka walimo ji e seche mopogore opogore?

⁷ Tem manyo ji e seche mopogore opogore. Wanyalo wuoyo gi ji mang’eny ka walimogi sama giyudore e utegi. To adier, ka kata mana winy be dokga e utegi, donge kata mana joma wamanyogo nyaka dog e utegi bang’ a e tich! Owete gi nyimine mang’eny yieroga lendo bang’ seche mag lanj kata godhiambo sama ji mang’eny yudore e udi. Gima chielo ma ber gi sechego en ni weg udi nyalo bedo ni okuwe mos, kendo giikore goyo mbaka. Inyalo temo yorego, kata, inyalo tiyo gi paro ma jaduong’-kanyakla moro ma nyinge David chiwo. Owacho ni ka giselendo e alwora moro kuom kinde, gidokga kendo gi ng’at ma a gilendogo mondo gidhi ging’i ane ka ginyalo yudo ji e ute ma ne ji ongee. Owacho kama: “Seche moko awuoroga ahinya ka wayudo ji mang’eny e ute ma ok awayudogie motelo.” *

8. Wanyalo tiyo nade gi puonj manie Eklesiastes 11:6 e tijwa mar lendo?

⁸ Kik chunywa ol gi manyo ji. Ndiko ma tayo sulani nyisowa paro monego wabedgo. (Som Eklesiastes 11:6.) David ma ne wasewuoyo kuome ne ok ojok. Chieng’ moro ka nodok lendo e ot moro bang’ manyo wuon odno nyadinwoya, noyude. Ng’atno ne mor ka nowinjo wach maber moa e Muma, kendo nowacho kama: “Asedak kae kuom higni aboro kama, to pok aneno Joneno mag Jehova e dhooda ka.” David wacho kama: “Asefwenyo ni sama iyudo ng’ato e ode, yot mondo orwak wach maber.”

9. Ang’o ma jolendo moko osetimo mondo gilend ne joma ok yudrega e udi?

⁹ Tem lendo kuonde mopogore opogore. Nitie jolendo ma lokoga kuonde ma gilendoe mondo giyud ji mang’eny ma ok yudrega e udi. Kuom ranyisi, lendo e wang’ yore kata e troli osemiyo wayudo joma ok yot yudo  e utegi nikech samoro ok yienwaga lendo ot ka ot kuonde ma gidakie. Mano miyo jolendo yudo thuolo mar wuoyo gi jogo wang’ gi wang’, ma samoro di ne ok onyalore ka di ne gidhi nyime manyogi e udi. Bende, jolendo mang’eny osefwenyo ni ji ni thuolo goyo mbaka kata kawo bugewa sama gin kuonde ma ji yueyoe, e chirni, kata kuonde ohala. Owadwa Floiran ma en jarit-alwora e piny Bolivia wacho kama: “Wadhiga lendo e chirni kod kuonde ohala e kind sa abiriyo gi sa ochiko odiechieng’ sama koro jo uso ok odich ahinya. Wabedoga gi mbaka mamit, kendo wachakoga nyaka puonjruok mag Muma.”

10. Gin yore mage ma wanyalo tiyogo e chopo ne ji gi wach maber?

¹⁰ Tem tiyo gi yore mopogore opogore. Wawach ni isetemo nyading’eny manyo ng’at moro mondo ilendne e ode, to ok iyude. Isetemo kata lime e seche mopogore, to pod otami yudo. Be nitie yore mamoko minyalo tiyogo mondo iyud ng’ama kamano? Katarína wacho kama: “Ajandiko barupe ne jogo ma ok ayudo e utegi, ka anyisogi gik ma di ne anyisogi ka an kodgi wang’ gi wang’.” Mano puonjowa ang’o? Onego watem tiyo gi yore mopogore opogore mondo wachop ne ji mang’eny kaka nyalore e alworawa.

11. Ang’o momiyo jomoko ok kaw mapek wach mwalandonegi?

¹¹ Nitie joma ok ohero wach mwalando. Ok gine ni Nyasaye kata Muma nyalo konyo ngimagi e yo moro amora. Ok giyie kuom Nyasaye  nikech gineno ka chandruok opong’o piny. Ok giyie gi weche ma Muma puonjo nikech gineno ka jotend dinde ma wacho ni luwo Muma odak e ngima mar wuondruok ahinya. Jomoko bende odich ahinya gi tijegi, joodgi, kod chandruogegi giwegi, ma ok gine kaka Muma nyalo konyogi. Ang’o ma wanyalo timo mondo wasik ka wamor kata mana sama joma walendonegi ok kaw mapek wach mwalandonegi?

12. Ere kaka puonj manie Jo-Filipi 2:4 nyalo konyowa e tijwa mar lendo?

¹² Nyis ni idewo ji gadier. Nitie ji mang’eny ma chon ne ok rwakga wach maber, to bang’e ne giyie winjo wach maber mana nikech jalendo moro nodewogi gadier. (Som Jo-Filipi 2:4.) Kuom ranyisi, David ma ne wasewuoyo kuome motelo, wacho kama: “Ka ng’ato onyisowa ni ok odwar winjowa, wadwokoga Muma kata bugewa e bag kae to wapenje ni, ‘Ok ipimnwae: Ang’o momiyo ok ihero Muma kata bugewagi?’” Ji nyalo fwenyo sama wadewogi gadier. Samoro wigi nyalo wil kata gi gima wawacho, to wigi ok nyal wil gi kaka ne wakechogi. To kata ka weg udi odagi wuoyo kodwa, pod ginyalo neno e wengewa kod e timbewa ka be wadewogi gadier.

13. Ere kaka wanyalo loko mbaka mondo owinjre gi dwach wuon ot?

¹³ Yo machielo ma wanyisogo ni wadewo ji en loko mbaka mondo oluwre gi dwach wuon ot. Kuom ranyisi, nade ka waneno gik ma nyiso ni nitie nyithindo matindo e odno? Nyalo bedo ni jonyuol man kanyo nyalo mor gi puonj ma Muma chiwo e wi pidho nyithindo, kata paro mamoko ma nyalo miyo ngima mar joot obed mamor. Dibed ni dhoudi mang’eny nigi kiful? Wanyalo yiero wuoyo kuom timbe mahundu kod luoro mang’eny ma ji nigo e piny ngima, kendo wuon ot nyalo bedo mamor winjo ni machiegnini ibiro gol timbe ma kamago chuth. Bed ni wayudo ji e chal mane kata wayiero wuoyo e wach mane, watem konyo ji mondo gine kaka Muma nyalo konyogi. Katarína ma ne wasewuoyo kuome motelo wacho kama: “Ajaparoga kaka Muma osekonya e ngimana.” Timo kamano miyoga Katarína wuoyo gi ji ka en gadier gi gima owacho, kendo joma owuoyogo nyalo fwenyo mano.

14. Ka luwore gi Ngeche 27:17, ere kaka jolendo nyalo sirore sama gin e tij lendo?

¹⁴ Yie mondo jomamoko okonyi. E kinde Jokristo mokwongo, Paulo nonyiso Timotheo yorege mag lendo kod puonjo, kendo nojiwo Timotheo mondo en be okony jomamoko.  (1 Kor. 4:17) Mana kaka Timotheo, wan be lony ma jolendo mamoko nigo nyalo konyowa. (Som Ngeche 27:17.) Ne ane ranyisi mar owadwa miluongo ni Shawn. Kuom kinde malach, ne en painia e gweng’ moro ma ji mang’eny ne ok dwar weche din machielo. Ang’o ma nokonye mondo osik komor? Owacho kama: “Natemoga ahinya mondo adhi gi ng’ato e tij lendo ka nyalore. Sama ne wawuotho ka waa e ot moro ka wadhi e machielo, ne wagoyo mbaka ka wanono kaka wanyalo medo lony e tij lendo. Kuom ranyisi, ne wanyalo wuoyo kuom yo ma ne waa lendogo ne ng’ato, kendo neno kaka wanyalo timo maber moloyo ka wayudo ng’ama chielo ma chal kode.”

15. Ang’o momiyo lamo dwarore ahinya e tij lendo?

¹⁵ Kwa Jehova mondo okonyi. Sa asaya ma in e tij lendo, lem kikwayo Jehova mondo okonyi kendo otayi. Onge ng’ato ang’ata kuomwa ma nyalo dhi maber e tij lendo ka Jehova ok okonye gi rohone maler. (Zab. 127:1; Luka 11:13) Sama iwuoyo gi Jehova e lamo, nyise achiel kachiel gimidwaro. Kuom ranyisi, inyalo kwaye mondo okonyi yudo ng’at ma gombo ng’eye kendo moikore winjo wach maber. Kae to tim ka luwore gi kwayoni kuom lendo ne ng’ato ang’ata miromogo.

16. Ka wadwaro ni wadhi maber e tij lendo, ang’o momiyo nyaka wapuonjre Muma gi kinda?

¹⁶ Puonjri Wach Nyasaye gi kinda. Wach Nyasaye jiwowa ni ‘wang’e gadier dwaro maber mar Nyasaye, dwaro mowinjore, kendo malong’o chuth e wang’e.’ (Rumi 12:2) Kaka wamedo bedo gadier gi weche ma wang’eyo e wi Nyasaye, e kaka wabiro medo bedo gi ilo kod kinda sama walerogi ne jomamoko. Katarína ma ne wasewuoyo kuome motelo wacho kama: “Kinde moro chien kucho, nafwenyo ni ne dwarore ni amed tego yie ma ne an-go kuom puonj moko mag Muma. Omiyo, nanono matut weche ma ne nyalo konya bedo gadier ni nitie Jachuech, ni Muma en Wach Nyasaye, kendo ni Nyasaye nigi riwruok mare e piny ka.” Katarína wacho ni timo mano notego yiene ahinya, kendo nomedo morne e tij lendo.

17. Ang’o momiyo Yesu nosiko komor e tij lendo?

¹⁷ Yesu nodhi nyime bedo mamor e tij lendo, kendo ne ok oweyo tijno kata obedo ni jomoko ne ok rwak wach maber ma nolando. Ang’o ma nokonye? Nong’eyo ni ne dwarore ni ji opuonjre adiera, kendo nodwaro miyo ji mang’eny kaka nyalore thuolo mar rwako wach Pinyruoth. Nong’eyo bende ni moko kuom joma ne ok orwako wach maber, bang’e ne nyalo loko chunygi ma girwak wachno. Ne ane gima notimore ne joodgi. Kuom higni adek gi nus ma Yesu noyalogo e piny ka, onge owadgi moro amora ma nobedo japuonjrene. (Joh. 7:5) Kata kamano, bang’ chierne, ne gibedo Jokristo.​—Tich 1:14.

18. Ang’o momiyo wadhi nyime lendo ma ok wawe?

¹⁸ Sama wahango lendo ne ji, ok wanyal ng’eyo gadier ni jomage kuomgi ma biro rwako adiera. Jomoko kawo thuolo malach mondo e ka girwak adiera ma walando; moko to rwako piyo. To kata mana joma odagi winjowa pod neno kitwa mabeyo gi timbewa, kendo gikone ginyalo chako ‘miyo Nyasaye duong’.’​—1 Pet. 2:12.

19. Ka luwore gi 1 Jo-Korintho 3:6, 7, en ang’o ma onego wang’e?

¹⁹ Sama walendo, wan wapitho kendo waolo pi, kata kamano, onego wang’e ni Nyasaye  e ma miyo gidongo. (Som 1 Jo-Korintho 3:6, 7.) Owadwa Getahun manie piny Ethiopia wacho kama: “Kuom higni 20 gi wiye, an kenda e ma ne an Janeno e alwora moro ma ok lendiega ahinya. Sani to koro wan jolendo 14 e alworano. Apar gadek kuomgi notimo dongruok mobatisgi, moriwo nyaka chiega kod nyithindwa adek. E chokruogewa ma juma ka juma, wajabedo ji 32 kama.” Getahun mor ahinya ni kinda ma nodhi nyime timo e tij lendo korito mondo Jehova oywa joma kare e riwruokne nokelo nyak!​—Joh. 6:44.

20. Tijwa mar lendo inyalo pim nade gi tij reso joma oyudo masira?

²⁰ Jehova neno ji duto kaka joma nyalo timo lokruok ma tine. Omiyowa thuolo makende mar tiyo kanyachiel gi Wuode e choko ji moa e ogendni duto mondo obi olame ka giko mar pinyni pok ochopo. (Hag. 2:7) Tijwa mar lendo inyalo pim gi tij joma resoga ji sama masira otimore. Wachalo gi joma oor mondo odhi ores joma ni e yie mosechako nimo. Kata obedo ni samoro ginyalo reso mana ji manok e masirano, tijgino ok odhi nono. Mano e kaka tijwa mar lendo bende chalo. Ok wanyal ng’eyo kwan sie mar joma ibiro res e piny Satanni. Kata kamano, Jehova nyalo tiyo gi ng’ato ang’ata kuomwa e resogi. Andreas modak Bolivia wacho kama: “Sa asaya ma aneno ka ng’ato opuonjore adiera manie Muma mobatise, aneno mano kaka tij ji mang’eny, to ok mar ng’at achiel.” Mano e paro ma wan bende onego wasik ka wan-go e tijwa mar lendo. Ka watimo kamano, Jehova biro guedhowa, kendo tijwa mar lendo biro kelonwa mor madier.