Penjo Moa Kuom Josombwa
Be Jo-Israel ne nigi chiemo machielo ma ne ginyalo chamo e thim, mopogore gi manna kod aluru?
Manna e chiemo maduong’ ma Jo-Israel nochamo kuom higni 40 ma ne gin e thim. (Wuok 16:35) Bende, Jehova nomiyogi aluru kinde moko ariyo. (Wuok 16:12, 13; Kwan 11:31) Kata kamano, Jo-Israel ne nigi chiemo mamoko ma ne ginyalo chamo.
Kuom ranyisi, nitie kinde ma Jehova notayo joge nyaka “kar yueyo,” kama ne nitie chiemo kod pi modho. (Kwan 10:33) Achiel kuom kuonde ma kamago ne en Elim, “ka ma ne nitie sokni 12 mag pi kod yiend othidhe 70,” to nenore ni mago ne gin yiend othith ma golo olembe miluongo ni dates. (Wuok 15:27) Buk miluongo ni Yiende Miwuoye e Muma (Plants of the Bible) wacho ni yiende mag dates manie thim “ohero twi mang’eny kuonde malach, . . . kendo itiyoga gi olembegi e chiemo kod e loso mo, kendo yiendegi itiyogo e gero udi.”
Nyalo bedo ni Jo-Israel kinde moro nobworo kama tinde iluongo ni Feiran ma en kama nigi pi mang’eny e Hoho mar Feiran. a Buk miluongo ni Kuonde Miwuoye e Muma (Discovering the World of the Bible) wacho ni hohono, kata hoho ma chalo aorano “borne en kilomita 130, kendo en achiel kuom hohni mabeyo kendo ma bocho mong’ere ahinya e hohni mag Sinai.” Omedo wacho kama: “Chiegni kilomita 45 koa e dho hohono, nitie ka ma pi ng’enyie ahinya miluongo ni Feiran Oasis ma borne romo kilomita 4.8. kendo borne ka dhi malo en mita 610 kama. En e Eden mar Sinai. Yiende mag dates ma ni kuondego osemiyo ji mang’eny odak kuno chakre chon.”
Yiende othith mag dates ma yudore e hoho mar Feiran
Ka ne Jo-Israel wuok Misri, ne giting’o mogo modwal kod bakunde midweloe, kendo nyalo bedo ni ne giting’o nyaka cham moko kod mo. Gik ma kamago ne ok nyal siko kuom kinde malach. Bende, Jo-Israelgo nowuok gi “jamni modhuro.” (Wuok 12:34-39) Kata kamano, nenore ni thoth jamnigo notho e thim, kendo kwan-gi nodok piny. Jamni mamoko to ne gichamo. Moko to samoro ne gichiwo kaka misengni, moriwo nyaka ma ne gichiwo ne nyiseche manono. b (Tich 7:39-43) Ka luwore gi weche ma Jehova nonyiso Jo-Israel e kinde ma ne giweyo nyiso yie kuome, nenore ni Jo-Israel nodhi nyime bedo jopith. Nonyisogi niya: “Nyithindu biro bedo jokwath e thim kuom higni 40.” (Kwan 14:33) Omiyo, nenore ni jamni ma ne gin-go ne miyogi chak kod ring’o, kata kamano, chak gi ring’ogo ne ok nyal romo pidho ji ma dirom milion adek kuom higni 40. c
Jamnigo ne yudoga pi kod chiemo kanye? d E kindego, nenore ni koth ne chuega mang’eny e thim, kendo lum kod buya mamoko ne yudore mang’eny. Bug Insight on the Scriptures, Buk 1, wacho ni higni 3,500 mokalo, “pi ne ng’eny ahinya Arabia moloyo kindewagi. Hohni mang’eny ma nigi dho wedhe motwo, nyiso ni e kinde mokalo koth ne chuega kuno kendo aochego ne nigi pi.” Kata kamano, pod thim ne en gunda kendo ji noluor dak kuno. (Rap. 8:14-16) Di ne bed ni Jehova ok omiyo Jo-Israel pi e yor hono, di ne githo giduto kaachiel gi jambgi.—Wuok 15:22-25; 17:1-6; Kwan 20:2, 11.
Musa nonyiso Jo-Israel ni Jehova nomiyogi manna mondo “[ging’e] ni dhano ok bed mangima mana kuom chiemo kende, to obedo mangima kuom weche duto ma wuok e dho Jehova.”—Rap. 8:3.
a Ne Mnara wa Mlinzi ma Mei 1, 1992, ite mar 24-25.
b Muma wuoyo kuom kinde moko ariyo ma Jo-Israel nochiwo ne Jehova misengni mag le ka ne gin e thim. Mokwongo ne en kinde ma ne iketo jodolo; to machielo ne en chieng’ Pasaka. Wechego notimore e higa mar 1512 Ka Kristo Podi, ma ne en higa mar ariyo bang’ ka Jo-Israel nosewuok Misri.—Lawi 8:14–9:24; Kwan 9:1-5.
c Ka higni 40 ma Jo-Israel nodakgo e thim ne chiegni rumo, ne giyako jamni mang’eny ahinya ka ne gikedo e lwenje. (Kwan 31:32-34) Kata kamano, pod ne gidhi nyime chamo manna nyaka ne gidonjo e Piny ma Nosingi.—Jos. 5:10-12.
d Onge gimoro amora ma nyiso ni jamni bende ne chamoga manna, nikech Jehova nonyiso joge ni ng’ato ka ng’ato nonego ochok mana morome chamo kod joma odak e ode. Ne ok owacho ni gichok nyaka ma gitero ne jamni.—Wuok 16:15, 16.
