1, 2. (a) Jomoko nigi paro mane ka giwinjo ni Nyasaye nigi riwruok mar ogandane? (b) En ang’o ma wadwaro nono e sulani?

BE NYASAYE nigi riwruok mar ogandane? Jomoko nyalo wacho niya: “Onge tiende bedo e riwruok ma tayi. Gima duong’ en bedo gi winjruok maber gi Nyasaye.” Be mano en paro maber adier? Be en adier ni ok ochuno ni wabed e riwruok mar oganda Nyasaye?

² E sulani, wabiro neno gik ma nyiso ni Jehova en Nyasaye ma timo gik moko e yo mochanore maber. Bende, wabiro neno kaka onego wakaw weche minyisowa ma nyalo tayowa kowuok e riwruok mar oganda Jehova. (1 Kor. 14:33, 40) E kinde Jokristo mokwongo kod e kindewagi, Ndiko osekonyo jotich Jehova manie piny mondo oland wach maber mar Pinyruoth nyaka kuonde maboyo ahinya. Nikech waluwo gima Muma wacho kendo watimo kaka ichikowa gi riwruok mar oganda Jehova, mano miyo warito ler mar riwruokwa, wabedo gi kuwe, kendo wasiko ka wan gi winjruok maber e kindwa.

3. Ang’o momiyo in gadier ni Jehova en Nyasaye mochanore?

³ Chuech nyiso maler ni Jehova en Nyasaye mochanore.  Muma wacho niya: “Rieko e ma Jehova nochweyogo piny; lony e ma noketogo polo.” (Nge. 3:19) Wang’eyo mana matin tin yore Nyasaye, kendo “weche mwawinjo kuome chal gi weche mokuodh mos mos.” (Ayub 26:14) Gik matin ma wang’eyo kuom pinywani, sulwe, kod galaksi konyowa ng’eyo ni Jehova en Nyasaye mochanore. (Zab. 8:3, 4) Galaksi oting’o sulwe milionde mang’eny, kendo sulwego duto lworore e yo mochanore. Planet duto lworo chieng’ e yo mochanore maber mana kaka mtokni luwo chike mag ndara moketnegi! Adier, yo ma Jehova ochanogo chuechne miyo wabedo gadier ni en e ma owinjore wapake, wahere, kendo walame nikech “nochweyo polo [kod piny] gi riekone.”​—Zab. 136:1, 5-9.

4. Ang’o momiyo josayans ok nyal dwoko penjo mang’eny ma dhano nigo?

⁴ Josayans osefwenyo gik mathoth e kor lwasi kod pinywani, kendo mano osekelonwa ber moko e ngimawa. Kata kamano, nitie penjo mang’eny ma pod otamo josayans dwoko. Kuom ranyisi, josayans ma nono kor lwasi ok nyal nyisowa kaka gik manie piny nokelo betie, kod gimomiyo dhano kod gik mamoko mangima nyalo mana dak e pinywani to ok e planet moro amora machielo. E wi mano, onge ng’ato ang’ata ma nyalo lero gimomiyo dhano nigi gombo mar dak nyaka chieng’. (Ekl. 3:11) Ang’o momiyo dhano ni gi penjo mathoth to dwoko mag penjogo onge? Mano en nikech josayans mang’eny kod jomamoko jiwo paro mar ni Nyasaye onge kendo ni gik moko nosieko kendgi. Kata kamano, Jehova chiwo dwoko mag penjo ma chando chuny jigo kotiyo gi Muma, ma en buge owuon.

5. Ang’o ma nyiso ni waduto nyaka waluw chike ma Nyasaye nochueyogo pinywani?

⁵ Waduto itayowa gi chike ma Jehova noketo e kor lwasi. Funde mag stima, funde ma loso pi, injinia, joriemb ndege, kod lakteche ma yeng’o nyaka luw chikegi eka tijegi otimre maber. Kuom ranyisi, nikech ochwe dhano duto e yo machalre, mano konyo lakteche ma yeng’o nikech ging’eyo kuonde ma fuonde mopogore opogore mag dhano nitie. Mano miyo ok chun laktechego ni ochak manyo kuma adundo ng’ato ka ng’ato nitie. Waduto waluwo chike ma Nyasaye noketo e kor lwasi. Ka ng’ato otemo chikore kowuok e wi yien moro mabor mondo ofu ka winyo to nyaka ohinyre!

6. Ang’o momiyo joma lamo Jehova nyaka bed e riwruok ma ochan maber?

⁶ Chuech manie kor lwasi nyiso kaka Jehova en Nyasaye mochanore. Mano miyo wabedo gadier ni Jehova dwaro ni joma lame bende obed joma ochanore maber. Mano e momiyo Jehova osemiyowa Muma mondo otawa. Wanyalo mana bedo mamor e ngimawa ka Jehova otayowa kotiyo gi riwruokne kod ka waluwo chikene.

7. Ang’o ma nyiso ni Muma en buk mochan maber?

⁷ Muma ok en mana buk ma dhano oloso moting’o sigendini ma wuoyo e wi Jo-Yahudi kod Jokristo. Kar mano, en buk mochan maber mowuok kuom Nyasaye. Buge duto manie Muma otudore adimba. Wach maduong’ ma Muma wuoye a Chakruok nyaka Fweny en siro ratiro ma Jehova nigo mar bedo jaloch mar polo gi piny. Muma bende wuoyo e wi kaka Jehova biro chopo dwache ne dhano kotiyo gi Pinyruodhe ma oseketo e lwet Kristo ma be e kodhi ma nosingi.​—Som Chakruok 3:15; Mathayo 6:10; Fweny 11:15.

8. Ang’o momiyo wanyalo wacho ni Jo-Israel ne ochan e yo maber?

 ⁸ Oganda mar Jo-Israel ne ochan e yo maber ahinya. Kuom ranyisi, kaluwore gi chike Musa, ne nitie mon ma ne omi migawo mar tiyo e dho hemb chokruok. (Wuok 38:8) Jo-Israel bende ne nigi chike ma ne tayogi kaka nonego gidar e yo mochanore kod kaka nonego giting’ tabanakel. Bang’e, Ruoth Daudi nochano Jo-Lawi kod jodolo e grube mopogore opogore. (1 We. 23:1-6; 24:1-3) Ka ne Jo-Israel oluwo chike mag Jehova, ne oguedhogi kendo ne gibedo gi kuwe kod winjruok maber e kindgi.​—Rap. 11:26, 27; 28:1-14.

9. Ang’o ma nyiso ni kanyakla mag Jokristo mokwongo ne ochan e yo maber?

⁹ Kanyakla mag Jokristo mokwongo nochan maber ka itayogi gi joote ma ne tiyo kaka bura matayo. (Tich 6:1-6) Bang’e, ne omed owete moko e bura ma ne tayono. (Tich 15:6) Puonj kod chike bende ne ichiwo kitiyo gi barupe ma ne ondik kokalo kuom teko mar roho maler. Barupego ne indiko gi owete ma ne nie bura matayo kata gi owete ma ne tiyo kodgi machiegni. (1 Tim. 3:1-13; Tito 1:5-9) Be kanyaklago noyudo ber moro amora kuom luwo kaka bura matayo ne chikogi?

10. En ber mane ma kanyakla noyudo nikech luwo kaka bura matayo ne chikogi? (Ne picha manie chak sulani.)

¹⁰ Som Tich Joote 16:4, 5. Owete ma ne limo kanyakla mopogore opogore e lo bura matayo ne nyiso “joma ne ni kuondego weche ma joote kod jodongo ma ne ni Jerusalem nosechiko ni gimak.” Kuom luwo chike ma bura matayo ne chiwo, kanyaklago “nomedo gurore e yie kendo kwan-gi ne medore pile ka pile.” Be nitie puonj moro amora ma wayudo kanyo ma wanyalo tiyogo e riwruok mar oganda Jehova e kindewagi?

11. Owete ma tayo kanyakla onego otim ang’o sama giyudo wach mowuok kuom bura matayo?

¹¹ En ang’o ma owete manie komiti mar bad ofis kata komiti mar piny, jorit-alwora, kod jodong-kanyakla onego otim sama giyudo wach moro mowuok kuom bura matayo e kindewagi? Jehova tiyo gi buge owuon ma en Muma konyisowa ni wabolre kendo wabed joma winjo wach. (Rap. 30:16; Hib. 13:7, 17) Chuny matek kod ng’ayi ok owinjore kata matin nikech mano nyalo ketho hera, kuwe kod winjruok manie kanyakla. En adier ni Jakristo ma ohero Jehova ok diher bedo gi chuny mar achaya kod tok matek kaka Diotrefe. (Som 3 Johana 9, 10.) Onego wapenjre niya: ‘Be ajiwo owete gi nyimine mondo odhi nyime makore gi Jehova? Be akawoga okang’ mapiyo mar timo kaka owete ma tayo chikowa?’

12. En lokruok mane ma osetim kaluwore gi kaka iketo owete obed jodong-kanyakla kod jokony-tich?

¹² Ne ane wach moro ma Bura Matayo nong’ado machiegnini. “Penjo Moa Kuom Josombwa” ma yudore e Ohinga mar Jarito ma Novemba 15, 2014, nolero lokruok ma ne dhi betie e yo ma onego oketgo jodong-kanyakla kod jokony-tich. Sulano nolero ni e kinde Jokristo mokwongo, bura matayo nomiyo jorit-alwora thuolo mar keto jodongo e kanyakla mopogore opogore ma ne gilimo. Nikech mano, jorit-alwora osebedo ka keto owete mowinjore mondo obed jodong-kanyakla kod jokony-tich chakre Septemba 1, 2014. Jorit-alwora temoga mondo ging’e owetego maber kendo gilendoga kodgi e kinde ma gilimoe kanyaklagi. Kapo ni owadwa ma idwaro ket e migawono osekendo, jarit-alwora ng’iyo kaka ngima joode obet. (1 Tim. 3:4, 5)  Jodong-kanyakla kaachiel gi jarit-alwora biro nono kabe owete ma idwaro ket jodong-kanyakla kod jokony-tich ochopo gik ma dwarore kaluwore gi Ndiko.​—1 Tim. 3:1-10, 12, 13; 1 Pet. 5:1-3.

13. Ere kaka wanyalo nyiso ni wariwo lwedo yo ma jodongo tayowago?

¹³ Onego waluw kaka jodong-kanyakla tayowa ka gitiyo gi puonj mowuok e Muma. Owetegi itayo gi “puonj mangima” ma yudore e Wach Nyasaye. (1 Tim. 6:3) E kinde Jokristo mokwongo, ne nitie jomoko ma ne ok luw kaka jodongo ne tayo kanyakla. Ne ‘ok giti tich moro amora, to ne gidonjore mana e weche ma ok otudore kodgi.’ Jodongo ne osetemo konyogi ndi, to ne gitamore winjo wach. Kanyakla ne onego okaw okang’ mane ne joma kamago? Paulo nowacho kama: ‘Tang’uru ahinya gi joma kamago kendo uwe riworu kodgi.’ Siemno nowinjore nikech ne ojiw owete mondo kik kaw joma kamago kaka jowasigu. (2 The. 3:11-15) E kindegi, ka ng’ato oramo gi tim moro ma ok kare ma nyalo ketho nying kanyakla, kaka timo osiep mar kisera gi ng’at ma ok en Janeno, jodongo nyalo golo twak ne kanyakla ka gichiwogo siem. (1 Kor. 7:39) In iwuon, ijabedoga gi paro mane sama ogol twak ma kamano e kanyakla? Ka ing’eyo ni gima owach e twagno timore kendo ing’eyo ng’at ma timo gino, be pod ibiro dhi nyime bedo osiepne? Ng’ado osiep gi ng’at ma kamano nyalo miyo owe timne marachno. ^[1]

14. Ere kaka wanyalo konyo e rito ler mar kanyakla?

¹⁴ Wanyalo rito ler mar kanyakla mana ka waluwo puonj manie Wach Nyasaye. Ne ane gima notimore e kanyakla ma ne ni Korintho. Paulo nochiwore ahinya lendo e alworano gi kinda kendo nohero “joma ler” wetene ma ne nie kanyaklano. (1 Kor. 1:1, 2) Omiyo, nyaka bed ni nowinjo matek ahinya wuoyo e wi tim terruok ma ne dhi nyime e kanyaklano. Paulo nonyiso jodongo ni gichiw jaterruokno e lwet Satan, tiende ni gigole e kanyakla. Mondo ne girit ler mar kanyakla, ne nyaka gigol ng’atno nikech ne en kaka “thowi.” (1 Kor. 5:1, 5-7, 12) Sama wariwo lwedo paro ma jodongo ong’ado mar golo oko jaricho ma otamore loko chunye, wakonyo e rito ler mar kanyakla, kendo samoro timo kamano nyalo miyo jarichono olokre mi okwa Jehova ng’wono.

15. Wanyalo rito kuwe manie kanyakla e yo mane?

¹⁵ Ne nitie chandruok machielo e kanyakla ma Korintho. Owete moko ne yalo Jokristo wetegi e kot. Paulo nopenjogi kama: “Marang’o ok uwe mondo otimnu marach?” (1 Kor. 6:1-8) Gik ma kamago osetimore e kindegi moketho kuwe manie kanyakla. Owete gi nyimine moko osetimoga winjruok mag ohala e kindgi, to nikech samoro ohala ok odhi maber, owete moko nyalo dwaro ni odwoknegi pesagi ma ka ok nyalre to ginyalo neno ni jowetegi okwalogi. Mano osemiyo owete gi nyimine moko oyalo Jokristo wetegi e kot. Kata kamano, Wach Nyasaye konyowa neno ni ber mondo wayie dhi asara kar ketho nying Nyasaye kata ketho kuwe manie kanyakla. ^[2] Mondo walos ywaruok ma nyalo bedo e kindwa, ber luwo puonj ma Yesu nochiwo. (Som Mathayo 5:23, 24; 18:15-17.) Ka watimo kamano, wamiyo kuwe betie e kindwa kaka jotich Jehova.

16. Ang’o momiyo jotich Jehova ne dhi bedo gi winjruok maber?

¹⁶ Muma, ma en bug Jehova owuon, nyisowa gimomiyo jotich Jehova nyaka  bed gi winjruok maber. Jandik zaburi nowacho niya: “Neuru kaka ber kendo long’o nadi ka owete odak kaachiel e lalrwokgi!” (Zab. 133:1) Luwo chike Jehova ne miyo Jo-Israel bedo mochanore maber kendo ne gibedo gi kuwe. Nyasaye nokoro ni joma lame ne dhi bedo gi winjruok maber ka nowacho niya: “Anaketgi kaachiel kaka rombe.” (Mika 2:12) E wi mano, Jehova nokoro kama kotiyo gi janabi Zefania: “Nalok ni ogendini dhok maler [mar adiera mag Ndiko], ni mondo giduto giluong nying Jehova, kendo gitine gi chuny achiel.” (Zef. 3:9) To mano kaka wamor gi thuolo ma wan-go mar tiyo ne Jehova ka wan gi winjruok maber!

17. Mondo kanyakla osik ka ler kendo ka nigi kuwe, jodongo onego otim ang’o sama ng’ato otimo richo moro maduong’?

¹⁷ Mondo kanyakla osik ka ler kendo ka nigi kuwe, jodongo nyaka tim mapiyo e loso weche mitero e komiti mar ng’ado bura kendo onego gitim kamano gi chuny mang’won. Paulo nong’eyo ni Nyasaye ok ohero ji mana nikech kaka gichalo gi oko, kendo ok owe mak okumo joricho. (Nge. 15:3) Mano e momiyo Paulo nondiko ne Jo-Korintho barua mokwongo komiyogigo siem motegno e yo mang’won. Bang’ dweche moko, Paulo nondikonegi barua mar ariyo kopwoyogi kaka ne gisetimo dongruok, to mano nyiso ni jodongo notimo kaka nochikogi. Kapo ni Jakristo moro ochako luwo yo ma ok kare to pok ofwenyo, jodongo onego otem rieye gi chuny mamuol.​—Gal. 6:1.

18. (a) Puonj manie Wach Nyasaye nokonyo nade kanyakla mag Jokristo mokwongo? (b) Ang’o ma wabiro nono e sula ma luwo?

¹⁸ En adier ni weche ma yudore e Muma ma en bug Nyasaye owuon, nokonyo Jokristo mokwongo ma ne ni Korintho kod kuonde mamoko mondo orit ler, kuwe, kod winjruok maber ma ne nie kanyakla. (1 Kor. 1:10; Efe. 4:11-13; 1 Pet. 3:8) Mano nomiyo owete gi nyimine ma kindego notimo mathoth e tij lendo. Mano e momiyo Paulo nowacho ni wach maber ne oselandore ne “chuech duto manie bwo polo.” (Kol. 1:23) E kindegi bende, jotich Jehova ochan maber e riwruok mar ogandane kendo mano miyo gilando wach maber ne ji mang’eny e piny mangima. Sula ma luwo mae biro konyowa neno kaka jotich Jehova ogeno Muma kendo kaka giseramo mar miyo nying Jehova duong’.—Zab. 71:15, 16.