1, 2. Ang’o momiyo jiwo jomoko en gima dwarore?

CRISTINA, ma en nyaminwa ma jahigni 18 wacho kama: “Jonyuolna ok jiwaga, to gisiko gijara ajara. Weche ma giwachona chwoyo chunya ahinya. ^[1] Giwacho ni pacha ok otegno, ni ok abi bedo mariek, kendo ni achwe ahinya. Mano miyo asiko aywak kendo ok adwar wuoyo kodgi. Aneno mana ni an ng’at manono.” Mano kaka ngima nyalo bedo matek ka ok jiwwaga.

² Mopogore gi mano, jiwo ng’ato en gima nyalo konye ahinya. Rubén wacho kama: “Kuom higni mang’eny, asebedo ka aneno ni an ng’at manono. Chieng’ moro ka ne alendo gi jaduong’-kanyakla moro, ne ofwenyo ni ok amor. Nochikona ite mos ka apimone gik ma ne chanda. Noparona gik mabeyo ma ne asebedo ka atimo. Bende, noparona weche ma Yesu nowacho ni ng’ato ka ng’ato kuomwa ber moloyo oyundi mang’eny. Kinde duto aparoga ndikono, kendo ohoyoga chunya. Weche jaduong’no nojiwa ndi.”​—Mat. 10:31.

3. (a) Jaote Paulo nowacho ang’o e wi jiwruok? (b) Wadwaro nono ang’o e sulani?

³ Muma nyisowa ni onego wajiwre kinde duto. Jaote Paulo  nondiko ne Jokristo ma Jo-Hibrania niya: “Owetena, beduru motang’ ahinya mondo ng’ato kuomu kik chak bedo gi chuny marach ma onge gi yie, ma miyo osudo mabor kendo oweyo Nyasaye mangima; to un pile ka pile sikuru ka ujiworu e kindu . . . mondo kik ng’ato kuomu obed gi chuny matek ta nikech wuond mar richo.” (Hib. 3:12, 13) Waduto wang’eyo gimomiyo inyisowa ni wajiwre nikech kata wan bende samoro nitie kinde ma ne osejiwwa ka chunywa onyosore. Omiyo, wanonuru ane penjogi: Ang’o momiyo dwarore ni wajiwre? Yo ma Jehova, Yesu, kod Paulo nojiwogo jomoko puonjowa ang’o? To ere kaka wanyalo jiwo jomoko e yo maber?

4. Gin ng’a gini monego ojiw, to ang’o momiyo tinde ji ok jiwwre ahinya?

⁴ Waduto wadwaro ni ojiwwa. To mano dwarore ahinya e kinde ma ng’ato dongo. Japuonj moro miluongo ni Timothy Evans nowacho niya: “Nyithindo . . . dwaro jip mana kaka yien dwaro pi. Sama ojiw nyathi, mano miyo owinjo ni ji ohere kendo ogene.” Kata kamano wadak e kinde matek. Ji oherore mana kendgi giwegi omiyo tek ahinya mondo ng’ato ojiw nyawadgi. (2 Tim. 3:1-5) Jonyuol moko ok pwo nyithindgi nikech gin bende jonyuolgi ne ok opwoyogi kata matin. Thoth ji ok yud pwoch kuonde ma gitiye, omiyo gineno ni onge jip mora amora ma giyudo sama gidhi e tich.

5. Wanyalo jiwo jomoko nade?

⁵ Jiwo ng’ato oriwo pwoye kuom gima ber ma otimo. Bende, wanyalo jiwo jomoko kuom nyisogi ni gin gi kido mabeyo kata kuom wuoyo e yo ma “hoyo joma chunygi onyosore.” (1 The. 5:14) Wach motigo e dho Grik ni jiwo ng’ato tiende hie hie en “luonge e bathi.” Nikech kinde mathoth wan-ga gi owete gi nyiminewa, wayudo thuolo mang’eny mag jiwogi. (Som Eklesiastes 4:9, 10.) Be amanyoga thuolo mowinjore mar nyiso owete gi nyimine gimomiyo aherogi kendo agenogi? Kapok wadwoko penjono, ber paro gima ndiko ma luwoni wacho: “Wach mohul e ndalo mowinjore, ber ahinya.”​—Nge. 15:23.

6. Ang’o momiyo Jachien dwaro nyoso chunywa? Chiw ane ranyisi.

⁶ Satan Jachien dwaro nyoso chunywa nikech ong’eyo ni ka chunywa onyosore, to mano nyalo miyo winjruokwa gi Jehova odog chien. Ngeche 24:10 wacho niya: “Ka dipo nong’no oteri chieng’ chandruok, tekoni tin.” Satan notiyo gi masiche mang’eny kod weche mag miriambo mondo onyos chuny Ayub to ne ok onyalo. (Ayub 2:3; 22:3; 27:5) Wanyalo kwedo riekni mag Jachien kuom jiwo joutewa kaachiel gi owete gi nyimine e kanyakla. Timo kamano biro miyo gibed mamor kendo gisik ka gimakore motegno gi Jehova.

7, 8. (a) Gin ranyisi mage manie Muma ma nyiso ni Jehova okawo mapek wach jiwo jomoko? (b) Jonyuol nyalo timo ang’o mondo giluw ranyisi mar Jehova? (Ne picha manie chak sulani.)

⁷ Jehova. Jandik zaburi nowero kama: ‘Jehova chiegni gi joma chunygi onyosore chuth, kendo oreso jogo ma chunygi lokore kuom richogi.’ (Zab. 34:18) Ka ne Jeremia obedo maluor ma chunye onyosore, Jehova nojiwe momiye chir. (Yer. 1:6-10) Parie kaka janabi Daniel ne mor ka ne Jehova ooro malaika mondo ojiwe. Malaikano nonyiso Daniel ni en “ng’at moher ahinya.” (Dan. 10:8, 11, 18, 19) Donge in bende  inyalo jiwo jolendo mamoko, jopainia, kod owete gi nyimine ma koro oseti?

⁸ Kata obedo ni Nyasaye gi Yesu ne osebedo ka tiyo kanyachiel kuom higni mang’eny e polo, mano ne ok omono Nyasaye jiwo Yesu kendo pwoye ka ne en e piny. Kar mano, Yesu nowinjo dwond Wuon-gi nya diriyo ka wacho niya: “Ma en Wuoda ma ahero kendo ma aseyiego.” (Mat. 3:17; 17:5) Nyasaye nopwoyo Yesu kendo nonyise ni notimo tich maber. Nyaka bed ni winjo dwond Nyasaye nyadiriyo nojiwo Yesu ahinya. Nowinjo dwolno e kinde ma ne ochako tije mar lendo kod ka nochiegni nege. Jehova nooro malaika moro mondo odhi ojiw Yesu e otieno ma ne odhi thoe. (Luka 22:43) Ka wan jonyuol, onego waluw ranyisi mar Jehova kuom jiwo nyithindwa kinde duto kendo pwoyogi sama gitimo gimoro maber. Onego waikre konyogi mondo ginyagre gi tembe ma giromogo e skul odiechieng’ kodiechieng’.

9. Wanyalo puonjore ang’o kuom yo ma Yesu nonyisogo ni ohero jootene?

⁹ Yesu. E otieno ma ne Yesu ochakoe Rapar mar thone, achiel kuom kido marach ma ne ofwenyo ni jootene ne nigo ne en ng’ayi. Kata obedo ni Yesu nolwoko tiendegi, pod ne gipiem ka gipenjore ni ng’a ma ne duong’ moloyo e kindgi, kendo Petro e ma ne kasore ahinya. (Luka 22:24, 33, 34) To e ma Yesu pod nopwoyo jootenego kuom makore kode motegno e tembe ma noyude. Nonyisogi ni ne gidhi timo tije madongo moloye kendo nojiwogi konyisogi ni Nyasaye oherogi ahinya. (Luka 22:28; Joh. 14:12; 16:27) Onego wapenjre niya: ‘Be aluwo ranyisi mar Yesu kuom pwoyo nyithinda kod jomamoko nikech gik mabeyo ma gitimo to ok mana keto pacha kuom nyawo maggi?’

10, 11. En ang’o ma nyiso ni jaote Paulo ne neno ni jiwo jomoko en gima dwarore?

¹⁰ Jaote Paulo. Paulo nowuoyo maber e wi Jokristo wetene e barupe mopogore opogore ma nondiko. Ne osedhi gi moko kuomgi e wuodhene mag misonari kuom higni mogwaro kendo onge kiawa ni nong’eyo nyawogi, to e ma pod nowuoyo maber kuomgi. Kuom ranyisi, Paulo nowacho ni Timotheo ne en ‘nyathine ma ohero kendo ma ogeno e tij Ruoth,’ kendo ni Timotheo ne dewo weche mag Jokristo wetene gadier. (1 Kor. 4:17; Fil. 2:19, 20) Nopwoyo Tito bende e barua ma nondiko ne kanyakla ma Korintho kowacho ni Tito ne en ‘jal ma wuotho kode kendo jatich kanyachiel kode mondo giyud ber.’ (2 Kor. 8:23) To mano kaka nyalo bedo ni Timotheo gi Tito ne mor ng’eyo ni Paulo ne ogenogi kamano!

¹¹ Paulo gi Barnaba noyie kata mana tho ka ne gidok jiwo owete kuonde ma ne osemonjgie. Kuom ranyisi, ne gidok Listra mondo gijiw jopuonjre mondo osik e yie kata obedo ni ne giseromo gi akwede mager e taondno. (Tich 14:19-22) Ka ne Paulo ni Efeso, oganda mochochni gi koko ne dwaro hinye. Tich Joote 20:1, 2 wacho niya: “Ka kokono nosedok chien, Paulo noluongo jopuonjre ire, kendo bang’ jiwogi, ne ogoyonegi oriti kae to nochako wuodhe mar dhi Makedonia. Bang’ wuotho e alworago kendo tiyo gi weche mang’eny kojiwogo joma ne ni kuondego, nochopo Grik.” Onge kiawa ni Paulo ne neno jiwo jomoko kaka gima duong’.

12. Ere kaka chokruoge miyowa thuolo mar jiwore e kindwa?

¹² Achiel kuom gik momiyo Wuonwa  manie polo dwaro ni wadhi e chokruogewa ma ok wabare en ni mondo wajiwre. (Som Jo-Hibrania 10:24, 25.) Mana kaka jolup Yesu machon, wan bende wachokore kanyachiel mondo wapuonjre kendo wajiwre. (1 Kor. 14:31) Cristina ma ne owuo kuome e paragraf mokwongo wacho kama: “Gima mora ahinya e chokruoge en hera ma owete gi nyimine oherago kod kaka gijiwaga. Seche moko achopo e Od Romo ka chunya onyosore. To sama nyimine onena, gimosa gi mor ka ginyisa kaka andisora. Giwachonaga ni gihera kendo gimor gi dongruok ma atimo e wach Nyasaye. Yo ma gijiwagono miyo awinjo maber!” To mano kaka en gima ber sama waduto watimo kar nyalowa mondo “jiwruok obedie e kindwa”!​—Rumi 1:11, 12.

13. Ang’o momiyo pod dwarore ni ojiw jotich Jehova motegno?

¹³ Kata mana jotich Jehova motegno manade pod dwarore ni ojiw. Ne ane ranyisi mar Joshua. Nosebedo ka otiyo ne Nyasaye kuom higni mang’eny. To e ma Jehova pod nonyiso Musa ni ojiw Joshua. Jehova nonyiso Musa kama: “Chik Joshua, kendo ijiw chunye, kitegogo: niwira enoidh loka e nyim jogi eki, kendo enomigi kawo piny ma ibiro neno.” (Rap. 3:27, 28) Joshua ne chiegni yudo migawo mapek mar tayo oganda Jo-Israel mondo okaw Piny Manosingi. Nodhi romo gi pek mang’eny kendo oganda moro ne dhi loyogi e lweny. (Jos. 7:1-9) Mano e momiyo ne dwarore ni ojiw Joshua! Omiyo, wan bende dwarore ni wajiw jodong-kanyakla kod jorit-alwora nikech gitiyo matek e rito kueth Nyasaye. (Som 1 Jo-Thesalonika 5:12, 13.) Jarit-alwora moro nowacho niya: “Seche moko owete miyowaga barupe ma gigoyonwago erokamano ka ginyisowa kaka gimor gi limbewano. Wakanoga barupego kendo wasomogi kinde ma wawinjo ka chunywa onyosore. Barupego jiwowaga matek.”

14. Ang’o ma nyiso ni pwoyo jomoko kendo jiwogi nyalo konyo ahinya sama wachiwo siem?

¹⁴ Jodong-kanyakla kod jonyuol osefwenyo ni pwoyo ng’ato kendo jiwe miyo winjo siem bedo mayot. Ka ne Paulo opwoyo kanyakla mar Korintho nikech ne girwako siem ma nomiyogi, mano nojiwo kanyaklano ahinya mondo gidhi nyime timo gik makare. (2 Kor. 7:8-11) Andreas, ma nigi nyithindo ariyo wacho kama: “Jiwo nyithindo konyogi mondo gidong ka gin gi winjruok maber gi Nyasaye kendo ka gimor. Sama wajiwo nyithindo, bedonegi mayot mondo giti gi puonj kod siem ma imiyogi. Kata obedo ni nyithindwa ong’eyo gima kare, gitimo gigo mana nikech wadhi nyime jiwogi.”

15. En ang’o ma wanyalo timo mondo wajiw jomoko?

¹⁵ Nyis owete gi nyimine ni imor gi kinda ma gitimo kod kido mabeyo ma gin-go. (2 We. 16:9; Ayub 1:8) Jehova gi Yesu mor ahinya gi gik ma watimo ma siro tije Pinyruoth, kata obedo ni samoro ok wanyal timo mathoth nikech chalwa. (Som Luka 21:1-4; 2 Jo-Korintho 8:12.) Kuom ranyisi, moko kuom owete gi nyiminewa ma oseti timo kinda ahinya mondo gibi e chokruoge, gichiw paro, kendo gidhi e tij lendo ma ok gibare. Donge owinjore wapwogi kendo wajiwgi?

16. Ang’o momiyo ok onego waling’ ka wan gi wach ma wanyalo jiwogo jomoko?

¹⁶ Ti maber gi thuolo miyudo mar jiwo jomoko. Ka ng’ato otimo gima ber ma owinjore opwo, donge onego watim kamano? Ne ane gima notimore ka ne Paulo gi Barnaba ni Antiokia e Pisidia. Jotelo ma tayo e sunagogi nonyisogi niya: “Owete, ka un gi wach moro amora ma unyalo jiwogo ji, wacheuru.” Paulo notiyo gi thuolono mi ogolo twak ma jiwo ji ahinya. (Tich 13:13-16, 42-44) Ka wan gi wach moro amora ma wanyalo jiwogo jowetewa, donge ber ka wawache kar ling’ aling’a? Ka wahero jiwo jomoko, to wan bende ibiro jiwwa.​—Luka 6:38.

17. En ang’o ma ka watimo to weche ma wajiwogo jomoko nyalo konyogi moloyo?

¹⁷ Wuo e yo moriere kendo iwach gimoro sie. Wacho weche ma jiwo ng’ato en gima ber, kata kamano yo ma Yesu nojiwogo Jokristo ma ne ni Thiatira konyowa neno gimomiyo ber wacho achiel kachiel gima ng’ato otimo momiyo ipwoye. (Som Fweny 2:18, 19.) Ka in janyuol, inyalo nyiso nyithindi gik mabeyo mineno kuomgi ma nyiso ni gitimo dongruok e wach Nyasaye. Wanyalo nyiso nyaminwa ma en janyuol achiel gima morowa gi kinda motimo e pidho nyithinde kata bed timo kamano ok yot. Pwoyo jomoko kendo jiwogi e yo ma kamano nyalo konyo kama duong’!

18, 19. Ere kaka wanyalo tego joma dwarore ni ojiw?

¹⁸ Jehova ok bi nyisowa achiel kachiel ni mondo wajiw jomoko kaka nonyiso Musa ni ojiw kendo oteg Joshua. Kata kamano, omor ahinya sama wajiwo Jokristo wetewa kod jomamoko. (Nge. 19:17; Hib. 12:12) Kuom ranyisi, wanyalo nyiso owadwa ma ogolo twak mar ji duto kaka twageno omiyowa puonj moro kata okonyowa winjo tiend ndiko moro e yo maber. Nyaminwa moro nondiko ne owadwa ma ne ogolonegi twak niya: “Kata obedo ni ne wawuoyo mana matin, ne ifwenyo ni chunya onyosore mi ihoya. Daher nyisi ni yo mang’won ma ne iwuoyogo seche ma ne igolo twak kod bang’e ka ne iwuoyo koda wang’ gi wang’ nojiwa. Wechego ne gin mich mowuok kuom Jehova.”

¹⁹ Wan bende wabiro yudo yore mang’eny mag jiwo jomoko e weche Nyasaye ka watimo gima Paulo nowacho niya: “Dhiuru nyime kujiworu e kindu kendo gerreuru ng’ato gi ng’ato mana kaka adier sani utimo.” (1 The. 5:11) Waduto wabiro moro Jehova gadier ka wadhi nyime jiwore e kindwa pile ka pile.