1, 2. (a) En migawo mane maduong’ ma Jehova nomiyo Solomon? (b) Ang’o momiyo chuny Daudi ne chandore nikech migawo ma ne omi Solomon?

NE OMI Solomon migawo mar tayo tij gedo malich miwuoro ma onge minyalo pimgo. Tijno ne en gero hekalu ma Jerusalem. Odno nonego obed ‘malich mokadho awacha, ma rahuma, kendo ma nigi duong’ e pinje duto.’ Gima duong’ie moloyo en ni odno ne dhi bedo “od Jehova Nyasaye.” Jehova ne ochiko ni Solomon e ma ne dhi chung’ ne tijno.​—1 We. 22:1, 5, 9-11.

² Ruoth Daudi ne ong’eyo ni Nyasaye ne dhi siro Solomon. Kata kamano, gima ne chando chunye en ni Solomon pod ne en ‘rawera mayot.’ Be Solomon ne dhi bedo gi chir mar timo tich mar gero hekalu? Be bedone rawera kata ng’at ma onge gi lony ne dhi mone timo tijno? Mondo tich ma ne omiyeno odhi maber, Solomon ne nyaka bed gi chir kendo omak tich gi lwete ariyo.

3. Chir ma ne Daudi onyiso nopuonjo Solomon ang’o?

³ Nyaka bed ni gik ma notimore ne Daudi nopuonjo Solomon mondo en be obed jachir. Kuom ranyisi, ka ne Daudi pod rawera, nokedo gi ondiegi ma ne dwaro chamo rombe wuon-gi.  (1 Sa. 17:34, 35) Bende, nonyiso chir mang’eny ahinya ka ne orakore gi Goliath ma ne en jalweny ma ratego. Nyasaye ne okonye loyo Goliath kotiyo mana gi kidi moro mapoth.​—1 Sa. 17:45, 49, 50.

4. Ang’o momiyo ne dwarore ni Solomon obed gi chir?

⁴ Daudi ne ojiwo Solomon mondo onyis chir kendo oger hekalu. Mano ne en jip mowinjore ndi nikech en be ne oseganyiso chir e kinde mosekalo. (Som 1 Weche mag Ndalo 28:20.) Ka Solomon ne ok dhi bedo gi chir, luoro ne dhi loye kendo tich ne dhi tame. Mano ne dhi bedo gima rach moloyo.

5. Ang’o momiyo dwarore ni wabed gi chir?

⁵ Mana kaka Solomon, wan be nyaka wagen kuom Nyasaye mondo omiwa chir e ka watiek tich mosemiyowa. Omiyo, we wanon ane ranyisi moko mag joma ne onyiso chir e kinde mosekalo. Mano biro konyowa neno yore ma wanyalo nyisogo chir mondo watim tich mosemiwa.

6. Ang’o ma mori e wi yo ma Josef nonyisogo chir?

⁶ Par ane chir ma Josef nonyiso ka ne chi Potifar temo sere. Nyaka bed ni nong’eyo ni weche ne dhi bedo maricho ka ne odhi tamore nindo kode. Kata kamano, ne ok oyie. Nonyiso chir mi otamore chuth timo kaka chi Potifar ne dwaro.​—Cha. 39:10, 12.

7. Ler ane kaka Rahab nonyiso chir. (Ne picha ma ni e chak sulani.)

⁷ Rahab bende en ng’at machielo ma ne nigi chir. Ka ne Jo-Israel ma ne odhi nono Jeriko odhi e ode, nonyalo bedo maluor mi oriembgi. Kata kamano, nikech ne ogeno kuom Jehova, ne onyiso chir kuom pandogi kendo neno ni gidok ma ok ohinygi kata matin. (Jos. 2:4, 5, 9, 12-16) Rahab ne oyie ni Jehova e Nyasaye madier, kendo ni Jehova ne nyalo miyo Jo-Israel pinygino. Ne ok oluoro dhano moro amora, kata mana ruodh Jeriko gi lange. Gik ma ne otimo ne omiyo otony kaachiel gi joodgi.​—Jos. 6:22, 23.

8. Chir ma Yesu nonyiso nokonyo nade jolupne?

⁸ Joote Yesu ne oketo ranyisi maber mar bedo jochir. Ne gineno chir ma ne Yesu onyiso. (Mat. 8:28-32; Joh. 2:13-17; 18:3-5) Ranyisi ma ne Yesu oketonegino nokonyogi bedo gi chir. Kata obedo ni Jo-Sadukai ne kwedogi, ne ok giweyo puonjo e wi nying Yesu.​—Tich 5:17, 18, 27-29.

9. Ere kaka 2 Timotheo 1:7 konyowa ng’eyo kama wanyalo yudoe chir?

⁹ Josef, Rahab, Yesu, kod joote nonyiso chir, kendo mano ne okonyogi timo tije mabeyo. Chir ma ne gin-go ne ok onyiso ni ne gigenore mokalo tong’. Ne gin gi chir nikech ne gigeno kuom Jehova. E kindewagi, waromoga gi gik ma dwaro ni wabed gi chir. Kar mondo wanyagre anyaga kendwa, onego wagen Jehova. (Som 2 Timotheo 1:7.) Koro, we wane ane kuonde moko ma nyalo dwaro ni wabedie gi chir, ma gin e utewa kod e kanyakla.

10. Ang’o momiyo dwarore mondo rowere ma Jokristo onyis chir?

¹⁰ Rowere ma Jokristo romoga gi chandruoge mang’eny ma dwaro ni gibed gi chir e ka gidhi nyime tiyo ne Jehova. Ginyalo luwo ranyisi mar Solomon ma ne onyiso chir kuom ng’ado paro mabeyo ma nokonye tieko gero hekalu. Kata obedo ni rowere ma Jokristo nyalo yudo paro koa kuom jonyuolgi, nyaka ging’e ni nitie yiero moko ma gin giwegi e ma onego gitim. (Nge. 27:11) Mondo giyier osiepe mabeyo, yore mabeyo mag manyo mor, gibed gi timbe mabeyo, kendo gichiwre ne Nyasaye mi batisgi, nyaka gibed gi chir. Mano en  nikech yiero mabeyo ma gitimo ok luwre gi dwach Satan ma en jal ma jaro Nyasaye.

11, 12. (a) Ere kaka Musa ne oketo ranyisi maber mar bedo jachir? (b) Rowere nyalo luwo ranyisi mar Musa e yo mane?

¹¹ Achiel kuom yiero madongo ma rowere ma Jokristo nyaka tim en kaka gibiro tiyo gi ngimagi e kinde mabiro. E pinje moko, ichuno rowere mondo giluw somo ma malo kendo gimany tije ma nigi pesa mang’eny. To kuonde moko ma yuto ni piny, rowere moko nyalo neno ni nyaka giket mana pachgi kuom konyo joodgi kodok korka weche pesa. Ka gima kamano timoreni, par ranyisi mar Musa. Nikech Musa nodongo e od Farao, ne onyalo bedo ng’at mong’ere ahinya, kendo ma nigi pesa mang’eny. Nyaka bed ni jood Farao, joma ne puonje, kod joma ne ng’adone paro ne chune mondo oluw wechego. Kar luwo kit ngimano, Musa ne onyiso chir kuom riwo lwedo lamo madier. Bang’ ka ne oseweyo mwandu mag Jo-Misri, nodhi nyime nyiso chir kuom keto geno mare kuom Jehova. (Hib. 11:24-26) Yiero ma ne otimono ne omiyo Jehova oguedhe, kendo wang’eyo ni e kinde mabiro Jehova biro guedhe moloyo.

¹² Mana kaka notimore ne Musa, Jehova guedho rowere ma nyiso chir ka giketo chenro mag tiyone kendo keto weche mag Pinyruoth obed mokwongo. Nyasaye biro yawonegi yore ma ginyalo pidhogo joodgi. Rawera ma Timotheo noketo pache kuom tiyo ne Nyasaye, to in be inyalo luwo ranyisine. *​—Som Jo-Filipi 2:19-22.

13. Ang’o momiyo nyaminwa moro ne nyaka nyis chir mondo ochop chenro ma ne en-go mar tiyo ne Jehova?

¹³ Nitie nyaminwa moro modak Alabama e piny Amerka ma ne nyaka bed gi chir mondo oket chenro mar tiyo ne Nyasaye. Owacho kama: “Ne apon ka an ng’ama luor-luor ahinya. Ne tekna ahinya goyo mbaka gi ji e Od Romo. Dwong’o dhout joma akia to koro naluoro ni chuth.” Jonyuolne kaachiel gi jo kanyaklagi ne okonye mi ochopo gombone mar bedo painia. Omedo wacho niya: “Piny mar Satan-ni kwano somo ma malo, huma, kod bedo gi mwandu kaka chenro mabeyo monego bed ni ng’ato luwo e ngima. Kinde mang’eny joma lawo weche ma kamago ok yudgiga, to mano miyo gibedoga gi parruok mang’eny. Tiyo ne Jehova osekelona mor mang’eny, kendo awinjo e chunya ni asechopo gombona.”

14. Gin kinde kaka mage ma nyalo dwarore ni jonyuol ma Jokristo onyis chir?

¹⁴ Jonyuol ma Jokristo bende onego obed gi chir. Kuom ranyisi, jatendi e tich nyaloga nyisi kinde ka kinde ni iti kuom seche momedore. To mago bende e seche ma samoro itiyogago e timo lamo mar joot, dhi e tij lendo, kata e chokruoge. Nyalo dwarore ni ibed gi chir mondo itamri weche ma kamago kendo iket ne nyithindi ranyisi maber. Kata, nyalo bedo ni nitie jonyuol moko e kanyakla moyiene nyithindgi timo gik moko ma in samoro ok idwar ni nyithindi otim. Jonyuol ma kamago nyalo penji gimomiyo ok idwar ni nyithindi otim gigo. Be ibiro bedo gi chir kendo tiyo gi rieko sama ileronegi gimomiyo ineno wachno e yo mopogore?

15. Ndiko mag Zaburi 37:25 kod Jo-Hibrania 13:5 nyalo konyo jonyuol e yo mane?

¹⁵ Wanyiso ni wan gi chir sama wakonyo nyithindwa mondo gibed gi chenro mag tiyo ne Nyasaye e yo malach. Kuom ranyisi, nitie jonyuol moko ma nyalo weyo ma ok gijiwo nyithindgi mondo giket chenro mag bedo jopainia, dhi kuonde ma jolendo dwaroree ahinya, tiyo e Bethel, kata tiyo tij  gedo. Jonyuolgo nyalo luor ni nyithindgigo ok bi nyalo ritogi ka giseti. Kata kamano, jonyuol mariek nyiso chir, kendo giketo yie margi kuom gik ma Jehova osesingo. (Som Zaburi 37:25; Jo-Hibrania 13:5.) Yo machielo minyalo nyisogo ni in gi chir kendo ni igeno kuom Jehova en konyo nyithindi mondo gin be gibed gi chir kendo gigen kuom Jehova.​—1 Sa. 1:27, 28; 2 Tim. 3:14, 15.

16. Ere kaka jonyuol moko osekonyo nyithindgi keto chenro mag tiyo ne Nyasaye, to mano osekelonegi ber mage?

¹⁶ Wuoro gi miyo moro modak e piny Amerka ne okonyo nyithindgi mondo giket chenro mag tiyo ne Nyasaye. Wuorono wacho kama: “Ka ne nyithindwa pok ochako wuotho kata wuoyo, ne wanyisogiga mor ma bedoe sama ng’ato timo tij painia kendo okonyo kanyakla. Sani mago e gik ma gigombo timo. Sama nyithindwa oketo chenro mag tiyo ne Nyasaye kuom thuolo momedore kendo gineno kaka chenrogigo chopo, mano miyogi mijing’o mar dhi nyime kwedo piny Satan, kendo giketo pachgi kuom Jehova kende.” Owadwa moro ma nigi nyithindo ariyo wacho niya: “Jonyuol mang’eny tiyo gi seche kod pesa mang’eny e jiwo nyithindgi mondo giluw weche tuke, manyo mor, kod somo. Donge onego giti gi seche kod pesa mang’eny moloyo e konyo nyithindgi timo gik ma miyo gichopo chenro mag tiyo ne Nyasaye? Timo mano biro konyo nyithindgi obed gi winjruok maber gi Nyasaye. Wasebedo mamor ahinya neno nyithindwa ka chopo chenro ma gin-go mag tiyo ne Nyasaye, to gima morowa moloyo en ni wasetimo karwa e konyogi.” Bed gadier ni Nyasaye biro guedho jonyuol ma konyo nyithindgi keto chenro mag tiyone.

17. Gin yore mage mopogore opogore ma ng’ato nyalo nyisogo chir e kanyakla?

¹⁷ Dwarore ni wanyis chir e kanyakla bende. Kuom ranyisi, jodong-kanyakla nyaka bed gi chir sama giyalo buche mag joma otimo richo madongo kata sama gikonyo joma tuo ogoyo apoya. Moko kuom jodongo limo joma ni e jela mondo gipuonjgi  Wach Nyasaye. To nade nyimine ma pok okendi? Gin gi thuolo mang’eny mag medo tiyo ne Nyasaye e yo malach kaka bedo jopainia, dhi kuonde ma jolendo dwaroree moloyo, tiyo e Migawo Mochung’ ne Weche Gedo, kata dhi e Skul mar Joland-Injili mar Pinyruoth. To parie niya: Moko kuomgi nyalo kata dhi e Skul mar Gilead!

18. Mon madongo nyalo nyiso chir e yo mane?

¹⁸ En gueth maduong’ ahinya bedo gi mon madongo e kanyakla. Wahero nyiminewagi ahinya! Samoro moko kuomgi koro ok nyal timo gik ma ne gitimoga chon, kata kamano, pod ginyalo nyiso chir, kendo timo tich. (Som Tito 2:3-5.) Kuom ranyisi, seche moko inyaloga kwa nyaminwa ma hike ng’eny mondo owuo gi nyaminwa moro ma rawera ma rwakruok chando. Mano en migawo ma dwaro chir. Ok obi dhawo ne nyaminwano e wi gik ma orwako, kata kamano, obiro jiwe mondo otem paro kaka jomamoko neno rwakruokne. (1 Tim. 2:9, 10) Wuoyo e yo mang’won kamano nyalo konyo nyaminwa otim lokruok.

19. (a) Owete mosebatisi nyalo nyiso chir e yo mane? (b) Ere kaka ndiko mar Jo-Filipi 2:13 kod 4:13 nyalo konyo owete mondo gibed gi chir?

¹⁹ Owetewa mosebatisi bende dwarore ni onyis chir kendo gitim tich. Owete mosebatisi ma nyiso chir kendo moikore timo migepe momedore gin gueth e kanyakla. (1 Tim. 3:1) Kata kamano, owete moko nyaloga luoro yudo migepe momedore. Samoro owadwa nosegakier e weche moko chien kocha, to koro sani oneno ni ok owinjore bedo jakony-tich kata jaduong’. Kata samoro owadwa moro nyalo neno ni ok oromo timo migawo moro. Ka di po ni gik ma kamago e ma chandi, bed gadier ni Jehova nyalo konyi mondo ibed gi chir. (Som Jo-Filipi 2:13; 4:13.) Nitie kinde moko ma Musa be ne neno ni ok noromo timo migawo ma Nyasaye nomiye. (Wuok 3:11) Kata kamano, Jehova ne okonyo Musa mi obedo gi chir mar timo migawo ma nomiye. Owadwa mosebatisi nyalo bedo gi chir ma kamano mana ka okwayo Jehova mondo okonye, kendo ka osomo Muma pile ka pile. Paro matut e wi ranyisi mag joma ne onyiso chir nyalo konye ahinya. Onyalo kwayo jodongo mondo otiege, kendo onego obed ng’at moikore konyo e yo moro amora. Wasayo owete duto mosebatisi niya: Beduru gi chir kendo tiuru matek e kanyakla!

20, 21. (a) En wach mane ma Daudi noparo ne Solomon? (b) En ang’o ma wan-go gadier?

²⁰ Ruoth Daudi noparo ne Solomon ni Jehova ne dhi bedo kode nyaka tij gero hekalu orum. (1 We. 28:20) Nikech Solomon ne omako wechego, ne ok oyie mondo bedone rawera ma onge lony omone tiyo tich ma ne omiye. Ne onyiso chir mang’eny mi otimo tijno, kendo Jehova ne okonye motieko gero hekalu malichno kuom higni abiriyo gi nus.

²¹ Mana kaka Jehova ne okonyo Solomon, wan be onyalo konyowa bedo gi chir, kendo timo migepe ma wan-go e utewa kod e kanyakla. (Isa. 41:10, 13) Ka wabedo gi chir sama watiyo ne Jehova, wanyalo bedo gadier ni obiro guedhowa sani, kod kinde mabiro. Omiyo, bed gi chir kendo itim tich!