1-2. Ang’o ma notimore sama jopuonjre Yesu moko ariyo ne nie yo ka gidhi Emau?

 NE EN Nisan 16 higa mar 33. Jopuonjre Yesu nokuyo kendo ne giluor ahinya. Ariyo kuom jopuonjrego nowuok Jerusalem ka gichomo Emau, gweng’ ma ne en kilomita 11 kama kiwuok Jerusalem. Jopuonjrenego ne luor nikech Yesu ma ne giluwo eka noa negi. Gik ma ne gigeno ni Mesia ne dhi timo, koro ne chal ka gik molal nono. Kata kamano, nitie wach moro ma noyudogi apoya.

² Ne giromo gi ng’at moro ma nochako wuotho kodgi kanyachiel. Jopuonjrego nopimo ne ng’atno gik maricho ma nosetimore ne Yesu. Ng’atno nochako nyisogi weche moko ma ne dhi loko ngimagi. Noleronegi gimomiyo Mesia ne nyaka sandi kendo tho, “kochako gi Musa kod weche Jonabi duto.” Ka ne jopuonjrego ochopo Emau, ng’at ma ne gin-gono nofwenyorenegi ni en e Yesu ma nosechier. Wanyalo paro kaka jopuonjrego ne mor bang’ fwenyo ni Mesia koro ne ngima!—Luka 24:13-35.

3-4. Ang’o ma notimore ne jopuonjre Yesu, to ang’o ma wabiro puonjore e sulani? (Tich Joote 1:3)

³ Yesu nofwenyore ne jopuonjrene nyading’eny kuom ndalo 40 mogik mag ngimane e piny ka. (Som Tich Joote 1:3.) E kindego, jopuonjre Yesu ma noluor kendo okuyo  nobedo mamor, kendo ne gibedo gi chir mar lando ne ji wach Pinyruoth kendo puonjogi. a

⁴ Wanyalo yudo puonj moko mabeyo ka wanono gik ma Yesu notimo e kindego. E sulani, wabiro neno kaka Yesu notiyo gi thuolone (1) e jiwo jopuonjrene, (2) konyogi winjo tiend Ndiko e yo matut, (3) tiegogi ne migepe momedore ma ne gidhi bedogo e kinde mabiro. Sama wanono moro ka moro kuom wechego, wabiro puonjore kaka wanyalo luwo ranyisi mar Yesu.

JIW JOMAMOKO

5. Ang’o momiyo ne dwarore ni ojiw jopuonjre Yesu?

⁵ Ne dwarore ni ojiw jopuonjre Yesu. Nikech ang’o? Moko kuomgi noweyo miechgi, joutegi, kaachiel gi ohelnigi mondo giluw Yesu e ngimagi duto. (Mat. 19:27) Moko ne ji ochayo nikech ne giyie bedo jopuonjre Yesu. (Joh. 9:22) Ne gichiwore timo mago duto nikech ne giyie ni Yesu e Mesia ma nosingi. (Mat. 16:16) Kata kamano, ka ne oneg Yesu, genogi nolal nono kendo chunygi nonyosore ahinya.

6. Ang’o ma Yesu notimo bang’ ka nosechiere?

⁶ Onge kiawa ni Yesu ne ok oneno kuyo ma jopuonjrene ne nigo kaka gima nyiso ni ne gionge yie. Kata kamano, nong’eyo ni ne gikuyo nikech ne giselalo ng’at ma ne gigeno e tho. Omiyo, bang’ ka nosechiere ni i, nochako jiwo osiepenego. Kuom ranyisi, nofwenyore ne Maria Magdalina sama noywak e dho bur ma noyike. (Joh. 20:11, 16) Nofwenyore bende ne jopuonjrene moko ariyo ma ne wasewuoyo kuomgi e chak sulani, kendo nofwenyore ne jaote Petro. (Luka 24:34) Ang’o ma wanyalo puonjore kuom ranyisi mar Yesu? We wane ane gima notimore ne joma nokwongo fwenyorene.

7. Mana kaka onyiswa e Johana 20:11-16, ang’o ma Yesu noneno ka Maria timo okinyi mar Nisan 16, to mano nochwale mondo otim ang’o? (Ne picha bende.)

⁷ Som Johana 20:11-16. Okinyi mar  Nisan 16, mon moko ma nomakore gi Yesu nodhi e liel kama noyike Yesu. (Luka 24:1, 10) Wane ane gima notimore ne achiel kuom minego, ma niluongo ni Maria Magdalina. Ka nochopo e bur ma noyike Yesu, noyudo ka burno ni nono. Noringo mondo odhi onyis Petro gi Johana wachno, to bang’ mano, gin bende ne giringo matek ka gichomo bur kendo noluwogi kuno. Bang’ ka ne giseneno gi wang’gi ni adier bur ne ni nono, chwogo nodok e utegi, Maria to ne ok odok. Nodong’ kanyo ka pod oywak. Ne ok ong’eyo ni Yesu kare ne neno gik ma ne timore. Noneno kaka Maria ne ywak malit kendo wachno nomulo chunye. Kuom mano, nofwenyore ne Maria kendo notimo gimoro ma nojiwe ahinya. Nowuoyo kode kendo nomiye migawo moro maduong’. Nonyise ni odhi owach ne owetene ni koro osechier.—Joh. 20:17, 18.

8. Ere kaka wanyalo luwo ranyisi mar Yesu?

⁸ Ere kaka wanyalo luwo ranyisi mar Yesu? Wanyalo timo duto ma wanyalo mondo wajiw owetewa gi nyiminewa ma dhi nyime tiyo ne Jehova. Wanyalo timo kamano, nikech mana kaka Yesu, wang’eyo pek ma gikale kendo wanyalo wuoyo kodgi e yo mang’won. Ne ane ranyisi mar nyaminwa moro miluongo ni Jocelyn ma ne nyamin-gi moro otho e aksident. Owacho kama: “Kuom dweche mang’eny, nasiko ka akuyo ahinya.” Owadwa moro gi jaode norwake e odgi, kendo ne gichikone itgi adimba. Ne ginyise kaka Jehova pod nogene ahinya. Nyaminwano wacho kama: “Nawinjo mana ka gima animo e nam moro matut, to Jehova notiyo kodgi mondo giresa. Ne gikonya mondo adhi nyime tiyo ne Jehova.” Wan bende wanyalo jiwo jomamoko kuom chikonegi itwa adimba sama giwacho gik manie chunygi kendo wuoyo kodgi e yo mang’won ka wan-gi paro mar konyogi dhi nyime tiyo ne Nyasaye.—Rumi 12:15.

KONYO JOMAMOKO MONDO GIWINJ TIEND NDIKO

9. Jopuonjre Yesu ne nigi pek mane, to ere kaka Yesu nokonyogi?

⁹ Jopuonjre Yesu noyie gi Wach Nyasaye kendo ne gitemo matek mondo giti gi wechego e ngimagi. (Joh. 17:6) Kata kamano, pod ne giwuoro gimomiyo Yesu notho ka jaricho. Yesu nofwenyo ni ne gin gi kiawa, ok nikech ne gionge gi yie, to nikech ne ok giwinj tiend Ndiko moko maber. (Luka 9:44, 45; Joh. 20:9) Omiyo, nokonyogi ng’eyo kaka ne ginyalo winjo tiend Ndiko e yo matut. Ne ane kaka notimo kamano ka nofwenyore ne jopuonjrene moko ariyo ma ne nie yo kadhi Emau.

10. Ere kaka Yesu nokonyo jopuonjrene bedo gadier ni en e Mesia? (Luka 24:18-27)

¹⁰ Som Luka 24:18-27. Yesu ne ok ohulore ne jopuonjrene ariyo ma noromo kode. Kar mano, nopenjogi mana penjo moko. Notimo kamano nikech ang’o? Samoro nodwaro ni giwach gima ne nie pachgi kod e chunygi. To mano e gima ne gitimo. Ne ginyise ni ne gigeno ni Yesu e ma ne dhi resogi e lwet Jo-Rumi. Bang’ ka ne gisewacho gik ma ne nie chunygi, Yesu notiyo gi Ndiko mondo okonygi ng’eyo gik ma nosetimore. b Bang’e godhiambono, Yesu nofwenyore ne jopuonjrene mamoko bende, kendo nokonyogi winjo tiend weche ma nokor. (Luka 24:33-48) Wechego puonjowa ang’o?

11-12. (a) Ang’o ma wanyalo puonjore e yo ma Yesu nolerogo adiera mag Muma? (Ne pichni bende.) (b) Ere kaka japuonj ma ne puonjo Nortey Muma nokonye?

 ¹¹ Ere kaka wanyalo luwo ranyisi mar Yesu? Mokwongo, sama wapuonjo ng’ato Muma, wanyalo tiyo gi penjo e yo mariek e konye mondo owach pache kod gik manie chunye. (Nge. 20:5) Bang’ ng’eyo kaka giwinjo, nyisgi ndiko moko sie ma nyalo konyogi e chal ma gintiereno. Tem matek mondo kik inyisgi gima onego gitim, kar mano, konygi mondo ging’e kaka ginyalo tiyo gi puonj mag Muma e ngimagi. Ne ane ranyisi mar owadwa moro modak Ghana miluongo ni Nortey.

¹² Ka ne Nortey jahigni 16, nochako puonjore Muma. Matin nono, joodgi nochako kwede. Ang’o ma nokonye chung’ motegno? Japuonjne mar Muma nosegatiyo gi Ndiko mar Mathayo 10 e lerone ni Jokristo madier ne nyaka sand. Nortey wacho kama: “Ka nochak kweda, mano nokonya bedo gadier ni aseyudo adiera.” Japuonjne mar Muma nokonye kotiyo gi Mathayo 10:16 mondo obed motang’ sama olero yiene ne joodgi kendo otim kamano gi luor matut. Bang’ ka nosebatise, Nortey nobedo painia, kata kamano, wuon-gi ne dwaro ni odhi e yunivasiti. Kar mondo japuonj Nortey mar Muma onyise gima onego otim, notiyo gi penjo e konye ng’eyo kaka nonyalo tiyo gi puonj mag Muma e timo yiero. To nobedo nade? Nortey noyiero tiyo ne Jehova kuom thuolone duto. Mano nomiyo wuon-gi oriembe e dala. Nortey winjo nade nikech gik ma notimorego? Owacho kama: “Ne an gadier ni natimo yiero maber.” Wan bende ka wakonyo jomamoko winjo tiend Ndiko kod kaka ginyalo tiyo kodgi e ngimagi, wabiro konyogi bedo Jokristo motegno.—Efe. 3:16-19.

KONY CHWO MANIE KANYAKLA MONDO GIBED KAKA “MICH NE JI”

13. Ang’o ma Yesu notimo mondo tich ma Wuon-gi nomiye odhi nyime kata bang’ kosedok e polo? (Jo-Efeso 4:8)

¹³ Ka ne Yesu nie piny ka, notimo tich ma Wuon-gi nomiye e yo makare chuth. (Joh. 17:4) Kata kamano, Yesu ne onge gi paro moro ni, ‘kidwaro ni gimoro otim maber, to nyaka itime mana kendi.’ Kuom higni adek gi nus ma ne en e piny ka,  notiego jomamoko mondo oti tijno. Ka ne Yesu pok odok e polo, nomiyo jolupne moko migawo mar rito rombe Jehova kendo tayogi e tij lendo kod puonjo. Moko kuom jolupne ne nie kind higni 20 nyaka 30. (Som Jo-Efeso 4:8.) Ere kaka Yesu notiyo gi odiechienge 40 ma ne en-go e piny ka bang’ ka nosechiere e konyo jolupne ma nomakore kode kendo ma ne tiyo matek mondo gibed kaka “mich ne ji”?​—Ne weche ma lero ndiko mar Jo-Efeso 4:8 e Study Bible.

14. Ere kaka Yesu nokonyo jolupne mondo gibed motegno e yie kuom ndalo 40 ma ne en e piny ka bang’ ka nosechiere? (Ne picha bende.)

¹⁴ Yesu norieyo jopuonjrene sama mano ne dwarore, kata kamano, norieyogi e yor hera. Kuom ranyisi, nofwenyo ni moko kuomgi ne niga gi kiawa e wi gik ma nopuonjogi. Omiyo norieyogi. (Luka 24:25-27; Joh. 20:27) Nokonyogi ng’eyo gimomiyo ne dwarore ni giket pachgi kuom pidho rombene kar keto pachgi kuom tijegi. (Joh. 21:15) Nowachonegi bende ni ne ok onego giket pachgi ahinya kuom migepe ma jomamoko nedhi yudo e tij Jehova. (Joh. 21:20-22) Norieyo paro moko mobam ma ne gin-go e wi Pinyruoth, kendo nokonyogi mondo giket pachgi e lando wach maber. (Tich 1:6-8) Ang’o ma jodong-kanyakla nyalo puonjore kuom Yesu?

15-16. (a) Gin yore mage ma jodong-kanyakla nyalo luwogo ranyisi mar Yesu? Ler ane. (b) Patrick noyudo ber mane kuom siem ma nomiye?

¹⁵ Ere kaka jodongo nyalo luwo ranyisi mar Yesu? Dwarore ni gikony chwo manie kanyakla mondo gichop e migepe madongo, to mano oriwo nyaka chwo ma pod gin rowere. c Jodongo ok onego ogen ni chwo ma gitiego biro timo gik moko e yo makare chuth. Onego giriegi e yor hera mondo owete ma pod tindo opuonjre kuomgi, kendo ging’e gimomiyo dwarore ni gibed joma inyalo gen kendo moikore konyo jomamoko.—1 Tim. 3:1; 2 Tim. 2:2; 1 Pet. 5:5.

 ¹⁶ Ne ane kaka owadwa moro miluongo ni Patrick noyudo ber kuom rwako siem ma nomiye. Ka ne en rawera, ne ok owuoga gi ji e yo mang’won, to notimo kamano nyaka ne nyimine. Jaduong’-kanyakla moro nofwenyo nyawoneno kendo norieye achiel kachiel e yo mamuol. Patrick wacho kama: “Amor ni jaduong’no norieya. Chunya ne nyosorega sama naneno ka owete moko yudo migepe ma an bende nagombo. Kata kamano, owadwano nokonya neno gimomiyo ne dwarore ni abolra kendo aikra konyo jomamoko kar keto pacha kuom yudo migepe e kanyakla.” Nikech Patrick notiyo gi paro ma nomiye, nobedo jaduong’-kanyakla ka en jahigni 23.—Nge. 27:9.

17. Ere kaka Yesu nonyiso ni ogeno jopuonjrene?

¹⁷ Yesu ne ok omiyo jopuonjrene tij lendo kende, to nomiyogi bende tij puonjo. (Ne weche ma lero Mathayo 28:20 e bwo wich ma wacho ni, “teaching them” e Study Bible.) Jopuonjrene ne nyalo neno ni ok giwinjore timo migawono. Kata kamano, Yesu ni gadier ni ne ginyalo timo tijno. To mano e momiyo nonyisogi kama: “Mana kaka Wuora oseora, e kaka an bende aorou.”—Joh. 20:21.

18. Ere kaka jodongo nyalo luwo ranyisi mar Yesu?

¹⁸ Ere kaka jodong-kanyakla nyalo luwo ranyisi mar Yesu? Jodongo molony oikore pogo migepe ne jomamoko. (Fil. 2:19-22) Kuom ranyisi, jodongo nyalo miyo rowere tij lwoko Od Romo kendo rite. Jodong-kanyakla nyalo miyogi tich kendo gitieggi ka gigeno ni gibiro timo tijno maber. Owadwa moro miluongo ni Matthew ma e ka noket jaduong’-kanyakla, wacho ni omor ahinya gi yo ma jodongo notiegego. Jodongogo notiege kae to ne giweye mondo otim migape ka gigeno ni nodhi time maber. Owacho kama: “Gima nojiwa en ni sama ne ok atimo maber, ne ok gijok koda kendo ne ging’eyo ni pod apuonjora ma gimedo konya mondo atim maber moloyo.” d

19. Onego wang’ad mar timo ang’o?

¹⁹ Yesu notiyo gi ndalo 40 mogik ma ne en-go e piny ka e jiwo jomamoko, puonjogi, kendo tiegogi. Weuru wang’ad e chunywa ni wabiro luwo ranyisi mar Yesu. (1 Pet. 2:21) Obiro konyowa timo kamano. Par ni osingonwa kama: “An kodu kinde duto nyaka e giko mar ndalo.”—Mat. 28:20.