Kal idhi e weche manie iye

Kal idhi kama ochanie weche mantie

1918​—Higni Mia Achiel Mosekalo

1918​—Higni Mia Achiel Mosekalo

Gaset mar The Watch Tower ma Januar 1, 1918 nochakore gi wechegi: “Higa mar 1918 dhi chalo nade?” Kata obedo ni Lweny Mokwongo mar Piny Ngima ne pod dhi nyime e Europe, gik ma notimore e chak higano ne omiyo Jopuonjre mag Muma obedo gi geno ni weche ne dhi bedonegi maber, kod e piny mangima bende.

WACH KUE NE IWACHO E PINY NGIMA

E twak ma Ker Woodrow Wilson ma Amerka nogolo e U.S. Congress tarik 8 dwe mar Januar 1918, nonyiso jopinyno weche moko 14 ma ne oneno ni ne nyalo miyo kue obedie e pinje duto. Nowacho ni pinje onego obed gi winjruok e kindgi, onego dwok chien kwan mag gige lweny, kendo chak “riwruok moro moriwo pinje” mondo okony pinje duto, “gibed madongo kata matindo.” Weche 14 ma nowacho ma nong’ere kaka “Fourteen Points” bang’e notigo ka niloso Riwruok Matudo Pinje (League of Nations) kaachiel gi loso winjruok ma notim Versailles (Treaty of Versailles), kendo mano nomiyo Lweny Mokwongo mar Piny Ngima orumo.

NE OLO JOMA NE KWEDO JOPUONJRE MAG MUMA

Kata obedo ni higa mar 1917 ne nigi tungni mang’eny, * Jopuonjre mag Muma bende ne neno ni kue ne chiegni betie. Mano nonenore maler e gik ma notimore e romo ma notim mar Watch Tower Bible and Tract Society.

Romo makendeno ne otim Januar 5, 1918. E romono, owete moko ma ne nigi migepe madongo e kinde mokalo to bang’e ne oriembgi e Bethel, ne otemo tiyo gi agoko mondo gin e ma gita riwruokwa. Owadwa Richard H. Barber ma ne en jarit malworo ne ochako gi lemo. Ka ne osesom ripot ma nyiso kaka tich ne otiyore e higa motelo, ne ogo ombulu mar yiero owete monego ota riwruokwa, ma e kindeno niluongo ni directors. Mano en gima nitimoga higa ka higa. Owadwa Barber nochiwo nying Joseph Rutherford gi owete mamoko auchiel. Kae to owadwa machielo ma ne en okil ma ne riwo owete ma ne kwedowa lwedo, nochiwo nying chwo mamoko abiriyo moriwo nyaka owete ma ne oriemb e Bethel-ka. Bang’ goyo ombulu, ne ologi marach. Chiegni ni ji duto noyiero Owadwa Rutherford gi owete auchielka mondo e ma obed directors.

Thoth owete ma ne ni e romono nowacho ni “romono ne opong’ gi gueth moloyo kata chokruoge madongo ma ne gisegabedogo.” Kata kamano, mor ma ne gin-gono ne ok osiko kuom kinde malach.

PARO MA JI NE NIGO E WI BUG THE FINISHED MYSTERY

Jopuonjre mag Muma ne osebedo ka pogo ji The Finished Mystery kuom dweche buora. Joma ne gombo ng’eyo adiera ne mor gi bugno bang’ some, nikech nolero Muma e yo maber.

Owadwa Edward F. Crist ma ne en jarit malworo e piny Kanada nowacho kaka dichwo moro gi chiege norwako adiera mana jumbe abich kende bang’ somo The Finished Mystery. Nowacho niya: “Dichwono gi chiege ochiwore chuth ne Nyasaye kendo gitimo dongruok maber.”

Ng’at moro ma bende ne oyudo bugno ne otang’e ne osiepene mana kanyo gi kanyo. Weche ma nosomo e i bugno nomore ahinya. Olero kaka noyudo bugno, kowacho kama: “Chieng’ moro ka ne awuotho e ndara ma niluongo ni Third Avenue, ne apo mana ka gimoro matek ka kidi ogoyo goka. Ka nang’iyo gino, nayudo ka en The Finished Mystery. Ne adhi kode ot ma asome te. . . . Ne aduogo afwenyo mana bang’e ni kara jayalo moro . . . e ma nowito bugno gie dirisane nikech iye nowang’ gi bugno. . . . An gadier chuth ni gima jayalono notimono nomiyo ji mathoth oyudo adiera, ma en gima jayalono ne ok nyal miyogi kata ka di ne oyal kuom kinde ma romo nade. . . . Ich wang’ mar jayalono omiyo sani wapako Nyasaye.”

Jayalono kende ok e ma iye nowang’ gi bugno. Jotelo moko ma wuok e piny Kanada ne ogoyo bugno marfuk Februar 12, 1918 ka giwacho ni oting’o weche ma jiwo ji mondo ong’any ne sirkal kendo kik dhi e lweny. Mapiyo bang’ mano, jotelo moko ma Amerka bende ne otimo gima kamano. Polise nogoyo peksen e konde duto mag Bethel, moriwo nyaka ofise ma ne ni New York, Pennsylvania, kod California ka gimanyo gima ne ginyalo donjonego owete ma ne tayo riwruokwa. Ka ne ochopo Mach 14, 1918, migawo mochung’ ne weche chike e piny Amerka (United States Department of Justice), ne ogoyo The Finished Mystery marfuk ka giwacho ni pogo ne ji bugno kendo goye nosemiyo ji koro ok dwar dhi e lweny, ma en gima ne tuomore gi chikgi ma nong’ere kaka Espionage Act ma ne tamo ji wacho weche maricho kuom sirkal.

NE OTUE OWETE MA NE TAYO!

Ka nochopo Mei 7, 1918, United States Department of Justice nomako Giovanni DeCecca, George Fisher, Alexander Macmillan, Robert Martin, Frederick Robison, Joseph Rutherford, William Van Amburgh, kod Clayton Woodworth. Ne odonjnegi gi ketho mar “chayo chik goyiem, tamruok makore gi sirkal, kendo tamruok tiyo e lweny e piny Amerka.” Ne ochak yal kes margi Jun 3, 1918, to ne nenore maler ni ne idhi tuegi. Nikech ang’o?

Okil maduong’ (attorney general) mar sirkand Amerka nowacho ni gima owetego notimo ne kwedo Espionage Act ma en chik ma ne “sirkal tiyogo ahinya e tueyo joma ne gineno ni timo gik ma kwedogi.” E romo ma U.S. Congress nobedogo Mei 16, 1918, ne gitamore siro joma ne dwaro loko pend chik mar Espionage Act mondo kik tue joma goyo buge ma lero “weche madier ma onge paro moro amora marach.” The Finished Mystery bende nomul wachne ahinya e romono. Weche ma U.S. Congress nondiko e wi bugno bang’ romono wacho kama: “Achiel kuom gik maricho mogik ma jiwo ji mondo okwed sirkal en buk miluongo ni The Finished Mystery . . . Bugno nyoso chuny jolweny mondo kik gidhi nyime gi tij lweny . . . to joma diher donjo e lweny bende ojiwo mondo kik tim kamano.”

Ka nochopo Jun 20, 1918, jong’ad-bura ma ne yalo kesno noyudo owete aborogo gi ketho e weche duto ma ne odonjnegigo. Kinyne, achiel kuom jong’ad-burago nosomo weche ma ne ging’adogo. Nowacho kama: “Miriambo ma din mar jogi lando rach moloyo kata mana hinyruok ma jolweny manok mag Germany nyalo kelo.  . . Onego omigi kum mager ahinya.” Jumbe ariyo bang’e, ne oter owete aborogo e jela ma niluongo Federal Penitentiary ma ne ni Atlanta, Georgia, mi otuegi kuom higni mopogore opogore, e kind 10 nyaka 20 kama.

TIJ LENDO NE ODHI NYIME

E kindeno, Jopuonjre mag Muma ne oromo gi akwede mager ahinya. Riwruok ma nono weche mahundu mong’ere kaka The Federal Bureau of Investigation (FBI) ne osiko ka nono gik ma Jopuonjre mag Muma ne timo. Weche ma ne giyudo ne nyiso maler ni owetewa ne odhi nyime gi lendo.

E barua moro ma jatend posta ma Orlando ne ondiko ne FBI, nowacho kama: “[Jopuonjre mag Muma] lando wechegi e ot ka ot e taondni, kendo thothne gitimo kamano gotieno. . . . Nenore ni giramo ni gibiro dhi nyime medo mach e tijgi.”

Jatend lweny moro nondiko ne FBI konyisogi gik ma Frederick W. Franz, ma bang’e nobedo e Bura Matayo, ne timo. Nondiko kama: “F. W. Franz . . . osebedo ka timo kinda malach e uso The Finished Mystery mang’eny.”

Charles Fekel ma bende bang’e nobedo e Bura Matayo nosand ahinya. Polise nomake nikech nouso The Finished Mystery, kendo ne gichako nono barupe duto ma nondiko kod ma noyudoga ka en e jela. Ne otueye Baltimore, Maryland kuom dwe achiel ka giluonge ni “Jasigu ma Ja-Austria” nikech Austria e ma ne thurgi. Sama nowuoyo gi chir ka ne idayo dhoge, noparo weche ma jaote Paulo nondiko e 1 Jo-Korintho 9:16 niya: “Nobedna malit ka ok ayalo wach maberno!” *

Mopogore gi lendo gi kinda, Jopuonjre mag Muma nondiko barupe mang’eny ka gikwayo sirkal mondo ogony owete ma ne otue Atlanta. Anna K. Gardner paro chien kowacho kama: “Ne wadich pile. Sama owete ne ni e jela, wan ne wadich gi manyo joma ne nyalo ketonwa sei e barupe ma ne wakwayogo mondo gonygi. Ne watimo mano ot ka ot. Ji alufe gi alufe noketonwa sei! Ne walero ne joma ne wakwayo sei ni owete ma notuego ne gin Jokristo madier, kendo notuegi kayiem nono.”

CHOKRUOGE MADONGO

E kinde ma weche ne tekno, ne itimoga chokruoge madongo mang’eny mondo jiw owete. Gaset mar The Watch Tower nowacho kama: “Chokruoge madongo mokalo 40 . . . osetim e higani . . . Waseyudo ripode mabeyo ahinya mowuok e chokruogego. Chon ne watimoga chokruoge madongogo e dweche ariyo kata adek kende e higa; sani to watimogi dwe ka dwe.”

Joma ne gombo ng’eyo adiera ne dhi nyime rwako wach maber. E chokruok maduong’ ma notim Cleveland, Ohio, ji 1,200 nobiro kendo ne obatis ji 42. Achiel kuom joma nobatisgo ne en wuoyi moro matin ma “nong’eyo weche Nyasaye ahinya kod tiend chiwruok. Nong’eyo wechego e rang’iny ma malo, ma joma dongo ma ok puonjre Muma ne ok nyal chopee.”

ANG’O MA NE DHI LUWO?

Ka ne higa mar 1918 dhi ka rumo, Jopuonjre mag Muma ne ok ong’eyo ni weche koro ne dhi bedo nade. Moko kuom ute ma ne gin-go Brooklyn ne ousi, kendo nodar ofis maduong’ mi otere Pittsburgh, Pennsylvania. Sama owete ma ne tayo pod ne ni e jela, ne ochan romo machielo mar Watch Tower Bible and Tract Society, kendo ne idhi time Januar 4, 1919. Weche ne dhi bedo nade?

Owetewa nodhi nyime timo kinda. Ne gin gadier ni gikone ne idhi gony owete ma notue. Mano e momiyo ne giyiero mondo ndiko mar higa 1919 obed, “Onge gir lueny mothedh mar kedo kodi ma dinyal timo gi moro.” (Isa. 54:17) Ne ging’eyo ni weche ne dhi lokore apoya, kendo yiegi ne dhi medo bedo motegno mi giyud teko mar dhi nyime gi tij Ruoth.

^ par. 6 Som Kitabu cha Mwaka cha Mashahidi wa Yehova​2017, ite mag 172-176 e wich ma wacho ni Miaka Mia Moja Iliyopita​1917.”

^ par. 22 Inyalo somo sigand Charles Fekel e The Watchtower ma Mach 1, 1969 e wich ma wacho ni, Joys Through Perseverance in Good Work.